AAN BURGEMEESTER & WETHOUDERS. Onderwerp: Vangnetregeling 2015 Participatiewet.

Transcriptie

1 AAN BURGEMEESTER & WETHOUDERS Kenmerk: Sector: Inwonerszaken Team : Werk, Inkomen & Service Ontworpen door: P. Roodink Onderwerp: Vangnetregeling 2015 Participatiewet. Besluit: 1) Kennis te nemen van de extra inzet op debiteuren en onderhoudsplichtigen. 2) Af te wijken van de Regeling Inkoop & Aanbestedingen en, zonder opvragen van meerdere offertes, direct met de inhuur van Maatwerkt extra in te zetten op reïntegratie van cliënten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en de kosten, zijnde ,--, ten laste te brengen van het budget Sociaal Domein (uitvoeringskosten jeugd kostenplaats / kostensoort salarissen en sociale lasten). E.e.a. te verwerken in de 2 e berap. 3) Te bespreken in cie IZ van 10 september 2015 en ter kennisname te brengen van de raad (ingekomen stukken). Portefeuillehouder: P.Y.J. Blok-van Werkhoven Vertrouwelijk: Nee Raadscommissie OR/GO Raad Ja Nee Ja datum 1

2 1. Aanleiding Als gemeenten een tekort hadden op het Inkomensdeel (het Inkomensdeel is een budget van het Rijk om de uitkeringen voor kosten levensonderhoud Participatiewet, IOAW en IOAZ van te betalen), konden gemeenten een financiële compensatie krijgen. 10% van het tekort was altijd voor rekening van de gemeenten. Bij tekorten van meer dan 10% legde het Rijk, indien aan enkele voorwaarden werd voldaan, het meerdere boven de 10% voor 100% bij. Westvoorne heeft tot op heden tweemaal een beroep moeten doen op deze regeling. In 2013 heeft het Rijk ,-- bijgedragen. Ook in 2014 is het tekort meer dan 10%. Westvoorne voldoet aan één van de voorwaarden (het aantal niet werkende werkzoekenden in Westvoorne is hoger dan gemiddeld). Over 2014 wordt ,-- aan het Rijk gevraagd en, i.v.m. het voldoen aan de criteria, ook zeer waarschijnlijk ontvangen. Nieuwe systematiek Per 1 januari 2015 is voormelde regeling vervallen en is er nieuwe regeling van kracht. Tekorten tot 7,5% van het budget komen altijd voor rekening van gemeenten. Bij tekorten tussen de 7,5% en de 12,5% wordt 50% gecompenseerd en tekorten boven de 12,5% worden voor 100% gecompenseerd door het Rijk. Er is echter één groot verschil met de regeling van vóór 1 januari Gemeenten die verwachten een tekort te hebben van meer dan 7,5% moeten tijdig met een plan komen om de uitkeringslast te reduceren en de gemeenteraad van dit verbeterplan in kennis te stellen. Het begrip tijdig wordt niet concreet ingevuld. Duidelijk is wel dat een verbeterplan in het jaar van uitvoering moet plaatsvinden. Een verbeterplan met terugwerkende kracht heeft geen zin. De gemeente moet dus, als een tekort wordt verwacht, in het lopende jaar, met een verbeterplan komen. 2. Argumenten Net zoals voorgaande 2 jaar, verwacht Westvoorne ook in 2015 een tekort. Dit tekort zal meer zijn dan 7,5%, maar ook meer dan 12,5%. Het Inkomensdeel voor 2015 bedraagt ,--. Waarschijnlijk wordt er over ,-- euro meer aan uitkeringen betaald. Gezien dit tekort moet er een plan komen om dit tekort terug te brengen. Hoe ontstaat dit tekort: Westvoorne verstrekt nu 115 maandelijkse uitkeringen. Voor de crisis waren dit er ruim 66. Het aantal uitkeringsgerechtigden is dus enorm toegenomen. Een belangrijke reden is dat Westvoorne een aantrekkelijke gemeente is. Veel nieuwe uitkeringsgerechtigden komen met een uitkering uit een andere gemeente in Westvoorne wonen. Van de huidige 115 cliënten zijn er 20 met een bijstandsuitkering in de gemeente komen wonen omdat ze hier een woning zijn gaan huren. Vaak gaat het om cliënten met een grote tot onoverbrugbare afstand (o.a. 100% arbeidsongeschikt) tot de arbeidsmarkt. Ook het aantal cliënten dat een beroep doet op een IOAW-uitkering is toegenomen. Een IOAW-uitkering wordt verstrekt als de werkloosheid is ingetreden nadat iemand 50 is geworden en de maximale uitkeringsduur (vaak 38 maanden) van de WW is doorlopen. Ook deze uitkeringsgerechtigden hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt (o.a. gezien de leeftijd en de lange werkloosheidsduur). De gemeente wordt dus geconfronteerd met een grote instroom in de bijstand, die niet beïnvloedbaar is. Wat is in het kort het beleid van de gemeente m.b.t. instroom in en de uitstroom uit de bijstand. De gemeente is zeer kritisch aan de poort. Bij iedere bijstandsaanvraag waarbij er risico is op fraude (bijvoorbeeld bij een kostganger of onderhuurder), vindt een huisbezoek plaats. 2

3 Er is een zeer uitgebreid verificatieplan. Uiteraard maakt de gemeente ook gebruik van inkijk SUWI (een systeem waarin bestanden worden vergelijken van UWV, gemeenten, Rijksdienst voor het wegverkeer e.d.) Iedereen die een uitkering aanvraagt krijgt een gesprek in Hellevoetsluis met een medewerker van het werkgeversteam en met een consulent. Er wordt eerst gekeken of er werk is, daarna wordt er beoordeeld of er mogelijk recht is op bijstand. Na dit gesprek wordt de aanvraag doorgezet naar de gemeente. De consulent van de gemeente beoordeelt of er daadwerkelijk recht op bijstand is. Indien de woonsituatie onduidelijk is, of vraagtekens oproept vindt er een huisbezoek plaats. Indien nodig wordt de consulent bijgestaan door een Sociaal rechercheur. Voor iedere cliënt wordt een plan van aanpak gemaakt. Veel cliënten zijn echter door lichamelijke of psychische redenen arbeidsongeschikt. De arbeidsongeschiktheid wordt beoordeeld door een arts. Indien mogelijk wordt een hersteltraject gestart. Voor re-integratie maakt Westvoorne gebruik van werkgelegenheidsproject Nissewaard Werkt, het werkgeversteam van de gemeente Hellevoetsluis en van re-integratiebureau Maatwerkt. Daarnaast kan er ook een specialistisch re-integratiebureau worden ingehuurd, zoals bijvoorbeeld voor visueel gehandicapten, Er wordt dus altijd een traject op maat ingezet. Met name Maatwerkt is een zeer succesvol re-integratiebureau gebleken. Iedere cliënt is in beeld. Er wordt een Excel-lijst bijgehouden waarin per cliënt (en eventuele partner) is te zien of: er een arbeidsverplichting is, wat voor re-integratietraject is ingezet, of iemand parttime werkt, mantelzorger is, vrijwilligerswerk verricht, een inburgeringstraject volgt of de tegenprestatie is opgelegd. Jongeren tot 27 moeten in principe terug naar school. Dit is niet altijd mogelijk. Het aantal jongeren in de bijstand tot 27 jaar is 4. Voor 1 loopt een intensief re-integratietraject, voor twee een intensief hulpverleningstraject en één jongere is bezig met inburgeren. Hoogwaardig handhaven staat hoog in het vaandel van de consulenten. Er is een hoge instroom, maar ook een hoge uitstroom. In 2014 zijn 56 cliënten ingestroomd, maar ook 43 cliënten uitgestroomd, waarvan 15 richting werk. Over de periode tot zijn 11 cliënten ingestroomd en 12 cliënten uitgestroomd, waarvan 8 richting werk. Westvoorne heeft een strenge maar rechtvaardige afstemmingsverordening. Indien iemand door eigen toen zijn werk verliest, dan wel niet meewerkt aan een herstel- of re-integratie traject krijgt een maatregel opgelegd. In 2014 is 14 keer een maatregel beoordeeld en is voor een bedrag van ,-- aan maatregelen opgelegd. Over de periode tot is 5 keer een maatregel beoordeeld en is het maatregelenbedrag 3.600,--. Er is zeer uitgebreide managementinformatie. Per maand kan o.a. precies worden gezien wat de instroom, uitstroom, stand van zaken participatiebudget e.d. is (zie bijgaand de managementrapportage over de periode tot ). Hoe kunnen de bijstand uitgaven mogelijk toch gereduceerd worden: 1) Door langdurig ziekteverzuim van een consulent (die overigens wel vervangen wordt door inhuur), maar ook door de toegenomen werkdruk (meer aanvragen, meer beroep op schulddienstverlening) is er een kleine achterstand ontstaan het debiteurenbeheer en in verhaal. Via een mandaatbesluit van de gemeentesecretaris (verseonnummer ) is, door overwerk van twee medewerkers, sinds kort extra capaciteit beschikbaar om deze achterstand weg te werken. Overigens moeten hier geen financiële wonderen van verwacht worden. Bij verhaal gaat het veelal om ex-partners die geen regulier adres hebben. Bij debiteuren gaat het meestal om ex-cliënten die ook geen vast adres hebben, nergens in de burgerlijke stand staan ingeschreven of in een dusdanige financiële positie zitten dat er geen afloscapaciteit is. 2) Een kleine groep uitkeringsgerechtigden is mogelijk via een zeer intensief coaching traject mogelijk toch klaar te stomen voor de arbeidsmarkt of in ieder geval meer te kunnen participeren in de samenleving. Hoewel succes zeker niet verzekerd is, is het wel een optie om op deze kleine groep van circa 10 uitkeringsgerechtigden extra in te zetten. Maatwerkt, 3

4 die al voor re-integratiewerkzaamheden wordt ingezet voor de doelgroep met een kleine afstand tot de arbeidsmarkt, heeft desgevraagd een offerte uitgebracht om voor 10 uitkeringsgerechtigden zo n intensief traject op te zetten (zie bijlage). De training bestaat o.a. uit budgettering, leren solliciteren en verbeteren van werknemersvaardigheden. Daarnaast worden werkervaringsplaatsen gezocht bij bijvoorbeeld de buitendienst, vrijwilligersorganisaties, tuinbedrijven e.d. De resultaten van dit traject zullen zijn dat 7 kandidaten in staat zijn hun eigen administratie te voeren en dat 4 kandidaten betaald werk hebben en uitkeringsonafhankelijk zijn. De kosten bedragen ,-- exclusief btw. Feitelijk hoort een aantal van deze werkzaamheden binnen de taken van de bijstandsconsulent (vinden van werkervaringsplaatsen, helpen met solliciteren, indien nodig wekelijks de cliënt spreken e.d.) Door eerdergenoemde redenen is hier geen tijd voor. De formatie van team WIS is op dit moment niet toereikend om met de beoogde doelgroep op alle onderdelen aan de slag te gaan. Voorgesteld wordt om het tekort aan formatie in te vullen door Maatwerkt in te huren. Dit is geen structurele oplossing. Een structurele oplossing is ook nog niet mogelijk, omdat enerzijds niet bekend is wanneer de zieke consulent weer hersteld is, anderzijds omdat er een onderzoek loopt naar een regionaal arbeidsontwikkelbedrijf op Voorne Putten. Als het regionaal arbeidsontwikkelbedrijf een feit wordt, zullen zij een aantal taken van de bijstandsconsulent overnemen en is extra formatie niet meer nodig. Waarom Maatwerkt? Maatwerkt is zeer succesvol met de re-integratietrajecten. Vrijwel ieder individueel traject resulteert in werk. Als een traject niet slaagt ligt dat veelal aan in de cliënt gelegen factoren. Maatwerkt spreekt de cliënten op het gemeentehuis, en hierdoor zijn er zeer korte lijnen met de consulenten, maar ook met zorgregisseur en de (gedetacheerde) algemeen maatschappelijk werker. Maatwerkt kijkt wat er nodig is (bijscholing, omscholing, leren van werknemersvaardigheden, schuldhulpverlening), bespreekt deze en zorgt indien nodig voor een verwijzing. Maatwerkt is een eenmansbedrijf. Dit is een groot voordeel omdat de eigenaar ook de trajecten doet. We weten precies wat we kunnen verwachten. In feite is Maatwerkt een perfecte uitstroomconsulent. Een uitstroomconsulent die zich alleen bezig hoeft te houden met uitstroom en niet met andere bijstandszaken, zoals uitkeringsintake, draaien spreekuur, claimbeoordeling, schuldhulpverlening, afhandelen bijzondere bijstandsaanvragen e.d. De kosten zijn zeer redelijk te noemen. Het gaat om zeer intensieve trajecten. Werkgelegenheidsproject Nissewaard Werkt kost 5.000,-- per traject. Nu dus 2.500,--. De verwachte resultaten zullen zeker niet minder zijn dan die van Nissewaard Werkt. Meerdere offertes opvragen heeft geen zin. Maatwerkt levert uniek maatwerk. Er is geen andere partij bekend, die dit maatwerk ook zou kunnen leveren. Hoewel er geen garanties gegeven kunnen worden, is er een reële kans op uitstroom, of in ieder geval personen die parttime kunnen gaan werken. Er wordt dus voorgesteld om af te wijken van de Regeling Inkoop & Aanbestedingen. Overigens is er ook veel haast geboden, het verbetertraject moet z.s.m. in 2015 plaatsvinden. 3. Aanpak/uitvoering Na akkoord, zal Maatwerkt direct, in de maand juli, aan de slag gaan. 4. Communicatie/Burgerparticipatie/Servicepunt Niet van toepassing 5. Duurzaamheid Niet van toepassing. 6. Kosten, baten en dekking 4

5 De reguliere trajecten worden betaald uit het Participatiebudget van het Rijk (Participatiebudget, kostenplaats / ). Voor 2015 bedraagt dit budget ,--. Inclusief reservering lopende trajecten is het saldo op dit moment ,--. Dit is dus nauwelijks voldoende om nieuwe trajecten te financieren tot 1 januari Feitelijk gaat het om het oplossen van een (mogelijk) tijdelijk formatietekort, die ingevuld kan worden door Maatwerkt in te huren. In het Sociaal Domein zit nog ruimte om Maatwerkt te financieren. Voor uitvoeringskosten Jeugd ( / ) is voor ,-- begroot. Dit budget is begroot voor de beleidsmedewerker sociaal domein. Deze medewerker treedt pas per 1 augustus 2015 in dienst. Dit budget biedt dus voldoende ruimte. In de 2 e berap zal eenmalig ,-- worden overgeheveld naar het Participatiebudget, kostenplaats / Een uitkering kost de gemeente gemiddeld ,--. Uitstroom uit de uitkering is dus lonend. 7. Risicomanagement en weerstandvermogen Er is een risico dat het Rijk, ondanks de extra inzet, de inspanning van de gemeente als onvoldoende zal beoordelen en er geen aanvullende financiering komt. 8. Toelichting De mandaatregeling is niet van toepassing. De raad moet door het college worden geïnformeerd omtrent de te ondernemen acties. 9. Samenvatting Over 2015 bedraagt het tekort op het Inkomensdeel meer dan 10%. Onder bepaalde voorwaarden financiert het Rijk de tekorten boven de 10%. Nieuw m.i.v is dat gemeenten die een tekort verwachten van meer dan 10% tijdig (dus zo vroeg mogelijk in het lopende jaar) maatregelen nemen om dit tekort te reduceren en dat het college de raad hierover moet informeren. Er is al besloten om d.m.v. overwerk een achterstand weg te werken m.b.t. verhaal en debiteuren. Nu wordt voorgesteld om re-integratiebureau Maatwerkt de opdracht te geven om met 10 uitkeringsgerechtigden die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben een intensief reintegratietraject te starten. De kosten hiervan kunnen worden gefinancierd uit het budget sociaal domein. Meer maatregelen voor kostenreductie zijn er niet. Er wordt hoogwaardig gehandhaafd en zeer actief ingezet op uitstroom. Westvoorne wordt geconfronteerd met een grote instroom van uitkeringsgerechtigden, veel daarvan met een zeer grote tot onoverbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt. 5