RIS156389A. Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit Den Haag

Transcriptie

1 RIS156389A Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit Den Haag 1

2 Inleiding... 3 Basismaatregelen schoner wegverkeer... 5 Milieuzone instellen voor vrachtverkeer en uitbreiden tot bestelverkeer... 5 Stadsdistributie... 5 Schoner wagenpark particulieren: roetfilterpremie... 6 Schoner wagenpark particulieren: slooppremie De Oude Schicht... 6 Dynamisch Verkeers Management op Centrumring en Buitenruit... 6 Verkeerscirculatie-plan Centrumgebied (VCP)... 7 Walstroom in de Eerste Haven van Scheveningen... 7 Basismaatregelen modal shift:... 7 Park en Ride (Transferia)... 7 Meerjarenprogramma Fiets... 8 Openbaar Vervoer Binckhorst... 8 Openbaar vervoer naar een hoger plan/netwerk Randstadrail... 8 Agglonet doorstromingsmaatregelen... 9 Aanpak hardnekkige knelpunten... 9 Ondersteunende maatregelen Schoner Company label Het Nieuwe Rijden voor gemeentelijke chauffeurs Aardgas Financieringsregeling aardgasvulpunten Eigen vulpunten gemeente Vergroening gemeentelijk wagenpark Verduurzamen OV (aardgasbussen) Taxi s op aardgas Scan Collectief Vervoer Stimuleren verduurzaming wagenpark derden NaturalHy Groene aanbesteding van diensten en aanpak stationaire bronnen CV-tuning gemeentelijke gebouwen Groen bevorderen, bomen planten Groene daken Ondersteunende maatregelen modal shift Stimuleren carpoolen, telewerken, videoconference Communicatie en informatie Meetprogramma Verbeterslag 13 Amethist Paars: scholieren onderzoeken luchtkwaliteit Financiën GSB middelen FES middelen Begroting Begroting Fonds flankerend beleid Planning van maatregelen

3 Inleiding Het Actieplan luchtkwaliteit Den Haag is op 3 april 2008 behandeld in de gemeenteraad. In dit plan is gekozen voor een uitgebreid maatregelenpakket beschreven dat moet leiden tot verbetering van de luchtkwaliteit. Het uitvoeringsprogramma dat voor u ligt geeft aanvullende informatie over de effecten, de planning en financiering van de maatregelen. De maatregelen zijn ingedeeld in categorieën overeenkomstig het Actieplan. De basismaatregelen zijn het krachtigst, in hoofdzaak gericht op gemeentebrede verbetering van de luchtkwaliteit. In hoofdlijnen richten ze zich enerzijds om schoner wegverkeer en anderzijds op modal shift van auto naar OV en fiets. De maatregelen: - Verkeerscirculatie centrumgebied - Openbaar vervoer Binckhorst - Openbaar vervoer naar een hoger plan - Agglonet doorstromingsmaatregelen zijn in dit uitvoeringsprogramma niet uitgebreid beschreven, omdat voor deze maatregelen ongeveer gelijktijdig met dit uitvoeringsprogramma een voortgangsrapportage beschikbaar komt, waarin de voortgang en planning veel uitgebreider wordt beschreven. Basismaatregelen schoner - Milieuzone instellen voor vrachtverkeer en uitbreiden tot bestelverkeer - Stadsdistributie - Schoner wagenpark particulieren Den Haag, door roetfilterpremie - Schoner wagenpark particulieren Den Haag, door slooppremie - Dynamisch Verkeers Management op CentrumRing en Buitenruit - Verkeerscirculatie-plan Centrumgebied (VCP) - Walstroom in de Eerste Haven van Scheveningen Basismaatregelen modal shift: - Park en Ride (Transferia) - Meerjarenprogramma Fiets - Openbaar Vervoer Binckhorst - Openbaar vervoer naar een hoger plan - Agglonet doorstromingsmaatregelen - Aanpak hardnekkige knelpunten De basismaatregelen worden ondersteund door een twintigtal maatregelen, die op zich zelf slechts een klein effect zouden hebben op de luchtkwaliteit, maar ook relatief weinig kosten, een invulling zijn van de gemeentelijke voorbeeldrol, of noodzakelijk zijn als aanvulling op basismaatregelen. Een aantal maatregelen die met aardgas als transportbrandstof te maken hebben is gegroepeerd onder het kopje aardgas. Daarnaast is een groep schoner maatregelen gericht op voorkomen van uitstoot door bronnen buiten het wegverkeer. Ondersteunende maatregelen schoner - Company label - Het Nieuwe Rijden voor gemeentelijke chauffeurs Aardgas - Financieringsregeling aardgasvulpunten - Eigen vulpunten gemeente 3

4 - Vergroening gemeentelijk wagenpark - Verduurzamen OV (aardgasbussen, waterstof bijmengen) - Taxi s op aardgas - Scan Collectief Vervoer - Eigen vulpunten - Stimuleren verduurzaming wagenpark derden - NaturalHy Maatregelen niet-wegverkeer - Groene aanbesteding van diensten en aanpak stationaire bronnen - CV-tuning gemeentelijke gebouwen - Groen bevorderen, bomen planten - Groene daken Ondersteunende maatregelen modal shift - Stimuleren carpoolen, telewerken, videoconference Communicatie en informatie - Meetprogramma NO2 (en meetprogramma PM10 (GSB3) - Verbeterslag - Amethist Paars: scholieren onderzoeken luchtkwaliteit - communicatie rond Actieplan Dekking voor de kosten uit het Actieplan wordt gevonden in de begrotingen 2006 en 2008 (ruim 6 miljoen), middelen grote stedenbeleid (1,2 miljoen), middelen uit het fonds economische structuurversterking (FES) (ruim 26 miljoen) en het fonds flankerend beleid verkeerscirculatieplan (20 miljoen, nog niet gedekt). De bovengenoemde FES-middelen worden aangevuld met een vierde tranche, bestemd voor de nog nader uit te werken aanpak van de hardnekkige knelpunten. Indicatief is hieruit voor Den Haag 23 miljoen beschikbaar. Den Haag moet bij alle FES middelen cofinancieren. Het hoofdstuk Financiën geeft een uitgewerkt beeld van de geldstromen. Het hoofdstuk planning van maatregelen laat zien wanneer de diverse maatregelen effectief worden. 4

5 Basismaatregelen schoner wegverkeer Dit hoofdstuk bevat een beschrijving van alle basismaatregelen. Milieuzone instellen voor vrachtverkeer en uitbreiden tot bestelverkeer De Milieuzone is een gebied waaruit oudere vervuilende vrachtwagens zonder roetfilter worden geweerd. Binnen de milieuzone leidt dit rechtstreeks tot schonere lucht: tussen de 0,3 en 1,5 microgram/m 3 minder NO2 en fijn stof. Ook buiten de milieuzone zal een positief effect op de luchtkwaliteit optreden, omdat de milieuzone het meest vervuilende vrachtverkeer uit het centrum weert. Indirect wordt het gebruik van vervuilende vrachtwagens in het algemeen ontmoedigd. Op 16 april is de milieuzone geopend door Minister Cramer van VROM en wethouder Smit. De eerste 6 maanden worden gebruikt om de vervuilende vrachtwagens die zich binnen de zone bevinden voor te lichten, na deze periode start een boeteregeling. Aan de grenzen van de zone bij de invalswegen zijn borden geplaatst. Er is de nodige aandacht in de media aan de milieuzone besteed en er worden flyers uitgedeeld om mensen te attenderen op de zone. Landelijk wordt met het bedrijfsleven onderhandeld om de milieuzone ook te kunnen afsluiten voor vervuilend bestelverkeer. Zodra dit convenant met alle partijen is gesloten en het vereiste nieuwe verkeersbord milieuzones is geregeld, kan de milieuzone worden uitgebreid tot bestelverkeer (verwachting: mei 2009). Deze maatregel kost ongeveer 1,4 miljoen Euro. Uitbreiden van de zone naar bestelverkeer kost relatief weinig omdat gebruik kan worden gemaakt van reeds aanwezig kentekenonderzoek, infrastructuur, handhavingsorganisatie e.d. van de milieuzone voor vrachtverkeer. Stadsdistributie De maatregel Stadsdistributie beoogt het efficiënter organiseren en schoner maken van het stadsdistributieverkeer. Momenteel wordt een bevoorradingsprofiel van de goederenstromen naar de Haagse binnenstad opgesteld in overleg met bureau binnenstad en vertegenwoordigers van transportbedrijven, verladers en ondernemers in de binnenstad. Specifiek wordt gekeken op welke goederenstromen, branches en delen van de binnenstad een Goederenuitgiftepunt (GUP) zich kan richten. Door gebundelde bevoorrading van winkels via een GUP, kan de beladingsgraad van voertuigen omhoog, en het aantal vervoersbewegingen omlaag. Daarnaast wordt aangegeven welke mogelijkheden er zijn voor inzet van schone vervoermiddelen. Het bevoorradingsprofiel wordt na de zomer 2008 opgeleverd. Bij gebleken voldoende ladingspotentieel voor een GUP volgt in de tweede helft van 2008 een haalbaarheidsonderzoek naar investeringskosten, locaties, exploitatiemogelijkheden, en welke rol overheid, transportbedrijven en ondernemers hierin hebben. Ook dit onderzoek zal in samenwerking met bureau binnenstad, verladers, transporteurs en binnenstadsondernemers worden uitgevoerd. Het opzetten van een GUP heeft een langere doorlooptijd dan verwacht en zal waarschijnlijk in de periode na 2010 worden gerealiseerd. In het Actieplan is 5 miljoen gereserveerd om een stadsdistributiepunt of GUP te realiseren. 5

6 In 2007 is ook een proef uitgevoerd met gebundeld vervoer in Den Haag. De samenwerking tussen een zestigtal detaillisten, een vervoerder en een afvalverwerker, aangestuurd door de organisaties Modint, Intres en de Schone Stad is zeer goed verlopen. Goederenstromen zijn gebundeld, en dezelfde voertuigen die de goederen aanvoeren, voeren afval weer af. Dit zorgt voor een flinke reductie van gereden kilometers en daardoor minder uitstoot en een wat betere doorstroming voor het overige wegverkeer. Eind 2008 wordt overlegd over de uitbreiding van dit initiatief. Schoner wagenpark particulieren: roetfilterpremie Het aantal geplaatste roetfilters in Den Haag loopt achter op het landelijk gemiddelde, maar voor op de andere grote steden van de G4. Met de roetfilterpremie wil Den Haag de subsidie van VROM aanvullen en meer Haagse automobilisten overhalen om een roetfilter te plaatsen. 1 augustus 2008 opent de subsidieregeling. Dan kunnen indieners bij SenterNovem gelijktijdig een aanvraag indienen voor zowel de Haagse als de landelijke subsidie. Begin 2009 wordt geëvalueerd wat het effect van de regeling is geweest en hoe de regeling zinvol voortgezet kan worden. Dit is ook afhankelijk van eventuele wijzigingen in de landelijke regeling. Doordat de kosten van roetfilters sterk waren gedaald, heeft VROM haar subsidie verlaagd tot 400. Den Haag zal deze subsidie voor Haagse indieners met maximaal 200 aanvullen tot 100% van de kostprijs. In 2008 wordt een half miljoen beschikbaar gesteld. Naar verwachting zullen in tot 2500 Haagse auto s van een roetfilter worden voorzien. Schoner wagenpark particulieren: slooppremie De Oude Schicht Met de slooppremie De Oude Schicht wil Den Haag stimuleren dat oude vervuilende auto s eerder worden gesloopt. Voor de eerste 1800 auto s die worden gesloopt en aan de eisen voldoen, stelt Den Haag 1000 per auto beschikbaar. Er geldt: Wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Het gaat om auto s gebouwd voor 1992, die nog een APK-keuring hebben, die tenminste nog 3 maanden geldig is en die nog rijvaardig zijn. De eigenaar moet twee jaar in Den Haag zijn ingeschreven en het voertuig ten minste twee jaar in bezit hebben. Er wordt gecontroleerd dat de auto s daadwerkelijk worden gesloopt en niet worden doorverkocht. Naar verwachting wordt de regeling in de herfst van 2008 opengesteld. Inclusief uitvoeringskosten is een bedrag van ongeveer 2 miljoen Euro beschikbaar. Dynamisch Verkeers Management op Centrumring en Buitenruit Dynamisch verkeersmanagement (DVM) geeft automobilisten tijdig informatie over de drukte op diverse routes, zodat zij kunnen kiezen voor andere routes. DVM kan de beschikbaarheid en effectiviteit van het wegennetwerk met 5 % tot 10 %doen toenemen. Dit uit zich in minder start/stop gedrag en minder congestie. Dat leidt weer tot een verbetering van de luchtkwaliteit. Dit milieuvoordeel wordt vooral verwacht op drukke routes waar de luchtkwaliteit al slecht is. De oplevering wordt begin 2010 verwacht. Het Voorstel van het college inzake afdoening motie 12, Bewegwijzering en motie 13,Dynamisch Verkeersmanagement systeem aangenomen bij raadsbesluit 77 (2007)Verkeerscirculatieplan. (RIS153422) beschrijft de planning uitgebreid. De kosten van DVM bedragen 12 miljoen. De gemeente bekostigd daarvan ongeveer 6 miljoen Euro, waarvan 2 miljoen ten laste komt van het actieplan 6

7 luchtkwaliteit. De overige kosten worden gedragen door het rijk en door stadsgewest Haaglanden. De kosten zullen in 2009 of 2010 worden gemaakt. Verkeerscirculatie-plan Centrumgebied (VCP) Ongeveer gelijktijdig met dit uitvoeringsprogramma komt de voortgangsrapportage Verkeerscirculatieplan centrumgebied uit. In deze voortgangsrapportage is een uitgebreide beschrijving van deze maatregel opgenomen. Walstroom in de Eerste Haven van Scheveningen Schepen laten in de haven vaak hun dieselmotoren draaien om elektriciteit op te wekken voor koeling en vriescapaciteit. Dit heeft een grote uitstoot en geluidsoverlast tot gevolg. In het project Walstroom wordt een elektriciteitsaansluiting op de kade, de aansluiting op het elektriciteitsnet en aanpassing van de schepen gerealiseerd, zodat voor de elektriciteitsvoorziening geen dieselmotoren meer nodig zijn. De schepen stoten een relatief grote hoeveelheid fijn stof en NO2 uit. Dit gebeurt niet dicht bij een gebied waar de normen worden overschreden, maar draagt wel bij aan de achtergrondconcentratie. Ook de geluidsoverlast van de schepen is aanzienlijk en kan met deze maatregel terug worden gedrongen. In 2008 wordt een analyse opgesteld van de kosten en economische effecten van het aanleggen van Walstroom. Daarna volgt nader overleg met de reders na te gaan onder welke condities de maatregel kan worden ingevoerd. Daaruit volgt een nadere planning voor aanleg van walstroom. Den Haag heeft ruim vierenhalf miljoen Euro beschikbaar voor investeringen in walstroom. Basismaatregelen modal shift: Park en Ride (Transferia) Park & Ride voorzieningen bieden een nieuwe reismogelijkheid voor werknemers en bezoekers van het centrum, die de voordelen van auto- en openbaar vervoer combineert. De auto wordt gebruikt voor een comfortabele verplaatsing vanaf de voordeur naar de P&R voorziening. Voor het tweede deel van de verplaatsing wordt gebruik gemaakt van een snelle, frequente en directe OV-verbinding naar het centrum. P&R richt zich op de reiziger, die er ook voor kan kiezen om met de auto door te rijden naar het centrum. P&R voorzieningen zijn alleen succesvol indien ze op de juiste locaties zijn gesitueerd en goed zijn ingericht. Gemeente Den Haag en stadsgewest Haaglanden laten gezamenlijk door een extern bureau het P&R-beleid van stad en regio uitwerken. Midden 2008 geeft het eerste onderzoek aan welke locaties zich lenen voor ontwikkeling van (grootschalige) P&R-voorzieningen gericht op het Haagse centrum en onder welke randvoorwaarden deze P&R-locaties succesvol kunnen worden ontwikkeld. Daarnaast is een eerste inschatting gemaakt van de benodigde parkeercapaciteit en welke reductie van het autoverkeer dat oplevert op het stedelijk wegennet. Het tweede deel van het onderzoek wordt na de zomer van 2008 opgeleverd en omvat een meer uitgewerkte kwantitatieve onderbouwing van alle P&R-locaties in de regio en van de vraag naar P&R op deze locaties. 7

8 Een grove schatting is dat P&R de verkeersstromen in het centrum met maximaal 5% kan reduceren. P&R is een stimulans voor het gebruik van openbaar vervoer. P&R Hoornwijck is als eerste grootschalige P&R-locatie op 9 april 2008 geopend. De verwachting is dat het gebruik in de eerste jaren groeit, omdat steeds meer gebruikers de P&R locatie ontdekken. De P&R- locatie richt zich met 300 plaatsen voornamelijk op werknemers en bezoekers van het centrum, die via de A13 de stad binnenkomen. Uitbreiding naar 850 parkeerplaatsen is mogelijk. P&R Hoornwijck is een proefproject: de ervaringen worden gebruikt voor opzet van andere P&R locaties in de regio. De Erasmus Universiteit Rotterdam doet daarbij onderzoek naar het gebruik van de P&R locatie en de belangrijkste motieven van P&R gebruikers. Hierover wordt u separaat geïnformeerd middels de nota flankerend beleid VCP. ANWB-terrein. Het ANWB-terrein is in de weekeinden een potentiële P&R-locatie met 400 parkeerplaatsen voor (strand-)bezoekers van Scheveningen. Deze P&R voorziening functioneert alleen als er een snelle, frequente en betrouwbare OV-verbinding naar Scheveningen Bad aanwezig is. Hiervoor is een vrijliggende busbaan op de Van Alkemadelaan noodzakelijk. De besluitvorming over aanleg van deze vrijliggende busbaan is uitgesteld tot 2009, omdat dan pas duidelijk is welke effecten de opening van de Hubertustunnel en Landscheidingsweg heeft op de verkeerssituatie op de Van Alkemadelaan. P&R Malieveld en ADO. De haalbaarheid van een Park & Ride voorziening op de locaties Malieveld en ADO stadion wordt momenteel onderzocht in het kader van het Flankerend Beleid Verkeerscirculatieplan. Hierover wordt u separaat geïnformeerd middels de nota flankerend beleid VCP. Meerjarenprogramma Fiets De algemene doelstelling van het Haagse fietsbeleid is meer mensen op de fiets te krijgen. Hiervoor zijn diverse doelen opgenomen in het Meerjarenprogramma Fiets, variërend van het realiseren van 32 projecten op het fietsroutenetwerk tot aandacht voor communicatie en gedrag. Het bevorderen van de overstap van autogebruik naar fietsgebruik heeft een direct effect op de luchtkwaliteit. De benodigde financiering voor het Meerjarenprogramma fiets( ) is geschat op 21 miljoen. In het Actieplan Luchtkwaliteit is 5 miljoen gereserveerd voor het Meerjarenplan fiets. Dit bedrag wordt ingezet op de fietsprojecten die op dit moment in voorbereiding zijn en worden uitgevoerd in de periode 2009/2010. Openbaar Vervoer Binckhorst Met brief RIS is de Commissie VML geïnformeerd over de OV-verbinding Binckhorst-Hoornwijck. In deze brief is een uitgebreide beschrijving van deze maatregel opgenomen. Openbaar vervoer naar een hoger plan/netwerk Randstadrail De commissie VML zal nader worden geïnformeerd over de ontwikkelingen rond Openbaar vervoer naar een hoger plan. 8

9 Agglonet doorstromingsmaatregelen De commissie VML zal nader worden geïnformeerd over de ontwikkelingen rond Agglonet doorstromingsmaatregelen. Aanpak hardnekkige knelpunten In Den Haag blijven na alle Actieplan-maatregelen nog enkele plaatsen over waar de luchtkwaliteit niet aan de normen voldoet. Eind 2008 is een voorstel gereed over de precieze aanpak van deze hardnekkige knelpunten, zodat in 2015 zich geen overschrijdingen van de normen voor luchtkwaliteit meer voordoen. Daarbij zal het vooral gaan om lokale maatregelen die ter plekke de luchtkwaliteit verbeteren. Een prestatieafspraak tot het oplossen van deze hardnekkige knelpunten en een aanzet tot oplossingsrichtingen zijn reeds gegeven in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) (RIS ). In het Actieplan werd de maatregel Tunnel/viaducten Neherkade genoemd, waaraan vanuit het Actieplan zeventien miljoen Euro wordt bijgedragen. De benodigde maatregelen voor de Neherkade zullen deel uitmaken van het genoemde voorstel voor de aanpak van de hardnekkige knelpunten. VROM heeft een indicatief bedrag van 23 miljoen Euro aan FES-middelen toegezegd voor de aanpak hardnekkige knelpunten in Den Haag. Den Haag heeft tot 2011 trekkingsrecht tot de helft van dit bedrag en tot 2015 tot het hele bedrag. In 2011 worden met de midterm review van het NSL deze gelden definitief verdeeld over alle steden met hardnekkige knelpunten. Deze middelen moeten worden gecofinancierd. Naar verwachting worden de kosten van de hardnekkige knelpunten hiermee gedekt, inclusief 10 miljoen Euro voor de tunnel/viaducten bij de Neherkade die in het Actieplan nog niet waren gedekt. 9

10 Ondersteunende maatregelen Schoner Company label Het platform duurzame mobiliteit ontwikkelt voor bedrijven het zogenaamde Company label. Bedrijven kunnen met dit label laten zien al hun mobiliteitsaspecten te hebben verduurzaamd. Het gaat om aspecten als werkverkeer, bezit en gebruik eigen wagenpark, nut en noodzaak, omvang en samenstelling wagenpark, mobiliteitsaspecten bij opdrachtverlening, maar ook woon-werkverkeer en bewustwording. Het Stadsbeheer-bedrijfsonderdeel Milieu en Vergunningen dient als pilot om het label naar overheden en NGO s uit te breiden. Er is een inventarisatie gemaakt van de kansrijke projecten. Naar verwachting worden deze projecten in 2008 uitgevoerd. De kosten van begeleiding bedragen ongeveer Het Nieuwe Rijden voor gemeentelijke chauffeurs Het Nieuwe Rijden (HNR) is een manier van rijden die tot 10% brandstof bespaart. Door bijvoorbeeld op het juiste moment te schakelen en door de banden op de juiste spanning te houden kan het brandstofverbruik flink omlaag. HNR heeft al een succesvolle pilot doorlopen bij Dienst Stadsbeheer. Deze dienst zal ook andere diensten van de gemeente motiveren en ondersteunen om HNR in te voeren. Naar verwachting zal in 2009 een nieuwe cursusronde HNR plaatsvinden. Uiteindelijk is het doel alle gemeentelijke chauffeurs volgens deze methode te laten rijden. In het Actieplan is gereserveerd voor deze maatregel. Aardgas Aardgas is op dit moment voor voertuigen een schonere brandstof dan benzine en diesel. Dit kan via het rijden op biogas (behalve schoon ook klimaatneutraal) een eerste stap zijn in een transitie naar rijden op waterstof. Ook rijden met elektrische voertuigen wordt gestimuleerd. Op dit moment is er een kip-ei probleem. Niemand schaft een aardgasvoertuig aan, omdat er geen vulpunten zijn en er komen geen vulpunten, omdat niemand een aardgasvoertuig heeft. Den Haag probeert met verschillende hieronder beschreven maatregelen een kritieke massa aan voertuigen en vulpunten te realiseren. Financieringsregeling aardgasvulpunten Den Haag heeft een subsidieregeling waarin een bijdrage van wordt gegeven aan pompstationhouders per gerealiseerd aardgasvulpunt. De inschrijftermijn voor de subsidieregeling is reeds gesloten. Er zijn voldoende aanvragen om te komen tot de geplande 5 vulpunten. Eigen vulpunten gemeente Op dit moment is er pas 1 vulpunt in Den Haag. Dit betekent dat de aardgasvoertuigen van de gemeente (zie Vergroening gemeentelijk wagenpark) grote afstanden moeten afleggen om te tanken. Daarom wordt als overbrugging tot er meer vulpunten in Den Haag een eigen tankvoorziening gerealiseerd aan de Loosduinseweg, waar veel gemeentelijke aardgasvoertuigen worden geparkeerd. Het betreft een langzaam vulstation, wat inhoudt dat de voertuigen gedurende enkele uren bijgevuld worden, bijvoorbeeld s-nachts. Doel is het eigen vulpunt in juni operationeel te hebben, zodat de gemeentelijke voertuigen ter plaatse kunnen tanken. 10

11 De kosten bedragen ongeveer Vergroening gemeentelijk wagenpark Het gemeentelijk wagenpark bestaat uit enkele honderden voertuigen. Door als gemeente over te schakelen naar schonere voertuigen wordt een verbetering van de luchtkwaliteit bereikt. Daarnaast heeft de gemeente een voorbeeldfunctie. Op dit moment wordt gewerkt aan het bestek voor de aanbesteding van de lease van alle gemeentelijke voertuigen met uitzondering van enkele categorieën die niet te leasen zijn, zoals als brandweervoertuigen en ambulances. De uitgangspunten zijn o.a. energie-efficiënt rijden op aardgas en elektra. De publicatie van het bestek wordt voorzien na het zomerreces. Inmiddels rijden al tenminste 50 gemeentelijke voertuigen op aardgas. Pas nadat de aanbiedingen binnen zijn worden de kosten van de vergroening duidelijk. Verduurzamen OV (aardgasbussen) Haaglanden heeft de aanbesteding van het busvervoer opgesplitst in een stadskavel en een regiokavel. Het bestek voor het stadskavel (de stad Den Haag) is aanbesteed aan HTM. Aardgas is hierin voorgeschreven. Op dit moment wordt door Haaglanden het zogenaamde regiokavel aanbesteed. Ook hierin is aardgas als eis opgenomen. De meerkosten voor rijden op aardgas zijn deels gefinancierd uit de aanbestedingswinst. Het andere deel, dat ongeveer 2 miljoen bedraagt, is betaald uit de middelen die in de voorjaarsnota 2006 voor dit doel zijn gereserveerd. Taxi s op aardgas Den Haag stimuleert probeert taxi s om over te schakelen op aardgas. Dit heeft geleid tot ondertekening van een intentieverklaring van 5 taxibedrijven om, indien er voldoende vulpunten en geschikte voertuigen zijn, over te stappen op aardgas. Het achterliggende potentieel bedraagt 250 voertuigen. Dit project is bekostigd uit het projectenbudget duurzaamheid, RIS Scan Collectief Vervoer Den Haag heeft de mogelijkheden verkend om in een aantal collectief vervoercontracten aardgas voorgeschreven te krijgen als brandstof. Het project is afgerond en heeft geleid tot aanbevelingen over hoe duurzaamheid, in concreto rijden op aardgas/biogas in de aanbesteding van collectief vervoer aangepakt zou kunnen worden. De effecten kunnen groot zijn, aangezien het een aanzienlijke hoeveelheid voertuigen betreft. Dit project is bekostigd uit het projectenbudget duurzaamheid, RIS Stimuleren verduurzaming wagenpark derden Den Haag stimuleert andere organisaties en particulieren om hun wagenpark schoner te maken. Rijden op Aardgas Op basis van het communicatieplan worden de actiemomenten geselecteerd om het rijden op aardgas onder de aandacht te brengen. Er komen voorlichtende bijeenkomsten op de locaties waar aardgasvulpunten worden gerealiseerd. Bovendien worden grotere bedrijven in Den Haag benaderd om in Den Haag op aardgas te rijden. Een aantal grote bedrijven heeft aangegeven dat, indien in Den Haag 3 tot 5 vulpunten komen, zij hun hele wagenpark in Den Haag willen omschakelen op aardgas. 11

12 Rijden op elektriciteit In samenwerking met Amsterdam en Rotterdam start een project met elektrische tuk-tuk s en de ontwikkeling van openbare laadpunten voor groene stroom. Alle drie de steden subsidiëren de ontwikkeling in gelijk mate. De kosten bedragen voor Den Haag rond de en worden betaald uit GSB3 middelen. Het effect van dit project ligt vooral in de communicatie en de voorbeeldrol. Naar verwachting rijden de eerste elektrische tuk-tuk s begin Opwekking biogas Uit oriënterende gesprekken is duidelijk geworden door middel van vergisting van rioolslib op de rioolwaterzuiveringsinstallatie Houtrust biogas kan worden opgewekt. In de zomer wordt een studie naar de economische haalbaarheid afgerond. Rijden op biodiesel De proef van HMS om te gaan rijden op een dieselmengsel met max 20% biodiesel, is besproken met de provincie ZH in verband met de voorwaarden in de Wm vergunning. Nu duidelijk is dat en hoe dit geregeld moet worden zal het project verder worden uitgewerkt. NaturalHy Aardgasvoertuigen kunnen ook rijden op een mengsel van waterstof en aardgas. Dit mengsel wordt NaturalHy genoemd. Dit is een eerste stap naar voertuigen die volledig op waterstof rijden en maakt daarom deel uit van het transitiespoor van aardgas naar waterstof. HMS en grotere bedrijven als TNT en DHL hebben interesse getoond. Er wordt een consortium gevormd met leveranciers van de benodigde technologie en het netbedrijf. In de voorjaarsnota van 2006 is een half miljoen gereserveerd voor een aardgas- en waterstofvulpunt. Verder zijn in een vooraanvraag EFRO (Europees fonds voor regionale ontwikkeling) middelen gereserveerd voor dit project. Het consortium zal een uitgebreide aanvraag indienen om beschikking over deze middelen te krijgen. Er is dan ruim anderhalf miljoen Euro beschikbaar. Naast deze middelen zal een bijdrage van deelnemende partners nodig zijn. Groene aanbesteding van diensten en aanpak stationaire bronnen Stationaire bronnen zijn bronnen die (tijdelijk) op een vaste plek staan. Voorbeelden zijn generatoren, pompen, en puinbrekers. Deze komen met name voor bij bouwprojecten. Stationaire bronnen kunnen plaatselijk en tijdelijk zeer vervuilend zijn. De maatregelen zijn plaatselijk en tijdelijk zeer effectief. Bij de aanbesteding van de reconstructie van De Put is de eerste ervaring opgedaan. Door maatregelen tijdens de bouw ter beperking van luchtverontreiniging en geluidbelasting (aan te tonen in een plan van aanpak bij de Aanbieding) mocht een fictieve korting van op de aanneemsom in rekening worden gebracht. Uiteraard is het ook mogelijk om maatregelen voor te schrijven. De aanpak van stationnaire bronnen zal verder worden uitgewerkt en eind 2008 gereed zijn. Er is tot gereserveerd voor het nemen van maatregelen. CV-tuning gemeentelijke gebouwen Door de verwarmingsinstallatie van grote gebouwen beter af te stellen is eenvoudig een energiebesparing te behalen. Door minder gas te verbranden wordt ook minder NOx de lucht 12

13 in gebracht. Het effect op luchtkwaliteit is niet heel groot, maar door de energiebesparing zijn de kosten ook snel terugverdiend. Voor deze maatregel is gereserveerd. Groen bevorderen, bomen planten In de nota Haagse bomen, 'Kiezen voor kwaliteit en diversiteit' wordt uitgebreid aandacht besteed aan de positieve effecten die bomen en aanplant kunnen hebben op de luchtkwaliteit. Den Haag zal hier bij de keuze van boomsoorten expliciet rekening mee houden. Groene daken Schadelijke stoffen als NOx en fijn stof kunnen significant uit de lucht worden verwijderd met doordachte groentoepassingen. Om meer duidelijkheid te krijgen over de effectiviteit wordt een pilot met dakgroen gedaan. Er wordt samengewerkt met een woningcorporatie die een relatief groot groen dakoppervlak heeft in een situatie met veel luchtverontreiniging. Een gespecialiseerd adviesbureau onderzoekt de effecten op luchtkwaliteit. In het Actieplan is ,- gereserveerd voor de pilot. Bij positieve evaluatie wordt voor 2010 en per jaar beschikbaar gesteld voor een vervolg op deze pilot. Ondersteunende maatregelen modal shift Stimuleren carpoolen, telewerken, videoconference Carpoolen, telewerken en videoconferencing hebben het directe effect dat minder voertuigen op de weg komen. Den Haag oefent invloed uit op bedrijven door bij het vestigingsbeleid het aantal bedrijfsparkeerplaatsen te beperken en tegelijkertijd goede openbaar vervoer faciliteiten te bieden. Dit stimuleert bedrijven een goed vervoersmanagement te voeren. Communicatie en informatie Meetprogramma Op zo n 70 punten in de stad wordt de NO2-concentratie gemeten. De metingen zullen de komende jaren plaats blijven vinden. In het begin van elk jaar komt een rapportage beschikbaar. De kosten hiervan liggen rond de per jaar. Verbeterslag : De website is hèt communicatiemiddel voor onderwerpen over luchtkwaliteit naar externe doelgroepen. In persberichten over projecten uit het Actieplan wordt altijd verwezen naar de site voor meer informatie. Om een zo n breed mogelijk publiek te kunnen informeren, is het belangrijk dat de website zo toegankelijk mogelijk is. Daarvoor zijn de structuur, het tekstniveau en de illustraties aangepast en/of vernieuwd. De vernieuwde website is sinds maart 2008 beschikbaar. Het is nog niet bekend of dit heeft geleid tot meer bezoekersaantallen. De totale kosten voor fotografie en redactie bedragen ongeveer Euro. Amethist Paars: scholieren onderzoeken luchtkwaliteit: In dit onderwijsproject voor de bovenbouw van HAVO/VWO meten leerlingen de luchtkwaliteit rondom hun school. Met behulp van extra opdrachten kunnen leerlingen ontdekken wat ze zelf kunnen doen om luchtvervuiling te verminderen. De meetgegevens worden beschikbaar voor de 13

14 Haagse bevolking via een digitale plattegrond op en de tentoonstelling Den Haag Schittert. Dit project loopt door tot 2009, heeft dan 7 scholen bereikt, en de kosten bedragen ongeveer

15 Financiën In dit hoofdstuk wordt meer inzicht gegeven in de verschillende financieringsbronnen en welke maatregelen daarmee worden bekostigd. Er is per financieringsbron aangegeven welke uitgaven in 2008 verwacht worden. Verder in de toekomst is het moeilijk om de uitgaven met enige nauwkeurigheid aan een jaar te koppelen. Daarvoor is nadere uitwerking nodig die gedurende de uitvoering van de maatregelen plaatsvindt. GSB middelen In het kader van het grote stedenbeleid (GSB3, programma luchtkwaliteit) is reeds 1,2 miljoen Euro toegekend aan de onderstaande maatregelen, waarvan resteert en in 2008 ongeveer Euro wordt uitgegeven. Nota zwaar verkeer: onderzoek naar lasten en lusten zwaar verkeer en verkenning mogelijke maatregelen. Het onderzoek heeft geleid tot het invoeren van een milieuzone in het centrum van Den Haag, het stimuleren van bundeling van lading in het kader van de Schone Stad, waaronder de proef met gebundeld vervoer naar detaillisten (Intres/Modint) en het opstellen van een bevoorradingsprofiel van goederenstromen naar de Haagse binnenstad. Onderzoek naar het verbeteren van de verkeerscirculatie in de binnenstad met als doel de luchtkwaliteit op de Veerkaden te verbeteren. (reeds afgesloten) Verduurzaming wagenpark waarbij mogelijkheden voor tanken waterstof (eventueel in combinatie met aardgas) worden onderzocht en derden in Den Haag worden gestimuleerd schoner te gaan rijden. Scholenonderzoek naar luchtkwaliteit Amethist Paars. Extra controle op het besluit emissie-eisen stookinstallaties (BEES-B) waarmee uitstoot door grote stookinstallaties met ongeveer 20% wordt verminderd. (reeds afgesloten) Metingen NO2 langs 6650 meter overschrijdingswegvakken die oorspronkelijk als outputindicator van het GSB zijn aangemerkt. Milieuzone. De eerste kosten van het opzetten, instellen en handhaven van de milieuzone voor vrachtverkeer. De vervolgkosten worden uit de FES-middelen betaald. FES middelen De FES middelen zijn afkomstig uit de Nederlandse aardgasbaten. Ze worden voor een deel door het rijk ingezet als bijdrage aan gemeentes om de luchtkwaliteit te verbeteren. Er geldt een cofinancieringseis van 50%. Het betreft programmafinanciering waarbij in de subsidieregeling nadere voorwaarden zijn verleend. Aan deze voorwaarde voldoet Den Haag door haar deelname aan het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (RSL) Zuid-Holland. Dit RSL wordt onderdeel van het Nationaal Samenwerkingsprogramma luchtkwaliteit.(nsl) Deze FES-middelen voor luchtkwaliteit zijn verdeeld in 4 tranches. De eerste en tweede tranche bedragen gezamenlijk De derde tranche bedraagt De vierde tranche is indicatief verdeeld over de grote vier steden die nog hardnekkige knelpunten hadden. In 2011 met de midterm review van het NSL worden deze gelden definitief verdeeld over alle steden met hardnekkige knelpunten. Tot 2011 kunnen de G4 maximaal 50% van het indicatieve bedrag trekken onder de voorwaarde dat het geld uit de 15

16 eerste drie tranches dan reeds verplicht moet zijn. Het indicatieve bedrag vierde tranche voor Den Haag is Uit de FES-middelen worden onderstaande maatregelen betaald. De uitgaven in 2008 bedragen ongeveer 3 miljoen Euro. Subsidieregeling dakgroen. Sloopregeling Oude Schicht. Roetfilterpremie. Milieuzone vracht- en bestelverkeer. Waterzijdig inregelen (zuiniger afstellen) CV-installaties gemeentelijke gebouwen.. rekenwerk saneringstool. Aanpak stationnaire bronnen en mobiele werktuigen CV-tuning gemeentelijke gebouwen Walstroom meetprogramma NO2 (na afloop GSB3) Aanpak hardnekkige knelpunten Begroting 2006 In de begroting 2006 is een eenmalig (incidenteel) bedrag van uitgetrokken voor het ondersteunen en opzetten van aardgasinfrastructuur en naturalhy (mengsel aardgas en waterstof). Dit geld wordt besteed aan het realiseren van een vulpunt naturalhy en een bedrag van voor het stimuleren vaan aardgasbussen. Dit bedrag zal in 2008 of 2009 worden uitgegeven. Begroting 2008 In de begroting 2008 is een bedrag van uitgetrokken voor de schoner maatregelen uit het Actieplan. Hier worden de onderstaande maatregelen. Uitgaven in 2008 zullen ongeveer 1,5 miljoen bedragen. financieringsregeling voor 5 aardgasvulpunten. Communicatie over aardgas (bekendmaken mogelijkheden en stimuleren overschakelen). Verduurzaming wagenparken derden via diverse invalshoeken. Verduurzaming gemeentelijk wagenpark. Het Nieuwe rijden Dynamisch verkeersmanagement Company label verbeterslag communicatie Actieplan Bijdrage Meerjarenplan fiets (na 2010) Fonds flankerend beleid Het fonds flankerend beleid ( ) van het vervoerscirculatieplan is bestemd voor verbetering van de luchtkwaliteit middels maatregelen die aansluiten bij het VCP. Deze middelen zijn nog niet gedekt. Er zijn in 2008 geen uitgaven. Het fonds flankerend beleid wordt ingezet voor de volgende maatregelen: 16

17 Bijdrage meerjarenplan fiets voor de jaren 2009 en 2010 Stadsdistributie Transferia P&R Verduurzamen OV (aardgasbussen) 17

18 Planning van maatregelen De onderstaande planningstabel geeft een overzicht van de planning van de maatregelen die in eerdere hoofdstukken zijn beschreven. Jaartal Eerste jaar waarin maatregel effect sorteert: 2008 (Hier zijn ook maatregelen vermeld die al in eerdere jaren zijn gestart) Basismaatregelen Roetfilterregeling, Sloopregeling, Milieuzone vrachtverkeer P&R (ook realisatie P&R in latere jaren) Ondersteunende maatregelen Company label Agglonet doorstromingsmaatregelen (ook realisatie in latere jaren.) Openbaar vervoer naar een hoger plan (ook realisatie in latere karen) Eigen aardgasvulpunten gemeente Taxi s op aardgas Scan collectief vervoer (reeds afgerond) Communicatie en informatie Verbeterslag Meetprogramma NO2 Amethist paars: Scholieren onderzoeken luchtkwaliteit 2009 Basismaatregelen Milieuzone bestelverkeer, VCP (Grootste effect binnen centrum) Vergroening gemeentelijk wagenpark Ondersteunende maatregelen Het nieuwe rijden voor gemeentelijke chauffeurs Verduurzamen OV (Aardgasbussen) NaturalHy Verduurzame wagenpark derden Groene daken 2010 Basismaatregelen Dynamisch verkeersmanagement Maatregelen fietsroute (ook in latere jaren realisatie) 2011 Basismaatregelen Mogelijk goederenuitgiftepunt stadsdistributie Aanpak hardnekkige knelpunten *, OV Binckhorst * * Voor de basismaatregelen walstroom OV Binckhorst, OVHP en de aanpak hardnekkige knelpunten is het nog moeilijk een aanvangsjaar aan te geven, evenals voor de ondersteunende maatregel CV-tuning. 18