ducht Plan van aanpak Vrijwilligerswerk/Mantelzorg iiuiiiininniiniiiiiiii /10/2012 ì km J 5 * TO ifl afdeling BP3 Versienummer 1 Status

Transcriptie

1 iiuiiiininniiniiiiiiii /10/2012 Plan van aanpak Vrijwilligerswerk/Mantelzorg ducht i 141.1, I IM J 5 * TO ifl I ft í. '' ì km V i 1 ïï Auteur M. van Bergen afdeling BP3 Versienummer 1 Status Concept Datum projectnummer Format

2 Figuur 1: Samenhang Doorontwikkeling WMO Deelproject Dooronuv kkel na VVMQ Prioriteiten Uitvoering WMO Vrijwilligers werk/ Mantelzorg Wijkgericht werken Toegang tot de WMO Aansluiting met idops Dóórontwikkeling BWI Vrijwilligers A Mantelzorg WMO in de kernen Toegang tot de WMO mantelzorg Hui&omcr pc'.;:l Aanspreek punt in do ko-n OaamntMh ncling vnįw Tû«.nliar oren run* Küling 'A'k'C Ir-vol Wl *ZJStOr hlograťc K4 WMC trorordcning 2-J ' 3 ŕr"aŕ kil O onderzoek 2

3 1. Inleiding en achtergrondinformatie Onderdeel van het deelproject Doorontwikkeling WMO dat uitvoering geeň aan de Kadernota WMO zijn vier deelprojecten. Dit Plan van Aanpak beschrijft een van die deelprojecten, namelijk het project Vrijwilligerswerk/Mantelzorg. In het schema hieronder is de samenhang tussen de verschillende projecten nog eens weergegeven. Dit schema moet gezien worden als onderdeel van het Integraal Project Transities waarmee Team Welzijn de verschillende transities in samenhang uitvoert. 2. De doelstelling De Kadernota stelt dat '\..[h]et sociale netwerk in de gemeente Woensdrecht versterking behoeft. Deze behoefte [...] zal vertaald worden in het ontwikkelen van een gestructureerd systeem voor mantelzorg en vrijwilligerswerk. [...] De ontwikkeling daarvan zal uiteindelijk moeten leiden tot een verschuiving van professionele zorg naar informele zorg (vrijwilligerswerk) en een kostenbesparing in de individuele zorg." (Kadernota, p. 44) De Kadernota stelt de volgende kaderstellende doelen: m Er is een groot en gevarieerd professioneel ondersteund potentieel aan vrijwilligers. Beroepskrachten versterken de informele netwerken en maken hierbij meer gebruik van nieuwe media. Het motto is: "waar mogelijk hulp door vrijwilligers, waar nodig door professionals". " Er wordt een gestructureerd systeem voor vrijwilligerswerk en mantelzorg ontwikkeld " De bereikbaarheid is vergroot (doorontwikkeling steunpunt mantelzorg) " Op woonkernniveau is een signaalfunctie uitgewerkt (om problemen rond mantelzorgers en informele zorg tijdig in beeld te krijgen om daarop actie te ondernemen) " De omvang van de groep jeugdige mantelzorgers alsmede hun behoeftevraag is bekend " Overbelaste mantelzorgers krijgen voldoende ondersteund huisbezoek " Omvang respijtzorg is afgestemd op het stijgende aantal mantelzorgers De doelstelling van dit project is dan ook: Het gezamenlijk ontwikkelen van manieren om de beschikbaarheid, kwaliteit, flexibiliteit en ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers te verbeteren en te borgen. Taken van diverse ondersteunende instanties worden duidelijk gemaakt en er wordt goed samengewerkt. 3. De projectopdracht De Kadernota WMO is gebaseerd op Welzijn Nieuwe Stijl en De Kanteling. Deze gaan uit van de kracht van de samenleving. Op het gebied van Welzijn is die kracht in de eerste plaats die van de cliënt zelf. Maar wanneer iemand niet zelf in staat is om zijn of haar zorgvraag op te lossen, wordt gekeken naar de mogelijkheid om via mantelzorg of vrijwilligerswerk een passend antwoord te vinden. Dit veronderstelt echter wel dat mantelzorgers en vrijwilligers beschikbaar en voldoende toegerust zijn voor die taak. Naar aanleiding van de Herijking van het Subsidiebeleid is een activiteitenoverzicht Welzijn (zie bijlage 2) opgesteld. De opdracht was om na te gaan of gelijke activiteiten door verschillende instanties uitgevoerd werden en of er dus bezuinigd kon worden. Uit dit overzicht kan o.a. geconcludeerd worden dat diverse instellingen zich bezighouden met de 3

4 ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers, zoals de B W L H O O M en in beperkte mate verenigingen (zoals de KBCľs). Door taken van H O O M uit te laten voeren door de BWI zou er bezuinigd kunnen worden en kan de uitvoering van deze taken meer in samenhang gebracht worden met andere activiteiten en projecten. Om de subsidierelatie met H O O M af te kunnen bouwen met ingang van 1 januari moet het juridisch traject al in oktober 2012 in gang gezet worden. 4. De projectbeschrijving In het project Vrijwilligerswerk en mantelzorg wordt uitgewerkt hoe gemeente en maatschappelijke organisaties gezamenlijk de beschikbaarheid, kwaliteit,flexibiliteiten ondersteuning van vrijwilligerswerk en mantelzorg kunnen waarborgen, verbeteren en af kunnen stemmen op de door de W M O veranderende vragen waar zij mee te maken krijgen. Hierbij is van belang dat geconstateerd wordt dat vrijwilligers en mantelzorgers niet de zorg zijn van één organisatie. Vrijwel iedere organisatie in onze gemeente heeft op een of andere manier te maken met vrijwilligers of mantelzorgers en is er dus bij gebaat dat beschikbaarheid, kwaliteit, flexibiliteit en ondersteuning van vrijwilligerswerk en mantelzorg gewaarborgd of verbeterd wordt. Om die reden is dit project niet alleen een project van de gemeente, maar zal in het hele welzijnsdomein gekeken worden naar de relaties en samenhang tussen organisaties. Gemeente en de BWI zullen in dit traject het voortouw nemen, maar zij hebben daar anderen bij nodig. De eerste stap in het project is het in kaart brengen welke anderen dit precies zijn. Vervolgens zullen in het uitvoeringsprogramma minimaal uitgewerkt moeten zijn: voorkomen dubbele activiteiten, samenwerking diverse partijen, doorontwikkeling vrijwilligerscoördinatiepunt en relatie met andere projecten. Het project is opgeknipt in een aantal fases. Elke fase wordt afgesloten met een eindrapportage volgens een bepaalde planning (zie bijlage 2). 4.1 Relatie met IDOP's Een element dat van belang is in dit uitvoeringsprogramma is het gegeven dat in de verschillende Integrale DorpsOntwikkelingsplannen (IDOP's) al afspraken zijn vastgelegd op het gebied van welzijn. Maatschappelijke deelprojecten worden voor het merendeel gemeentebreed uitgevoerd door de BWI en zijn opgenomen in de prestatieafspraken met de BWI. In de IDOP"s hebben we samen met onze bewoners maatschappelijke deelprojecten en activiteiten opgesteld. Het verschil is dat het nieuwe WMO-beleid gemeentebreed geldt en de IDOP*s gericht zijn op de afzonderlijke dorpen. Het nieuwe WMO-beleid vergt het ontwikkelen van nieuwe activiteiten of pilots die burgerkracht stimuleren en bewoners ondersteunen waar dat nodig is. Vanuit het IDOP Hoogerheide wordt gestart met het ontwikkelen van deze nieuwe activiteiten of pilots in het kader van de nieuwe WMO. Het grootste deel van de uitvoering van het deelproject Vrijwilligerswerk en Mantelzorg wordt ingezet vanuit de BWI maar wordt uitgerold over alle vijf de kernen. 5. De probleemstelling De doelstelling van dit project om gezamenlijk te werken aan de beschikbaarheid, kwaliteit, flexibiliteit en ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers krijgt inhoudelijk richting door de kaders die in de Kadernota W M O gesteld worden. Uit de combinatie van deze zaken valt een prioritering af te leiden. In dit project zullen dan ook twee onderwerpen van begin af aan de aandacht hebben: het opzetten van een Steunpunt Mantelzorg en de Plan van Aanpak Mantelzor g en Vr ijwilliger s

5 Doorontwikkeling van de functie van Vrijwilligersmakelaar. Met deze twee onderwerpen wordt binnen de geschetste kaders gewerkt aan de doelstelling. Een belangrijk uitgangspunt is vervolgens de spilfunctie van de BWI. Dit betekent dat zowel voor wat betreft vrijwilligers als voor mantelzorgers werving en ondersteuning een taak van de BWI wordt. Steunpunt Mantelzorg Op dit moment wordt ondersteuning van mantelzorgers uitgevoerd door HOOM. Op termijn (2014) willen we deze taak onderbrengen bij de BWI. Dit heeft als voordeel dat er eenduidigheid ontstaat in de verantwoordelijkheden van de BWI en andere partijen. De BWI wordt gepositioneerd als dé lokatie waar inwoners terecht kunnen voor ondersteuning. In welke vorm dan ook. Het ligt dus voor de hand dat ook mantelzorgers hun vragen en wensen bij de BWI neer kunnen leggen. Naar aanleiding van het activiteitenoverzicht Welzijn (zie bijlage 2) kan de conclusie getrokken worden dat diverse instellingen zich bezighouden met de ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers, zoals de BWI, H O O M en in beperkte mate verenigingen (zoals de KBO's). De vraag is of de taken van H O O M niet goedkoper uitgevoerd kunnen worden via de BWI. Je zit dan niet direct in de "dure hulpverlening". H O O M zou een rol kunnen blijven vervullen m.b.t. specialistische ondersteuning. Doorontwikkeling vrijwilligersmakelaar Voor ondersteuning en werving van vrijwilligers is bij de BWI op dit moment een vrijwilligersmakelaar actief. Deze functie wordt de spil van het vrijwilligerswerk in onze gemeente. Natuurlijk in goede samenwerking met andere partijen. Samen met deze partijen wordt gekeken waar de behoeften en knelpunten zitten in en rond het vrijwilligerswerk en gezamenlijk wordt de doorontwikkeling van de functie van vrijwilligersmakelaar vorm gegeven. De keuze om op deze twee onderwerpen in te zetten heeft een tweetal gevolgen waarop we nu al moeten anticiperen.: A) Gevolgen voor subsidiëring H O O M De ontwikkeling van een Steunpunt Mantelzorg bij de BWI heeft gevolgen voor de positie, taken en dus ook de subsidiëring van H O O M. Het is denkbaar dat H O O M (een deel van) haar taken blijft uitvoeren, bijvoorbeeld voorzover het zaken betreft waar de BWI niet de expertise voor in huis heeft. In dat geval is het denkbaar dat de BWI deze expertise inkoopt bij H O O M. Hiermee zal echter de directe subsidierelatie tussen de gemeente en H O O M komen te vervallen. Dit voorstel moet gezien worden als een "voorschoť" op het definitieve beslisdocument Visiefase dat in november 2012 ter besluitvorming aangeboden wordt. Een standpuntbepaling is echter op dit moment al nodig om op tijd het juridisch traject te kunnen starten waarbij H O O M kan worden medegedeeld dat de subsidierelatie met ingang van 1 januari 2014 beëindigd wordt. Latere standpuntbepaling heeft tot gevolg dat deze ingangsdatum niet haalbaar is. B) Het probleem van de zgn. verloonbare arbeid Volgens de vrijwilligersmakelaar wordt er op dit moment te gemakkelijk een beroep gedaan op vrijwilligers voor werkzaamheden die eigenlijk door een betaalde kracht gedaan zouden moeten worden. Dit kan niet de bedoeling zijn en moeten we ook zien te voorkomen. We moeten zorgvuldig met onze vrijwilligers omgaan. Binnen dit project moeten hiertoe nadere afspraken worden vastgelegd. 5 Plan van Aanpak Mantelzor g en Vr ijwilliger s

6 6. Projectgrenzen Hoewel het creëren van een Steunpunt Mantelzorg bij de BWI en de doorontwikkeling van de functie van de Vrijwilligersmakelaar binnen dit project gepositioneerd worden, raken deze thema's ook aan de andere projecten binnen het deelproject Doorontwikkeling WMO. Beide onderwerpen raken natuurlijk direct aan de Doorontwikkeling van de BWI. Dat betekent dat de afspraken die gemaakt gaan worden over het Steunpunt Mantelzorg en de Vrijwilligersmakelaar van invloed zijn op de andere functies binnen en positionering van de BWI. De wisselwerking tussen deze projecten wordt gewaarborgd door de coördinerende functie van de deelprojectleider, die overzicht houdt over alle WMO-gerelateerde projecten. Andersom geldt ook dat de ontwikkeling van het Steunpunt en de doorontwikkeling van de Vrijwilligersmakelaar niet alle doelstellingen van de Kadernota volledig bestrijken. Deze worden (deels) ook bediend vanuit andere (deel)projecten. Hierbij gaat het met name om de doelstelling te komen tot een signaalfunctie van problemen bij vrijwilligers en mantelzorgers Dit uit te werken item hoort deels thuis bij het deelproject WMO in de kernen. Een signaalfunctie dient in de eerste plaats vooral te werken op lokaal niveau, in de kernen zelf. Het vormgeven van dergelijke signaalfuncties (niet alleen voor vrijwilligers of mantelzorgers, maar ook voor andere inwoners die vast dreigen te lopen). Het vormgeven van die signaalfuctie wordt dus meegenomen in het project 'WMO in de Kernen.' 7, De projectorganisatie Het deelproject Vrijwilligerswerk en Mantelzorg maakt deel uit van het project Doorontwikkeling WMO dat valt onder het Integrale Project Transities. Voor het project Vrijwilligerswerk en Mantelzorg wordt een aparte werkgroep gevormd, bestaande uit: M. van Bergen Projectleider I. Gaspar Vrijwilligerscoördinator BWI J. Uitterhoeve HOOM M. Wong Tante Louise-Vivensis?? WMO-adviesraad E. Frijters gemeente (voor juridisch advies) J. Prop gemeente (voor financieel advies) M. Rozemond gemeente (IDOP's), waarvan een aantal mensen ad hoe zullen deelnemen. Deze werkgroep valt respectievelijk onder de projectgroep en stuurgroep van het Integrale project Transities. 8. Randvoorwaarden Om de doelstellingen van dit project te halen zijn er een aantal randvoorwaarden benodigd: 1 de doorontwikkeling van de BWI moet gerealiseerd worden; " het juridisch traject om de subsidierelatie met HOOM af te bouwen moet tijdig ingezet kunnen worden; " beschikbaarheid van de mensen die zich met dit project bezighouden: " beschikbaarheid budgetten die met dit project gemoeid zijn (zie punt 10.) Verder is de uitvoering van het deelproject Vrijwilligers/Mantelzorg een voorwaarde om de verdere doorontwikkeling van de Wmo te bewerkstelligen. 6

7 9. De producten en de planning Voor de opgeleverde producten en de daarbij behorende planning zie schema in bijlage Kosten'/batenoverzicht, nut en noodzaak Kosten Het totale bedrag wat met vrijwilligerswerk/mantelzorg gemoeid is, is: C ,00 Dit bedrag is opgebouwd uit de volgende onderdelen: - Subsidie HOOM ,00 - loonkosten vrijwilligersmakelaar ,00 - vrijwilligersverzekering ,00. - IDOP's PM Baten - Door de werkzaamheden van HOOM bij de BWI onder te brengen kan er een besparing gerealiseerd worden. Hoeveel dit precies is is nog niet bekend en zal verder uitgewerkt moeten worden in overleg met de BWI. Door bepaalde werkzaamheden die nu door professionals uitgevoerd worden (zoals bijv. de huishoudelijke hulp geïndiceerd vanuit de WMO) uit te laten voeren door vrijwilligers, kan een bezuiniging bewerkstelligd worden. Hoeveel dit precies is is op dit moment niet duidelijk en zal nog verder uitgewerkt worden. 11. Kwaliteitsbewaking Bij elk fasedocument wordt binnen de integrale projectgroep de relaties met andere projecten bewaakt en worden zonodig verbindingen benoemd. 12. Risico's Door het niet tijdig opzeggen van de subsidierelatie met HOOM kan het zijn dat we deze relatie nog een jaar langer voort moeten zetten en dus een jaar langer moeten betalen. Vandaar dat we in dit plan van aanpak reeds een voorzet geven voor de visie op mantelzorg en vrijwilligerswerk. 13. Burgerparticipatie In dit project speelt de WMO-Adviesraad een belangrijke adviserende rol. Zij worden o.a. betrokken bij de visie-ontwikkeling en in de ontwerpfase van het uitvoeringsprogramma. Ook zal het concept-uitvoeringsprogramma voorgelegd worden aan de Dorpsplatforms en de Begeleidingsgroepen IDOP. 14. Communicatie Voor het Integraal Project Transities wordt een apart communicatieplan geschreven. De communicatie vanuit het deelproject Mantelzorg en Vrijwilligerswerk zal vrijwel altijd communicatie over de uitvoering zijn. In deze communicatie zal dan ook de BWI de zender zijn (in samenspraak met de gemeente). De communicatieparagraaf zal in een apart plan verder uitgewerkt worden. 7