CONTEXTRELEVANTE OPTIES VOOR KINDEROPVANG OP ARUBA

Transcriptie

1 CONTEXTRELEVANTE OPTIES VOOR KINDEROPVANG OP ARUBA Aruba, 2009 CARIBBEAN REALITY STUDIeS CENTER

2 CONTEXTRELEVANTE OPTIES Voor kinderopvang op Aruba CARIBBEAN REALITY STUDIES CENTER Onderzoek uitgevoerd door Caribbean Reality Studies Center in opdracht van CEDE Aruba Aruba, 2009 CEDE ARUBA CRSCENTER

3

4 Inhoud Samenvatting... 1 Inleiding... 3 I. Onderzoeksdoel en achtergrond Doel van het onderzoek Achtergrond en relevantie... 5 II. Ontwerp van het onderzoek Conceptueel model Onderzoeksontwerp en methodologie Hoofdonderzoek Analyse van gegevens van het bevolkingsregister Ondersteunende onderzoeksexercitie...,,... 9 III. Onderzoeksproces Algemeen Variabelen en vragenlijst Steekproef Dataverzameling en respons Dataverzameling Respons Data-invoer en verwerking IV. Bevindingen van het onderzoek Algemeen Profiel van het huishouden Gezinssamenstelling Leeftijd en geslacht van het kind Leeftijd van de ouders Kinderopvang Algemene kenmerken Soort opvang waar gebruik van wordt gemaakt Werksituatie van de ouders en opvang Leeftijd moeder en kinderopvang Oma of opa in huis Multiculturele samenleving en kinderopvang Kosten voor kinderopvang en oppas Opleiding van de ouders Institutionele opvang... 28

5 3.2.1 Reden voor keuze van kinderopvangcentrum Gebruik van het centrum Kwalitatieve perceptie van het centrum door de ouders Educatieve aspecten Niet-institutionele opvang Soorten niet-institutionele opvang Kenmerken van de niet-institutionele opvangmogelijkheid Kwalitatieve aspecten van de opvang Educatieve aspecten Alternatieve opvang V. Conclusies VI. Discussie VII. Aanbevelingen Geraadpleegde literatuur... 52

6 Samenvatting Het is algemeen aanvaard dat tekortkomingen in de opvoeding en onvoldoende aandacht gedurende de eerste levensjaren ernstige gevolgen kunnen hebben voor de schoolgaande periode, de tienertijd en als jongvolwassene, waardoor de gevolgen door kunnen trekken naar de professionele carrière en het verdere leven. Dat maakt de aandacht en zorg voor het kind in de voorschoolse periode van cruciale betekenis. Het kind heeft niet alleen recht om veilig en met genegenheid door de kinderjaren te komen, maar op de eerste plaats om te kunnen rekenen op omstandigheden die zorg kunnen dragen voor een goed gebalanceerde psychosociale vorming. Een kwalitatief goede opvang en begeleiding zijn een noodzakelijke, maar helemaal niet voldoende voorwaarde om aan deze zorg voor het kind gestalte te geven. Een goede opvang en oppas zijn daarom de minimale voorwaarde waaraan moet worden voldaan. Deficiënties in de eerste levensjaren laten sporen achter die op latere leeftijd slechts moeizaam gewist kunnen worden. Dat maakt een kwalitatief goede kinderopvang als onderdeel van de opvoeding van het kind een dringende noodzaak. De uitdagingen die zich op dit gebied voordoen op Aruba zijn niet gering. De druk op de opvang van kinderen in de voorschoolse leeftijdsgroep is enorm gestegen in het afgelopen decennium, toen moeders die daar traditioneel zorg voor droegen massaal hun intrede deden op de arbeidsmarkt. Het aanbod van kwalitatief goede opvang hield echter geen gelijke tred met de groeiende vraag. Inventarisatie- en evaluatieonderzoek wezen verder uit dat opvang door kindercentra die voldoen aan minimale kwaliteitscriteria financieel geen realiseerbare optie vormt voor deze nijpende behoefte. Daardoor kwam de vraag om alternatieve vormen van kinderopvang te exploreren die in staat zijn kwalitatief goede en betaalbare kinderopvang aan te bieden levensgroot op tafel. Dit leidde tot de uitvoering van het onderhavig onderzoek Contextrelevante Opties voor Kinderopvang op Aruba dat tot doel had om werkbare opvangmodellen te exploreren die een goede respons kunnen vormen voor de specifieke condities van de eigen werkelijkheid en context op Aruba. Dit beschrijvend en exploratief onderzoek, gebaseerd op een random gekozen steekproef van kinderen van onder de vijf jaar, brengt vanuit het gezichtspunt van de moeder van het jonge kind een aantal dimensies van kinderopvang in kaart die van belang zijn bij praktische actie. De omvang van het maatschappelijk probleem waar we als samenleving voor staan wordt duidelijk onderstreept door de resultaten die uitwijzen dat 86.6% van de gezinnen met kinderen onder de vijf jaar behoefte hebben aan kinderopvang, gedefinieerd als reguliere zorg of supervisie door iemand anders dan een ouder of voogd. Aan de hand van de informatie verstrekt door de moeder van het kind kon een beeld worden gevormd over de omstandigheden die zich voordoen bij de opvang gerelateerd aan belangrijke achtergrondvariabelen als de werksituatie en het opleidingsniveau. Daarmee konden de contouren worden geschetst van oplossingsmodaliteiten, vooral door degenen die zich een kwalitatief goede opvang in een erkend centrum financieel niet kunnen permitteren. Het onderzoek verschaft een gedifferentieerd inzicht in vele knelpunten en openstaande uitdagingen op het gebied van kinderopvang die nu dringend aandacht nodig hebben en biedt data die van belang zijn bij het uitzetten van beleidsmaatregelen en het exploreren van de haalbaarheid van nieuwe aangepaste vormen van kinderopvang.

7 Als resultaat van de uitgevoerde onderzoeksexercities worden enkele gerichte aanbevelingen gedaan voor praktische actie. Een pilotproject residentiële opvang door bariomoeder, waarvan de contouren worden uitgewerkt zal uitsluitsel moeten geven over de haalbaarheid van een aan de Arubaanse werkelijkheid aangepast model van kinderopvang die in veel landen succesvol wordt gebruikt. In verband met het bieden van een goede kwaliteit van kinderopvang wordt gerichte actie voorgesteld door de overheid en maatschappelijke organisaties met betrekking tot de controle en kwaliteitsbewaking, het bevorderen van het voorlezen, training van grootouders die op kinderen letten zonder de educatieve dimensie voldoende in acht te nemen en de professionalisering van de nietinstitutionele opvang. De evaluatie van MetaCare die een succesvol centrum voor bedrijfsopvang draait wordt aanbevolen om te komen tot modellen voor andere bedrijven. Aandacht moet eveneens worden besteed aan moeders met een laag opleidingsniveau en aan het monitoren van een aantal risicogroepen met betrekking tot de zorg voor het kind. Ouders die behoefte hebben aan kinderopvang vinden daarvoor in de praktijk van alle dag creatieve oplossingen, ongeacht het gebrek aan aanbod dat binnen hun bereik ligt. Een werkende moeder heeft daarbij geen keus en is dan bereid grote concessies te doen voor wat betreft de kwaliteit van de opvang. De gevolgen voor het jonge kind kunnen daarbij onaanvaardbaar hoog zijn. Het centrale belang van dit onderzoek is de bijdrage die het levert om kwalitatief goede kinderopvang binnen het bereik van de gezinnen te brengen door middel van contextrelevante opties voor kinderopvang op Aruba. 2

8 INLEIDING Een kwalitatief goede kinderopvang op Aruba die beantwoordt aan de bestaande behoefte is al jaren een punt van zorg voor de staat, het sociale veld, het gezin, en de werkende ouders, maar bovenal voor het kind zelf, dat recht heeft op een goede initiatie in het leven in een wereld die een steeds sterkere wissel trekt op de eigen weerbaarheid. Het is algemeen aanvaard dat tekortkomingen in de opvoeding en onvoldoende aandacht gedurende de eerste levensjaren ernstige gevolgen kunnen hebben voor de schoolgaande periode, de tienertijd en als jongvolwassene, waardoor de gevolgen door kunnen trekken naar de professionele carrière en het verdere leven. Dat maakt de aandacht en zorg voor het kind in de voorschoolse periode van cruciale betekenis. Het kind heeft niet alleen recht om veilig en met genegenheid door de kinderjaren te komen, maar op de eerste plaats om te kunnen rekenen op omstandigheden die zorg kunnen dragen voor een goed gebalanceerde psychosociale vorming. Een kwalitatief goede opvang en begeleiding zijn een noodzakelijke, maar zeker geen voldoende voorwaarde om aan deze zorg voor het kind gestalte te geven. Een goede opvang en oppas zijn daarom de minimale voorwaarde waaraan moet worden voldaan. De situatie met betrekking tot kinderopvang is op Aruba een zorgpunt dat in de laatste jaren nijpender is geworden door een serie onderling gerelateerde factoren. Terwijl de druk op bestaande kinderopvangfaciliteiten toeneemt, blijft het aanbod zowel kwantitatief als kwalitatief achter bij de behoefte en vraag. Gezien de vraag naar kinderopvang van goed kwaliteit bestaat de behoefte om de stappen in kaart te brengen die kunnen worden ondernomen op het gebied van beleid, projecten en sociale actie om antwoord te geven op de bestaande situatie. Alvorens over te gaan tot het implementeren van nieuwe modellen of werkwijzen die elders succesvol bleken en daarvoor substantiële investeringen te verrichten, werd het wenselijk geacht een onderzoek te laten uitvoeren dat een solidere basis kon verschaffen voor gerichte actie binnen de eigen context. Als resultaat van een overleg van CEDE Aruba, Directie Sociale Zaken, Directie Onderwijs en Fundacion pa nos Muchanan werd gezien de beschreven situatie het initiatief genomen om een onderzoek te laten uitvoeren naar kinderopvang voor de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar. Op verzoek van CEDE Aruba werd het onderhavig onderzoek Contextrelevante Opties voor Kinderopvang op Aruba, uitgevoerd door Caribbean Reality Studies Center N.V. (CRSCenter), dat als onafhankelijk researchcentrum de wetenschappelijke verantwoording van het onderzoek droeg en direct verantwoordelijk was voor de rapportage en levering van het eindrapport. Op cruciale momenten, vooral in de voorbereidingsfase van het onderzoek werd de nodige feedback verkregen. Daartoe werd een klankbordgroep samengesteld waarmee het onderzoeksvoorstel en de onderzoeksopzet werden besproken en die tevens kritische feedback gaf bij de samenstelling van de definitieve vragenlijst. Het onderzoek had een duur van vier en een halve maand en besloeg de periode van eind juli tot midden december

9 I. ONDERZOEKSDOEL EN ACHTERGROND 1. DOEL VAN HET ONDERZOEK Het doel van het onderzoek Contextrelevante Opties voor Kinderopvang op Aruba is het verkrijgen van een beeld van de opties die op Aruba gehanteerd worden voor de opvang van kinderen in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar en het exploreren van werkbare opvangmodellen die een goede respons kunnen vormen voor de specifieke condities van de eigen werkelijkheid en context op Aruba. Het onderzoek richt zich op het verkrijgen van inzicht in de wijze waarop op Aruba in de praktijk van alle dag een oplossing wordt gevonden voor de behoefte aan kinderopvang voor de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar en welke de kwaliteit van de geboden opvang is, zoals ervaren door de gebruikers. Bijzondere aandacht wordt daarbij besteed aan de creatieve oplossingen die in de praktijk gevonden worden, vooral onder de lager-danmodale inkomensgroepen. Het zijn in het bijzonder die groepen die vanwege hun financiële draagkracht beperkingen ondervinden om terug te kunnen vallen op een institutionele opvang. Meer specifiek zal het onderzoek gericht zijn op het exploreren van alternatieve opties voor kinderopgang die de basis kunnen vormen voor een gericht beleid. Dat kan de mogelijkheid openen om parallel aan bestaande opvangcentra andere opvangmodaliteiten aan te bieden. Complementair aan een kwalitatieve verbetering van de geboden opvang in centra, kan dan een multipel aanbod van opvangopties aangeboden worden die op de eigen context zijn afgestemd. Dat kan bijdragen om een praktisch bruikbaar antwoord te geven aan de behoefte en vraag naar kinderopvang op Aruba en de uitdagingen waar het land voor staat voor de komende jaren. Het onderzoek is niet gericht op een inventarisatie van het hele veld van de kinderopvang en evenmin op het vaststellen van een kwalitatieve evaluatie van de bestaande kindercentra. Voorgaand onderzoek en bestaande rapporten en verslagen hebben daar al ruime aandacht aan besteed, waarbij een groot aantal knelpunten werden gesignaleerd die om bijzondere aandacht vragen voor een kwalitatieve verbetering van de kinderopvang op Aruba. Hoewel een aantal aspecten daarvan nog om nader onderzoek en actualisering vragen vanwege de veranderingen die plaatsvinden, zijn de belangrijkste vraagstukken rondom kinderopvang op Aruba al onderwerp geweest van onderzoek en evaluatie, 1 vooral voor wat betreft de financiële, infrastructurele, personele en onderwijskundige knelpunten. Zoals het onderzoeksdoel aangeeft is de focus hier specifiek gericht op het identificeren van 1 Alofs, Luc 1993; Anthony, Natasha 1999; Bergen van, Martha 1996; CRSCenter 2002; Commissie Kinderopvang & KPMG, 2005, en Sociaal Economische Raad 2005 (zie geraadpleegde literatuur). 4

10 alternatieve opties van kinderopvang die afgestemd zijn op de eigen context en beantwoorden aan de vraag naar adequate kinderopvang. 2. ACHTERGROND EN RELEVANTIE Gevestigde kinderopvangcentra op Aruba zijn slechts in staat om een beperkt deel van de bestaande behoefte aan opvang van kinderen van 0 tot en met 4 jaar op zich te nemen. De aard van het aanbod schiet in een deel van de faciliteiten kwalitatief tekort, terwijl de kosten voor opvang vaak een te grote last vormen. Naast de bestaande behoefte moet rekening gehouden worden met de nieuwe vraag naar opvang, die gelijke tred houdt met een vijftal factoren: (i) De toename van het percentage gezinnen waarin beide ouders werken. Door een combinatie van een toegenomen economische druk op het gezin en een toegenomen intrede van de vrouw op de arbeidsmarkt gerelateerd aan de verzelfstandiging en de emancipatie van de vrouw, vertoont het percentage gezinnen waarin beide ouders werken een stijgende lijn. (ii) De demografische ontwikkelingen, vooral gerelateerd aan het niveau van het geboortecijfer. (iii) De immigratie van personen in de productieve leeftijdsgroepen, evenals de mate waarin kleine kinderen de arbeidsimmigranten vergezellen. (iv) De erosie van het gezin door factoren als hoge echtscheidingscijfers, alleenstaande moeders, tienerzwangerschap en full time banen van beide ouders. (v) De gepercipieerde noodzaak voor goede oppas en begeleiding in tijden van grensoverschrijdende informatievoorziening, die de intermediaire rol van ouders en opvoeders kan omzeilen. De afgelopen decennia kenmerkten zich op Aruba door een gestadige immigratiestroom, die het gevolg was van de discrepantie tussen de economische expansie, vooral in de toeristensector, en de voorhanden zijnde arbeidskrachten. De onevenwichtige situatie die daardoor op de arbeidsmarkt teweeg werd gebracht noopte tot een aanvoer van arbeidskrachten van buiten Aruba. De immigratie vanuit cultureel verschillende landen, vooral uit de eigen regio, draagt bij tot het in stand houden van het culturele mozaïek van Aruba. De verhoogde participatie van de vrouw in het arbeidsproces verhoogde evenzeer de migratiedruk, aangezien dat leidde tot een grotere vraag naar laaggeschoolde krachten, vooral vrouwen die ingezet konden worden als hulp in de huishouding. Deze culturele diversiteit uit zich in de vorm van een multiculturele samenleving. Aangezien verschillende etnische groepen verschillend omgaan met kinderopvang zal die factor mede in beschouwing moeten worden genomen in het beleid op dit stuk. Naast de kwantitatieve benadering van de kinderopvang zal daarom de nodige aandacht moeten worden besteed aan de kwalitatieve aspecten. Deze trend zal alleen maar gecontinueerd worden met de huidige op handen zijnde sterke groei van de toeristische sector. Door een substantiële uitbreiding van het aantal hotelkamers zal in grotere mate geput moeten worden uit arbeid van buiten Aruba. Deze arbeidsimmigratie vertoont een oververtegenwoordiging van de productieve leeftijdsgroepen, terwijl het gediversifieerd karakter ervan zowel mannen als vrouwen aantrekt in 5

11 sectoren als de bouw, hotelschoonmaak, horeca en dienstverlening. Deze trend kan additionele uitdagingen met zich meebrengen voor de kinderopvang in de preschoolse periode. Uit eerder inventarisatie- en evaluatieonderzoek is gebleken dat het kwalitatief op peil brengen van bestaande faciliteiten voor kinderopvang op Aruba voor kinderen van 0 tot en met 4 jaar een relatief grote inspanning zal vergen. De criteria en vereisten voor kindercentra werden verwoord in het concept Landsverordening, houdende regels inzake georganiseerde kinderopvang. Een ingesteld onderzoek over de gevolgen van de inwerkingtreding van de wet voor bestaande onderzoekscentra wees uit dat, zowel infrastructureel als organisatorisch, de kosten om de centra te laten beantwoorden aan de nieuwe regelgeving zeer hoog zijn. Vooral de aanpassing en uitbreiding van bestaande faciliteiten om ze te laten beantwoorden aan de vereiste criteria en standaarden bleken grote investeringen te vergen. Dat geldt ook voor de behoefte om de opvangcapaciteit conform de openstaande en toenemende vraag te vergroten. De hoogte van de kosten bleek zo hoog te zijn dat een sociaal beleid van de overheid gebaseerd op de voorgestelde regelgeving op dit moment niet als haalbaar kon worden beschouwd. De consequentie is dat het uitsluitend terugvallen op institutionele opvang als oplossing in de betreffende leeftijdsgroep geen praktisch realiseerbaar alternatief is voor de huidige behoefte aan kinderopvang. Het onvermogen van bestaande opvangfaciliteiten om te beantwoorden aan de open vraag impliceert dat men ertoe gedwongen is in de praktijk op creatieve wijze oplossingen te vinden. De behoefte werd onderkend om na te gaan in hoeverre naast opvang via kindercentra ook andere vormen van opvang konden worden geïdentificeerd, die parallel aan de opvang door gevestigde centra als optie konden worden aangeboden. Een multipel aanbod van verschillende opties kan ook beter afgestemd worden op de draagkracht en de specifieke behoeften van deelgroepen, vooral de lager dan modale gezinnen. Dit alles deed de behoefte rijzen in de samenleving, en meer specifiek bij de beleidsmaker, maatschappelijke instellingen en organisaties, die werkzaam zijn op het gebied van kinderopvang, om mogelijkheden voor alternatieve opvang te exploreren. Daarbij kan niet zonder meer worden uitgegaan van het toepassen van een model dat elders succesvol wordt gehanteerd, aangezien de bruikbaarheid en effectiviteit daarvan eerst getoetst moet worden aan de doeltreffendheid in de eigen realiteit en context. Het onderhavig onderzoek is een direct uitvloeisel daarvan. De jeugd van vandaag is de toekomst van morgen, maar de groep van 0 tot 4 jarigen vandaag is de jeugd van morgen. Wat de jeugd morgen zal zijn wordt in sterke mate bepaald door de zorg, liefde en opvoeding die in de initiatieperiode van het leven de grondvesten legt. Dat duidt op de enorme grote maatschappelijke relevantie van een onderzoek dat zich richt op de tastbare uitdagingen voor de opvoeding, opvang en oppas van het Arubaanse kind van 0 tot en met 4 jaar. 6

12 II. Ontwerp van het onderzoek 1. CONCEPTUEEL MODEL Elke samenleving heeft de taak om zorg te dragen voor een gezonde groei en gebalanceerde opvoeding van het kind, op de eerste plaats door ervoor zorg te dragen dat het kind dat nog hulpbehoevend is geen moment aan haar lot wordt overgelaten. Voor kinderen van 0 tot en met 4 jaar betekent dit dat zij gedurende 24 uur per dag moeten kunnen rekenen op de zorg, aandacht of supervisie van een persoon die daarvoor de verantwoordelijkheid kan dragen. In de eerste levensjaren is de zorg voor het kind de directe verantwoordelijkheid en natuurlijke taak van de ouders van het kind. Kinderopvang kan op grond daarvan nauwkeurig worden gedefinieerd als een reguliere supervisie en zorg voor het kind door iemand anders dan de ouders of een voogd. De behoefte aan kinderopvang ontstaat zodra geen der ouders (of voogd) beschikbaar is om op het kind te letten, waardoor zich de noodzaak voordoet dat een andere persoon daarmee belast wordt. In operationele termen betekent dit dat dit onderzoek zich zal concentreren op de gevallen waarin de zorg of oppas van het kind geschiedt door een ander dan een ouder of voogd. De behoefte aan kinderopvang hangt sterk af van het karakter van de samenleving. De transitie van de traditionele naar moderne samenleving heeft enorme consequenties op het gebied van de kinderopvang. Wat primair een natuurlijke oplossing binnen gezinsverband, de kernfamilie of een sociaal netwerk was, werd getransformeerd tot een openstaande maatschappelijke behoefte. Met het proces van decollectivisering en individualisering, dat gepaard ging met de modernisatie en verwestering van traditionele samenlevingen, waarbij de vrije markt dominant werd, veranderden wat voorheen traditioneel geregelde taken waren in openstaande maatschappelijke uitdagingen waarop een institutioneel antwoord gewenst was. Dit is het geval met bejaardenzorg, gehandicaptenzorg en ook kinderopvang. De consequentie van deze processen in de sociale evolutie van Aruba is dat taken die behoorden tot de primaire groep van het gezin, zowel in het geval van de extended family als van het kerngezin, niet meer op de traditionele wijze werden opgevangen wat leidde tot een openstaande vraag naar kinderopvang. Terwijl het gezin niet langer in staat bleek om zelf op adequate wijze inhoud te geven aan de taken die het traditioneel vervulde, werden de opengevallen taken niet of onvoldoende opgevangen door een ander instituut zoals de school, de overheid, de kerk of een andere maatschappelijke instelling. De oppas en opvang van kinderen in de preschoolse leeftijden van 0 tot en met 4 jaar waren voorheen op natuurlijke wijze ingebed in de geborgenheid van het gezin, maar een verandering in het 7

13 karakter van het gezin oefende grote druk uit om institutionele oplossingen te vinden voor de kinderopvang, waarbij het kind buiten het gezin in een kindercentrum werd opgevangen gedurende een aantal uren per dag. De processen van emancipatie van de vrouw opende de laatste decennia nieuwe wegen voor toenemende participatie van de vrouw op de arbeidsmarkt. Een direct voortvloeisel daarvan is de toegenomen behoefte aan kinderopvang. Dit had een bijzondere weerslag op de opvoeding, zorg en opvang van kinderen. Thans doet zich op Aruba met betrekking tot de kinderopvang het probleem voor dat een strikt institutionele oplossing vanuit formeel erkende of gecertificeerde centra die een kwalitatief acceptabele of goede opvang kunnen bieden, als model voor de oplossing van het vraagstuk van kinderopvang zowel financieel als organisatorisch op een aantal praktische obstakels stuit voor de samenleving. Aangezien de kosten voor opvang van kleine kinderen uitsluitend via kindercentra bedrijfseconomisch onbetaalbaar zijn, zal een jaarlijks groeiende bedrag aan subsidie nodig zijn. Op grond van de geschetste situatie bestaat de behoefte om het probleem van de kinderopvang vanuit een bredere integrale focus te benaderen door de aandacht te richten op alternatieve opties die kunnen worden gebruikt. Daarbij zal vooral gekeken worden naar meer sociaalingebedde oplossingen die gebruik maken van sociale netwerken, zoals het gezin, de familie, de vriendenkring, de locale organisatie en de woonwijk. 2. ONDERZOEKSONTWERP EN METHOLOGIE Uitgaande van het tweeledig onderzoeksdoel om enerzijds een beeld te krijgen van de gebruikte opties opvang van kinderen en anderzijds werkbare opvangmodellen te exploreren voor de specifieke condities van de eigen context, is allereerst een gedifferentieerd inzicht gewenst in de gangbare opvangmodaliteiten. Het onderzoeksdoel heeft een open vraagstelling naar de aard van de huidige opvang en het identificeren van relevante opvangmodaliteiten. Het onderzoek kan daarom gekwalificeerd worden als een beschrijvend en exploratief onderzoek. De verschillende opties die door de gezinnen in de praktijk van alle dag naast de institutionele opvang gebruikt worden als oplossing voor de behoefte aan kinderopvang zijn van belang voor het identificeren van praktische varianten voor kinderopvang die een goede oplossing kunnen bieden voor het probleem van de kinderopvang in de Arubaans context. 2.1 Hoofdonderzoek Om het onderzoeksdoel te kunnen realiseren werd uitgegaan van een gecombineerde kwantitatieve en kwalitatieve opzet via een middelgroot landelijk steekproefonderzoek van gezinnen met kinderen in de betreffende leeftijdsgroep op Aruba. Dat maakte het mogelijk de uitkomsten van het onderzoek te generaliseren naar de hele Arubaanse situatie. Dit onderzoek had niet tot doel om een kwalitatieve evaluatie uit te voeren van de institutionele kinderopvang, aangezien al uitgebreid onderzoek is verricht naar de kwalitatieve eisen van bestaande kindercentra en naar de aard van de te nemen maatregelen en te verrichten investeringen om die in overstemming te brengen met gestelde standaarden. In het hoofdonderzoek werd uitgegaan van een landelijke steekproef van kinderen in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar. Aan de hand van de wooneenheid kon de moeder van 8

14 het kind worden geïnterviewd. Het doel van het hoofdonderzoek was een beeld te krijgen van de opvangsituatie van kinderen in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar en een inventarisatie te maken van opties van kinderopvang die in de praktijk worden toegepast. Aan de hand van een aantal gestructureerde vragen kon een kwantitatief inzicht worden verkregen in variabelen die daarbij van belang zijn. Om een beeld te krijgen van alternatieve werkwijzen die gehanteerd worden bij de kinderopvang op Aruba en het karakter daarvan werden een aantal open vragen in de enquête opgenomen, waarmee de interviewer kon doorvragen over de specifieke aard van een alternatieve opvang. Tevens werden de gevoelens en meningen gepeild voor een opvangmogelijkheid tegen betaling van een beperkt aantal kinderen door een volwassene in haar eigen huis. 2.2 Analyse van gegevens van het bevolkingsregister Bij het trekken van de steekproef werden niet alleen de persoonsgegevens en het adres van het kind beschikbaar gemaakt, maar ook een aantal andere gegevens die in de file van het bevolkingsregister voorkwamen. De steekproef werd geleverd in de vorm van een datafile die na aanpassing gebruikt kon worden om de gegevens uit de gehouden enquête er aan toe te voegen. Op deze wijze kon een datafile worden verkregen waarin reeds gegevens van het bevolkingsregister waren opgenomen. Onder andere konden op die wijze analyses gemaakt worden van het geboorteland van de ouders, zonder dat daar naar gevraagd hoefde te worden in het interview. Dit leverde een extra onderzoeksdimensie op bij de analyse. 2.3 Ondersteunende onderzoeksexercitie Ter verdieping van de informatie uit het hoofdonderzoek werden een kleinere ondersteunende onderzoeksexercitie uitgevoerd. Er werd een koppeling gemaakt met een lopend inventarisatieonderzoek naar de behoefte aan kinderopvang bij de specifieke doelgroep van werknemers van het Dr. Horacio Oduber Hospitaal die ongeveer dezelfde periode plaatsvond. In ruil voor een aangeboden onderzoeksondersteuning kon beschikt worden over de data die verzameld werden in dat onderzoek. Deze additionele onderzoeksexercitie werd ingelast om vanuit een andere invalshoek te kunnen beschikken over aanvullende gegevens die raakvlakken konden hebben met het onderhavig onderzoek. Daarnaast kon in de fase van de opzet van het onderzoek en het formuleren van de vragenlijst worden teruggevallen op feedback van personen die vertrouwd zijn met het thema en met de problemen en praktijk van de kinderopvang op Aruba. De verkregen informatie zal van belang zijn bij het eventueel opzetten van een pilot project om nieuwe opvangopties te toetsen op hun haalbaarheid en bruikbaarheid. 9

15 II. onderzoeksproces 1. ALGEMEEN Het onderzoek startte in de maand juli 2008 met de voorbereidingen, waarbij de onderzoeksdoelen werden vertaald in een onderzoeksontwerp en de variabelen werden geoperationationaliseerd, waarna de vragenlijst kon worden samengesteld. In de maand augustus werd uit de geactualiseerde gegevens van het bevolkingsregister de steekproef getrokken waarna een zestal hooggekwalificeerde interviewers werden gekozen uit bestand van enquêteurs van het Centraal Bureau voor de Statistiek die recentelijk waren ingezet in een groot jeugdonderzoek. De dataverzameling vond plaats in de maanden september en oktober. Nadat de gegevens waren ingebracht in een SPSS data file en de onvolkomenheden waren weggewerkt kon begin november de analyse van de gegevens starten. Het eindrapport werd afgerond in de maand januari VARIABELEN EN VRAGENLIJST De variabelen die centraal staan in het onderzoek hebben betrekking op het verkrijgen van een beeld van de concrete opties die op Aruba gehanteerd worden voor de opvang van kinderen in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar en de beoordeling van de kwaliteit daarvan door de ouders. Een tweede groep variabelen richtte zich op het identificeren van opvangmodellen die een goede respons kunnen vormen voor de specifieke condities van de eigen context. De onderzoeksvariabelen kunnen gegroepeerd worden in de volgende categorieën: 1. Een profiel van het gezin (aantal huisgenoten en hun leeftijden, meest gesproken taal, opleidingsniveau van de ouders, werksituatie) 2. Opvangmodaliteit (thuis door een der ouders, thuis door derden, opvang elders). 3. Kenmerken van de opvanglocatie en de persoon die daarvoor zorg draagt (centrum of instelling voor kinderopvang, betaalde kleine unit, familielid, buur, kennis, gastoudergezin, oppas, huishoudster). 4. Kwaliteit van de opvang (zekerheid van opvang; veiligheid; affectieve acceptatie en psychosociaal stimuleren van talenten). 5. Selectiecriterium voor keuze van optie (vertrouwen in oppas versus kwaliteit). 6. Mate waarin in de gewenste opvang wordt voorzien. 7. De evaluatie en beoordeling van de alternatieven door de ouders. 8. Varianten voor opvang die vanuit de praktische noodzaak worden gevonden en goede perspectieven kunnen bieden als alternatief opvangmodel. 10

16 De vragenlijst die gehanteerd werd bestond uit gestructureerde en open vragen die een uitwerking gaven aan voornoemde onderzoeksvariabelen. Vooral de vragen rondom de gebruikte opvangmodaliteit had een open karakter, aangezien gedetailleerde en specifieke informatie gewenst was over de opties die gebruikt worden. De uiteindelijke vragenlijst bestond uit drie vragenblokken: Een algemeen gedeelte voor alle respondenten, een vragenblok (Blok I) voor personen die gebruik maken van een opvangcentrum, een vragenblok (Blok II) voor personen die gebruik maken van een andere opvangoptie, en aan het eind een vragenblok met slotvragen voor een ieder. Voor respondenten die zowel gebruik maakten van institutionele en niet-institutionele opvang diende de hele vragenlijst te worden ingevuld. In totaal bestond de vragenlijst uit 62 vragen. 3. STEEKPROEF Het onderzoek heeft een sterk kwalitatief karakter, aangezien het centrale onderzoeksdoel zich richt op het identificeren van alternatieve opvangopties die geschikt zijn om binnen de eigen Arubaanse werkelijkheid te worden gebruikt om aan het vraagstuk van kinderopvang in de betreffende leeftijdsgroep van jonge kinderen het hoofd te bieden. Niet de meest voorkomende of meest representatieve opties, maar de praktisch best bruikbare modellen zijn relevant. Een goed inzicht in de gangbare vormen van kinderopvang was daarbij van groot belang. Om die reden is besloten om een onderzoeksontwerp te kiezen dat het mogelijk maakte om de resultaten die gevonden werden statistisch te generaliseren naar de totale populatie. Daarom werd gekozen voor een random steekproef die een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve analyses mogelijk maakte. Met de keuze van een waarschijnlijkheidssteekproef kon dus aan de vereisten van het kwalitatief onderzoek worden voldaan, terwijl tevens een generaliseerbaar beeld gevormd kon worden dat geldt voor de gehele bevolking. Op grond van het bovenstaande werd besloten een aselecte steekproef te trekken uit de hele Arubaanse bevolking van gezinnen met kinderen in de leeftijdsgroep 0 tot en met 4 jaar. Methodologisch konden daarbij verschillende procedures gehanteerd worden. Een gangbare en over het algemeen geschikte procedure is een steekproef uit het bestand van wooneenheden van het Centraal Bureau voor de Statistiek (GAC-systeem). Aangezien een groot deel van de wooneenheden geen kinderen heeft in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar, zou slechts een gering deel van de steekproef in aanmerking komen voor onderzoek. Een dergelijke grote uitval van eenheden heeft verregaande implicaties voor het proces van dataverzameling. Een groot aantal adressen zou moeten worden bezocht, waarvan bij navraag zou blijken dat ze niet in aanmerking kwamen voor het onderzoek door de afwezigheid van kleine kinderen. Dat zou tevens een probleem kunnen vormen voor het veiligstellen van de medewerking aan het onderzoek. Een respondent die liever niet meewerkt of niet direct beschikbaar is, zou dan als toevlucht kunnen gebruiken dat er geen kinderen in de gevraagde leeftijdsgroep in het huis wonen. Dit zou kunnen leiden tot een ernstige systematische uitval die de geldigheid van het onderzoek zou kunnen ondermijnen. Op grond van deze overwegingen werd gekozen voor een steekproef uit het bestand van het bevolkingsregister voor een onderzoek dat zich richt op de leeftijdsgroep van kinderen die nog niet naar de kleuterschool gaan op het moment van het onderzoek. Het 11

17 steekproefkader was de groep Arubaanse kinderen die geboren waren op 1 oktober 2003 of later, zoals geregistreerd op het Bureau Bevolkingsregister. Een steekproef werd getrokken van 250 kinderen, met de bedoeling via een huisbezoek de moeder van het kind te interviewen, of indien er in het gezin geen moeder was een andere persoon die het beste beschikte over de informatie. De trekking van de uiteindelijke steekproef werd uitbesteed aan het Centraal Bureau voor de Statistiek, dat toegang had tot het recente bestand van het bevolkingsregister en toestemming verkreeg daaruit een steekproef te trekken. Gekozen werd voor het trekken van twee aparte steekproeven van 250, een hoofdsteekproef en een reservesteekproef. Dat maakte het mogelijk om bij uitval van een respondent meteen vervanging te kunnen doen met een corresponderende eenheid uit de reservesteekproef. De steekproef werd getrokken met het geüpdate bestand van het bevolkingsregister van eind juni Het oudste kind in de steekproef was geboren op 17 oktober 2003 en het jongste kind op 29 juni Van de geselecteerde namen in de hoofd- en reservesteekproef werden via de adressen van het geselecteerde kind, speciaal voor dit onderzoek, geografische kaarten vervaardigd. Daarop waren per interviewer op overzichtskaarten van een groter gebied en op gedetailleerde kaarten alle geselecteerde adressen aangegeven. Dat maakte het mogelijk om de toegewezen respondenten, zowel van de hoofdsteekproef als in de reservesteekproef, gemakkelijk te kunnen lokaliseren. In de praktijk bleek dat een groot voordeel op te leveren, wat de respons zeer ten goede kwam. Aangezien over de geselecteerde kinderen naast volledige naam, geslacht en adres, ook een aantal andere gegevens beschikbaar zijn in het bestand van het bevolkingsregister, werd gevraagd om de steekproef aan te bieden in de vorm van een SPSS-bestand, waarin betreffende variabelen behouden werden. Het voordeel was dat bij de data-invoer niet uitgegaan hoefde te worden van een blanco datafile, maar gewerkt kon worden met het digitaal aangeleverde SPSS-bestand, waarin de additionele gegevens uit het bevolkingsregister eveneens konden worden gebruikt in de analyse. 4. DATAVERZAMELING EN RESPONS 4.1 Dataverzameling Via een persoonlijk interview van de moeder, de persoon die doorgaans het beste geïnformeerd is over de opvang van kinderen, werd een beeld verkregen van de omstandigheden en situatie van het kind, het gezin en de opvangmogelijkheden waarvan gebruik werd gemaakt. Indien er geen moeder aanwezig was in het gezin vond het interview plaats met de persoon in het gezin die de beste informatie kon geven. De interviews werden afgenomen door hooggekwalificeerde en ervaren enquêteurs. Voor de selectie van die personen werd teruggevallen op het bestand van interviewers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, dat regelmatig ingezet wordt bij onderzoek, o.a. voor volkstellingen en huishoudonderzoek. Een deel van die interviewers was recentelijk ingezet voor een onderzoek naar jeugdcriminaliteit, en met medewerking van de onderzoeksleiding van dat onderzoek konden daarvan zes van de besten geselecteerd worden. Elk der interviewers kreeg een aantal van adressen toegewezen, zo veel mogelijk in een wijk waar ze goed vertrouwd mee waren. 12

18 Voor elk kind in de onderzoekspopulatie werd een origineel ondertekende persoonlijke brief klaargemaakt gericht aan de ouders in een geadresseerde gesloten envelop. In de brief, waarin om medewerking werd gevraagd werd uitgebreide informatie gegeven over het karakter en het belang van het onderzoek. De brief werd vooraf door de enquêteurs op het adres afgegeven, waardoor betrokkenen op met moment van het interview al goed geïnformeerd waren. Een aantal personen maakte gebruik van de mogelijkheid om voor nadere informatie te bellen naar het contactadres op CRSCenter. De dataverzameling vond plaats van 13 september tot 5 oktober 2008 en had een vlot verloop. Voor degenen die wel werden geïnterviewd geldt dat het gemiddeld aantal bezoeken 1.8 bedroeg, terwijl de gemiddelde duur van het interview 15.8 minuten bedroeg. Bij inlevering van de ingevulde interviews werd elke vragenlijst nauwkeurig gecheckt op volledigheid van de respons. In een aantal gevallen met deficiënte antwoorden moest de interviewer terug naar de respondent voor aanvullende gegevens. De medewerking voor het onderzoek werd vlot gegeven en de houding van de geïnterviewde was doorgaans zeer positief. De reden daarvoor was dat het belang van het onderzoek algemeen onderkend werd. Het betrof immers ouders met kleine kinderen die vanuit hun eigen ervaring nauw betrokken waren bij het vraagstuk van kinderopvang en de problemen die zich daarbij voordoen. Bovendien werden er geen gevoelige of controversiële vragen gesteld. De bereidheid tot medewerking lag ook aan de ruime ervaring van de interviewers om respondenten voor interviews te benaderen, uitleg te geven over het onderzoek, waar nodig, ze te motiveren om hun medewerking te verlenen en een goede interviewsfeer te handhaven. De afname van de enquête had daardoor een vlot verloop en de respondenten voelden vaak uit eigen beweging de behoefte om additionele achtergrondinformatie te geven. 4.2 Respons Bij 214 van de 250 respondenten werd de enquête succesvol afgenomen. Het responspercentage bedraagt daarom 85.6%. Dit hoge cijfer lag aan de grote bereidwilligheid van de respondenten, die allen zelf jonge kinderen hadden, om hun bijdrage te leveren aan een onderzoek dat de opvangmogelijkheden voor kinderen wil verbeteren en verruimen. RESPONS VOOR ORIGINELE STEEFPROEF Status van de respons Frequentie % Ingeleverd Kind woont niet op adres Huis leeg of niemand thuis Wil niet mee doen Totaal Een analyse van de non-respons van 14.4% wees uit dat het vrijwel uitsluitend om random uitval gaat. In 27 gevallen woonde het kind niet op het adres, in 6 gevallen werd ook na herhaald bezoek niemand aangetroffen en slechts in 3 gevallen (1.2%) weigerde men mee 13

19 te doen. Bij deze weigeringen hadden de interviewers het vermoeden dat het mogelijk personen betrof die geen legale status op Aruba hadden. In vergelijking met gangbare resultaten bij steekproefonderzoek kan het bereikte responspercentage gekwalificeerd worden als zeer hoog, wat de kwaliteit van het onderzoek zeer ten goede komt. Om de steekproefgrootte vanwege de uitval niet te klein te laten worden, werd uit de reservesteekproef voor een aantal uitgevallen respondenten random vervanging toegepast binnen hetzelfde district door een adres met een kind van het zelfde geslacht. Naast de 214 ingevulde vragenlijsten konden zo nog 24 interviews succesvol worden afgenomen. Daarmee komt het totaal aantal respondenten in het onderzoek op 238. Samenvattend kan voor de dataverzameling gesteld worden dat het responspercentage van 85.6% als uiterst bevredigend moet worden beschouwd, wat de precisie in het onderzoek en de kwaliteit van de bevindingen zeer ten goede komt. AANTAL GEÏNTERVIEWDEN NA VERVANGING UIT RESERVESTEEKPROEF Interviews Aantal Ingeleverd 214 Vervangende respondenten 24 Totaal geïnterviewden 238 De interpretatie van de hoge respons kan reeds aangemerkt worden als een eerste onderzoeksresultaat. De ongekend hoge respons van de respondenten om mee te doen met het onderzoek duidt erop dat het hier een zeer nijpend vraagstuk betreft waarvoor de ouders van het jonge kind graag verbeteringen wensen te zien. De grote bereidwilligheid om alle gevraagde informatie te verstrekken kan gezien worden als een graadmeter van de wens naar een gericht beleid met betrekking tot de kinderopvang waardoor oplossingen kunnen worden aangedragen. Illustratief was dat in twee gevallen moeders die gedurende de onderzoeksperiode in het buitenland waren, na de afsluiting van de periode van dataverzameling belden om te informeren of alsnog de mogelijkheid bestond om het interview te laten afnemen. Aangezien de moeder de persoon is die over het algemeen het best geïnformeerd is over de opvang van het kind was de instructie aan de enquêteurs om de moeder van het kind in de steekproef te interviewen. Alleen in gevallen waarin het kind geen moeder had of in bijzondere gevallen waarin een andere die functie vervulde, kon daarvan worden afgeweken. Dat kwam onder andere voor bij tienermoeders die het kind aan de zorg van de oma van het kind overlieten. GEÏNTERVIEWDE PERSOON Geïnterviewde Aantal % Moeder % Vader % Tante (voogd) 1 0.4% Oma 4 1.7% Totaal % 14

20 Geconcludeerd kan worden dat het streven om primair de moeder te interviewen ruimschoots werd gehaald, namelijk in 92.9% van de interviews. INDELING VAN INTERVIEWS NAAR DISTRICT District Aantal % Noord/ Tanki Leendert % Oranjestad % Paradera % Santa Cruz % Savaneta % San Nicolas Noord % Totaal % Het onderzoek was gebaseerd op een proportioneel gestratificeerde steekproef, wat betekent dat de steekproeffractie per district gelijk was. Daardoor had elk kind in de betreffende leeftijdsgroep dezelfde kans om in de steekproef terecht te komen, waardoor er sprake is van een random sample met gelijke selectiekansen. 5. DATA-INVOER EN VERWERKING De data-invoer werd rechtstreeks in SPSS verricht. De gegevens van meer kwantitatieve aard uit gestructureerde vragen konden direct daarin worden ingevoerd via een codesysteem. Bij open vragen werden de antwoorden kort samengevat, waarna achteraf na categorisering een hercodering kon plaatsvinden naar relevante categorieën. Na de afronding van de datainvoer werd de datafile aan een inspectie onderwerpen en een aantal consistentie-checks uitgevoerd, waarna de nodige correcties werden aangebracht. De antwoorden op de open vragen betrekking hebbende op contextrelevante oplossingen die gevonden worden voor kinderopvang op Aruba werden gericht inhoudelijk geanalyseerd. Met behulp van het programma met SPSS werd de analyse van het onderzoek verricht en konden de nodige tabellen en grafieken geproduceerd worden voor de presentatie van de resultaten in het eindrapport. 15

21 IV. BEVINDINGEN VAN HET ONDERZOEK 1. ALGEMEEN De resultaten van dit onderzoek gelden voor gezinnen op Aruba met kinderen in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar. De gekozen variant van een proportioneel gestratificeerde steekproef maakt het mogelijk de bevindingen statistisch te generaliseren naar de hele Arubaanse bevolking. De procedure die gevolgd werd bij de dataverzameling, was aan de hand van de geselecteerde kinderen het huishouden te identificeren en daarvan de moeder te interviewen. De respons tijdens de dataverzameling was zeer hoog en de geringe non-respons had een sterk random karakter, waardoor er zich geen vertekening voordeed. De resultaten die gevonden werden in de onderzochte groep zijn daarom op statistisch verantwoorde gronden nationaal te generaliseren naar Arubaanse gezinnen met kinderen in de leeftijdsgroep van 0 tot en met 4 jaar. Na een oorspronkelijke hoge respons van 85.6% vond er enige aanvulling plaats vanuit de reservesteekproef waardoor uiteindelijk een aantal van 238 interviews werden afgenomen. Deze uiteindelijke steekproefgrootte levert statistische schattingsfouten op in de orde van grootte van 5-6% bij een betrouwbaarheidsniveau van 95%, een niveau dat voor de gehele analyse werd gehanteerd. Waar nodig werd door middel van toetsing in de analysefase nagegaan of verschillen en samenhangen statistisch significant waren en werden voor gemiddelden de foutenmarges vermeld. Een eerste algemene bevinding van het onderzoek is dat een goede opvang van 0-4 jarige kinderen een vraagstuk is dat de ouders, vooral de moeders, nadrukkelijk bezighoudt. Dat blijkt uit de zeer grote welwillendheid om aan het onderzoek mee te werken, waardoor de respons uitzonderlijk hoog was en het aantal huisbezoeken per enquête relatief laag was. Het voornemen om de moeder van het kind te interviewen werd in 92.9% van de gevallen gehaald. Hoewel vele moeders full time werken, waren ze bereid zich vrij te maken om zelf het interview af te staan. Op grond van de aangetroffen openheid tegenover het onderzoek kan gesteld worden dat al in de fase van de dataverzameling duidelijk aan het licht kwam dat het hier een vraagstuk betreft dat de ouders na aan het hart ligt. De steekproef werd getrokken uit de geregistreerde gegevens van het Bureau Bevolkingsregister op Aruba. De totale bevolking waaruit de steekproef getrokken werd bedroeg waarvan 6628 in de leeftijdsgroep van 0-4 jaar, die 6.12% is van de bevolking. 16

22 POPULATIEGEGEVENS Leeftijd Aantal % 0-4 jaar % 5 jaar en ouder % Totale bevolking % Een uitsplitsing van de leeftijden van 0-4 jaar geeft aan dat het aantal kinderen per jaar in dezelfde orde van grootte zijn. De verdeling van de kinderen over de vijf leeftijden van 0 tot en met 4 jaar, die de doelgroep van dit onderzoek vormden, varieerde van 1209 tot 1361, oftewel van 1.12% tot 1.26% van de bevolking. LEEFTIJD VAN KINDEREN PER JAAR Leeftijd Aantal % 0 jaar % 1 jaar % 2 jaar % 3 jaar % 4 jaar % 2. PROFIEL VAN HET HUISHOUDEN Aan de hand van de onderzochte variabelen kon een profiel gemaakt worden van het gezin waarvan het kind van 0 tot en met 4 jaar deel uitmaakt op Aruba. Daarbij werd gelet op de gezinssamenstelling, de leeftijd en het geslacht van het kind en de leeftijd van de geïnterviewde. 2.1 Gezinssamenstelling Dit onderzoek was gericht op relatief jonge gezinnen op Aruba, aangezien ze ten minste één klein kind niet ouder dan vier jaar hadden. Het gemiddeld aantal gezinsleden bedroeg 4.6 personen. Het aantal kinderen varieerde van 1 tot 4, en gemiddeld waren er 2.0 kinderen in het gezin. Driekwart (74.8%) van de gezinnen had 1 of 2 kinderen. Meer dan de helft van de gezinnen (55.8%) had 4 of 5 leden. De grootste gezinnen met 7 of 8 gezinsleden vormden 11.8% van het totaal. OMVANG VAN DE GEZINNEN Aantal gezinsleden Frequentie % % % % % % % % Totaal % 2.2 Leeftijd en geslacht van het kind 2 De steekproef werd in de maand augustus getrokken, waarbij het ging om kinderen die geboren waren na 1 oktober Dat is de einddatum die gehanteerd wordt om kinderen nog toe te laten tot het nieuwe schooljaar. Daardoor was het aantal kinderen van vier jaar in het bestand van het bevolkingsregister iets kleiner, nl. 995 in plaats van Voor de behoefte aan kinderopvang in absolute aantallen moet echter met het cijfer in de tabel gewerkt worden. 17

23 Aantal CRSCenter Context-relevante Opties voor Kinderopvang op Aruba De leeftijd van de kinderen in het onderzoek varieerde op 1 oktober 2008 van 0.25 tot 4.95 jaar, en de gemiddelde leeftijd bedroeg 2.54 jaar (met een schattingsfout van 0.17 jaar aan beide zijden). 3 Aangezien het onderzoek zich richtte op kinderen die nog niet naar de kleuterschool gingen, waren er ook kinderen bij die ouder waren dan 4.00 jaar, vanwege de regel dat het kind uiterlijk op 1 oktober de leeftijd van vier jaar moet hebben bereikt. Omdat de dataverzameling na de aanvang van het nieuwe schooljaar plaatsvond, kon het in een enkel geval voorkomen dat een kind al op de kleuterschool was beland. In die gevallen werd uitdrukkelijk ervoor gezorgd dat de verzamelde informatie betrekking had op de situatie van een paar maanden daarvoor voordat het kind naar de kleuterschool was gegaan. GESLACHT VAN HET KIND Geslacht Frequentie % Man % Vrouw % Totaal % In het onderzoek waren de kinderen die gekozen waren in de steekproef resp. 52.9% van het mannelijk geslacht en 47.1% van het vrouwelijk geslacht. 2.3 Leeftijd van de ouders De gemiddelde leeftijd van de moeders in gezinnen met kinderen in de leeftijdgroep van 0 tot en met 4 jaar op Aruba is 29.7 jaar (met een schattingsfout van 0.8 jaar aan beide zijden). Het betreft een redelijk symmetrische verdeling, aangezien de mediane waarde heel dicht bij het gemiddelde ligt, want de helft van de moeders is jonger dan 30 jaar. In de steekproef zelf was de jongste moeder 17 jaar en de oudste 44 jaar. Tienermoeders (jonger dan Hoeveel jaar ouder dan de moeder is de vader? 20 jaar) maakten 3.4% van het geheel uit, terwijl 18% van de moeders ouder dan 35 jaar was. De gemiddelde leeftijd van de vader ligt een stuk hoger dan bij de moeder en bedraagt 33.6 (plus of min 1.1 jaar bij een betrouwbaarheidsniveau van 95%), terwijl dat zoals we zagen voor de moeder 29.7 jaar 5 was. De leeftijd van de vader varieerde in de steekproef van 21 tot 56 0 jaar Leeftijdverschil Leeftijdsverschil in jaren (vader minus moeder 3 Bij een betrouwbaarheidsniveau van 95% 18