ADJIEDJ BAKAS. Bier goed tegen de dorst. Verpakkingen en Milieu. Cijfers Nederland Grondstoffen en Voedselveiligheid

Transcriptie

1 1 Inhoudsopgave 2 Voorwoord 4 ADJIEDJ BAKAS Bier goed tegen de dorst 6 Verpakkingen en Milieu 8 Cijfers Nederland GUIDO AERTS 12 Grondstoffen en Voedselveiligheid Een perfect gemaakt bier: sensatie 14 REINILDIS VAN DITZHUYZEN vanaf de aanblik tot en met het doorslikken Bier vind ik deftiger dan champagne 30 Participaties 16 Juridische en Sociale Zaken 34 Cijfers Wereld Cijfers Europa Links en afkortingen 21 Bier en Samenleving 24 PETER KLOSSE 37 Centraal Brouwerij Kantoor Bier blijft 38 Colofon 26 PR/PA 39 Kerngegevens

2 2 Voorwoord Waar u ook ter wereld komt, overal kunt u een glas Nederlands bier drinken. Nederlands bier valt op elk continent in de smaak. Dat is terug te zien in het feit dat Nederland jaren achtereen een plaats inneemt in de top 3 van bierexporterende landen. In 2007 hebben de Nederlandse brouwers ruim 17 miljoen hectoliter geëxporteerd. De binnenlandse afzet van de Nederlandse CBK brouwerijen is in 2007 met 1,1% gedaald. De consumptie per hoofd van de Nederlandse bevolking is in 2007 met 3,1% gedaald naar 77,2 liter (tegenover 79,4 liter in 2006). Dit is te verklaren door een lagere afzet van bier door de niet-cbk brouwers op de Nederlandse markt in combinatie met een toename van de Nederlandse bevolking. Net als in voorgaande jaren is pils in 2007 de favoriete biersoort van de Nederlandse consument. In 2007 bedroeg de binnenlandse afzet van pils ruim 9,5 miljoen hectoliter. Uit het Nationaal Bieronderzoek 2007 blijkt dat pils het favoriete bier is van 68% van de Nederlandse consument, gevolgd door witbier (34%) en overig speciaal bier (30%). Maar waarom vinden we bier zo lekker? Wat is zo bijzonder aan de smaak van bier en wat is smaak eigenlijk? Smaak is in ieder geval één van de meest fundamentele zintuigen van de mens. Smaak is deftig gezegd: De perceptie van de interactie van de fundamentele smaken van zoet, zuur en bitter. Over het proeven wordt gesteld: De primaire smaken kunnen met de tong worden waargenomen. Om iets helemaal te proeven moeten ook de secundaire smaken geproefd worden en dat gebeurt voor een belangrijk deel met de neus. Vier smaakmakers zullen ieder vanuit een andere invalshoek belichten hoe bier smaakt, hoe de smaak is opgebouwd en hoe het wereldwijd wordt gedronken en geschonken. Adjiedj Bakas beschrijft de trends die hij ziet op het gebied van de ontwikkeling van smaak en doelgroep van bier. Zo ziet hij de moslimpopulatie als potentiële doelgroep in de toekomst. Uit het Nationaal Bieronderzoek 2007 valt een andere trend op te maken: vrouwen kopen steeds vaker bier (41% in 2007 t.o.v. 26% in 2006).

3 3 Reinildis van Ditzhuyzen bespreekt de Goede Smaak rondom het drinken van bier, de populariteit van bier en waarom proosten zo sterk is geassocieerd met bier. De Nederlandse consument noemt als typische bier proostmomenten de meer informele momenten zoals voetbal kijken, het begin van het weekend of beloning na een dag hard werken, zo valt te lezen in het Nationaal Bieronderzoek. Peter Klosse benoemt naast de potentie van bier als het gaat om gastronomische inzetbaarheid ook de rol die de zintuigen van de consument spelen bij zijn smaakbeleving. Volgens de Nederlandse consument zijn de meest belangrijke elementen bij het genieten van bier de smaak en de temperatuur. Daarna volgen uiterlijk, geur, met wie je drinkt en waar je het bier uit drinkt. Guido Aerts legt uit waarom bier zo lekker smaakt en hoe het drinken van bier een ware sensatie kan zijn. Daarnaast drukt hij de lezer op het hart bier altijd koel te bewaren. Gelukkig blijkt uit het Nationaal Bieronderzoek 2007 dat 71% van de Nederlandse consumenten bier in de koelkast bewaart. Daarbij valt overigens op dat mannen vaker dan vrouwen hun bier koud leggen. Daarnaast vindt u in dit jaarverslag een inhoudelijke toelichting op de vijf beleidsterreinen van het CBK: Verpakkingen en Milieu, Grondstoffen en Voedselveiligheid, Juridische en Sociale Zaken, Bier en Samenleving en PR/PA. Wij kunnen ons voorstellen dat u na het lezen van het bovenstaande zelf de smaak van bier nader wilt analyseren. Tijd om het glas te heffen: op uw gezondheid! Hans Wiegel Jack Verhoek

4 Adjiedj Bakas Adjiedj Bakas is al ruim twintig jaar één van de belangrijkste trendwatchers van Nederland. Hij is een veelgevraagd spreker op congressen door Europa. Bakas heeft samen met industrywatcher Rob Creemers het boek Leven zonder olie geschreven dat gaat over de ontwikkelingen in de nieuwe energieeconomie in de komende decennia. Het CBK vroeg hem welke trends waar te nemen zijn binnen onder meer de smaak van bier. Bier goed tegen de dorst

5 Alle lagen van de bevolking drinken graag een glas bier, want de bittere smaak helpt goed tegen de dorst. De Nederlandse consument is over het algemeen merktrouw. Opvallend is wel dat een aantal consumenten geneigd is om voor de smaak andere, buitenlandse merken ernaast te proberen. Dit zijn enkele waarnemingen van Adjiedj Bakas, al twintig jaar één van de bekendste trendwatchers van Nederland. Bakas bekend van de bestsellers Megatrends Nederland, Megatrends Europe en De Toekomst van God onderzoekt trends op demografisch, economisch, sociaal, politiek en technologisch gebied met verschillende onderzoekspartners zoals universiteiten. Gezien de vele trends in smaak is het CBK erg benieuwd naar de trends die Bakas waarneemt in de smaak van bier. De smaak van bier nodigt uit tot vernieuwingen, zoals chips met biersmaak en kwispelbier speciaal voor de viervoeter. Parallel hieraan loopt de gezondheidsmanie waar de Nederlandse consument volop aan meedoet. Dit biedt volgens Bakas veel groeipotentieel voor de light bieren: Met name vrouwen willen gezond eten en drinken. De light bieren kunnen hier mooi op inspelen. Wat betreft de ontwikkeling van de globale biermarkt ziet Bakas naast een licht dalende consumptie ook veel kansen: Een land als China is enorm in opkomst en laat nu al een explosieve groei in bierconsumptie zien. Daar liggen veel kansen. En vergeet de moslimpopulatie niet, zij drinken in toenemende mate bier. In Turkije wordt bijvoorbeeld ook bier gebrouwen. Bakas wijst erop dat de bevolking snel vergrijst. Levensmiddelenbedrijven moeten hierop inspelen door kleinere porties aan te bieden. Zo zal de horeca kleinere bierglazen moeten gebruiken, ouderen drinken nu eenmaal minder. In Duitsland bestaan horecagelegenheden en restaurants die speciaal voor ouderen kleinere porties serveren. Over restaurants gesproken, Bakas ziet een toenemende trend dat de sjiekere restaurants gerechten bereiden met bier, maar ook dat bier wordt geschonken bij een gerecht. Bakas: Tegenwoordig wordt alles gemixt, zowel zakelijk als privé. Een mooi voorbeeld is het klassieke Perzische tapijt: dat verschijnt steeds vaker in een moderne woonkamer. En een vooruitblik naar 2020? Ik schat in dat de biermarkt over het algemeen hetzelfde beeld vertoont. In de grote steden zal meer bier gedronken worden dan in de sterk vergrijsde gebieden. De moslimpopulatie zal zijn toegenomen. Zij houden van een zoetere smaak, dus het rosé bier zou best in de smaak kunnen vallen. Ouderen drinken veel minder, een grote bierpul is voor hen minder aantrekkelijk. Overigens drinkt de hoofdmoot van de grijze consumenten exact dezelfde merken die ze dronken toen ze jonger waren, alleen dus iets minder. Het favoriete bier van Adjiedj Bakas is een witbier, met een schijfje citroen. Heerlijk, op een terrasje. Het smaakt lekker fris, net ietsje minder bitter. Voor meer informatie: en

6 6 Verpakkingen en Milieu Als je werkt aan een natuurproduct, ben je gewend aan een verantwoord omgaan met de omgeving. Daar komen de grondstoffen immers vandaan. Brouwers werken dan ook intensief aan een duurzaam milieubeleid, deels gezamenlijk, deels individueel. Bier en milieu: een tweeeenheid Ook van sector waar ambachtelijkheid en receptuur nog steeds een grote rol spelen, mag worden verwacht dat continu gewerkt wordt aan vermindering van milieudruk. De brouwerijsector kent op dit punt grote ambities, die overigens niet van de laatste tijd zijn. Een paar feiten: Nederlandse brouwerijen horen tot de meest energiezuinige in de wereld. Meer dan 80% van de verpakkingen (flessen, kratten, fusten, pallets) is herbruikbaar en gaat jarenlang mee. Dat spaart grondstoffen en energie. De recyclingpercentages van de belangrijkste verpakkingsmaterialen voor bier liggen op een internationaal hoog niveau. Nieuwe uitdagingen voor Inspanningen uit het 2020 verleden bieden echter geen garantie voor de toekomst. De overheid vroeg in 2007 het bedrijfsleven nieuwe doelstellingen te formuleren voor milieubeleid, met een nieuwe horizon: Overheid en bedrijfsleven sloten daarom het zogenaamde duurzaamheidsakkoord. De tot dusver afgesloten convenanten hadden meestal een looptijd tot En hoewel de lat erg hoog ligt zeker voor bedrijven die al wereldtop zijn gaan ook de brouwers de nieuwe uitdagingen aan. Zo is besloten een grootschalig onderzoek te doen naar energiebesparing in de hele keten: van graan tot tapkraan. Medio 2008 hebben alle brouwerijen een overzicht op maat met de meest realistische opties om nog verder energie te besparen.

7 7 Verpakkingenbelasting 2007 bleek ook het jaar van de invoering van verpakkingenbelasting. En hoewel de ratio achter deze belasting goed te volgen is, is het toch zeer de vraag of een belasting van tienden van centen per verpakking invloed zal hebben op de wijze van verpakken of van consumeren. Het is zelfs de vraag of de administratieve rompslomp voor bedrijven opweegt tegen de opbrengsten voor de fiscus. < Bier en milieu: een twee-eenheid < Nieuwe uitdagingen voor 2020 > Verpakkingenbelasting Verpakkingenakkoord Positief is het feit dat een akkoord is gesloten tussen VROM, VNG en bedrijfsleven over de uitvoering van het verpakkingenbeleid voor de komende jaren. Waar de meeste verpakkingsmaterialen in Nederland hoge recyclingpercentages kennen in vergelijking met ander EU-landen was kunststof tot dusver een buitenbeentje. Dat gaat nu veranderen. Afgesproken is de komende jaren toe te werken naar een recyclingpercentage van 42%. Een koppositie binnen Europa. Minder verpakkingen, meer Zoals gezegd, verreweg keuze de meest bierverpakkingen zijn hervulbaar. Dat leidt tot structureel minder verpakkingen in vergelijking met andere producten. Tegelijkertijd valt er voor de consument steeds meer te kiezen in het bierschap: een flesje (hervulbaar en eenmalig), een blikje (groot, heel groot en klein), een glas uit de thuistap of uiteraard een goed glas bier in de horeca. Een pilsje of een speciaalbiertje (zie elders in dit jaarverslag) altijd op maat verpakt geeft een waarborg voor de kwaliteit van het product, met oog voor het milieu geproduceerd. Door de Nederlandse brouwers. Aan u de keuze. > Verpakkingenakkoord > Minder verpakkingen, meer keuze DE PARADEPAARDJES VAN DE BRAND BIERBROUWERIJ De Brand Bierbrouwerij (1340) is de oudste brouwerij in Nederland. De bijzondere bieren van Brand hebben een vaste plek in de Nederlandse biercultuur verworven. Brand Oud Bruin: Donkerkleurig zoet bier met milde smaak, smaakmaker van het vlammetje, de schuss of half-om. Brand Dubbelbock: Roodbruin krachtig herfstbier met robuuste smaak. Brand Sylvester: Robijnkleurig, krachtig winterbier met aroma s van fruit en zoete kruiden. Brand Lente Bock: Goudbruin, volmoutig voorjaarsbier met frisse, fruitige smaak. De voorjaarsklassieker uit Limburg. Brand Up: Goudblond pilsener met frisse krachtige smaak, gebrouwen volgens oorspronkelijk pilsrecept. Brand Imperator: Amberkleurig vol moutig speciaalbier met rijke smaak. Één van de oudste speciaalbieren van Nederland.

8 8 Nederland 2007 In 2007 hebben de Nederlandse brouwerijen meer dan BIERPRODUCTIE IN HL Productie per kwartaal 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal miljoen hectoliter bier gebrouwen. De binnenlandse afzet bedroeg ruim BIERAFZET IN HL Totaal * 10 miljoen hectoliter. Het Afzet geïmporteerd bier * aandeel van pilsener bieren bedroeg 95%. De consumptie in Nederland is ten opzichte van voorgaande jaren licht gedaald. Afzet binnenlands bier Afzet per maand januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Afzet naar biersoort Alcoholarm en -vrij bier Zwaar Extra zwaar Overige Afzet naar verpakking Fust en kelderbier Klein verpakt * gecorrigeerde cijfers

9 9 liter ,2 0,7 21,6 1, ,4 * 0,7 21,5 1,3 CAPITA CONSUMPTIE IN LITERS Bier Waarvan alcoholarm en -vrij Wijn (excl. inlandse vruchtenwijnen) Gedistilleerd (liters pure alcohol) BESCHIKBAAR GEKOMEN HOEVEELHEID BIER PER HOOFD VAN DE BEVOLKING IN NEDERLAND De (tijdelijk) hogere consumptie per hoofd van de bevolking in de negentiger jaren is vooral het gevolg geweest van de populariteit van laag- en non-alcoholische bieren. cijfers beschikbaar gekomen bier per hoofd van de bevolking * gecorrigeerde cijfers 10 0 waarvan alcoholarm en -vrij bier BRONNEN: Centraal Brouwerij Kantoor Commissie Gedistilleerd Productschap Wijn

10 10 BESTEMMING BIEREXPORT IN HL Europese Unie Nederland 2007 ACCIJNSOPBRENGST IN EURO S Totaal Tarieven Bier (5% alc.vol.) Totaal Tarieven Bier (5% alc.vol.) , ,11 Verenigd Koninkrijk Spanje Frankrijk Italië Ierland Duitsland België/Luxemburg Griekenland Portugal Oostenrijk Denemarken Malta Zweden Polen Finland Slovenië Cyprus Litouwen Estland Tsjechië Letland Hongarije Slowakije Bulgarije Roemenië Overig Europa Afrika Noord-Amerika Midden- en Zuid-Amerika Azië Oceanië Overig

11 miljoenen hectoliters BIEREXPORT IN HL Bierexport per kwartaal 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal PRODUCTIE, EXPORT, BINNENLANDSE AFZET EN GEÏMPORTEERDE AFZET De stijging van de Nederlandse bierproductie in de afgelopen jaren is vrijwel geheel te danken aan de export. De binnenlandse afzet vertoont een lichte daling. productie export cijfers binnenlandse afzet geïmporteerde afzet 0 BRONNEN: Centraal Brouwerij Kantoor Commissie Gedistilleerd Productschap Wijn

12 12 Grondstoffen en Voedselveiligheid Voedselveiligheid en kwaliteit zijn essentieel voor de Nederlandse mouterijen en brouwerijen. Daarom stellen zij hoge eisen aan zowel de grondstoffen als het mouten brouwproces. Binnen de keten worden regelmatig onderzoeken uitgevoerd om de kwaliteit van de brouwgerst hoog te houden. HACCP Europese regelgeving verplicht levensmiddelenproducenten om producten op de markt te zetten die voldoen aan voedselveiligheidsnormen. Onderdeel van deze verplichting is het opstellen van een hygiënecode waarin de mogelijke gevaren per processtap en daaraan gekoppeld de te nemen maatregelen zijn genoemd. In 2007 is de HACCP werkgroep van het Centraal Brouwerij Kantoor een aantal keren bij elkaar geweest om de huidige versie van de HACCP Code voor mouterijen en brouwerijen te updaten. Deze werkgroep neemt daarbij als uitgangspunt de hygiënecode voor de Nederlandse mouterijen en brouwerijen uit Naar verwachting zal het aangepaste document begin 2008 klaar zijn en op de website van het Centraal Brouwerij Kantoor worden gepubliceerd. Collectief onderzoek De mouters en brouwers willen kwaliteit van de brouwgerst zo optimaal mogelijk houden. Om te beoordelen welke brouwgerstrassen het beste toepasbaar zijn in het mout- en brouwproces voeren de mouters en brouwers gezamenlijk het jaarlijkse brouwgerstrassenonderzoek uit (binnen het verband van de Stichting NIBEM). Over de brouwgerst van het jaar 2007 hebben de mouters en brouwers een oordeel gegeven dat in de vorm van een persbericht bekend is gemaakt. Het persbericht is te lezen op de website van Stichting NIBEM: Bierverordening en Kruidenregeling De kwaliteitscriteria toegestane ingrediënten voor het bereiden van bier zijn vastgelegd in de Bierverordening 2003 van het Productschap Dranken. Op die manier wordt gewaarborgd dat bier wordt geproduceerd conform de geldende voedselveiligheidsnormen. Mocht een brouwer een kruid willen toevoegen aan het brouwproces dan dient hij hiervoor een

13 13 ontheffing van de Bierverordening aan te vragen bij de Commissie Bier. De Commissie Bier kan op basis van de Kruidenregeling ontheffing verlenen. Voorwaarde is dat een extern bureau onderzoek doet naar de mogelijke gevolgen voor de voedselveiligheid die kunnen ontstaan door het gebruik van het bewuste kruid. Op de website van de Commissie Bier staan de kruiden genoemd waarvoor ontheffing is verleend. Voor het gebruik van de daar genoemde kruiden hoeft niet opnieuw een ontheffing te worden aangevraagd. Biobrandstoffen In 2007 publiceerde de Europese Commissie de Renewable Energy Roadmap waarin als doelstelling staat opgenomen dat in % van de transportbrandstoffen uit biobrandstoffen moet bestaan. Er bestaan twee soorten biobrandstoffen: de eerste generatie die rechtstreeks afkomstig is van teelt en de tweede generatie die afkomstig is van onder meer bijproducten van de levensmiddelenindustrie. De mouters en brouwers maken zich ernstig zorgen over de invloed van de eerste generatie biobrandstoffen op het milieu en de toekomstige beschikbaarheid van brouwgerst. Teelt van biobrandstoffen zal naar verwachting gaan wedijveren met teelt van grondstoffen voor de levensmiddelenindustrie. De mouters en de brouwers richten zich om die redenen liever op de tweede generatie biobrandstoffen. Het Centraal Brouwerij Kantoor en de Sociëteit der Nederlandse Mouters hebben samen met andere levensmiddelenbedrijven een brief gezonden naar het Nederlandse kabinet waarin zij hun standpunten toelichten. < HACCP DE SEIZOENSBIEREN VAN DE BUDELSE BROUWERIJ. Binnen het assortiment van de Budelse bierbrouwerij bieden de traditionele seizoensbieren voor elk jaargetijde een passend bier om van te genieten. Verfrissend in de lente en de zomer, hartverwarmend tijdens de herfst en de winter. De 3 seizoensbieren zijn: Budels MeiBock: Fris ondergistend voorjaarsbier. Diepgoudgeel van kleur en gebrouwen uit een uitgekiende moutmelange. Alcoholpercentage 6,5%. Budels WinterBier: Bovengistend bier dat warmte brengt tijdens de koude wintermaanden. Dieprood van kleur, vol en aangenaam van smaak, en gebrouwen uit een melange van diverse mouten. Alcoholpercentage 7,5%. Budels Bock: Krachtig ondergistend herfstbier met een rijke, volle smaak. Robijnrood van kleur en met een traditie van meer dan 40 jaar gebrouwen uit speciaal gebrand mout. Alcoholpercentage 6,5%. < Collectief onderzoek < Bierverordening en Kruidenregeling > Biobrandstoffen

14 Reinildis van Ditzhuyzen De historica Reinildis van Ditzhuyzen geniet veel bekendheid met haar boeken over koningshuizen en de geschiedenis van het Huis van Oranje. Daarnaast heeft zij een groot aantal boeken geschreven over etiquette en omgangsvormen, zoals Hoe hoort het eigenlijk? de Dikke Ditz en De Dunne Ditz (mini-etiquetteboekje). Het CBK wilde van haar weten: bestaat er een etiquette voor het drinken van bier? Is het deftig om bier te drinken? Bier vind ik deftiger dan champagne

15 Bier heeft altijd bij deftige kringen gehoord. Bier wordt vanaf het moment van ontstaan gedronken door alle lagen van de bevolking, dat is nu nog steeds zo. Bier was in de Middeleeuwen een gezond alternatief voor water dat in die tijd sterk vervuild was, aldus Van Ditzhuyzen. Champagne daarentegen werd vroeger alleen door deftige mensen gedronken. Toen de gewone mensen steeds meer geld gingen verdienen wilden zij de deftige mensen imiteren. Zo drong champagne door tot de andere, minder deftige lagen van de bevolking. Onder het mom van duur is deftig wordt champagne tegenwoordig te pas en te onpas geschonken. Doodzonde, want champagne is op die manier ernstig gedevalueerd. Wat net zo oud is als bier is het klinken. Het klinken is samen met bier ontstaan. In de Middeleeuwen deelden de mensen hun kroezen of glazen, wat leidde tot verbroedering. Later kreeg iedereen zijn eigen kroes. Om de verbroedering in ere te houden werden alle kroezen tegen elkaar aan geknald. Klinken werd echter al snel geassocieerd met dronkenschap en gelal. De deftige mensen wilden daarmee niet geassocieerd worden en hebben dus het aanraken van de glazen tijdens het klinken afgeschaft. Van Ditzhuyzen grijpt de gelegenheid aan voor een kort lesje klinken : Op de juiste manier klinken gaat als volgt: glas in de lucht, richt het glas naar degene die wordt toegedronken, neem een slok, wenk nogmaals met het glas en ga zitten. Bestaat er eigenlijk een drankenetiquette? Niet zozeer. Het gekozen drankje wordt vaak bepaald door het moment en de sfeer. Bier wordt bij uitstek gedronken op borrels bij vrienden thuis of in de kroeg, op een verjaardag of tijdens een jubileum. In elk geval wordt bier verbonden met gezelligheid en een ontspannen sfeer. Bier roept dus positieve associaties op. Iedereen is toch op zoek naar gezelligheid en ontspanning? gevolgd, wat betekent dat het etiket van het bierflesje dat wordt uitgeschonken aan de gasten wordt getoond. Het glas waaruit gedronken wordt beïnvloedt volgens Van Ditzhuyzen de beleving. Zo kregen de glazen waaruit duurdere dranken werden gedronken een steeds hogere steel, een kelk op een voet als het ware. Drinken uit zulke glazen had aanzien. De meeste bierglazen hebben geen oor of steel. Tegelijkertijd heeft bier zich ontwikkeld in vele soorten. De biermarkt vertoont veel variatie. Van Ditzhuyzen wijst op de trappisten-, de abdij- en de speciaalbieren. Deze bieren zijn zo prestigieus dat zij uit een glas met een steel worden gedronken. Natuurlijk kent het drinken van bier één hele duidelijke etiquette, namelijk het drinken met mate. Iedere consument moet verstandig omgaan met drank, zoals dat voor alles geldt. Bier zit Van Ditzhuyzen in het bloed: Mijn voorvader, Claes von Ditsinchausen, werd in 1631 burger van de stad Zevenaar en heeft daar rond 1638 een brouwerij gestart. Vanaf het begin is hij de stadsbierbrouwer en levert hij zijn bier onder meer aan de Magistraat. Dit blijkt onder meer uit de stadsrekeningen van Zevenaar uit 1638 die hem de nieuwe brouwer Claes van Ditsinchausen noemden. Tien jaar later, in 1648, pachtte hij het bieraccijns van de stad Zevenaar. Tot 1812 bleef deze brouwerij, De Kroon genaamd, in bezit van mijn familie. Naar aanleiding van onze familiegeschiedenis heeft mijn vader het boek Brouwers, Burgers en Buitenlui geschreven. Toch heeft ze zelf nooit bier gedronken, op drie momenten in haar leven na: Na mijn drie zwangerschappen dronk ik Oud Bruin vanwege het zog. Volgens Van Ditzhuyzen zou het best kunnen dat de dineretiquette die restaurants hanteren van toepassing wordt op bier. Goede restaurants schenken in toenemende mate bieren bij hun gerechten. Bij het uitschenken van het flesje bier zal de dineretiquette worden Voor meer informatie over Reinildis van Ditzhuyzen zie

16 16 Juridische en Sociale Zaken Het beleidsterrein Juridische Zaken omvat zowel Nederlandse als Europese wetgeving. Wetgeving kan op allerlei terreinen het functioneren van de Nederlandse brouwerijen beïnvloeden. Vereenvoudiging en vermindering van administratieve lasten en het creëren van een gelijk speelveld op Nederlands en Europees niveau zijn speerpunten voor het CBK. In 2007 was de wijziging van de accijnswetgeving voor bier één van de belangrijkste aandachtspunten. Accijnsverhoging Begin 2007 werd de branche opgeschrikt door een voorgenomen accijnsverhoging van het vierde Kabinet Balkenende, bestaande uit CDA, PvdA en ChristenUnie. In het coalitieakkoord werd het voornemen geuit om 200 miljoen euro extra op te halen door een verhoging van de accijns op drank en tabak. Indien deze verhoging eerlijk over bier, wijn, gedistilleerd en tabak zou worden verdeeld zou dit een verhoging van 6,85% van de accijns op bier, wijn en gedistilleerd betekenen. Maar bij de presentatie van het Belastingplan op de derde dinsdag van september, waarin dit voornemen verder werd uitgewerkt, bleek dat alleen de accijns op bier zou worden verhoogd en wel met 30%! Bovendien was het te innen accijnsbedrag inmiddels verhoogd van 200 naar 300 miljoen euro! De opbrengst via de bieraccijns bedraagt 100 miljoen. De Nederlandse bieraccijns staat zowel voor als na de accijnsverhoging op een eenzame 7 e plaats boven in de EU, vlak na Scandinavië en de Britse eilanden. De voorgenomen extravagante verhoging van de bieraccijns werd in het Belastingplan toegelicht door de volgende tekst: Wat betreft de keuze binnen de sector alcohol is gekozen voor het verhogen van de accijns op bier omdat juist die drank een belangrijke rol speelt bij het drankmisbruik onder (voornamelijk) jongeren. Het CBK heeft vervolgens aangetoond dat deze tekst niet klopte. Ten eerste omdat uit onderzoek van het Instituut voor Verslavingsonderzoek (IVO) blijkt dat van de jongeren die veel drinken 86% van zijn of haar drank via de ouders krijgt. Bij jongeren die niet veel drinken is dit 62%. Uit hetzelfde onderzoek bleek bovendien dat niet bier, maar gedistilleerd de meest gedronken drank is. De Nederlandse bevolking drinkt van zijn totale alcoholintake 16,9% gedistilleerd. Bij jongeren is dit 58%. Bier wordt door 51,5% van de bevolking gedronken en door 27% van de jongeren. Een andere vreemde redenering van het kabinet was om de maatregel per 1 januari 2009 te laten ingaan in verband met koopkrachteffecten. Als het probleem zo ernstig is, kan men een dergelijk uitstel niet begrijpen. Daarnaast voerde het CBK als tegenargument aan dat een dergelijke accijnsverhoging leidt tot grote weglekeffecten richting België en Duitsland gezien de veel lagere accijnzen in die landen. De accijns per kratje bier is in Duitsland 0,82, in België 1,48 en in Nederland in 2009: 2,82. Het weglekken betekent minder inkomsten voor de schatkist, schade aan de economie en geen enkel effect op het gesuggereerde tegengaan van alcoholmisbruik. Ondanks alle informatie heeft de Kamer met de voorgenomen accijnsverhoging ingestemd.

17 17 Accijnzen In Europa wordt nog steeds gediscussieerd in over de een verhoging EU van de minimum accijnstarieven voor de meeste alcoholhoudende dranken. Het minimumtarief voor bier is thans 0,0935 per liter van 5% en voorgesteld wordt dit tarief met 4,5% te verhogen. Het tarief wordt daardoor na de verhoging 0,0977. In Nederland geldt op dit moment een tarief van 0,2511. Nederland wordt door deze maatregel dus alleen getroffen bij export naar landen met een minimumtarief (zoals ons buurland Duitsland). Het tarief gaat dáár immers omhoog en dus ook de prijzen. Het valt moeilijk te voorspellen wat de invloed is van een verhoging van 4,5%. De verhoging van het minimumtarief geldt ook voor intermediaire producten en gedistilleerd. Voor wijn geldt een minimumtarief van 0,00. In 17 van de 27 EU landen wordt dit nultarief toegepast. Iedere verhoging van het tarief van andere dranken dan wijn vergroot dus de afstand en de concurrentiepositie ten opzichte van wijn. In het verslagjaar is mede door dit laatste argument door de EU geen besluit genomen over de voorgenomen verhoging van de minimumtarieven. < Accijnsverhoging > Accijnzen in de EU > Etikettering Etikettering In 2007 is de Europese Commissie begonnen met het herzien van de Europese etiketteringsrichtlijn. De Europese Commissie heeft aan alle lidstaten een consultatiedocument gestuurd waarin zij om input heeft gevraagd. De herziene wetgeving zal de vorm krijgen van een Verordening. Verordeningen zijn direct toepasbaar in alle lidstaten, waardoor voor alle landen duidelijk wordt wat de geldende wetgeving is. In de loop van 2008 zal de tekst van de etiketteringsverordening worden gepubliceerd. Vanaf 3 oktober 2007 is het verplicht om flessen alcoholhoudende dranken die worden verkocht op de Franse markt te voorzien van een zwangerschapslogo. Het Centraal Brouwerij Kantoor is ongelukkig met deze ontwikkeling aangezien het een handelsbelemmering betekent voor brouwers die willen exporteren naar Frankrijk. GROLSCH WEIZEN: HET EERSTE NEDER- LANDSE WEIZENBIER Grolsch Weizen is de kijk van Grolsch op genieten van een eeuwenlange traditie in Duits Hefe Weizenbier. Grolsch Weizen is ambachtelijk gebrouwen volgens het Duitse Rheinheitsgebot met alleen water, gerstemout, tarwemout, gist en hop. Het is de kunst om de rijke schuimkraag bij het schenken uit de fles hoog boven de rand van het glas te krijgen. Grolsch Weizen is verkrijgbaar in de traditionele smaken Premium Weizen (Hefe) en Dunkel Weizen. Grolsch Premium Weizen bevat 5,3% alcohol en heeft een krachtige niet-zoete, volfrisse weizensmaak. Grolsch Dunkel Weizen bevat 6,0% alcohol en heeft een volmondige, licht zoete karamelsmaak. Beide volfrisse bieren die passen bij ieder seizoen in het jaar.

18 18 Europa 2006 Nederland heeft in 2006 de vierde plaats ingenomen van bierproducerende landen in Europa. Daarnaast was Nederland in 2006 de grootste bierexporteur van Europa, met Duitsland dat jaar op de twee plaats liter Tsjechië Ierland Duitsland Verenigd Koninkrijk Polen België Nederland Spanje Frankrijk Italië KERNGEGEVENS Duitsland Verenigd Koninkrijk Polen Spanje Nederland Tsjechië België Frankrijk Italië Ierland Oostenrijk Portugal Denemarken Hongarije Finland Griekenland Slowakije Zweden Zwitserland Litouwen Letland Noorwegen Slovenië Estland Cyprus Luxemburg Malta productie (x hl) CONSUMPTIE

19 19 export (x hl) * geïmp. afzet (x hl) * binnenl. afzet (x hl) * * per hoofd (liter) 116,00 92,10 90,80 73,40 79,40 158,10 89,00 33,00 30,30 124,80 Nederlands bier is overal ter x hl wereld verkrijgbaar: meer Nederland Duitsland België Verenigd Koninkrijk Ierland Tsjechië Frankrijk Polen Italië Spanje Verenigd Koninkrijk Frankrijk Italië Duitsland Nederland België Ierland Polen Tsjechië Spanje EXPORT x hl dan driekwart van de export is bestemd voor landen buiten Europa. Met 79,4 liter per hoofd van de bevolking ligt de bierconsumptie in Nederland rond het Europees gemiddelde in Traditionele koploper was Tsjechië met over 2006 een consumptie per capita van maar liefst 158 liter. GEÏMPORTEERDE AFZET * niet bekend

20 20 ACCIJNSTARIEVEN IN EURO S PER HL Europa 2006 AANTAL EN OMVANG BROUWERIJEN 2006 Duitsland België Tsjechië Oostenrijk Verenigd Koninkrijk Denemarken Polen Zwitserland Spanje Italië Finland Nederland Frankrijk Zweden Ierland Portugal Griekenland Noorwegen Luxemburg aantal brouwerijen aantal werknemers * ** Bulgarije Roemenië Letland Duitsland Luxemburg Tsjechië Spanje Litouwen Frankrijk Griekenland Slowakije Zwitserland Portugal Estland Polen België Oostenrijk Hongarije Italië Cyprus Nederland Denemarken Slovenië Zweden Verenigd Koninkrijk Finland Ierland Noorwegen 9,24 9,29 9,32 9,45 9,52 9,72 9,96 10,14 13,00 14,24 15,48 16,18 16,19 18,53 19,25 20,53 24,00 24,12 24,58 24,20 25,11 34,21 34,40 78,95 95,00 97,25 99,35 232,70 * niet bekend ** brouwerijen met een productie van > hectoliter