Nummer : 2013/65 Datum : 23 oktober 2013 Onderwerp : standpuntbepaling Zeeuws Transitiearrangement Jeugd

Transcriptie

1 Voorbereidende raadsvergadering: 26 november 2013 Besluitvormende raadsvergadering: 17 december 2013 Portefeuillehouder: L.F. Kosten AAN DE GEMEENTERAAD Nummer : 2013/65 Datum : 23 oktober 2013 Onderwerp : standpuntbepaling Zeeuws Transitiearrangement Jeugd Geachte raad, Inleiding Het rijk heeft de gemeenten opgedragen voor 2015 een Transitiearrangement Jeugdzorg te maken. Om hieraan te voldoen,heeft de Task Force Jeugd een arrangement gemaakt, in overleg met de verantwoordelijke wethouders van de Zeeuwse gemeenten en de betrokken zorgaanbieders. Voorstel Uw raad wordt voorgesteld: 1. In te stemmen met het Transitiearrangement. 2. De middelen, die in 2015 via het Gemeentefonds worden ontvangen voor de decentralisatie van de Jeugdzorg, in zijn geheel te bestemmen voor de Zorg voor Jeugd en deze op basis van solidariteit in Zeeland in te zetten. 1

2 Toelichting Aanleiding en probleemstelling De voorbereidingen voor de decentralisatie van de jeugdzorg en de inwerkingtreding van de Jeugdwet zijn in volle gang. In dit voorbereidingstraject dient vóór 31 oktober 2013 het Transitiearrangement vastgesteld te zijn. Dit Transitiearrangement ligt nu aan u voor. In de afgelopen periode is uw raad op verschillende manieren op de hoogte gehouden van het proces rondom de Zorg voor jeugd. Dit is gebeurd door: de notitie visie en uitgangspunten; diverse nieuwsbrieven; het Functioneel Ontwerp en memo (inclusief toelichting op het Transitiearrangement); regionale en/of lokale informatiebijeenkomsten voor gemeenteraden. Doelstellingen en gewenste resultaten Vanuit het Rijk, de VNG en het IPO is de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugdzorg ingesteld. Deze heeft gemeenten de opdracht gegeven een Transitiearrangement op te stellen binnen het samenwerkingsverband van de jeugdzorg. Voor onze gemeente is dit samenwerkingsverband Zeeland, waar gemeenten bestuurlijk samenwerken binnen de Task Force Jeugd Zeeland. Het Transitiearrangement dient aan te geven hoe de samenwerkingsverbanden zorg dragen voor: de continuïteit van zorg voor cliënten die al in zorg zijn per 1 januari 2015, alsmede cliënten op de wachtlijst; op basis van de concept Jeugdwet zijn gemeenten verplicht deze kosten te betalen; de infrastructuur om deze cliënten deze continuïteit van zorg te bieden; de beperking van de frictiekosten. Het Transitiearrangement is een intentieverklaring en een dynamisch document: er zullen de komende periode (tot 1 januari 2015) nog tal van zaken geregeld en uitgewerkt worden. Het Transitiearrangement dient samen met de huidige financiers en relevante zorgaanbieders te worden opgesteld. Samenwerking tussen gemeenten, provincie en de zorgaanbieders is in deze daarmee van groot belang. Daarom is veel energie en tijd gestoken, zowel door de zorgaanbieders als ambtelijk en bestuurlijk, om te komen tot voorliggend Transitiearrangement. Provinciebreed zijn er diverse gesprekken gevoerd met betrokken partijen. Deze gesprekken zijn georganiseerd door de Task Force Jeugd. Bij deze gesprekken zijn diverse ambtenaren en wethouders uit alle Zeeuwse gemeenten betrokken. Gezien de korte voorbereidingstijd was het niet mogelijk dit Transitiearrangement vóór vaststelling voor 31 oktober 2013 aan de gemeenteraad voor te leggen. Daarom hebben de Zeeuwse gemeenten dit Transitiearrangement vastgesteld onder voorbehoud van instemming van de individuele Zeeuwse gemeenteraden. Kaders Het Transitiearrangement gaat uit van de volgende uitgangspunten: het arrangement heeft alleen betrekking op 2015; de verdeling van de budgetten blijft binnen het (tot nu toe bekende) totale Zeeuwse macrobudget; voor 2015 reserveren gemeenten het jeugdzorgbudget geheel voor de jeugdzorg; de 13 gemeenten spreken in ieder geval af voor 2015 het budget op basis van solidariteit in te zetten. 2

3 Er zijn op dit moment in het voorbereidingstraject voor de invoering van de jeugdzorg nog vele onzekerheden. Zo is de Jeugdwet nog niet vastgesteld en staat het gemeentelijke budget voor deze nieuwe taak nog niet vast; gemeenten hebben enkel een indicatie ontvangen in de mei-circulaire In het Transitiearrangement wordt daarom uitgegaan van percentages en niet van maximale of minimale bedragen. Wanneer gemeenten een hoger of lager macrobudget ontvangen dan beschreven in de meicirculaire 2013, blijft het percentage dat beschikbaar wordt gesteld aan zorgaanbieders in 2015 hetzelfde. Daarnaast ontbreken betrouwbare landelijke eenduidige gegevens over het huidige gebruik van zorg, waardoor op dit moment niet duidelijk gemaakt kan worden hoeveel en welke cliënten er nu daadwerkelijk jeugdzorg ontvangen. Ook zijn er mogelijk dubbelingen in de huidige cijfers doordat zorgaanbieders in onderaannemerschap werken of omdat er geen onderscheid is gemaakt tussen de (toekomstige) Wmo-zorg (begeleiding) en Jeugdzorg. Er blijkt landelijk een fors verschil te zijn tussen het beschikbare budget en het door de zorgaanbieders opgegeven benodigd budget. Dit is ook in Zeeland het geval. Zorgaanbieders geven aan in 2012 een zorgaanbod hebben gerealiseerd van ,--. Op basis van de meicirculaire is het macrobudget voor de Zeeuwse gemeenten totaal slechts ,--. Vanwege de vele onzekerheden worden in dit Transitiearrangement een aantal voorbehouden gemaakt. Dit zijn de volgende: een voorbehoud voor de instemming van de gemeenteraad; een voorbehoud ten aanzien van de inwerkingtreding van de Jeugdwet; een voorbehoud ten aanzien van het definitieve macrobudget van gemeenten; een voorbehoud ten aanzien van de omzetvolumes en de aangeleverde gegevens; deze gegevens worden de komende periode nog verder geanalyseerd; een voorbehoud dat de betreffende uitvoerende organisaties voldoen aan de kwaliteitseisen uit de Jeugdwet. De borging van de denominatieve invulling van de zorg voor jeugd moet worden meegenomen in de inkoopafspraken. Betreffende organisaties zijn overigens ook betrokken geweest bij de gesprekken over dit Transitiearrangement. Ook de criteria voor het te realiseren resultaat (de outcome) moeten worden meegenomen in de inkoopafspraken. Zeeuwse visie en het Functioneel Ontwerp Het is van belang bij de voorbereidingen van de decentralisatie van de jeugdzorg niet enkel de cijfers te beoordelen, maar ook de achterliggende visie in het oog te houden. De (door alle gemeenten vastgestelde) Zeeuwse visie gaat uit van het volgende: één gezin, één plan, één proces; zo snel, adequaat, vroeg en dichtbij mogelijk; uitgaan van kwaliteit; vorm volgt inhoud. Het Functioneel Ontwerp van de zorg voor jeugd gaat er hierbij van uit, dat het gezin centraal staat met eigen verantwoordelijkheden. In het nieuwe stelsel van Zorg voor jeugd kunnen ouders en jeugdigen op een logische wijze hun weg vinden, waarbij hun eigen kracht wordt versterkt. Professionals versterken de opvoeding, ondersteunen, nemen de opvoeding zonodig over en laten zo snel het kan weer los. Dit betekent een transformatie naar ontbureaucratiseren, ontzorgen en demedicaliseren, waarbij alle zorgvormen samenwerken. Van professionals en organisaties vraagt dit flexibiliteit in houding, bedrijfsvoering en aansturing. Professionals werken meer gebiedsgericht in 3

4 (domein overstijgende) wijkteams/sociale teams. Hierbij wordt de sturing zo nabij en integraal mogelijk georganiseerd. In beginsel lokaal, maar bij meerwaarde regionaal of zelfs Zeeuwsbreed. Daarbij is duidelijk geworden dat verandering in de werkwijze van de zorgaanbieders (transformatie) absoluut noodzakelijk is om de komende jaren de Zeeuwse zorg voor jeugd te kunnen blijven garanderen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat door investering in preventieve activiteiten en ambulante zorg, er een natuurlijke afname van de specialistische zorg door vermindering van de vraag ontstaat. De verwachting is daarmee dat de Zeeuwse gemeenten de verdere taakstelling in 2016 en 2017 kunnen opvangen. Overwegingen/motivering per variant Er zijn vele zorgaanbieders voor de jeugd in Zeeland en in Nederland; zowel met een zeer grote omzet als met een beperkte omzet. Het Transitiearrangement maakt onderscheid in de volgende categorieën: A. aanbieders binnen Zeeland met een omzet op het gebied van zorg voor jeugd boven ,-- (1% van het macrobudget van Zeeland); B. overige aanbieders binnen Zeeland met een omzet op het gebied van zorg voor jeugd onder ,--; C. bovenregionaal of landelijk werkende voorzieningen buiten Zeeland die zorg bieden aan jeugdigen uit meerdere regio s, waaronder ook enkele Zeeuwse jongeren. Categorie A Ten aanzien van categorie A geldt een onderscheid tussen ambulante en specialistische zorg: voor ambulante zorg garandeert het Transitiearrangement 80% van de omzetcijfers van 2012 van de zorgaanbieders; voor specialistische vormen garandeert het Transitiearrangement 88% van de omzetcijfers 2012 van de zorgaanbieders. Een groot deel van deze omzet is nodig om zorg te bieden aan cliënten, die op 1 januari 2015 al in zorg zijn. Landelijk wordt ervan uitgegaan, dat hier bij de ambulante zorg 50% van de omzet voor nodig is en bij de specialistische zorg 58%. De overige 30% van de omzet wordt toegekend onder de voorwaarde dat dit budget wordt ingezet voor o.a. nieuwe cliënten en innovatieve ontwikkelingen, passend bij de eerdergenoemde visie en uitgangspunten. Gemeenten willen over deze 30% duidelijke afspraken maken over een aanpak die helpt om de transformatie in gang te zetten. Binnen de organisatie, maar ook over organisatiegrenzen heen. Categorie B en C Voor de cliënten van de aanbieders in categorie B en C garandeert het Transitiearrangement een budget voor de continuïteit van zorg. Dit wordt echter niet toegekend aan de organisatie of voorziening. De zorg wordt gefinancierd op trajectbasis en is dus gekoppeld aan een cliënt. De Zeeuwse gemeenten gaan dit verder uitwerken in de komende periode tot 1 januari In de regio Zeeland bevindt zich een aantal voorzieningen die bovenregionaal georganiseerd zijn waaronder de Jeugdzorg plus voorziening de Vliethoeve, de GGZ-klinieken Ithaka en Amares. In deze voorzieningen verblijft naast Zeeuwse jeugdigen ook jeugd uit andere regio s. De Zeeuwse gemeenten reserveren een budget zoals hiervoor aangegeven, zodat de zorgcontinuïteit van bestaande en nieuwe Zeeuwse cliënten gewaarborgd is. De gemeenten in Zeeland zijn echter niet in staat om de infrastructuur te borgen. Dit vraagt bovenregionale of landelijke afspraken. De gemeenten in Zeeland vragen van deze voorzieningen c.q. organisaties dat zij de zorg aan de bestaande Zeeuwse cliënten voortzetten 4

5 en voor 30% (nieuwe cliënten) zoveel mogelijk inzetten op zo licht en kortdurend mogelijke hulp. Zeeuwse gemeenten zullen zich inspannen om te komen tot bovenregionale afspraken. Ditzelfde geldt voor landelijke bovenregionaal werkende voorzieningen. Voor deze voorzieningen is een budget gereserveerd van 2,2%. Dit percentage wordt landelijk gehanteerd. Voor deze organisaties worden landelijke afspraken in de vorm van een Transitiearrangement gemaakt door de VNG. Na berekening van deze percentages ten behoeve van de continuïteit van zorg hebben gemeenten nog een bedrag beschikbaar van 4,4 miljoen voor verdere vernieuwing in de zorg. Bovenstaande geeft het volgende beeld ten aanzien van het budget. Verdeling het macro budget in % van het macrobudget In euro's landelijk verplichte inkoop 2,2% ,-- specialistische zorg huidige cliënten 39,4% ,-- specialistische zorg nieuwe cliënten / transformatie 20,4% ,-- lichtere zorgvormen huidige cliënten 17,4% ,-- lichtere zorgvormen nieuwe cliënten / transformatie 10,4% ,-- toegang / casemanagement 4,2% ,-- vernieuwing zorg voor de jeugd door gemeenten 6,0% ,-- Totaal 100% ,-- Met dit aanbod is zoveel mogelijk ingegaan op de argumenten, die alle partijen hebben genoemd in het voorbereidingsproces. Wat de Zeeuwse gemeenten in het Transitiearrangement aan de zorgaanbieders bieden, is op dit moment het maximaal haalbare. Verdere procedure/planning Met het Transitiearrangement wordt een aanbod gedaan aan de zorgaanbieders, waarmee zij hun personeel en hun cliënten voor 2015 enige zekerheid kunnen bieden. Daarbij wordt een hoger percentage zorg ingezet bij de specialistische zorg dan bij de ambulante zorg. Dit sluit aan bij de visie: eerst investeren in de lichte zorg/voorkant, dan pas afbouw van de specialistische zorg. Daardoor kan de afbouw van de specialistische voorzieningen op een natuurlijke manier verlopen. Het zou wenselijk zijn dat de afspraken voor een langere periode gemaakt zouden kunnen worden dan alleen voor Na 31 oktober 2013 gaat de Task Force Jeugd Zeeland hiervoor de gesprekken voeren. In november 2013 zijn er regionale informatiebijeenkomsten voor de raadsleden en voor afdelingshoofden Financiën georganiseerd, zodat de raad voldoende informatie heeft ontvangen om een besluit te kunnen nemen. Dit is ook de reden waarom de raadsbesluitvorming pas in december 2013 plaatsvindt. De Zeeuwse colleges hebben bij hun besluit vóór 31 oktober een voorbehoud gemaakt: de raden hebben uiteindelijk het laatste woord. De colleges hebben de Goese wethouder J. de Bat (als voorzitter van de Task Force Jeugd Zeeland) gemandateerd om het Transitiearrangement namens de 13 gemeenten te ondertekenen. Argumenten 1. Er is een wettelijke plicht een transitiearrangement voor 2015 te maken. 5

6 2. Zeeuwse samenwerking is noodzakelijk om de zorg te kunnen garanderen. 3. De transformatie moet Zeeuwsbreed vormgegeven worden. Kanttekeningen De voorbehouden zoals geschetst in de toelichting. Aanpak en uitvoering Zie toelichting. Financiën (kosten, baten, dekking) Kapelle sluist de bijdrage voor jeugd in het gemeentefonds door naar een gezamenlijke rekening. Risico's Risico s zijn afhankelijk van wat het rijk uiteindelijk beslist en afhankelijk van het budget dat wordt toegekend. Voorbereidende raad Een concepttekst van dit raadsvoorstel is besproken in de voorbereidende raad van 26 november Aan de stukken is het addendum van 15 november 2013 toegevoegd. Voorgesteld wordt om dit als toevoeging op het te nemen besluit mee te nemen. Ter inzage liggende stukken - Brief Task Force Jeugd van 16 oktober Zeeuws Transitiearrangement Jeugd Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Kapelle, De secretaris, De burgemeester, mevrouw ir. M. Quapp mr. A.B. Stapelkamp 6