HET COLLEGE VAN BURGEMEESTERS EN WETHOUDERS,

Transcriptie

1 RIS135124_06-FEB-2006 Gemeente Den Haag Ons kenmerk DSB/ RIS VERDUURZAMING GEMEENTELIJK WAGENPARK HET COLLEGE VAN BURGEMEESTERS EN WETHOUDERS, overwegende dat, - verduurzaming van het gemeentelijk wagenpark noodzakelijk is omdat daarmee: o invulling gegeven wordt aan de voorbeeldfunctie van de gemeente; o alternatieve brandstoffen (aardgas en op termijn waterstof) voor derden beschikbaar komen en dit een veel groter effect op de luchtkwaliteit en het klimaat heeft dan het gemeentelijk wagenpark alleen; - het aardgasscenario zowel op korte als lange termijn de meest gunstige gevolgen voor het milieu heeft omdat een aardgasinfrastructuur randvoorwaarden schept voor de transitie naar waterstof; - bepaalde dieselvoertuigen vanwege specifieke gebruikseisen (nog) niet vervangen kunnen worden door een aardgasvoertuig en voor die voertuigen nog niet altijd een roetfilter beschikbaar is; - nog geen aardgasvulpunt in Den Haag aanwezig is; Besluit: I. dat ieder gemeentelijk dienstvoertuig dat vanaf heden door koop of lease in gebruik genomen wordt geschikt moet zijn voor het rijden op aardgas, dan wel, conform scenario 3 van de wagenparkscan, van een roetfilter wordt voorzien; II. dat alleen van scenario 3 (aardgasscenario) afgeweken kan worden op basis van technische of functionele dan wel zwaarwegende financiële redenen en dit steeds, vooraf, aan het college voorgelegd moet worden; Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 DSB/ III. dat de levering van aardgas voor de eigen dienstvoertuigen gezamenlijk door de FAD en de afdeling Milieubeleid van de DSB wordt aanbesteed. Den Haag, 31 januari 2006 Het college van burgemeesters en wethouders, de secretaris, de burgemeester, D.M.F. Jongen W.J. Deetman

3 DSB/ Inleiding Gemeente Den Haag voert beleid om de emissie van CO 2 te reduceren en de luchtkwaliteit aan de normen te laten voldoen. Gemotoriseerd wegverkeer is bij beide beleidsthema s veroorzaker van een aanzienlijk deel van het milieuprobleem. Een brongerichte aanpak is het meest duurzaam. Maatregelen richten zich daarom in eerste instantie op de gemaakte kilometers en de voertuigen. De mate waarin gemeente Den Haag invloed uit kan oefenen op het gemotoriseerde wegverkeer in de stad staat in het Plan van Aanpak verduurzaming gemotoriseerde wegverkeer in Den Haag. Het gemeentelijk wagenpark vormt daarin een aparte groep omdat de gemeente daar direct zeggenschap over heeft. Dat biedt kansen voor verduurzaming. Wagenparkscan Om een beeld te krijgen van het wagenpark en de technische (on)mogelijkheden voor de verduurzaming daarvan is een wagenparkscan uitgevoerd. In opdracht van Milieu en Vergunningen (DSB) heeft adviesbureau DHV overleg gevoerd met de wagenparkbeheerders en inkopers. Het resultaat is een inventarisatie van het huidige wagenpark en de technologieën die daarbij passen. Op basis van drie scenario s is doorgerekend wat de technische en financiële consequenties zijn van die scenario s. Uit deze resultaten is een conclusie getrokken en zijn aanbevelingen gedaan om het wagenpark te verduurzamen. Het wagenpark De gegevens over het wagenpark zijn versnipperd over de organisatie aanwezig. Doordat de verantwoordelijkheid voor de wagenparken laag in de organisatie is gelegd, is er op hoger niveau geen inzicht in de samenstelling van het wagenpark. Binnen de korte doorlooptijd van de wagenparkscan is het gelukt om 561 voertuigen van het wagenpark in beeld te krijgen. Daarvan is 44% ondergebracht in een leaseconstructie en 56% in eigendom bij de gemeente. De lease vindt plaats binnen het kader van twee raamcontracten. Binnen de raamcontracten is per dienst/bedrijfsonderdeel/afdeling sprake van verschillende termijnen waarop afzonderlijke leasecontracten aflopen. De administratie rond de gereden kilometers en het brandstofverbruik is moeilijk toegankelijk en niet overal correct en volledig. Dit ondanks (of dankzij) het feit dat er vaak met tankpassen wordt gewerkt. In het eerste scenario worden alle nieuwe dieselvoertuigen voorzien van een roetfilter. Dit scenario is kosten effectief maar heeft een beperkt milieueffect. Bovendien is nog lang niet voor alle voertuigen een roetfilter beschikbaar. In het tweede scenario worden alle personen,- bestel- en vrachtauto s vervangen door LPG varianten en de machines en tractoren krijgen een roetfilter. Dit scenario levert direct een kostenbesparing op en levert de grootste reductie op de emissie van fijn stof. Het is alleen contraproductief voor NO x -emissie en is vanwege de risico s van LPG slecht inpasbaar in een stedelijke omgeving. In het derde scenario worden alle personen,- bestel en vrachtauto s vervangen door aardgasvoertuigen en de machines en tractoren krijgen een roetfilter zodra die op de markt beschikbaar is. Uit de scan blijkt dat dit scenario weliswaar kosten met zich meebrengt, maar wel de grootste bijdrage aan de verbetering van de luchtkwaliteit levert. Door het toevoegen van biodiesel (3a) en waterstof (3b: NaturalHy 1 ) wordt ook de CO 2 emissie beperkt. Ook biedt dit scenario kansen voor omschakeling op waterstof en eventueel biogas. Het via aardgas naar waterstof/biogas scenario (scenario 3) Een maximale verduurzaming levert een wagenpark op zonder emissies. Dit is technisch al mogelijk met waterstof/elektrisch aangedreven voertuigen. Die voertuigen hebben geen schadelijke emissies en zijn zeer stil. Voor bepaalde voertuigen en machines is deze technologie nog niet toepasbaar, maar voor de meeste personen,- bestel- en vrachtauto s kàn het al wel. Door het ontbreken van een waterstof infrastructuur (opwekken en afleveren) zijn dit soort voertuigen echter nog niet of nauwelijks op de markt beschikbaar. Vaak betreft het alleen nog prototypes of gemodificeerde reguliere auto s. Aardgas kan in de marktontwikkeling voor waterstof/elektrische voertuigen een belangrijke rol spelen. Aardgasmotoren kunnen namelijk ook op een mengsel van aardgas en waterstof lopen. Deze brandstof (NaturalHy 1 ) kan lokaal gemaakt worden en is goedkoper dan diesel (scenario 3b). 1 mengsel van 80% aardgas en 20% waterstof dat kansen biedt voor de transitie naar een waterstofeconomie.

4 DSB/ Hierdoor wordt het mogelijk, naast puur aardgas en NaturalHy 1 ook puur waterstof te tanken. Zo wordt een infrastructuur opgebouwd die nodig is voor waterstof/elektrisch aangedreven voertuigen. Overstappen op aardgasvoertuigen biedt dus de mogelijkheid te gaan rijden op NaturalHy 1 en biedt daarmee ook de randvoorwaarden voor marktintroductie van waterstof/elektrisch aangedreven voertuigen. Verschillende automerken kunnen al standaard een aardgasvoertuig leveren. Verwacht wordt dat daarom voldoende geschikte voertuigen op de markt verkrijgbaar zijn. Voor specifieke voertuigen kan het zijn dat er (nog) geen aardgasvarianten beschikbaar zijn. Dit betreft veelal dieselvoertuigen. Die voertuigen kunnen verduurzaamd worden door biodiesel als brandstof te gebruiken en een roetfilter te plaatsen (scenario 3a). Een mogelijk knelpunt om dit scenario te kunnen volgen is de beschikbaarheid van aardgasvulpunten. Aardgasvulpunten Op dit moment zijn er nog geen (openbare) aardgasvulpunten in Den Haag. Een aardgastankstation kent beperkte risicocontouren (maximaal 15 meter) en is daarom goed inpasbaar in een stedelijke omgeving. Dit in tegenstelling tot LPG. Ook de realisatie is eenvoudig omdat op veel plaatsen een aardgasnetwerk beschikbaar is. Een aardgasvulpunt kan (desnoods tijdelijk) binnen twee tot drie maanden gerealiseerd worden. Door de aanwezigheid van het aardgasnetwerk hoeft er niet met tankvoertuigen af- en aangereden te worden. Dit voorkomt niet alleen veel vervuilende kilometers, maar voorkomt ook risico s voor de omgeving. Als gemeente beschikken wij over een zodanig wagenpark dat een aardgasvulpunt daarvoor rendabel te exploiteren is. Door dit vulpunt vrij toegankelijk te maken kunnen ook andere bedrijven of particulieren overschakelen op aardgasvoertuigen. Daarmee wordt de rentabiliteit van het vulpunt verder verhoogd en meer emissies van luchtvervuilende stoffen vermeden. De inzet van het gemeentelijk wagenpark heeft dus een veel breder maatschappelijk effect dan alleen een voorbeeldfunctie. Om een aardgasvulpunt kostendekkend te kunnen exploiteren zijn ongeveer 150 auto s noodzakelijk. Uit de wagenparkscan blijkt dat in de komende vijf jaar, bij uitvoering van scenario 3, ongeveer 200 à 250 voertuigen vervangen kunnen worden door aardgasvoertuigen. Op basis van deze gegevens is het mogelijk ten minste één aardgasvulpunt te realiseren. Het aardgasscenario lijkt hiermee haalbaar te zijn. Het wagenpark van HMS en andere wagenparken in de stad zijn in de wagenparkscan van de gemeentelijke organisatie buiten beschouwing gebleven. Vervanging van huisvuilwagens door aardgasvarianten kan een grote bijdrage leveren aan de rentabiliteit van een (extra) aardgasvulpunt en wordt begin 2006 onderzocht. Projecten verduurzaming gemeentelijk wagenpark In het plan van aanpak is een 15-tal projecten geformuleerd om uitvoering te geven aan de verduurzaming van het gemeentelijk wagenpark. Vijf projecten zijn al (zo goed als) uitgevoerd. Van de overgebleven tien projecten is de helft zover gevorderd dat ze zo uitgevoerd kunnen worden. Voor de andere helft moet eerst een projectplan geschreven worden en indien nodig aanvullende besluitvorming plaatsvinden. Die tien nog uit te voeren projecten zijn: Vervoersmanagement gemeentelijke wagenpark. Bij vervoersmanagement wordt het aantal gereden kilometers beoordeeld op nut en noodzaak. Het slim inplannen van routes kan bijvoorbeeld kilometers besparen. In het kader van de verruimde reikwijdte van de Wetmilieubeheer is de gemeentelijke organisatie verplicht vervoersmanagement uit te voeren. E.e.a. hoort thuis in het Gemeentelijk Intern Milieuzorgsysteem. Vervanging auto s gemeentelijk wagenpark voor aardgasvarianten. Om het aardgasscenario te volgen moeten zoveel mogelijk voertuigen vervangen worden door aardgasvarianten. Dit moet ondergebracht worden in de leasecontracten. Vervanging van de auto s van het college door aardgasvarianten. In maart 2006 komen de huidige auto s van uw college uit de lease. Door deze met aardgasvaria nten (bi-fuel) te vervangen wordt aangesloten bij het aardgasscenario.

5 DSB/ Realiseren en openen (tijdelijk) aardgastankstation voor de auto van staatssecretaris Van Geel (VROM) en de auto s van de leden van het college van B&W. Zowel voor de auto s van het college als de dienstauto van staatssecreretaris Van Geel moet op korte termijn een aardgastankstation beschikbaar zijn. Hiervoor wordt reeds overleg gevoerd met het Ministerie van VROM en aardgasleveranciers. Realiseren en openen enkele (definitieve) aardgastankstations. In het verlengde van het overleg tussen VROM, leveranciers en gemeente Den Haag worden ook andere grote wagenparken in de stad (Ministeries, ANWB, TPG) benaderd om over te schakelen op aardgas zodat de realisatie van meerdere aardgastankstations mogelijk wordt. Proefproject tankstation NaturalHy. Uit een haalbaarheidsonderzoek blijkt dat het op commerciële basis mogelijk moet zijn om een proefproject met NaturalHy uit te voeren. Hiervoor moet een projectplan geschreven worden waar apart over besloten wordt. Daarna kan e.e.a. uitgevoerd worden. Bestuurlijk besluit tot aankoop A-label voertuigen. Voor de voertuigen die (nog) niet in aardgasvarianten beschikbaar zijn kan het best gekozen worden voor A-label voertuigen. Dit zijn de meest zuinige voertuigen. Dit college besluit wordt mogelijk opgenomen in een breder besluit over de aanbesteding van de leasecontracten. Voor de inkoop van voertuigen in eigendom moet dit dan apart besloten worden. Het Nieuwe Rijden (HNR) voor de resterende delen van de DSB. In het kader van de BANS klimaatsubsidie wordt binnen een deel van de DSB een pilotproject uitgevoerd om Het Nieuwe Rijden aan te leren. Indien dit positief resultaat oplevert wordt dit project opgeschaald naar de hele DSB. Het Nieuwe Rijden voor alle gemeentelijke chauffeurs. In het verlengde van het project bij de DSB, kan het project om Het Nieuwe Rijden aan te leren nog opgeschaald worden naar alle gemeentelijke chauffeurs. Compensatie van de CO 2 uitstoot. Het Nieuwe Rijden Omdat de automotor qua zuinigheid tussen de 2000 en 2500 toeren optimaal rijdt, wordt aangeleerd zoveel mogelijk binnen dat zuinige gebied te rijden en zo min mogelijk energie te verspillen aan remmen, versnellen, te zachte banden etc. Dit kan 5 tot 10 procent op de brandstofkosten besparen. Om invulling te geven aan de ambitie om eind 2006 een CO 2 neutrale gemeentelijke organisatie te hebben moet ook het CO 2 gebruik van het vervoer neutraal zijn. Dat lukt nog niet eind Voor CO 2 emissie bestaat de mogelijkheid om dit te compenseren. Uitgezocht wordt welke mogelijkheden daar precies voor zijn en wat de consequenties daarvan zijn. Organisatie Verduurzaming van het gemeentelijk wagenpark moet verankerd worden in de organisatie. In 2002 hebben de diensten zich verbonden aan duurzaam inkopen. Het verduurzamen van het gemeentelijk wagenpark past binnen dat kader. Zowel organisatorisch als financieel. De uitvoering verloopt via de inkoop en het wagenparkbeheer. Daarmee wordt iedere dienst zelf verantwoordelijk voor de verduurzaming van het wagenpark. Het bewaken en monitoren van de voortgang moet ondergebracht worden in het gemeentelijke interne milieuzorgsysteem van de diensten (GIM). Daarin wordt jaarlijks gerapporteerd over de milieuprestaties van de betreffende dienst. De resultaten van de verduurzaming van het wagenpark horen hierin thuis. De gemeentebrede regie wordt, in het kader van lucht- en klimaatbeleid, door de afdeling Milieubeleid van de dienst Stadsbeheer gevoerd. De FAD en het inkopersplatform stellen in overleg met Milieubeleid de milieuhygiënische randvoorwaarden voor het aanbestedingsbeleid op. Afwijken van de lijn van verduurzaming van het gemeentelijke wagenpark zijn alleen dan mogelijk als sprake is van technische onmogelijkheden of extreme financiële consequenties. Afwijkingen dienen vooraf door het college te worden geaccordeerd.

6 DSB/ Communicatie Op alle voertuigen die verduurzaamd zijn komt een gemeentebrede slogan te staan die binnen de huisstijl past. Daardoor wordt in de stad zichtbaar dat de gemeente haar wagenpark verduurzaamd. Bij de selectie van duurzame voertuigen wordt zoveel als mogelijk aangesloten bij de huisstijl. Sommige duurzame voertuigen zijn echter nog niet altijd verkrijgbaar in de juiste kleur. Rond collegebesluiten wordt steeds een persmoment georganiseerd. Afhankelijk van het besluit en de omvang daarvan worden daar aanvullende activiteiten aan gekoppeld. Financiële consequenties De meerkosten voor het overgaan op aardgasvoertuigen, en waar dat niet kan, het plaatsen van roetfilters bedragen van 2006 tot 2010 ongeveer per jaar voor de gehele gemeentelijke organisatie. Daarbij is geen rekening gehouden met de lagere brandstofkosten na Voor de leasevoertuigen wordt daarmee een correct beeld geschetst. Meer dan de helft van het gemeentelijk wagenpark is echter in eigendom. Bij vervanging van die voertuigen is sprake van een initiële investering die zich, als gevolg van lagere brandstofkosten terugverdient. Dat Meerkosten aardgasvoertuigen t.o.v.: Personenauto s benzine Personenauto s diesel Bestelauto s benzine Bestelauto s diesel Trucks Kosten roetfilters: Vrachtwagen overige dieselvoertuigen 600 terugverdienen vindt echter grotendeels na 2010 plaats. In de meerkosten tot 2010 is dit niet verwerkt. Als uitgangspunt voor de berekeningen zijn de hiernaast staande meerkosten aangehouden. Op de volgende pagina is een onderverdeling gemaakt van de gemiddelde jaarlijkse meerkosten per dienst. Omdat hierin een algemene verdeelsleutel tussen lease en koop gehanteerd is, kunnen de werkelijke meerkosten per dienst afwijken. Gemiddelde jaarlijkse NB: 1,2,3 meerkosten van 2006 tot 2010 DSB Haege Groep OCW Brandweer DSO FAD SZW Totaal NB 1. De meerkosten zijn niet gecorrigeerd voor subsidies en de effecten van zuiniger rijgedrag en vervoersmanagement. De meerkosten vallen daarom naar verwachting lager uit. NB 2. De lagere brandstofkosten drukken vooral na 2010 de operationele kosten. NB 3. De meerkosten zijn gebaseerd op meerdere, gestapelde aannames. Het betreft daardoor slechts een indicatie van de meerkosten onder optimale milieutechnische omstandigheden. Als bijvoorbeeld blijkt dat bepaalde voertuigen toch niet door aardgasvarianten vervangen kunnen worden, dalen de meerkosten aanzienlijk. Ook kunnen de meerkosten per jaar sterk verschillen als gevolg van de gefaseerde vervanging van voertuigen. Door het nog niet beschikbaar zijn van roetfilters voor bestaande voertuigen schuiven de kosten naar achteren. Financiële berekeningen in de wagenparkscan In de wagenparkscan zijn per scenario investeringskosten en operationele kosten berekend. Het daarbij gebruikte model berekent de feitelijke investering die nodig is voor het verduurzamen van een wagenpark. Daarbij worden de totale investeringskosten en operationele kosten uitgedrukt in de netto contante waarde op een bepaald tijdstip. Voor deze methode is gekozen omdat in de berekening geen rekening gehouden kan worden met individuele leasecontracten. Hoewel de netto contante waarde een uitspraak doet over de scenario s onderling is deze niet bruikbaar voor een inschatting van de jaarlijkse kosten. In bovenstaande tabel met de gemiddelde jaarlijkse meerkosten zijn drie kanttekeningen geplaatst bij de meerkosten zoals die uit de wagenparkscan komen.