JAARVERSLAG Bewust, bekwaam, betekenisvol

Transcriptie

1 Bewust, bekwaam, betekenisvol

2 Inhoud Verslag van de Raad van Toezicht 3 Voorwoord College van Bestuur 6 1. ORGANISATIE 1.1 Terra Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie Strategische beleidsdoelen Leerlingaantallen KWALITEIT 2.1 Onderwijsontwikkelingen Zorgbeleid Kwaliteit Beoordeling samenwerkingsverbanden Projecten LEEROMGEVING 3.1 Internationalisering en culturele diversiteit Arbo & Veiligheidsbeleid Inkoop en aanbesteden Huisvesting Digitalisering Leren en ICT MEDEWERKERS 4.1 Onze medewerkers medewerkerstevredenheidsonderzoek Werkgroepen Professionalisering en OGN-academie Gezondheidsmanagement FINANCIËN 5.1 Jaarrekening Begroting Continuïteit Risicoanalyse Treasury helderheid in de bekostiging van het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie 56 Deel 2 jaarrekening 58 Deel 3 overige gegevens 84 Bijlagen 92 2

3 Verslag van de Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is belast met de uitvoering van het interne toezicht op de continuïteit en strategie van Onderwijsgroep Noord, de onderwijskwaliteit, de personele kwaliteit en het financiële beleid en beheer. Hij doet dat in nauwe samenspraak met het College van Bestuur. Naast de formele rol als werkgever vervult de raad de rol van sparringpartner van het College van Bestuur. De Raad van Toezicht bestaat uit zes personen. De leden van de raad vormen per tweetal een commissie waarbinnen thema s worden voorbereid om hierover vervolgens advies uit te brengen aan de gehele raad. Het jaar was een jaar van grote veranderingen. Na het afscheid van de voorzitter van het College van Bestuur in december 2014 stond de nieuwe bestuursvoorzitter, Astrid Berendsen, er in de eerste helft van het jaar alleen voor. Deze verantwoordelijkheid heeft zij met verve op zich genomen en daarvoor zijn wij haar zeer erkentelijk. Na de zomervakantie startte haar collega Ton Wennink als lid College van Bestuur. Samen zijn zij een sterk en complementair team en dat geeft vertrouwen in de toekomst. Het College van Bestuur heeft nog een aantal stappen te zetten in de OGNtransitie die in 2013 in gang is gezet. De organisatie heeft een nieuw identiteitsbewijs opgesteld, een nieuwe besturingsfilosofie geformuleerd en om deze visie in de praktijk te brengen is een nieuwe organisatiestructuur nodig. Deze organisatiewijziging bestaat naast de structuurverandering ook uit een cultuurverandering. Een soms heftige, maar mooie ontwikkeling die wij als Raad van Toezicht zeer ondersteunen. heeft ideeën over de wijze waarop deze kerntaken het best uitgevoerd kunnen worden. Dat bepaalt het hoe en dit is de visie van de raad op toezicht houden. De visie bepaalt welke rol en houding er van de leden van de raad gevraagd wordt. Vergaderingen De Raad van Toezicht heeft in zeven maal vergaderd met het College van Bestuur. Drie van deze bijeenkomsten hebben een meer informeel karakter en vinden plaats op een van de scholen. Zo worden alle onderwijsstichtingen bezocht en zorgen de informele contacten met medewerkers en leerlingen van de vestiging ervoor dat de raad zich een goed beeld kan vormen van de dagelijkse praktijk. Ook ontmoet de raad tijdens de vergaderingen de ondernemingsraad of medezeggenschapsraad van de betreffende onderwijsstichting. De overige vier vergaderingen vinden plaats bij het bestuursbureau. Tijdens een van deze vergaderingen wordt ook het jaarlijkse gesprek met de ondernemingsraad van Onderwijsgroep Noord gepland. Daarnaast is de raad aanwezig geweest bij tal van informele bijeenkomsten om in contact te zijn met de organisatie en met de medewerkers. In het najaar van heeft de Raad van Toezicht een governancetraject doorlopen. De Raad van Toezicht wil zich verbinden aan de beweging binnen de organisatie (de OGN-transitie) en heeft daarom in een aantal bijeenkomsten onder begeleiding van een externe gespreksleider besproken wat dit betekent voor de raad. Het resultaat van dit governancetraject is een aangescherpte visie, die in 2016 verder uitgewerkt zal worden. Enerzijds beïnvloeden wet- en regelgeving deze visie, anderzijds spelen interne ontwikkelingen hier een rol in. Kernbegrippen die onderdeel zijn van de visie: horizontaal toezicht houden, open dialoog; werken vanuit veiligheid, vertrouwen en transparantie; inspirerende, innovatieve en dynamische grondhouding. De praktische uitwerking van de visie wordt in een uitvoeringsagenda vertaald. Het belangrijkste kader en uitgangspunt zijn de wettelijke (kern)taken. Hierdoor wordt het wat bepaald. De raad 3

4 In het kader van het governancetraject is de raad twee maal een dagdeel bijeengekomen onder begeleiding van de heer Ton van Zonneveld. De in 2014 toegetreden leden zijn door de controller van Onderwijsgroep Noord ingewijd in financiële thema s zoals onderwijsbekostiging en de financiële gevolgen voor de complexe organisatiestructuur met vier stichtingen (bekostiging door twee ministeries, twee cao s en zeer veel onderwijssoorten). Ook heeft de Raad van Toezicht samen met het College van Bestuur een dagdeel gebrainstormd over OGN Gesproken werd over de toekomst van het leren en hoe onze organisatie hier zo adequaat mogelijk op kan inspelen. Deze eerste aanzet in het denken en spreken over de toekomst zal een vervolg krijgen in Om goed geïnformeerd te worden over actuele thema s die van belang zijn voor de Raad van Toezicht neemt de voorzitter van de raad deel aan activiteiten van het Platform Raden van Toezicht, een open netwerk voor Raden van Toezicht binnen MBO-instellingen georganiseerd door de MBO-Raad. Ook is de Raad van Toezicht al jaren lid van VTOI (Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen). Commissies De auditcommissie adviseert de Raad van Toezicht over de financiële ontwikkelingen binnen de organisatie. De auditcommissie heeft twee maal vergaderd en adviseerde de raad met betrekking tot de jaarrekening, begroting en grote investeringen, zoals nieuwbouwprojecten. Ook heeft de auditcommissie een rol gespeeld in het aanbestedingstraject voor een nieuwe accountant. Na een zorgvuldige procedure is PricewaterhouseCoopers benoemd als nieuwe accountant voor Onderwijsgroep Noord, Terra, Dollard College en rsg de Borgen. Na de zomervakantie zijn zij gestart met hun opdracht. De remuneratiecommissie adviseert de Raad van Toezicht over de werkgeversrol van de raad. In heeft de commissie zich bezig gehouden met de werving- en selectieprocedure van een nieuw lid College van Bestuur. In samenspraak met de voorzitter van het College van Bestuur, directeuren en medezeggenschap is een profiel opgesteld en zijn een selectie- en adviescommissie benoemd. Plaatsing van advertenties in regionale en landelijk dagbladen, verspreiding van de vacature via social media en de inspanningen van een wervings- en selectiebureau leverden voldoende kandidaten op die binnen het profiel pasten. Na een intensieve procedure is Ton Wennink per 1 augustus benoemd. De commissie heeft zich verdiept in de nieuwe Wet Normering Topinkomens en governancecode en heeft de raad geadviseerd over de gevolgen. De remuneratiecommissie heeft in het HRM-gesprek gevoerd met de voorzitter van het College van Bestuur. In dit gesprek is naar aanleiding van de nieuwe Wet Normering Topinkomens en het beloningsclassificatiesysteem bestuurders MBO-instellingen gesproken over de bezoldiging. Het spreekt vanzelf dat de Raad van Toezicht zich houdt aan deze bezoldigingsrichtlijnen. Omdat het lid College van Bestuur pas enkele maanden in functie was, is met hem in geen HRM-gesprek gevoerd. Verder heeft de remuneratiecommissie de voorbereiding van het governancetraject op zich genomen. De kwaliteitscommissie is gestart in en is nog op zoek naar de juiste invulling van de rol en werkwijze. De commissie is twee maal bij elkaar geweest en heeft namens de Raad van Toezicht gesproken met de auditcommissie kwaliteitsnetwerk MBO in het kader van het onderzoek dat zij (op eigen verzoek van Terra MBO) binnen Terra uitvoerden. Thema s vergaderingen Raad van Toezicht Tijdens de vergaderingen van de Raad van Toezicht keren bepaalde onderwerpen (periodiek) terug. Soms worden interne of externe deskundigen bij een agendapunt uitgenodigd om toelichting te geven. De volgende thema s kwamen in aan bod: in periodieke rapportages werd de raad geïnformeerd over onderwijskwaliteit, financiële situatie, ontwikkelingen op HR-gebied, ICT- en huisvestingszaken en successen ; jaarrekeningen en jaarverslagen 2014 (goedgekeurd); begrotingen (goedgekeurd); stand van zaken OGN-transitie; benoeming directeuren, nieuw managementstatuut, nieuwe organisatiestructuur, cultuurverandering binnen de organisatie, gevolgen voor medewerkers; werving & selectietraject lid College van Bestuur; aanbestedingstraject + uiteindelijke keuze nieuwe accountant; samenwerking in de regio, onder andere de samenwerking tussen Ubbo Emmius en Dollard College; Strategische Beleidsplannen Terra, Dollard College en rsg de Borgen; wetsvoorstel versterking bestuurskracht onderwijs; beloningsclassificatiesysteem bestuurders / WNT; bekostiging van groen onderwijs en eventuele overgang van EZ naar OCW. Sparringpartner De Raad van Toezicht heeft in geconstateerd dat de organisatie in control is. Financieel is de organisatie op orde. Over bepaalde (voorgenomen) besluiten is gediscussieerd, maar altijd met wederzijds respect en met het doel elkaar scherp te houden, ieder vanuit zijn/ 4

5 haar rol. Dat een transitie zoals die binnen Terra in gang is gezet onduidelijkheid, onrust en twijfel bij medewerkers teweeg kan brengen, is niet altijd prettig, maar de raad ziet dit als een onvermijdelijk ongemak. De Raad van Toezicht heeft over deze ontwikkelingen, het vasthouden van de koers en over de gevolgen voor de organisatie herhaaldelijk kunnen optreden als sparringpartner van het College van Bestuur. Ook heeft de raad het dagdeel sparren en brainstormen over de toekomst van onderwijs in het algemeen en die van Terra in het bijzonder als een waardevolle bijeenkomst ervaren. Zoals in de visie op toezichthouden geformuleerd wordt, werken Raad van Toezicht en College van Bestuur vanuit gemeenschappelijke waarden en op basis van vertrouwen en transparantie. Dat versterkt de mogelijkheid van de raad om de rol van sparringpartner optimaal te benutten. Samenstelling Raad van Toezicht Naam Afredend en herkiesbaar per Aftredend en niet herkiesbaar per Rol / Commissie Dhr. H. Holman Auditcommissie Dhr. F. Migchelbrink Auditcommissie Mevr. E.M. Pastoor-Meuleman Voorzitter RvT / Remuneratiecommissie Dhr. T. Wagenaar Remuneratiecommissie Dhr. E. van Zuidam Kwaliteitszorgcommissie Dhr. M. Krijnsen Kwaliteitszorgcommissie Groningen, 17 juni 2016 Namens de Raad van Toezicht, Elly Pastoor-Meuleman, voorzitter 1 De heer Migchelbrink heeft aangegeven te willen aftreden zodra (in 2016) een nieuw lid Raad van Toezicht is benoemd. 5

6 Voorwoord College van Bestuur was een intensief jaar en ook een jaar om trots op te zijn. Onze organisatie doet het goed. Er wordt hard gewerkt om prachtig onderwijs te bieden aan onze leerlingen en studenten. Het is inspirerend om dit aan den lijve te ervaren. Daarbij wordt hard gewerkt aan nieuwe ontwikkelingen, zoals de vernieuwing beroepsgerichte examenprogramma s in het vmbo, de herziening van de kwalificatiestructuur in het mbo, TerraStart, het excellentieplan, Skills, de kenniswerkplaatsen. Teveel om hier allemaal te benoemen, maar het is allemaal te lezen in dit jaarverslag. Het jaar startte bij Terra met een geheel nieuwe huisstijl. Met nieuwe logo s op de gebouwen en op alle middelen, van briefpapier tot kopjes en van T-shirts tot bussen, kan het inmiddels niemand meer ontgaan. Alleen de stichting draagt nog de naam AOC Terra, maar voortaan heten wij Terra. Na een aantal voorbereidende activiteiten in 2014 kon in gestart worden met de werving & selectieprocedure voor een nieuwe collega, een lid College van Bestuur. De procedure werd begeleid door een extern bureau en na een intensieve procedure is Ton Wennink voorgedragen door de Raad van Toezicht en per 1 augustus benoemd als lid College van Bestuur. Onze organisatie is in transitie; we beleggen de verantwoordelijkheden daar waar de beïnvloeding plaatsvindt, zodat we het goede goed doen voor onze leerlingen. Dat betekent dat medewerkers meer invloed op hun eigen werk krijgen. Dat betekent ook dat de organisatie minder centraal aangestuurd wordt en dat gekozen wordt voor horizontaal leiderschap. Om dit te faciliteren is een nieuwe organisatiestructuur nodig. Na een zorgvuldige procedure zijn in het voorjaar van de regiodirecteuren benoemd, eerst in hun rol van kwartiermaker. Als kwartiermaker gaan zij verder bouwen aan de nieuwe structuur en formuleren zij de doelstellingen van de stichting. Het al ontwikkelde identiteitsbewijs, de bijbehorende besturingsfilosofie en de nieuwe strategische ambities zijn hierbij richtinggevend. Op landelijk niveau was er in binnen de groene kolom veel commotie. Zo wordt het groene onderwijs behoorlijk gekort op de bekostiging. Gelukkig zagen wij deze korting aankomen en hebben we hier tijdig op kunnen anticiperen. Daarbij is er sprake van dat het groene onderwijs in de toekomst niet meer binnen de portefeuille van Economische Zaken valt, maar ondergebracht wordt bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Nogmaals, er gebeurt veel waar we trots op (mogen) zijn. De docenten en leerlingen die dit realiseren, vinden dat zelf gewoon en vanzelfsprekend. Wij vinden dat bijzonder en spreken daarom onze oprechte dank uit aan alle medewerkers van Terra voor hun enorme inzet in. Onze leerlingen kunnen niet zonder jullie en wij kunnen niet zonder jullie. Wij kijken dan ook vol vertrouwen vooruit naar Ongetwijfeld ook een enerverend jaar waarin op onderwijskundig gebied veel van ons verwacht wordt en waarin de volgende stappen in de transitie worden gezet. Groningen, 17 juni 2016 Astrid Berendsen en Ton Wennink, College van Bestuur 6

7 Deel 1 jaarverslag 1 Organisatie 1.1 Terra Terra is een opleidingscentrum dat praktijkonderwijs, vmbo-groen, het Groene Lyceum, mbo en volwassenenonderwijs (TerraNext) aanbiedt in de provincies Drenthe, Groningen en Friesland. Onze opleidingen hebben een groen karakter, wat inhoudt dat de opleidingen te maken hebben met groen, voeding, dier, natuur & milieu. Terra heeft 12 vestigingen. Mbo-opleidingen worden aangeboden in Assen, Emmen, Groningen, Meppel en Winschoten, vmbo-groen-opleidingen in Assen, Eelde, Emmen, Meppel, Oldekerk, Winsum en Wolvega. Het Groene Lyceum wordt aangeboden in Assen, Eelde, Emmen, Meppel, Winsum en Wolvega. Praktijkonderwijs wordt aangeboden in Winsum. Het volwassenenonderwijs (TerraNext), tenslotte, wordt geregisseerd vanuit Eelde verzorgd op één van onze vestigingen of bij een bedrijf of instelling in company. Terra maakt samen met het Dollard College en rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord. Organisatie Governance Terra is een organisatie voor Beroepsonderwijs en Volwassenen Educatie (BVE) en daarmee een instelling die publieke taken uitvoert met door de rijksoverheid beschikbaar gestelde middelen. In de bestuurlijke verhoudingen met de rijksoverheid heeft Terra een grote mate van autonomie om deze taken uit te voeren. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het stelsel, de weten regelgeving, de kaders en randvoorwaarden. Terra is als maatschappelijke onderneming verantwoordelijk voor de prestaties met betrekking tot de publieke taken in de regio en de horizontale en verticale verantwoording die daarover moet worden afgelegd. 7

8 Bestuurlijke autonomie gaat hand in hand met verantwoording afleggen en toezicht houden. Onderwijsinstellingen moeten daarom voldoen aan de eisen van goed bestuur, intern toezicht en verantwoording. Het interne toezicht wordt bij Terra uitgeoefend door de Raad van Toezicht. Naarmate de instellingen hun corporate governance beter in orde hebben, kan het toezicht vanuit de rijksoverheid worden beperkt, zonder ooit geheel te verdwijnen. Er moet sprake zijn van een goede balans tussen intern toezicht, bestuur, verantwoording en extern toezicht. In de statuten van Terra is rekening gehouden met de bepalingen van de Governance Code BVE. In verband hiermee zijn tevens reglementen vastgesteld voor de Raad van Toezicht en het College van Bestuur. Daarnaast is een regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand (klokkenluiderregeling) vastgesteld. Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht conformeren zich aan de branchecode goed bestuur in het MBO en volgen publicaties en aanbevelingen van de VTOI (Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen) op de voet. De Raad van Toezicht kent een remuneratie-commissie, een commissie kwaliteitszorg en een auditcommissie. De Raad van Toezicht heeft in het najaar van een governancetraject doorlopen, omdat de raad wilde bepalen op welke wijze hij het beste kan aansluiten bij de organisatieontwikkelingen. Als resultaat van dit traject is een visie op toezicht houden geformuleerd. De Raad van Toezicht werkt vanuit deze visie met inachtneming van alle wet- en regelgeving en branchecodes verder aan de veranderende invulling van zijn taak. Transitie Binnen de in 2013 ingezette OGN-transitie is in een aantal mijlpalen bereikt. De bedoeling van de transitie is verantwoordelijkheden binnen de organisatie daar te beleggen waar de beïnvloeding plaatsvindt, zodat we het goede goed doen voor onze leerlingen. Dat betekent dat medewerkers meer invloed op hun eigen werk krijgen. Dat betekent ook dat de organisatie minder centraal aangestuurd wordt en dat gekozen wordt voor horizontaal leiderschap. Om dit te faciliteren is een nieuwe organisatiestructuur nodig. In 2014 zijn de plannen voor deze organisatiewijziging na bespreking met diverse groepen medewerkers voorgelegd aan de medezeggenschapsorganen. Na de instemming en de positieve adviezen van de medezeggenschap konden de plaatsingsprocedures voor de eerste managementlaag, de regiodirecteuren, binnen de onderwijsstichtingen in begin gestart worden. Na een zorgvuldige procedure zijn in het voorjaar de regiodirecteuren benoemd, eerst in hun rol van kwartiermaker. Als kwartiermaker gaan zij verder bouwen aan de nieuwe structuur en formuleren zij de doelstellingen van hun stichting. Het al ontwikkelde identiteitsbewijs, de bijbehorende besturingsfilosofie en de nieuwe strategische ambities van de stichtingen zijn hierbij richtinggevend. Ook binnen het bestuursbureau is een mijlpaal bereikt, want hier werd na het doorlopen van een vergelijkbare procedure een directeur bestuursbureau in de rol van kwartiermaker benoemd. De transitie vraagt veel van alle medewerkers. Dat nog niet alle medewerkers een duidelijk beeld hebben van de toekomstige manier van samenwerken begrijpen wij. Wij zien de OGN-transitie als een ontwikkeling, een weg die we samen bewandelen. We hebben een beeld van onze bestemming (identiteitsbewijs en strategische ambities). Hoe we daar komen is nog niet geheel duidelijk. Wij willen hier juist graag samen met alle medewerkers, met de medezeggenschap en met de Raad van Toezicht gaandeweg achter komen. Dit is natuurlijk ook wat veel medewerkers en de collega s van de medezeggenschap wellicht spannend vinden. We vinden samen onze weg en dit kan ook onzekerheid opleveren. Het is echter een bewuste keuze van het College van Bestuur om niet meer centralistisch te (be)sturen en juist in dialoog te gaan en verantwoordelijkheden anders te beleggen. Want de kennis, ervaring en wijsheid zit bij onze medewerkers en dit hebben we hard nodig om de bestemming voor onze leerlingen en studenten te bereiken. Dat betekent dat we deze weg vol overtuiging bewandelen. Om ons te helpen in deze zoektocht op een soms hobbelige weg maken we gebruik van een aantal ideeën. Adriaan Bekman heeft het College van Bestuur en de directeuren wegwijs gemaakt binnen zijn gedachtengoed over horizontaal leiderschap. Hoe kan iedere medewerker binnen zijn eigen taken en verantwoordelijkheden leiderschap tonen? De U van Scharmer helpt ons om echt met elkaar in dialoog te gaan. Ook de methode appreciative inquiry, het waarderend onderzoeken is door grote delen van de organisatie omarmd. Om niet teveel af te dwalen van de bedoeling grijpen we regelmatig terug op de ideeën die beschreven worden in het boek Verdraaide organisaties van Wouter Hart. Het helpt enorm om af en toe weer even duidelijk te maken hoe de bedoeling staat ten opzichte van de leefwereld en de systeemwereld. Heel trots zijn wij op de wijze waarop we toch alle, vaak ingewikkelde, onderwerpen bespreekbaar maken. Zo zijn er met de vakbonden afspraken gemaakt over mogelijke personele gevolgen van de transitie. In het kader van de cultuurverandering is het College van Bestuur samen met de directeuren in gesprek met de medezeggenschapsorganen over hun veranderende rol en de wijze waarop de samenwerking vorm krijgt. Van oudsher had de medezeggenschap 8

9 binnen onze organisatie een reactieve rol. Er werd een beleidsstuk voorgelegd en de ondernemingsraad of medezeggenschapsraad reageerde hierop. Dat was een duidelijke vraag van het College van Bestuur en voor de medezeggenschap was duidelijk wat er van hen verwacht werd. Die rol is veranderd. Natuurlijk blijven de hamerstukken, de notities die volgens wet- en regelgeving aan de medezeggenschap moeten worden voorgelegd en waar al dan niet mee akkoord gegaan wordt. Het College van Bestuur vraagt echter aan de medezeggenschap met betrekking tot de transitie om mee te gaan in de ontwikkeling, samen op ontdekkingstocht te gaan. Dat kan alleen op basis van vertrouwen. Om die nieuwe rol te kunnen invullen moeten soms ook competenties en denkwijze verder ontwikkeld worden. Heel trots zijn wij ook op de stappen die al in dit proces zijn gezet. Het gaat met vallen en opstaan, maar ook met de medezeggenschap konden in lastige onderwerpen op een nieuwe manier bespreekbaar gemaakt worden en dat komt de samenwerking ten goede. Concernberaad Na de zomer is het concernberaad (werktitel) ingericht. Dit is het tweewekelijks afstemmingsoverleg tussen College van Bestuur, kwartiermakers van alle stichtingen en de in het najaar gestarte concern controller. Op de agenda staan OGN-brede onderwerpen en strategische thema s. In werd de agenda beheerst door meer operationele onderwerpen, zoals het op te leveren business plan en de plaatsingsprocedure van de tweede managementlaag, de adjunct-directeuren. Naar verwachting zal tijdens dit overleg afstemming plaatsvinden over het anticiperen op demografische krimp en andere maatschappelijke ontwikkelingen, het concretiseren en behalen van de doelstellingen zoals deze geformuleerd zijn in de in gepubliceerde Strategische Beleidsplannen en natuurlijk alle ontwikkelingen die voortkomen uit de transitie. 1.2 Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie Identiteit In 2013 hebben het College van Bestuur, de directeuren en de coördinerend bestuursadviseurs de identiteit van Onderwijsgroep Noord besproken. Deze identiteit is het vertrekpunt voor de (hernieuwde) identiteit van Terra, die in mei 2014 is vastgesteld en vastgelegd in een zogenaamd identiteitsbewijs. Kort samengevat houdt dit in: we willen mensen laten ontdekken wat belangrijk en waardevol voor hen is; we zien mensen; we verbinden ons aan onze belanghebbenden; we zoeken anderen op en stellen hun belang voorop; we zijn bewust, bekwaam, betekenisvol; gemeenschappelijk versterkend: gericht werken aan oplossen van gemeenschappelijke vraagstukken; bewust persoonlijk: elkaar kennen en erkennen, weten wat je voor elkaar kunt betekenen. Visie Onze visie op de relatie tussen samenleving en onderwijs Een school draagt bij aan de wereld van morgen. In die wereld nemen de functie en het belang van groen voor de samenleving steeds verder toe. Dit vraagt om een nieuwe groene economie, waarin balans is tussen economie, milieu en het welzijn van de mens. Terra draagt met haar groene onderwijs hieraan bij. De school heeft echter niet per definitie antwoord op elk (nieuw) maatschappelijk vraagstuk. Iedereen moet weten wat ze van onderwijsinstellingen mogen verwachten en wat niet. Wij willen onderwijs zien dat de regie neemt en haar rol duidelijk maakt. Onderwijs dat ambitieus en realistisch tegelijkertijd is. Onderwijs dat anderen aanspreekt op hun deel van de verantwoordelijkheid in het bereiken van gemeenschappelijke doelen. En we willen scholen zien die anticiperen op ontwikkelingen. Om dit te bereiken is een voortdurende open dialoog nodig met onze partners in de regio. Letterlijk en figuurlijk de deuren openzetten zodat er wederzijds begrip ontstaat en inzicht in de vraagstukken waarvoor wij gezamenlijk staan. Wij willen van onze partners leren en ook onze kennis delen. Op deze manier kunnen wij de regio versterken. De verbinding tussen onderwijs, overheid en bedrijfsleven zorgt ervoor dat opleiden en innoveren goed samen gaan. Groene kennis en kunde zijn essentieel voor een gezonde economie. Terra als centrale plaats in de ontwikkeling van mensen in de brede zin van het woord. We begeleiden jongeren en volwassenen en geven hen voldoende bagage mee voor een zinvol bestaan. Als we daarin slagen heeft ons onderwijs de plek in de samenleving die het in onze ogen verdient en hoort te hebben. Onze visie op onderwijs We willen onderwijs zien dat de toon zet waar het gaat om leren, talentontwikkeling en het vinden van antwoorden op maatschappelijke vraagstukken. Wij willen betekenisvol onderwijs zien, onderwijs dat geen andere grenzen accepteert dan de grenzen van de ambities en talenten van mensen die aan haar worden toevertrouwd. Betekenisvol onderwijs dat (jonge) mensen uitdaagt om te ontdekken waarvoor ze staan, wat hen drijft, waarin ze goed zijn en wat ze waard zijn. Steevast vanuit de overtuiging dat iedereen iets wil en 9

10 kan betekenen voor anderen. Zo creëert onderwijs mede de voorwaarden voor mensen om waardevol te zijn en te kunnen presteren: in hun persoonlijke leven, in hun professionele leven en als burger in onze samenleving (een leven lang leren). Dat geldt voor onze leerlingen en voor onze medewerkers. Missie Wij helpen jongeren en volwassenen om een waardevol leven te leiden, zowel in hun eigen ogen als in de ogen van anderen. Wij helpen hen om succesvol te zijn in de samenleving, in het vervolgonderwijs en in het beroep van hun keuze. Een belangrijk onderdeel van onze rol is dat wij hen zelf leren ontdekken, keuzes maken en kansen zien. Wij begeleiden hen daarbij en rusten hen zo goed mogelijk toe om hun doelen te bereiken. We zijn trots op onze onderwijstraditie en ervaring. We laten mensen ontdekken en bepalen wat waardevol en belangrijk voor hen is. Terra neemt geen genoegen met de rol van traditionele (beroeps)opleider, hoe goed we dat ook doen. Onderwijs is meer dan kennis en vaardigheden overbrengen. We dagen jongeren ook uit om betekenisbewust te worden. Hiermee bedoelen we dat leerlingen die afkomstig zijn van Terra bekwame (vak)mensen zijn, die bovendien weten welke bijzondere waarde ze voor anderen kunnen en willen hebben. We drukken deze missie uit in onze merkbelofte: bij Terra worden mensen bewust, bekwaam en betekenisvol. Besturingsfilosofie Vanuit onze identiteit is de besturingsfilosofie vastgesteld. Waar in ons identiteitsbewijs nadrukkelijk de leerling centraal staat, geldt in het verlengde daarvan dat in onze besturingsfilosofie de medewerker centraal staat. Wat hebben onze medewerkers nodig om de belofte aan de leerling waar te maken? Centraal staat de professional, in zijn betekenis voor leerlingen: medewerkers zijn zich bewust van hun drijfveren, passie en mogelijkheden. Verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie: de medewerker krijgt professionele ruimte om bewust, bekwaam, betekenisvol te handelen. De verantwoordelijk-heden worden zo laag mogelijk in de organisatie belegd, daar waar de beïnvloeding mogelijk is. Samen werken = samen sterker. Inspirerend en coachend leiderschap: management creëert condities waaronder medewerkers hun verantwoordelijkheid kunnen waarmaken. Professionaliseren is een verantwoordelijkheid van iedere medewerker: talentontwikkeling Een heldere verantwoordelijkheidsverdeling: centraal wordt het wat vastgesteld, decentraal het hoe. 1.3 Strategische beleidsdoelen Strategische koers In mei is het strategisch beleid voor de komende vier jaar vastgesteld. De ambitie is een leven lang leren voor de leerling, de medewerker en in verbinding met de regio. Om deze ambitie te kunnen waarmaken, moeten personeelsbeleid, de kwaliteitszorg, de inzet van financiële middelen, de huisvesting en het ICT beleid de ambitie ondersteunen. Terra koerst daarom op: Toekomstbestendig personeelsbeleid. De komende jaren wil Terra haar strategisch personeelsbeleid verder ontwikkelen. Modern onderwijs vraagt om andere vaardigheden dan traditioneel onderwijs. Er wordt een sterk beroep gedaan op de ontwikkelcapaciteit en het persoonlijk leiderschap van de docent. Kwaliteitszorg. Er is aandacht voor kwaliteitsdenken. Kwaliteitsontwikkeling is niet voorbehouden aan het management. Wij gaan meer methodisch en integraal werken vanuit teams. Medewerkers krijgen meer eigenaarschap voor de ontwikkeling van het onderwijs. Financieel beleid. Er wordt een budget gevormd om professionalisering een impuls te geven, om de relatie met de omgeving te versterken en om inhoud te geven aan de begrippen groen en duurzaamheid. We gaan op zoek naar andere verdienmodellen, ontwikkelen risicomanagementbeleid en bundelen additionele middelen. Huisvesting. Voor zover onze gebouwen nog niet zijn toegerust voor projectmatig en gepersonaliseerd onderwijs, zullen wij proberen om de komende jaren de gewenste wijzigingen aan te brengen. Daarnaast willen wij onze scholen groen en duurzaam maken. ICT beleid. Innovatief onderwijs met begrippen als: gepersonaliseerd leren, 21 century skills maar ook het regioleren vraagt om een andere samenstelling van de leermiddelenmix. De leermiddelen moeten onafhankelijk van tijd en plaats beschikbaar. Om dit te realiseren zal het gebruik van persoonlijke devices (laptops of tablets) toenemen. Het strategisch beleidsplan geeft de koers aan voor de komende jaren. De medewerkers krijgen de mogelijkheid en de ruimte om, onder andere via het schoolplan en afdelings- of teamplannen, invulling te geven aan deze koers. Herpositionering Het College van Bestuur en het managementteam hebben in 2014 gekozen voor een herpositionering van Terra; zie voor de argumenten het jaarverslag De hierbij horende nieuwe huisstijl is op 5 januari feestelijk gelanceerd. Een deel van de middelen was op 10

11 die datum aangepast. De overige middelen zijn in de weken daarna aangepast. Er is extra tijd en aandacht gegeven aan de medewerkers van Terra Winsum in verband met de verandering van van Groene School Winsum naar naar Terra Winsum. Aan de onderwijsmerken praktijkonderwijs, vmbo, het Groene Lyceum, mbo en TerraNext is in de loop van een nieuw merk toegevoegd: TerraStart. Een apart lid van de Terrafamilie is de Terra Rijschool, waarbinnen sinds september alle rijvaardigheidscursussen en trainingen worden gebundeld. Vooralsnog richt de Terra Rijschool zich op het trekkerrijbewijs. In het kader van duurzaamheid zijn de oude materialen (kleding, serviesgoed) geschonken aan een aantal goede doelen. De naam Terra en het beeldmerk is vastgelegd bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom. Formeel blijven we Stichting Agrarisch OpleidingsCentrum Terra. Aan onze inschrijving bij de Kamer van Koophandel wordt wel toegevoegd dat wij de handelsnaam Terra voeren. De naam AOC Terra zal dus op een aantal officiële documenten blijven voorkomen. 1.4 Leerlingaantallen Leerlingen per opleiding/leerweg Vmbo Lwoo PrO BOL BBL Totaal Leerlingen per vestiging Terra Emmen MBO Terra Groningen MBO Terra Meppel MBO Terra Assen MBO Terra Winschoten MBO TerraNext Terra Assen VO Terra Eelde VO Terra Emmen VO Terra Meppel VO Terra Oldekerk VO Terra Winsum VO Terra Wolvega VO Totaal

12 2 kwaliteit 2.1 Onderwijsontwikkelingen Onderwijsontwikkelingen vo Binnen Terra vo wordt op zeven vestigingen vmbo verzorgd, op zes vestigingen het Groene Lyceum en op één vestiging praktijkonderwijs. De ontwikkelingen op de vestigingen lopen op sommige punten uiteen, maar liggen op andere vlakken dicht bij elkaar. Immers, iedere vestiging heeft te maken met dezelfde wettelijke kaders, landelijke ontwikkelingen en trends. Binnen Terra vo is het tevens van belang dat iedere vestiging zijn eigenheid kan behouden en ontwikkelen en kan aansluiten op de eigen regio. In het strategisch beleidsplan is de richting waarin Terra zich de komende vier jaar ontwikkelt beschreven. Het beleid is richtinggevend maar schrijft niet precies voor wat er moet gebeuren. Nadat het Strategisch Beleidsplan in mei is vastgesteld heeft een nadere concretisering plaatsgevonden binnen het schoolplan. Het schoolplan kent een wettelijke basis. Het schoolplan is op hoofdlijnen beschreven en vormt de basis voor het beleid op de verschillende vestigingen van Terra en geeft hiermee richting aan de ontwikkelingen op de vestigingen. Daarnaast is het schoolplan een document waarin we ons verantwoorden richting ouders, leerlingen en de overheid over de door ons ingezette koers. Het schoolplan is te vinden op de website. Het schoolplan is tot stand gekomen in een aantal werkbijeenkomst met verantwoordelijke vmt-leden van alle vestigingen. In deze bijeenkomst zijn de ambities van het Strategisch Beleidsplan: personaliseren, professionaliseren en participeren, nader geconcretiseerd. Er zijn ambities en resultaten geformuleerd met daarbij aandacht voor de vragen: Wat vraagt dit van de leerkracht en Wat vraagt dit van het onderwijs/de organisatie. In 2016 zullen de ambities en doelen per vestiging worden geconcretiseerd in vestigingsplannen en/of teamplannen. Het schoolplan zal een prominente plaats gaan innemen binnen de eigen beleidscyclus, zowel per vestiging als Terra-breed. In zijn de projecten Leren en ICT en Vernieuwing vmbo de twee grootste onderwijskundige ontwikkelingen binnen Terra. De vo-vestigingen trekken hierin gezamenlijk op. Leren en ICT Het gebruik van ICT tijdens het leren is binnen Terra al enkele jaren in ontwikkeling. Na de benodigde voorbereidingstijd zijn alle vestigingen van Terra vo in schooljaar gestart met pilots waarbij leerlingen beschikken over een eigen device. Iedere vestiging heeft hiervoor haar eigen plan van aanpak opgesteld. Het is een boeiend maar tevens groot en complex project.wij streven naar eigentijds onderwijs waar maatwerk en talentontwikkeling belangrijk zijn. Wij nemen onze verantwoordelijkheid als het gaat om moderne leermiddelen, waarmee we onze leerlingen 12

13 zullen voorbereiden op een plaats in de toekomstige maatschappij. ICT mag daarbij niet ontbreken. Dit sluit aan op de eigen visie op leren. Terra heeft de volgende uitgangspunten voor leren vastgesteld: Leren bij Terra is omgevingsbewust, gericht op een samenhangende, duurzame ontwikkeling, het leidt tot professionals die zelf een leven lang leren kunnen sturen. Effectief en efficiënt leren verloopt vraaggestuurd, is doelgericht, sluit aan bij de leerstijlen van leerlingen, en vindt plaats in een authentieke omgeving en in relatie met anderen. Leren is in verantwoordelijkheid en in samenwerking met anderen betekenis geven aan de werkelijkheid die zich voordoet, door betekenissen te ontdekken, vakkennis te bestuderen en routines te oefenen en te reflecteren. De projectstructuur bestaande uit een externe projectleider, een regiegroep en een Terra-brede werkgroep is in gecontinueerd. Er wordt gewerkt volgens het Vier in Balans model (zie figuur hieronder). Speerpunten in waren: onderwijskundige vormgeving van de pilots door betrokken leerkrachten; keuze voor het device, zie hiervoor hoofdstuk 3; ICT-infrastructuur, zie hiervoor hoofdstuk 3; leermiddelenbeleid; deskundigheidsbevordering. Professionele leergemeenschap Na de zomervakantie is er onder leiding van STOAS een professionele leergemeenschap (PLG) van start gegaan. Per vestigingen nemen hier twee medewerkers aan deel. Binnen de PLG wordt geleerd hoe ICT-toepassingen effectief kunnen worden ingezet bij het: ontwerpen en organiseren van en voor de leefomgeving ontwikkelen en leren van de leerling Gedurende het schooljaar zullen er tien bijeenkomsten zijn. Samenwerking Leiderschap Visie Deskundigheid Digitaal leermateriaal ICTinfrastructuur Didactisch gebruik van ICT voor leren Kwaliteitsverbetering van onderwijs Vernieuwing beroepsgerichte examenprogramma s In opdracht van het ministerie van OCW zijn in het vmbo de beroepsgerichte examenprogramma s vernieuwd. Het doel is om aantrekkelijke, herkenbare en overzichtelijke programma s te ontwikkelen, die beter aansluiten op het vervolgonderwijs en de beroepspraktijk. Er komt een systeem van beroepsgerichte profielvakken (bestaande uit vier modulen) en beroepsgerichte keuzevakken. In mei 2018 stroomt het eerste cohort leerlingen uit op basis van het vernieuwde examenprogramma. Het afgelopen schooljaar is er zowel gezamenlijk als op de eigen vestiging gewerkt aan de invoering vernieuwing vmbo en loopbaanleren. Het schooljaar is een cruciaal jaar: immers per augustus 2016 starten de derdeklassers met het vernieuwde programma. In juni heeft er een evaluatie plaatsgevonden. Belangrijkste uitkomst was dat een gedeelde verantwoordelijkheid in de lijn (vmt) een voorwaarde is om goed zicht te houden op de ontwikkeling (zowel Terrabreed als over de vestigingen) en het goed aansturen van de Terrabrede werkgroep. Om die reden is per augustus gestart met een regiegroep (naast de werkgroep) bestaande uit de verantwoordelijke vmt-leden van alle vestigingen. Iedere vestiging heeft zijn eigen visiedocument en plan van aanpak. De visie en bijbehorende kaders zijn voor alle vestigingen gelijk. De aanpak kan verschillen. Er is 13

14 ruimte voor de eigen ontwikkeling passend bij de eigen vestiging en regionale verschillen. Uitgangspunt is wel om maximaal gezamenlijk op te trekken. Naast de plannen van aanpak van iedere vestiging is er op de drie speerpunten van een Terrabrede procesbeschrijving/planning opgesteld door de regiegroep. De overleggen worden aan de hand hiervan ingericht. De speerpunten van zijn: Onderwijskundige inrichting; Loopbaanleren; Ontwikkelen materiaal keuzevakken. De intentie is om per augustus 2016 te starten met het nieuwe examenprogramma profiel Groen. Het Groene Lyceum Met ingang van augustus is het Groene Lyceum op leerjaar 5 na op alle vestigingen volledig ingevuld. Dat betekent ook dat het totale aantal leerlingen toegroeit naar een in de toekomst te verwachten aantal. Per oktober telde het Groene Lyceum 627 leerlingen. De volgende tabel laat de verdeling over de vestigingen en leerjaren zien. Leerjaar hgl Winsum hgl Emmen hgl Eelde hgl Assen hgl Meppel hgl Wolvega )* )* Totaal * Deze leerlingen zitten op MBO Groningen Om het Groene Lyceum na veranderde regelgeving voor het mbo blijvend aan te kunnen bieden, is in 2014 een aanvraag ingediend voor de Technologieroute, een experimentele doorlopende leerlijn vmbo-mbo. Deze aanvraag is in gehonoreerd. In september zijn alle leerlingen uit het derde leerjaar (de Technologieroute geldt vanaf het derde jaar vmbo) van het Groene Lyceum ingeschreven voor de Technologieroute. In de toekomst zullen leerlingen in de bovenbouw deel uitmaken van deze experimentele route. doorstroomt naar het mbo dan vanuit het reguliere vmbo (een hoger percentage van deze laatstgenoemde leerlingen gaat naar de havo); hbo-leerlingen die op het Groene Lyceum hebben gezeten positiever zijn over hun studievaardigheden en over hun theoretische kennis dan leerlingen die van het mbo komen. Terra participeert in het landelijk overleg van de Groene Lycea. In is daar het concept van het Groene Lyceum beschreven met daarbij behorende generieke kenmerken. Er is een aanzet gemaakt voor het opzetten van onderlinge visitaties waarbij gekeken wordt of vestigingen voldoen aan genoemde generieke kenmerken en wat de vestigingen van elkaar kunnen leren. Ook participeert Terra in landelijk onderzoek naar resultaten van leerlingen op en na het Groene Lyceum. Uit dit onderzoek blijkt dat: Groene Lyceum-leerlingen hun vmbo-diploma gemiddeld een jaar eerder behalen dan vergelijkbare leerlingen uit het vmbo; ze vergelijkbare vmbo-eindexamencijfers behalen maar hiervoor dus een jaar minder tijd nodig hebben; er een hoger percentage Groene Lyceum leerlingen 14

15 Onderwijsontwikkelingen mbo In het schooljaar zijn onderstaande MBO-opleidingen actief (dat wil zeggen er zijn leerlingen op ingeschreven). Cluster Opleiding Niveau Groen & Recreatie Bos- en natuurbeheer 3 Tuin, Park & Landschap 1, 2, 3 en 4 Sport, Recreatie & Toerisme 2, 3 en 4 Recreatie & Groen 2 Dier & Welzijn Dierverzorging 1, 2, 3 en 4 Dierenartsassistent (paraveterinair) 4 Paardenhouderij 1, 2, 3 en 4 Paardensport 3 en 4 Trimmer gezelschapsdieren 3 Voeding & Gezondheid Veehouderij 1, 2, 3 en 4 Plant & Teelt Akkerbouw 1, 2, 3 en 4 Ontwerpen & Vormgeven Bloem & Design 1, 2, 3 en 4 Design & Styling 3 en 4 Groen & Handel Groene Detailhandel 4 (het Groene Lyceum) Groen & Techniek Groen, Grond & Infra 1, 2, 3 en 4 Land, Water & Milieu 2 Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (AKA) 1 Samenwerking met Defensie Terra en Defensie zijn een samenwerking aangegaan om leerlingen van de opleiding Groen, Grond & Infra de kans te geven door te stromen naar functies bij Defensie, onderdeel genie. Tijdens de opleiding Groen, Grond & Infra kan een stage worden gelopen bij Defensie. De werkgelegenheidskansen voor leerlingen van de opleiding Groen, Grond & Infra nemen hierdoor toe. Herziene Kwalificatiestructuur (HKS) Scholen en bedrijven hebben samen een flexibelere diploma- en opleidingenstructuur ontwikkeld, want: de maatschappij verandert zo snel dat mbo-scholen hun opleidingen eenvoudiger en sneller moeten kunnen bijstellen; het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) moet beter kunnen inspelen op de vragen vanuit de arbeidsmarkt. Vanaf 1 augustus 2016 starten alle mbo-opleidingen op basis van de nieuwe kwalificatiedossiers. Vanuit deze opdracht is Terra een traject gestart voor de vernieuwing van het curriculum. Terra wil daarmee een nieuwe vormgeving van de inrichting en uitvoering van het onderwijs ontwikkelen. Binnen dit traject wordt nadrukkelijk aandacht gegeven aan de ontwikkeling en invulling van de professionele ruimte door docenten en tegelijkertijd aan het kwaliteitsgericht werken de professionaliteit van alle betrokkenen. Tegelijkertijd wordt door de opzet van het traject concreet invulling gegeven aan het uitgangspunt van gezamenlijkheid (één Terra) en worden de teamleiders in een nieuwe rol verantwoordelijk gemaakt voor de implementatie. We werken hierbij vanuit de gedachte één Terra. Om dit te bereiken zijn Terra-brede ontwikkelteams ingesteld met een teamleider als kartrekker. Elke team heeft een cluster van kwalificatiedossiers onder zijn hoede en is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het curriculum. Eveneens is het ontwikkelteam verantwoordelijk voor de afstemming met de andere dossiers. Hiermee worden het curriculumontwerp en de implementatie aangevlogen vanuit de besturingsfilosofie van Terra. De teamleiders worden geschoold via het traject van de MBO-academie. Tijdens dit programma ontwikkelen we stapsgewijs en in dialoog met elkaar de nieuwe opleidingen. Dit gebeurt heel nadrukkelijk vanuit de visie op leren. Het doel hiervan is dat we uiteindelijk met de ontwikkelteams een uitvoerbaar, betaalbaar en kwalitatief goed onderwijsprogramma ontwerpen. De teamleiders geven gezamenlijk vorm aan de essentiële onderdelen van het curriculum: BPV, periodisering, standaardisering en flexibilisering. Het is een proces van gezamenlijk afstemmen en stappen maken. 15

16 Door de inzet van de Herontwerptool voor het ontwikkelen van het grof ontwerp van onze opleidingen bewaken we de landelijke en Terrabrede kaders. Communicatie is een vast punt op de agenda van de projectgroep. Er is op regelmatige basis een update van de ontwikkelingen op de portal verschenen over de invoering van entreeopleidingen, de herziene kwalificatiedossiers et cetera. Er is hard gewerkt aan het opleidingsportfolio van Terra MBO. Er is in kaart gebracht wat grote en kleine opleidingen zijn en wat de arbeidsmarktrelevantie van deze opleidingen is. Er zijn adviezen uitgebracht waaruit het mbo-beraad moet kiezen. Doelmatigheid Regionaal Zowel vanuit maatschappelijke als financiële overwegingen wil Terra bijdragen aan een macrodoelmatig opleidingenportfolio dat is afgestemd met collega s in Noord-Nederland. In dit kader participeert Terra vanaf 2011 in het Noordelijk overleg macrodoelmatigheid en wordt samen met de ROC s, AOC s en vakinstellingen uit de drie Noordelijke provincies een professioneel portfoliobeleid ontwikkeld, afgestemd op het bedrijfsleven. Het Noordelijk Portfoliomodel is gereed voor gebruik door alle MBO-instellingen in Drenthe, Friesland en Groningen. Het geeft onder meer een actueel overzicht van alle opleidingen en leerlingen van de Noordelijke MBO-instellingen. Sectoraal Om er voor te zorgen dat het aantal leerlingen voor de groene opleidingen minimaal op peil blijft en het aanbod en de kwaliteit van kleine opleidingen goed gewaarborgd blijft, werken de instellingen Nordwin College, AOC de Groene Welle, AOC Oost en Terra gezamenlijk aan goed beroepsonderwijs. De belangrijkste doelstellingen zijn: betere macrodoelmatigheid, evenwichtige spreiding van de opleidingen over de regio en kwaliteitsverbetering van de opleidingen. BPV Terra vindt het belangrijk om de kwaliteit van de BPV bij praktijkopleiders, studenten en BPV begeleiders te bevragen. In afwachting van de landelijke benchmark van SBB, die wordt uitgezet in opdracht van de MBO Raad, heeft Terra een eigen enquête uitgezet onder de doelgroepen van alle vestigingen. Op basis van de resultaten wil Terra de kwaliteit van de BPV vergroten. Terra wil tenminste een 3.6 scoren op een schaal van 1 tot 5. Verder is er een eerste verkenning geweest van de plaats en inhoud van de BPV in het kader van de HKS. Regioleren en Loopbaanleren (LOB) Ondernemend leren wordt de basis van alle opleidingen van Terra. Om te komen tot ondernemend leren van studenten gebruikt Terra een aantal voertuigen : loopbaanleren, leerpleinleren en regioleren. Er is in het kader van de HKS een pedagogisch/didactische onderlegger ontwikkeld, die als basis geldt voor alle opleidingen. In heeft Terra haar positie in de regio versterkt, door participatie in gebiedscoöperaties (Westerkwartier en Zuidwest Drenthe), een aantal regionale (Europese) projecten etc. Zie hiervoor 2.6. Dit maakt het mogelijk om authentieke opdrachten in de regio te vergaren, die door studenten in het kader van regioleren kunnen worden uitgevoerd. De verschillende mbo-vestigingen hebben goede stappen gezet in de standaardisering van de processen rondom regioleren, door gebruik te maken van dezelfde documenten en het uitwisselen van kennis. Dit wordt in de komende maanden bekrachtigd door de inzet van een taskforce regioleren, met als opdracht om de processen, documenten en afspraken up-to-date te maken en zo te komen tot één Terra regioleren. Voordat de werkgroepen loopbaanleren (LOB) en regioleren samen zijn gaan optrekken en tot het pedagogisch-didactische model kwamen, heeft de werkgroep LOB in een inventarisatie gemaakt naar de stand van zaken met betrekking tot LOB binnen Terra. Hieruit blijkt dat Terra veel aan LOB doet, maar zich hier niet van bewust is. Door de samenvoeging van LOB met regioleren wordt ondernemend leren de basis van het onderwijs dat Terra biedt. Er is veel contact geweest tussen M&C en de leerlingstichtingen binnen regioleren. Er is een bijeenkomst georganiseerd voor de leerlingen die de communicatierol moeten vervullen binnen de stichting. Hier wordt regelmatig een vervolg aan gegeven. Er is een brochure verschenen voor de opdrachtgevers en op de website is een speciale ingang voor bedrijven, waar meer informatie te vinden is over regioleren. Ook ligt er inmiddels een communicatieplan over regioleren. Naar aanleiding van vragen over het concept regioleren is met LTO gesproken over verbetering van de samenwerking tussen het onderwijs en de agrarische bedrijven. In dit kader is een aantal activiteiten afgesproken: Er wordt Terrabreed beleid ontwikkeld met betrekking tot de kwaliteit van de BPV: aansluiting theorie en praktijk, plaatsing en matching tussen leerdoelen leerling en mogelijkheden bedrijf, voorbereiding van leerling en BPV-bedrijf en kwaliteit van de begeleiding (school en bedrijf). Ook wordt de tevredenheid van BPV-bedrijven en leerlingen structureel onderzocht. Terra heeft in samenwerking met Van Hall Larenstein en Innovatie Veenkoloniën een aantal themabijeenkomsten georganiseerd voor leerlingen en agrarische ondernemers. Zij worden geschoold 16

17 in de laatste technieken op het gebied van bodem, water en sensortechnologie. De bijeenkomsten vinden plaats bij het Innovatiecentrum Veenkoloniën in Valthermond. Er komt een verkenning naar een nieuw eigentijds OVO-drieluik model waarin Terra en LTO nauw samenwerken. De hernieuwde samenwerking is door middel van een Intentieverklaring bekrachtigd. Dit houdt o.a. in: a. onderzoek naar mogelijkheden om personeel actief uit te wisselen zodat er in de praktijk van de werkvloer directe uitwisseling ontstaat; b. elkaar betrekken bij projectontwikkeling en - uitvoering; c. samen spreken over versterking van het curriculum akkerbouw en veehouderij. Taal De projectleiding Taal heeft een aantal activiteiten uitgevoerd in en gepland voor 2016 en die in een (school)jaarkalender verwerkt. Deze kalender vormt de basis van de te ontwikkelen PDCA-cyclus voor Taal. De projectleiders hebben bureau ICE aangedragen als leverancier van de 0-metingen voor Taal en Rekenen en de instellingsexamens van Terra mbo. Alle mbovestigingen hebben de TOA 0-meting afgenomen. De projectleiders boden daarbij de volgende ondersteuning: instructie aan de vestigingen, hulp bij implementatie/ helpdesk (vragen beantwoorden n.a.v. het uitrollen TOA 0-meting en examens), inventariseren en aanmelden leerlingen met dyslexie bij TOA en het plannen en het organiseren van scholingsbijeenkomsten (TOA en Terra-brede intervisiebijeenkomsten). Ook worden de resultaten van de 0-metingen geanalyseerd en leerlingen geselecteerd die in aanmerking komen voor hulplessen. Voor dit komende schooljaar hebben de onderwijsinstellingen extra formatie gekregen voor het bieden van hulplessen. Verantwoording van inzet, middelen en opbrengst is daarbij van belang. Hiervoor zijn kaders, een checklist en een verantwoordingsformat voor hulplessen ontwikkeld. Aan de docenten Nederlands en de teamleiders is gevraagd de inzet van hulplessen op de verschillende mbo-vestigingen te verantwoorden. Met de OGNacademie is een aantal aanbieders van Taaltrainingen benaderd voor trainingen aan docenten die hun taalniveau willen verbeteren. De trainingen worden in 2016 verzorgd. Daarnaast neemt de projectleiding deel aan de HKS werkgroep (avo), is er een begin gemaakt met een analyse van de examenresultaten en wordt er gewerkt aan een Terra-brede visie op Taal. Excellentie Op 8 december heeft MBO in Bedrijf het excellentieplan goedgekeurd. Dit plan is geschreven door een werkgroep bestaande uit de coördinator Internatio-nalisering, LOB, een bestuursadviseur O&K, de regio-directeur en de projectleider excellentie. Zij hebben gebruik gemaakt van belangrijke input die door middel van enquêtes en interviews geleverd is door leerlingen en docenten van alle vestigingen van Terra mbo. Het resultaat is een ambitieus plan, dat in uitvoering een enorme impuls gaat geven aan een doelgroep, de excellente leerling, waar in het verleden relatief weinig aandacht naar uit is gegaan. Enkele speerpunten uit het plan zijn: Skills. Het ontwikkelen van keuzemodules ter verdieping. Het benoemen van (internationale) preferente (hoogstaande, vooruitstrevende) bedrijven waar studenten die bovengemiddeld presteren stage kunnen lopen. Het bieden van mogelijkheden om te excelleren binnen regioleren. Het creëren van een onderwijscultuur waarin excelleren normaal gevonden wordt door middel van loopbaanleren (LOB). Het verdiepen en verbreden op opleidingsonderdelen (ECVET) vormgeven in samenwerking met internationale partners. Het ontwikkelen van een programma ten behoeve van de professionalisering van medewerkers om kennisuitwisseling tot stand te brengen en het (excellent) vakmanschap van de docent te vergroten om excellente leerlingen optimaal te kunnen begeleiden. Met het excellentieplan als basis heeft de projectleider een implementatieplan geschreven. Hierin zijn de doelstellingen per jaar geformuleerd ten aanzien van alle onderdelen van het excellentieplan. Via actiepunten wordt aangegeven hoe deze doelstellingen gerealiseerd worden. Elk onderdeel van het excellentieplan krijgt een Terra coördinator, die verantwoordelijk is voor de implementatie van dat onderdeel. Deze coördinator vormt een Terra werkgroep met afgevaardigden van alle vestigingen. Deze Terra werkgroep zorgt ervoor dat het betreffende onderdeel succesvol op alle vestigingen van Terra wordt geïmplementeerd en deel uitmaakt van het curriculum. Vooruitlopend op de implementatie van het excellentie-plan is Terra al druk doende om enkele speerpunten te realiseren, zoals Skills en Internationalisering. Voor Skills is inmiddels een Terra-coördinator benoemd. De vorderingen op dit vlak worden meegenomen in het implementatietraject van het excellentieplan. Excellentie - internationaal Docenten, veehouders en studenten van Terra Groningen mbo hebben gezamenlijk een excursie naar bedrijven met Jersey koeien georganiseerd als 17