GOEDE VOORBEELDEN VAN PROJECTEN IN KLEINE EN MIDDELGROTE GEMEENTEN, GECOFINANCIERD DOOR EUROPESE SUBSIDIEPROGRAMMA S

Transcriptie

1 Europese projecten in gemeenten GOEDE VOORBEELDEN VAN PROJECTEN IN KLEINE EN MIDDELGROTE GEMEENTEN, GECOFINANCIERD DOOR EUROPESE SUBSIDIEPROGRAMMA S

2

3 Europese projecten in gemeenten Goede voorbeelden van projecten in kleine en middelgrote gemeenten, gecofinancierd door Europese subsidieprogramma s

4 Colofon Auteur Sjoerd Wijnsma Projectleider Helen Schuurmans (VNG) Vormgeving en opmaak Dimdim, Den Haag juli Vereniging van Nederlandse Gemeenten

5 Voorwoord Voor u ligt een publicatie met voorbeelden van projecten van kleine en middelgrote gemeenten die Europese cofinanciering hebben ontvangen. Met deze publicatie hopen wij kennisuitwisseling te bevorderen en spelen wij in op de vraag van gemeenten naar de mogelijkheden om gebruik te maken van deze fondsen. Mijn dank gaat uit naar alle bestuurders, gemeenteambtenaren en projectleiders die bereid waren hun ervaringen met Europese subsidies met ons te delen. Ik wens u veel inspiratie toe bij het lezen over deze projecten! Ralph Pans Voorzitter Directieraad VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten 3

6 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Inleiding 5 Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) Gemeente Westland: 4B in Waalblok 6 Gemeente Brummen: Centrumplan Eerbeek Oranje Nassauplein 10 Interreg IVA Gemeente Hellevoetsluis: Muren en Tuinen 12 Interreg IVB Gemeente Hardenberg: iage 16 Gemeente Noord-Beveland: Build with CaRe 18 Interreg IVC Gemeente Assen: Integrated Measures for an Energy Efficiency Approach 22 Europees Sociaal Fonds (ESF) Gemeente Gennep: Ondersteuning bij het vinden van een baan 24 Gemeente Goes: Aan de slag in Zeeland! 26 Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) Gemeente Meppel: Landschapsprogramma Broekhuizen 28 Gemeente Peel en Maas: Hart voor Maasbree Multifunctioneel Centrum 30 Probleemgebiedenvergoeding agrariërs Midden-Delfland 33 Europees Visserij Fonds (EVF) Gemeente Urk: Blue Port Urk 34 Europa voor de Burger Gemeente Groesbeek: Vincult 38 Gemeente Haaren: European Charter 40 Leven Lang Leren Comenius Gemeente Tynaarlo: Samenwerkingsverband Tynaarlo-Pitesti 44 Vijfde kaderprogramma voor Onderzoek en Ontwikkeling Gemeente Heerhugowaard: Suncities Stad van de Zon 46 4 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

7 Inleiding In deze publicatie wordt een aantal projecten van kleine en middelgrote gemeenten besproken die cofinanciering hebben ontvangen van de Europese Unie. De projecten zijn gefinancierd uit verschillende fondsen (periode ) waardoor een gevarieerd palet van projecten is ontstaan. De ervaringen van deze Best Practices kunnen u op weg helpen om ook voor uw project subsidie van de Europese Unie te krijgen! Op de linkerpagina staan facts and figures van de projecten met een korte introductie van het Europese subsidieprogramma, de bedragen en de looptijd, de projectpartners, een inhoudelijke introductie van het project en de belangrijkste (verwachte) resultaten. Op de rechterpagina staat een interviewverslag met de betrokken projectleider(s) en in enkele gevallen ook met de betrokken bestuurder. Zij vertellen over de voor- en nadelen en de toegevoegde waarde van het uitvoeren van een Europees gefinancierd project. Tijdens het opstellen van deze verzamelbundel viel een aantal zaken op: Voor veel projecten betekent de Europese cofinanciering dat er een financieel gat op de begroting van de projecten gevuld kan worden. Maar naast dit financiële aspect ervaren veel gemeenten ook andere voordelen. Het delen van kennis in samenwerkingsverbanden helpt veel gemeenten het beleid en de gemeentelijke prioriteiten te realiseren. Samenwerkingsverbanden geven gemeenten de kans zich te profileren en de regio breed onder de aandacht te brengen. De administratieve lasten en de bureaucratie die Europese subsidies met zich meebrengen kunnen een nadeel zijn. Aan de andere kant dwingt een goede administratie je gestructureerd en geordend te werken. Dat betekent dat je zelf ook veel meer grip hebt op je project en dit ook veel beter intern en extern kan verantwoorden, bijvoorbeeld naar bestuurders. De kern van een succesvolle aanvraag is je goed te verdiepen in de doelstellingen van het Europese programma en alleen een aanvraag te doen als je project goed matcht met dit programma. Oriënteer je van tevoren goed over de aanvraag en maak gebruik van de kennis van anderen. Wat kan de VNG voor u betekenen? Directie Europa van de VNG adviseert over de Europese programma s. Zo produceert zij een Europese subsidiewijzer met daarin alle informatie over Europese subsidies waarvoor gemeenten in aanmerking komen. Deze subsidiewijzer is digitaal beschikbaar op de website van de VNG. U kunt een hardcopy bestellen via informatiecentrum@vng.nl. De VNG heeft voor alle ambtenaren van gemeenten die werken met Europa een Europa ambtenarennetwerk opgericht. U kunt zich aanmelden voor het forum van dit netwerk op Op dit forum wordt u op de hoogte gehouden van de laatste Europese ontwikkelingen, partnersearches en subsidiemogelijkheden en kunt u ervaringen uitwisselen met collega s. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 5

8 4B water in Waalblok Gemeente Westland Fonds: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) Met geld uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) wil de Europese Unie het regionaal concurrentievermogen versterken. Hoe dat gebeurt wordt vooral op nationaal niveau bepaald. De EU heeft, voor de periode , innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap als belangrijkste thema s vastgesteld. Nederland wil dit Europese beleid zoveel mogelijk laten aansluiten bij bestaand nationaal beleid. Er zijn vier regionale programma s opgesteld waarin het Europees/nationaal beleid is vertaald in regionale prioriteiten. ( Website: Thema: Duurzaamheid, innovatie Partners: Gemeente Westland Provincie Zuid-Holland LTO Glaskracht Tuinbouwondernemers in het gebied Hoogheemraadschap van Delfland Totaal budget van het project: circa 11,2 miljoen EU-bijdrage: Totale kosten project gemeente Westland: circa 1,1 miljoen Looptijd: Het project Het pilotproject Waalblok 4B-concept water combineert meervoudig ruimtegebruik voor waterberging met het vrijwel sluiten van de waterketen en een duurzaam hergebruik van bedrijfsafvalwater. De 4 B s staan voor het Bergen van regenwater, het Bufferen van bedrijfsafvalwater en proceswater, het Bereiden van gietwater door zuivering van dit afvalwater en het Begieten van teelten. In dit zogeheten 4B concept Water vindt waterberging plaats onder kassen en wordt drainage- en afvalwater met een innovatieve combinatie van technieken geschikt gemaakt voor gietwatertoepassing. In het Westland hebben diverse gebieden een zogenaamd Centraal Afval- en Drainagewater systeem. Hiermee is de centrale inzameling van bedrijfsafvalwater eenvoudig te realiseren. Het eerste onderdeel van het 4B concept in het gebied Waalblok is inmiddels gerealiseerd. Het betreft de aanleg van kelders onder kassen (meervoudig ruimtegebruik), waarin berging van oppervlakte- of regenwater en van gietwater plaats kan vinden. De tweede hoofdactiviteit betreft het omzetten van bedrijfsafval- en drainagewater in gietwater met een gecombineerde waterzuiveringsinstallatie, ook wel gietwaterfabriek genoemd. De bijdrage uit EFRO betreft deze hoofdactiviteit. In het pilotproject werkt de gemeente Westland samen met het Hoogheemraadschap van Delfland, de provincie Zuid-Holland, LTO Glaskracht en de tuinbouwondernemers in het gebied. De realisatie zal plaatsvinden door de (nieuwe) Coöperatie waterzuivering Westland U.A. waarmee door de gemeente bindende afspraken worden gemaakt. Resultaat Het pilotproject zorgt voor milieuwinst en draagt er aan bij dat een betere concurrentiepositie voor de glastuinbouwsector ontstaat. Het project levert een bijdrage aan het oplossen van de waterbergingsbehoefte, zorgt voor vermindering van risico op wateroverlast, verbetering van waterkwaliteit, voldoende gietwater van goede kwaliteit, vergroting van zelfvoorzienendheid van het gebied, nieuwe financieringsconstructies voor water (Publiek Private Samenwerkingsvormen) en energiebesparing op transport en productie. Het pilotproject is één van de projecten van het Programma Duurzame Greenport Westland-Oostland. Dit is een programma van projecten waarbij nieuwe technieken of inzichten worden ontwikkeld of op praktijkschaal worden toegepast op het gebied van de waterhuishouding en van energie. 6 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

9 Ervaringen van teamleider projecten Chantal Scheers en projectleider Aad Laverman Er zijn twee belangrijke aanleidingen geweest voor het project. Allereerst is er een historisch tekort aan oppervlaktewater in het Westland en is er sprake van wateroverlast. Daarnaast wordt omgekeerde osmose hier veel toegepast. Dat betekent dat er grondwater wordt opgepompt en wordt gefilterd als gietwater voor de teelten. De afvalstoffen die daarbij vrijkomen worden weer terug in de grond gepompt. De voorspelling was dat dit terugpompen van afvalstoffen vanaf 2013 niet meer toegestaan zou zijn en dat er een andere manier van waterzuivering gezocht moest worden. De gemeente Westland heeft samen met de tuinders naar oplossingen gekeken. Daaruit is het 4B concept (bergen, bufferen, bereiden en begieten) voortgekomen. Een van de speerpunten van het collegewerkprogramma is dit initiatief vanuit de samenleving. Het project is niet alleen voor de tuinders maar vooral ook door de tuinders. De gemeente bouwt en exploiteert dan ook de waterfabriek niet zelf. De tuinders hebben een coöperatie opgericht van waaruit ze dit project ontwikkeld. De gemeente faciliteert alleen. Vanwege vele partijen die betrokken zijn is het belangrijk Overzicht van het plangebied dat een partij het project trekt. De gemeente heeft ervoor gekozen om dit in de beginfase te doen vanwege de belangrijke maatschappelijke functie van het Westland. Westland is het grootste en dichtbebouwde glastuinbouwgebied van de wereld en de derde economische motor van Nederland na de Rotterdamse haven en Schiphol. De tuinbouw vormt de kern van de gemeente en daarom wil de gemeente investeren in de innovatieve en vooruitstrevende bedrijven. De gemeente heeft de subsidie aangevraagd en staat garant voor de risico s. Nu de kaders van het project steeds duidelijker worden, proberen we dat risico voor een deel ook over te dragen aan de coöperatie van de tuinders. Ondanks de gevolgen van de crisis, die ook de tuinders raakt, blijft het draagvlak groot. Met dit nieuwe systeem heb je een constante kwaliteit van gietwater hetgeen zich vertaald in betere teeltopbrengsten. Verder maakt de sector zich klaar voor de toekomstige emissie-eisen. LTO Glaskracht speelt een belangrijke rol om de tuinders enthousiast te maken en te houden voor het project. De aanvraag Beleidsmedewerkers economische zaken van de gemeente bekijken de mogelijkheden van Europese subsidieprogramma s en vergelijken dat met de beleidsdoelen van de gemeente. Er was extra geld nodig en het project past goed binnen de doelstellingen van de Europese Commissie. Tussen de melding van het project ten behoeve van de subsidie en de daadwerkelijke aanvraag heeft vrij veel tijd gezeten, vanwege diverse onzekerheden binnen het project. Daarnaast kent de waterfabriek een gewenste exploitatieduur van 40 jaar, hiervoor moest een geschikte constructie gevonden worden. De daadwerkelijke aanvraag heeft een voorbereiding (oriënterende gesprekken, opstellen projectplan) gekend van circa een half jaar. Verlening van de subsidie vond na enige aanpassingen en aanvullingen op de aanvraag plaats. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 7

10 Voor- en nadelen Europese subsidies zijn vaak erg lastig in de verantwoording. Vanuit onze eerdere ervaringen met EFRO hebben wij de keus gemaakt de aanvraag te gebruiken voor harde investeringen zoals de bouwmaterialen. Dat is namelijk eenvoudiger te verantwoorden dan bijvoorbeeld ambtelijke uren. Verder is de aanvraag altijd een weergave van de situatie/inzicht op dat moment terwijl het project vaak heel dynamisch is. Dit kan leiden tot een afwijking ten opzichte van de aanvraag, bijvoorbeeld toch andere concrete projectresultaten. Goedkeuring van een dergelijke afwijking vergt de nodige tijd en energie en zorgt voor onzekerheid, terwijl voortgang van het project cruciaal is vanwege de beperkte subsidieperiode. Het managen van de subsidie wordt soms een apart taak binnen het project. De subsidie heeft het project wel mogelijk gemaakt. Zonder de subsidie hadden we geen stap kunnen zetten om innovatie en duurzaamheid extra te promoten in de tuinbouwsector. 8 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

11 Vereniging van Nederlandse Gemeenten 9

12 Centrumplan Eerbeek Oranje Nassauplein Gemeente Brummen Fonds: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) Met geld uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) wil de Europese Unie het regionaal concurrentievermogen versterken. Hoe dat gebeurt wordt vooral op nationaal niveau bepaald. De EU heeft, voor de periode , innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap als belangrijkste thema s vastgesteld. Nederland wil dit Europese beleid zoveel mogelijk laten aansluiten bij bestaand nationaal beleid. Er zijn vier regionale programma s opgesteld waarin het Europees/ nationaal beleid is vertaald in regionale prioriteiten. ( Website: Thema: Herinrichting openbare ruimte, duurzaamheid Partners: Gemeente Brummen; provincie Gelderland Totaal budget van het project: EU-bijdrage: (50%) Looptijd: Het project Vanuit de samenleving bestaat al langere tijd de roep om het centrum van Eerbeek op te knappen. Toen twee ontwikkelaars grond kochten in het centrum is er samen met de gemeente een masterplan Centrumgebied Eerbeek gemaakt voor het centrum van Eerbeek. Hoewel het Oranje Nassauplein eigenlijk enigszins buiten het centrumgebied ligt, heeft het plein een belangrijke functie door zijn winkels maar ook als ontmoetingsplein. Bewoners en ondernemers hebben er dan ook altijd op aangedrongen het Werkzaamheden aan het Oranje-Nassauplein plein mee te nemen in het masterplan voor het hele centrum. Voor de herinrichting van dit plein is Europese subsidie aangevraagd. De winkeliers en bewoners aan het plein hebben actief bijgedragen aan de plannen voor de inrichting van het plein. De gemeente heeft gevraagd of de winkeliers samen met de bewoners zelf met plannen wilden komen voor de inrichting. De gemeente had alleen een paar randvoorwaarden gesteld, zoals het beschikbare budget en het feit dat een ondergrondse wateropvangvoorziening gerealiseerd moest worden om wateroverlast ten gevolge van hevige regenval te kunnen beperken. Resultaat Het Oranje Nassauplein ligt lager dan de omgeving en had daarom al meerdere jaren last van wateroverlast bij hevige regenbuien. Een groot ondergronds waterreservoir moet deze problemen oplossen. Voor de zomer van 2012 moet dit reservoir klaar zijn. Daarna wordt begonnen met het vervangen van de riolering en aan de betere uitstraling van het plein waardoor het plein een nog belangrijkere ontmoetingsplek wordt en het ondernemersklimaat verbeterd. In samenwerking met Veilig Verkeer Nederland is er ook gekeken naar de mogelijkheden om het plein veiliger te maken. 10 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

13 Ervaringen van projectleider Justin Asma (IM-RO bv) Bij het maken van een masterplan voor het centrum van Eerbeek hebben we er direct voor gekozen om het Oranje Nassauplein mee te nemen in de plannen. Het plein, dat net buiten het centrum ligt, heeft naast het winkelaanbod een belangrijke sociale functie. Bij de plannen voor de herinrichting van het plein zijn direct de bewoners actief betrokken. Hierdoor hebben we nu een breed gedragen ontwerp liggen, waardoor de overlast van de werkzaamheden ook geaccepteerd wordt. De herinrichting van het plein is de hoofdmoot van het project maar daarnaast is duurzaamheid ook belangrijk. Het ondergronds waterreservoir dat wateroverlast moet tegengaan is hiervan een voorbeeld. Tegelijk met het maken van het masterplan hebben we een financiële doorrekening gemaakt in de vorm van een grondexploitatie. Daardoor kwamen we er al snel achter dat we een groot tekort hadden op de totale grondexploitatie. Door te sleutelen aan de plannen, zonder aan de kwaliteit te tornen, hebben we geprobeerd de kosten te drukken. Op een gegeven moment was dit niet verder haalbaar en zijn we in gesprek gekomen met de provincie Gelderland. De provincie heeft toen een toezegging gedaan dat ze wel een bijdrage wilden leveren aan het centrumplan in de vorm van subsidies. Investeringbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) en EFRO zijn daarvan de belangrijkste. De aanvraag Het Oranje Nassauplein heeft niet alleen een fysieke maar ook een sociale binding met het centrumplein. Doel van het centrumplan is het geven van een kwaliteitsimpuls aan het centrum van Eerbeek. Als gemeente kun je het ondernemersklimaat versterken door te zorgen dat de openbare ruimte goed op orde is. Een gezellig plein, waar het prettig winkelt, maakt het ondernemersklimaat op het plein sterker. Deze versterking was een belangrijk argument om in aanmerking te komen voor de EFRO gelden. Voor je een goede aanvraag hebt liggen, ben je een halfjaar verder. Gelukkig ging de toekenning vrij snel, twee maanden na de aanvraag kregen we deze toekenning. Wij hebben, samen met onze subsidieadviseur een projectplan geschreven, waarna de subsidieaanvraag is ingediend. Daarbij heeft ook regelmatig contact plaatsgevonden met de ambtenaren van de provincie die verantwoordelijk zijn voor de verdeling van de EFRO gelden. Het projectplan moest iets aangescherpt worden voordat de definitieve aanvraag kon worden ingediend. Het is belangrijk om van te voren je investeringsramingen goed op orde te hebben. Dat was lastig omdat we dit in eerste instantie op basis van kengetallen hebben moeten doen. Deze kengetallen vormden ook de basis voor het budget dat er voor de ondernemers en bewoners beschikbaar was voor de herinrichting van het plein. Voor- en nadelen Zonder de subsidie hadden we dit project natuurlijk niet kunnen uitvoeren. We hebben goede afspraken met de provincie gemaakt over de verantwoording. Vanuit Europa is er veel controle op je administratie en zijn er hoge eisen over de inrichting van je projectadministratie. Door de afspraken die we gemaakt hebben kunnen we dit nu goed doen. De reactie uit het veld, van de ondernemers en bewoners, is heel positief. Ik heb er vertrouwen in dat het draagvlak voor het project blijft, mits ook in de uitvoering voldoende aandacht wordt besteed aan de belangen van omwonenden en ondernemers. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 11

14 Muren en Tuinen Restauratie verdedigingswerken Hellevoetsluis Gemeente Hellevoetsluis Fonds: Interreg IVA Twee Zeeën Programma Grensoverschrijdende samenwerking -Interreg IVA- gaat over samenwerking tussen overheden, maar ook tussen andere private en publieke organisaties. Het Twee Zeeën Programma wil samenwerking over de grens stimuleren tussen noordwest Frankrijk, Vlaanderen, zuidoost Engeland en zuidwest Nederland. Het programma kent drie prioriteiten; het ondersteunen van een economisch competitief, aantrekkelijk en toegankelijk gebied; een gezonde en veilige omgeving bevorderen en ontwikkelen; verbetering van de leefkwaliteit. (www. interreg4a-2mers.eu) Website: Thema: Interregionale samenwerking, cultuur/historisch erfgoed Partners: Frankrijk: Département du Nord (leadpartner); Ville de Bergues; Ville de Cassel; Ville de Gravelines; Ville du Quesnoy; Ville de Lille; Communauté de Communes du Montreuillois; Ville de Saint-Omer; Ville de Watten; Département du Pas de Calais; CAUE du Nord België: Provincie West-Vlaanderen; Stad Brugge; Stad Ieper; Stad Veurne; Kempens Landschap Nederland: Zeeuws Maritiem muzeeum; gemeente Vlissingen; Waterschap Scheldestromen; gemeente Hellevoetsluis Groot-Brittannië: Essex County Council; Medway Council Totaal budget van het project: EU-bijdrage: Totale kosten project in de gemeente Hellevoetsluis: Looptijd: De verdedigingswerken van Hellevoetsluis Het project Tijdens de Gouden Eeuw was de vesting van Hellevoetsluis een belangrijke oorlogshaven en de stad bleef dit tot aan de Tweede Wereldoorlog. In 1880 werd Kazerne Haerlem op de vesting gebouwd. Door verkeerd herstel in het verleden, door roestend metaal en door vorst heeft de gevel van de kazerne veel schade opgelopen. Een restauratie was noodzakelijk en de gemeente heeft ervoor gekozen om de hele vesting, de kleinste van Nederland, grondig te restaureren. Het Europese samenwerkingsverband Muren en Tuinen wordt gebruikt om kennis uit te wisselen en ideeën op te doen. Workshops en werkbezoeken moeten deze kennisuitwisseling bevorderen tussen de partners die bestaan uit vestingsteden, waterschappen, regio s, kennisinstituten en musea. Resultaat De gemeente wil van de vesting een aantrekkelijke trekpleister voor toeristen en recreanten maken. Tegelijkertijd wil de gemeente dit stukje geschiedenis, die niet specifiek voor Hellevoetsluis is, maar ook nationale waarde heeft, bewaren. Hellevoetsluis was in de jaren 70 en 80 een groeigemeente en om de nieuwe inwoners aan de stad te binden is er altijd veel aandacht besteed aan de vaderlandse geschiedenis. Op 26 juni heeft Z.K.H. de Prins van Oranje de gerestaureerde verdedigingswerken geopend. 12 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

15 Ervaringen van burgemeester Corstiaan Kleijwegt, projectleider restauratie Veronique Stern en projectleider buitenruimte Rainco van Egmond Met het Europese geld is er geld beschikbaar gekomen om naast de restauratie van de kazerne en de kazematten, het gebied ook te kunnen aankleden en het toegankelijker te maken voor bezoekers. Juist de bijzondere dingen die je kunt doen met de aankleding van de vesting vindt Europa erg leuk en belangrijk. Zoals een expositie over oplossingen van conflicten in een tijdsbeeld met het gebruik van cortenstaal, een heel modern middel. In dit samenwerkingsverband kun je dit soort ideeën ook heel goed met elkaar uitwisselen. Door de subsidie konden we extra aanlichting realiseren en kan er een ruimte van ongeveer 80 vierkante meter worden ingericht als een soort bezoekerscentrum. Daarnaast zullen door vrijwilligers rondleidingen worden gegeven door het gebied. Een universiteit zal onderzoek doen naar het (ecologisch) beheer van vestingwallen en de resultaten hiervan kunnen door andere vestingsteden in het samenwerkingsverband gebruikt worden. De partners in het project zullen in hun informatievoorziening verwijzen naar elkaar. Toen we net in het verband zaten voelden we ons een kleine schakel in het geheel, ondanks dat we een relatief hoog bedrag hadden gekregen. Dat komt ook omdat we met zoveel partners zijn (22). We zijn naar alle bijeenkomsten gegaan en je merkt dat je steeds meer gevoel krijgt bij elkaars projecten. In het begin was het onvoldoende bekend wat de partners precies deden en dat vormde toch een barrière. Nu zie je steeds meer de verbanden tussen de verschillende projecten. De aanvraag We hebben subsidie aangevraagd bij het Rijk voor een groot restauratieproject om te laten zien dat het ons ernst was en we hebben duidelijk gemaakt dat we bereid waren er zelf ook veel geld in te steken. Voor de subsidie van het rijk moet de gemeente zelf ook een deel bijdragen. Gelukkig had de gemeente zelf al geld gereserveerd voor de restauratie. Toen we dan ook van het Rijk en van Europa geld kregen, waren wij natuurlijk bijzonder blij! Overigens moet de gemeente voor de subsidie van Europa ook co-financieren. Tijdens een congres over droogdokken in Japan heeft de burgemeester een ontmoeting gehad met de toenmalige directeur van het Zeeuws Maritiem muzeeum. Zij waren al betrokken in het Muren en Tuinen project samen met de gemeente Vlissingen. Gemeente Vlissingen heeft ons toen benaderd met de vraag of we mee wilden doen. Door mee te doen aan het Europese samenwerkingsverband kwamen er vele mogelijkheden bij om nog meer te doen aan het toeristische en cultuurhistorische aspect. Omdat de inschrijving bijna voorbij was hebben we heel snel een voorstel gedaan. We hadden het geluk dat het oorspronkelijke projectvoorstel terug was gestuurd voordat het goedgekeurd kon worden. Een van de kritiekpunten was dat er te weinig deelnemers waren uit Nederland en met name uit Zuid-Holland. Wij pasten dus uitstekend binnen dit samenwerkingsverband en na onze aanmelding is de projectaanvraag goedgekeurd. Voor de aanvraag hebben we hulp gekregen van onze partner gemeente Vlissingen. Zij hebben meer ervaring en zijn ook regio coördinator. Nu we er beter inzitten, wordt ons steeds duidelijker waar we op moeten letten. Zo hebben we gemerkt dat er heel nauwkeurig gewerkt moet worden en niet alles direct geaccepteerd wordt. Zowel wij als de leadpartner hebben een first level controller en daarna worden de stukken door Europa gecontroleerd. Dat luistert allemaal erg nauw. Gelukkig hebben we wat ervaring met een ander Europees Project, Yacht Valley (werkloods Droogdok en een watersportservicecentrum). Voor- en nadelen Van Europa krijg je pas geld nadat je zelf al geld hebt uitgegeven voor de planvorming en bereid bent 50% cofinanciering te doen, spiering uitzetten om kabeljauw te vangen. Ook kost een Vereniging van Nederlandse Gemeenten 13

16 samenwerkingsverband veel tijd, omdat je al die bijeenkomsten moet bezoeken, contacten moet onderhouden en de uitgebreide administratie op orde moet brengen. In het begin was het lastig om te weten welk gezicht bij welke stad hoorde omdat er vaak wisselende vertegenwoordigers waren. Inmiddels stabiliseert zich dat en door de werkbezoeken ter plaatse leer je de verantwoordelijken ook kennen. Kennis en ervaringen uitwisselen met hen is verrijkend. De inrichting van de vesting is aantrekkelijker nu dan wanneer we het zonder Europees geld en de kennisuitwisseling hadden gedaan en daarmee is het doel van de restauratie nog sterker en beter gerealiseerd. De vesting van Hellevoetsluis is in het begin van de 17de eeuw aangelegd en was bedoeld om de vloot te beschermen. Zeehelden zoals Michiel de Ruyter, Piet Hein en Maarten Tromp lagen in Hellevoetsluis voor de rede en van hieruit is Michiel de Ruyter in 1667 de Medway opgevaren om grote schade toe te brengen aan de marinehaven Chatham. Toen in 1870 de Frans-Duitse oorlog uitbrak en het Nederlandse leger gemobiliseerd werd, bleek de vesting sterk verouderd. Daarom werden de Fronten I en II (het zuidwestelijke deel van de vesting) samengevoegd om er een kustbatterij te kunnen realiseren en verrezen er gebouwen voor het onderbrengen van manschappen en de opslag van kruit en munitie. In 1880 is de bomvrije kazerne Haerlem gebouwd, die de manschappen moest onderbrengen, echter vrij snel nadat de kazerne was opgeleverd werd de brisant granaat geïntroduceerd. Tegen de krachten van dit nieuwe wapen was de kazerne niet bestand, zodat de term bomvrij niet meer van toepassing was. 14 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

17 Vereniging van Nederlandse Gemeenten 15

18 iage Gemeente Hardenberg Fonds: Interreg IVB North-Sea Programme Het Interreg IVB programma heeft als doel het versterken van de samenwerking op transnationale thema s. De focus van dit programma ligt in de thema s innovatie, milieu, toegankelijkheid van de regio en duurzame stedelijke ontwikkeling. Het Noordzee Programma richt zich op projecten uit regio s rond de Noordzee en heeft 4 prioriteiten; meer innovatie, het verbeteren van het milieu, het verbeteren van de bereikbaarheid van de regio s en het creëren van duurzame en competitieve gemeenschappen. ( Website: Thema: Krimp, vergrijzing, actief ouder worden Partners: Nederland: Provincie Drenthe (leadpartner); Zorg Innovatie Platform; Hanzehogeschool Groningen; België: Provincie Oost-Vlaanderen, Intercommunale Leiedal gemeente Hardenberg Groot-Brittannië: University of Abertay Dundee Denemarken: University College of Lillebaelt Duitsland: Wirtschaftsakademie Schleswig-Holstein Noorwegen: University of Agder Daarnaast zijn er 8 subpartners waaronder de gemeente Aa en Hunze Totaal budget van het project: EU-bijdrage: Totale kosten project in de gemeente Hardenberg: Looptijd: Het project In het project iage werken overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties samen om ouderen zo lang mogelijk actief te houden. Op deze manier willen de partijen tegemoet komen aan de problemen van de vergrijzing op de arbeidsmarkt, in de zorg en op de woningmarkt. ICT speelt hierin een belangrijke rol. Het project richt zich op slimme oplossingen die aansluiten bij de wereld van ouderen, en die ertoe bijdragen dat ouderen langer gezond en actief hun zelfstandigheid kunnen behouden. De pilot LifeLongLivingOnline in Dedemsvaart (gemeente Hardenberg) heeft als doel om ouderen betere mogelijkheden te bieden om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. ICT wordt hiervoor als middel ingezet. Het is de bedoeling dat een groep van 50 ouderen (ouder dan 75) zelfstandig of met hulp leert omgaan met nieuwe mogelijkheden van ICT, domotica en sociale media. Deze middelen moeten zorg op maat mogelijk maken en toegang bieden tot sociale ondersteuning. Ook wordt op deze manier een nieuw sociaal netwerk opgezet. Om de ouderen te leren omgaan met deze middelen, wordt tevens een groep 55-plussers opgeleid. Ook huisartsen, zorgverleners, welzijnswerkers, mantelzorgers en vrijwilligers moeten leren omgaan met de nieuwe middelen en mogelijkheden. Resultaat Aan het eind van het project moet 80% van de pilot-groep van 50 ouderen gebruik maken van de digitale mogelijkheden die in de pilot worden aangeboden. Dit moet leiden tot meer efficiënte en effectieve zorgen dienstverlening door maatwerk. Ook moet 80 % van de pilotgroep vinden dat de omstandigheden om langer zelfstandig te blijven wonen zijn verbeterd. Op het gebied van zorg moet de pilot, mede door hiermee samenhangende projecten, significante verbeteringen opleveren in bijvoorbeeld afname van het aantal ziekenhuisopnames. Door de resultaten van dit experiment (o.a.) te verbinden met de transnationale pilots van het Trimbos Instituut (ICT behoeften en problemen ouderen) en Universiteit Abertay Dundee (ontwikkeling toolbox) vindt een verrijking van kennis en ervaring plaats. De aldus verkregen kennis levert vervolgens weer belangrijke input op voor toepassingen van de resultaten op lokale en grotere schaal, zodat ouderen langer grip op hun leven houden. 16 Vereniging van Nederlandse Gemeenten