Van ZiROP naar ICOS Hoe schaal ik de IC op bij rampen? van theorie naar planvorming

Transcriptie

1 Van ZiROP naar ICOS Hoe schaal ik de IC op bij rampen? van theorie naar planvorming Harry Naber Anesthesioloog/ IC arts Isala Zwolle Course director FDM Nederland

2 Disclaimer Geen financiële betrekkingen met de industrie Wel vergoedingen voor voordrachten Werkzaamheden FDM binnen huidige werksituaee; geen extra inkomsten

3 Rampen IncidenEe laag Echte rampen?

4 Rampen

5

6

7

8

9

10 Wat is een ramp? Een ramp is: Een gebeurtenis waarbij een plotse of geleidelijke achteruitgang van de algemene gezondheid van een samenleving optreedt zonder dat deze er adequaat mee om kan gaan. Een ramp is ook: Een situa;e waarbij de acute zorgvraag het zorgaanbod overtre<.

11 Ramptypen Flitsrampen Trage rampen

12 Flitsrampen Ongevallen Aanslagen Explosies Aardbevingen/ windhozen

13 Trage rampen Epidemie/ pandemie Structureel verlies IC capaciteit door falende infra structuur (kan acuut, elektriciteit, water)

14 Explosie Versus epidemie EXPLOSIE Soms honderden slachtoffers. Meeste paeenten zijn trauma paeenten. Dichtsbijzijnde ziekenhuis meeste slachtoffers. SEH, IC, chirurgische afdelingen en nazorg het meest belast. De ramp effecten zijn snel voorbij (cave nazorg). EPIDEMIE Kunnen duizenden slachtoffers zijn. Meeste paeenten zijn interne paeenten. PaEenten aanwezig in vele ziekenhuizen. Interne afdelingen en IC het meest belast. Duur van de gebeurtenissen vaak enkele weken tot maanden.

15 IC behoe\e bij locale incidenten Emergency department Directly from ED to ICU 12% Immediate surgery 36% Delayed surgery 36% CT scans 40% Operating room Post-op ICU 31% Critical care Data from Ann Surg 2006;243:

16 Regionale rampen en IC Aantal kriesch zieke overlevenden groter dan de regionale IC capaciteit. Bv: brand in druk openbaar gebouw, grote natuurramp, toxische inhalaee, epidemieën, nucleaire ramp (ontploffing). Noodzaak van een opemale locale/ instellings respons (GHOR, SEH, IC, ZiROP) Noodzaak van een regionale IC respons Mogelijk (inter)naeonale (IC) respons GRIP niveau s buiten ziekenhuis

17 Falende infra structuur van de IC Als de IC unit(s) minder of niet te gebruiken zijn Noodzaak van een opemale locale/instellings respons (GHOR, SEH, IC, ZiROP) Noodzaak van een regionale IC respons Mogelijk (inter)naeonale (IC) respons GRIP niveau s Denk echter ook aan afname personeel door ziekte (bij epidemie)

18 Kernpunten Sommige rampen geven; zowel een toegenomen IC zorgvraag als een IC capaciteit afname.

19 Kernpunten Intensive Care professionals moeten zich voorbereiden op een respons bij rampen Failure to prepare is Preparing for a failure

20 Ziekenhuis capaciteit hangt af van het type ramp New York - Downtown Hospital 448 slachtoffers op de eerste dag van de ramp. 21 patienten overgeplaatst, hospitaal bleef open

21 Waar te beginnen? ZiROP goed uitgewerkt voor SEH Planvorming extramuraal goed uitgewerkt Wat kunnen we daarvan leren? Hoe kunnen we onze denkwereld structureren?

22 Ziekenhuis Rampen Opvang Plan (ZiROP) Verplicht voor ziekenhuizen. Kapstok voor rollen/taken en verantwoordelijkheden van ziekenhuizen en clinici. Coördineert externe communicatie.

23 GRIP Niveau Reikwijdte van het incident GRIP 0 RouEne. Normale dagelijkse werkzaamheden van de operaeonele diensten GRIP 1 Bronbestrijding GRIP 2 Bron- en effectbestrijding GRIP 3 Bedreiging van het welzijn van (grote groepen van) de bevolking GRIP 4 Gemeentegrensoverschrijdend, eventueel schaarste

24 GRIP- classificaee Reikwijdte incident GRIP Niveau AcEeve onderdelen GRIP 1 Bronbestrijding met eenhoofdige leiding Meldkamer + CoPI GRIP 2 Bron- en effectbestrijding. Incidentbestrijding met duidelijke uitstraling naar de omgeving Meldkamer + CoPI + ROT + kernbezegng GBT GRIP 3 GRIP 4 GRIP 5 Bedreiging van welzijn van (grote groepen van) de bevolking binnen één gemeente Bedreiging van de bevolking, gemeente- grensoverschrijdend, eventueel schaarste Afstemming bij effecten in meerdere veiligheids- regio s waarbij bronregio coördineert Meldkamer + CoPI + ROT + GBT Meldkamer + CoPI + ROT + RBT Meldkamer + CoPI + ROT + RBT Mogelijk meerdere ROT s en RBT s GRIP 6 Het rijk maakt aceef gebruik van rijksbevoegdheden en stemt aceef af Mogelijk ICCb (Interdepartementale Commissie Crisisbeheersing)en MCCb (Ministeriële Commissie Crisisbeheersing) voor aansluieng rijk

25 GRIP niveaus op IC? Extramuraal, veel verschillende organisaees Op IC wel analogie: IC opschaling systeem ICOS 0: dag dagelijks 1: opgeschaald binnen IC/ OK /verkoever 2: opgeschaald binnen ziekenhuis 3: opgeschaald binnen regio/ massa IC zorg 4: landelijke opschaling/ landelijke triage

26 Wat moet je regelen? Wie gee\ informaee? Wie krijgt informaee? Wat moet je regelen? Wat speelt er nog meer?

27 CSCATTT C S C A T T T Command and Control Safety CommunicaEons Assessment Triage Treatment Transport

28 Strategisch niveau Crisisbeleidsteam TacEsch niveau OperaEoneel Team Acute Zorg OperaEoneel Team Facilitair Bedrijf OperaEoneel Team ICT OperaEoneel Niveau Werkvloer

29 AcEe kaarten en Taak AcEe kaarten Beschrijven de taken van elke sectie en de personen daarin Helpen de staf bij hun rollen en verantwoordelijkheden. Ook te gebruiken als taak omschrijving voor tijdelijke krachten

30 IdenEficaEe middelen

31 Kern aspecten voor opgeschaalde IC zorg Ruimte (Space) Spullen (equipment) (Stuff) Staf (Staff) Structuur (Structure) (SSSS)

32 Wat moet je doen als deze mate van vraag je opgeschaalde IC aanbod te boven gaat?

33 Massa IC zorg Veranderingen in : - Spectrum van IC interventies. - Personeel. - Duur van bij kritische ziekte/gewonde gebruik van ondersteunende apparatuur. - Doel - Het verlenen van een beperkt aantal specifieke IC behandelingen aan zoveel mogelijk patiënten. - Dit doel is in de USA gebaseerd op aanbevelingen van twee grote multi-disciplinaire expertgroepen.

34 Massa IC behandelingen Ondersteun de orgaansystemen die de meeste mortaliteit opleveren. Aangetoonde effectiviteit of goede klinische inschatting dat overleving haalbaar is. Geen gebruik maken van extreem dure therapieën/ materialen. Niet staf of materiaal verslindend.

35 Opgeschaalde IC staf (Tiering) Used with permission from Ontario Health Plan for an Influenza Pandemic. August 2008.

36 De GRIP van extramuraal wordt IC opschalingsschaal ICOS. De CSCATTT wordt leidraad voor de organisaee van de IC Ejdens rampen. Het begrip SSSS wordt grondthema van de zorg aanbod vergroeng.

37 CSCATTT ICOS 0 ICOS 1 ICOS 2 ICOS 3 ICOS 4 MedCo MedCo OT conform ZiROP met BT conform ZiROP BT conform ZiROP VeCo VeCo deelname leidinggevende IC OT conform ZiROP met OT conform ZiROP met Command and MedCo deelname leidinggevende IC deelname leidinggevende IC Control VeCo MedCo MedCo VeCo VeCo Hulpverlener reguliere PPE reguliere PPE reguliere PPE reguliere PPE reguliere PPE Safety Patiënt regulier regulier regulier regulier regulier Omgeving Communications Assessment Triage Treatment Transport 37 regulier regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) regulier (MDO) regulier overleg tussen MedCo en VeCo overleg acute as informeren ziekenhuisdirectie regulier Conform SSSS principe: ruimte maken meer personeel overweeg hogere opschalingsstructuur regulier regulier (interne/externe) verplaatsingen regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) regulier overleg tussen MedCo en VeCo overleg binnen OT overleg met meldkamer informeren ziekenhuisdirectie Conform SSSS principe: ruimte maken meer personeel (overweeg tiering staff) meer materiaal overweeg hogere opschalingsstructuur high en lower level IC bedden (interne/externe verplaatsingen) regulier regulier overweeg lower level IC pakket n.v.t. overweeg indien nodig externe interne verplaatsingen overplaatsing binnen ziekenhuis overweeg indien nodig externe overplaatsingen inzet MICU regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) regulier overleg tussen MedCo en VeCo overleg binnen BT overleg binnen OT overleg met meldkamer of Actiecentrum GHOR Conform SSSS principe: ruimte maken meer personeel (en tiering staff) meer materiaal inzet transport teams overweeg hogere opschalingsstructuur high en lower level IC bedden (interne/externe) verplaatsingen restrictie opname aanpassen pakket indien nodig interne verplaatsingen binnen ziekenhuis externe overplaatsingen (kan in nood zonder MICU) inzet MICU overweeg restrictie opname aan de poort na triage regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) regulier overleg tussen MedCo en VeCo overleg binnen BT overleg binnen OT overleg met meldkamer of Actiecentrum GHOR Conform SSSS principe: ruimte maken meer personeel (en tiering staff) meer materiaal inzet transport teams high en lower level IC bedden (interne/externe) verplaatsingen restrictie opname opname conform landelijk triage protocol aangepast pakket interne verplaatsingen binnen ziekenhuis externe overplaatsingen (kan in nood zonder MICU) inzet MICU overweeg restrictie opname aan de poort na triage

38 CSCATTT ICOS 0 ICOS 1 ICOS 2 ICOS 3 ICOS 4 Command and Control Safety Hoofd Intensivist Hoofd Intensivist voor logistiek / operationeel Intensivist voor medisch inhoudelijk OT conform ZiROP met deelname Hoofd Intensivist Hoofd Intensivist voor logistiek / operationeel Intensivist voor medisch inhoudelijk BT conform ZiROP OT conform ZiROP met deelname Hoofd Intensivist Hoofd Intensivist voor logistiek / operationeel Intensivist voor medisch inhoudelijk BT conform ZiROP OT conform ZiROP met deelname Hoofd Intensivist Hoofd Intensivist voor logistiek / operationeel Intensivist voor medisch inhoudelijk Hulpverlener reguliere PPE reguliere PPE reguliere PPE reguliere PPE reguliere PPE Patiënt regulier regulier regulier regulier regulier Omgeving regulier Communications regulier (MDO) Assessment regulier Triage regulier Treatment regulier regulier Transport n.v.t. regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) informeren medisch hoofd en verpleegkundig hoofd van IC overleg acute as informeren ziekenhuisdirectie ruimte maken meer personeel overweeg hogere opschalingsstructuur regulier (interne/externe) verplaatsingen overweeg indien nodig externe overplaatsing regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) informeren medisch hoofd en verpleegkundig hoofd van IC overleg binnen OT* overleg met meldkamer* informeren ziekenhuisdirectie ruimte maken meer personeel (overweeg tiering staff) meer materiaal overweeg hogere opschalingsstructuur high en lower level IC bedden (interne/externe verplaatsingen) overweeg lower level IC pakket interne verplaatsingen binnen ziekenhuis overweeg indien nodig externe overplaatsingen inzet MICU regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) informeren medisch hoofd en verpleegkundig hoofd van IC overleg binnen BT* overleg binnen OT * overleg met meldkamer of Actiecentrum GHOR* ruimte maken meer personeel (en tiering staff) meer materiaal inzet transport teams overweeg hogere opschalingsstructuur high en lower level IC bedden (interne/externe) verplaatsingen restrictie opname# aanpassen pakket indien nodig interne verplaatsingen binnen ziekenhuis externe overplaatsingen (kan in nood zonder MICU) inzet MICU overweeg restrictie opname aan de poort na triage+ regulier, overweeg scheiding hot zone en cold zone (bij bijvoorbeeld outbreak) regulier (MDO) informeren medisch hoofd en verpleegkundig hoofd van IC overleg binnen BT* overleg binnen OT* overleg met meldkamer of Actiecentrum GHOR* ruimte maken meer personeel (en tiering staff) meer materiaal inzet transport teams high en lower level IC bedden (interne/externe) verplaatsingen restrictie opname# opname conform landelijk triage protocol+ aangepast pakket interne verplaatsingen binnen ziekenhuis externe overplaatsingen (kan in nood zonder MICU) inzet MICU overweeg restrictie opname aan de poort na triage+

39 Legenda Disbalans Er is sprake van een disbalans als de vraag naar IC-capaciteit groter is dan aanbod. Zo n disbalans kan variëren in grootte en duur. ICOS ICOS 0 ICOS 1 IC Opschaling Structuur met daarbinnen niveaus van opschaling. Geen opschaling. Reguliere IC situatie (dagdagelijks), een disbalans wordt opgelost binnen IC. Opschalingsniveau gericht op het oplossen van een disbalans binnen de Acute As (SEH, OK, IC). ICOS 2 Opschalingsniveau gericht op het oplossen van een disbalans, nog binnen het ziekenhuis (gebruik maken van andere (verpleeg)afdelingen). ICOS 3 Opschalingsniveau gericht op het oplossen van een disbalans door hulp van buiten het ziekenhuis (overplaatsingen etc.). ICOS 4 Opschalingsniveau gericht op het oplossen van een disbalans via landelijke of internationale hulp. CSCATTT Afkomstig vanuit de MIMMS (Major Incident Medical Management and Support). CSCATTT is een All-hazard approach. Dat wil zeggen de gestructureerde, op alle situaties van toepassing zijnde respons op een disbalans. Deze kan toegepast worden op alle niveaus en door alle functionarissen die betrokken zijn bij de geneeskundige hulpverlening. De aanpak bestaat uit de zeven basiselementen CSCATTT waarover afspraken moeten worden gemaakt. Command & Control Wie heeft de hiërarchische leiding over welk proces? Safety Communications Assessment Hoe is de veiligheid gewaarborgd van de patiënten, hulpverleners en omgeving? Hoe is de communicatie geregeld? Wie communiceert met wie, wanneer, hoe en waarover? Wat is er aan de hand en hoe wordt situatie ingeschat? Het betreft een continue verkenning (beeldvorming en oordeelvorming) van een telkens veranderende (dynamische) situatie. Vooral gericht op te nemen acties op het gebied van Staff (mensen), Stuff (materialen), Space (ruimte), Structure (opschalingsstructuur (ICOS)) als respons op de disbalans. Triage Welke patiënten krijgen prioriteit bij een behandeling, wie wel of niet aan de beademing? Wie voert, waar, wanneer, welke triage uit. Treatment Hoe, door wie, wanneer, wordt welke behandeling uitgevoerd? Ook als bijvoorbeeld bepaalde voorzieningen ontbreken? Transport Hoe is de logistiek geregeld en geborgd van patiënten, hulpverleners, middelen? ZiROP BT (BeleidsTeam) Ziekenhuis Rampen Opvang Plan Overlegstructuur conform ZiROP voor het bestuurlijk/strategisch niveau. Deze term wordt ook gehanteerd wanneer er sprake is van één coördinerend team, dus wanneer BT en OT zijn verweven tot één team. OT (Operationeel Team) Overlegstructuur conform ZiROP voor de interne aansturing van de organisatie op tactisch niveau. PPE Personal Protection Equipment, passend als geldende persoonlijke bescherming voor het van toepassing zijnde scenario. Er zijn verschillende nivo s van PPE.

40 Hot zone & Cold zone Gebieden die worden verklaard tot besmet/vuil (hot zone) of veilig/schoon (cold zone) gebied. High en Lower level IC Gedurende een toegenomen zorgvraag kan de beschikbare beddencapaciteit zo worden ingedeeld dat de patiënten qua zorgzwaarte op een bepaalde IC unit worden gelegd. Tiering staff Werkwijze waarbij zorgteams worden ingesteld met niet IC-functionarissen die onder leiding staan van één specifieke IC-functionaris. Bijvoorbeeld 1 specifieke IC-verpleegkundige met 3 overige verpleegkundigen. Dit alles gericht op het vergroten van de hoeveelheid personeel bij een tekort aan specifiek IC-personeel. Hierdoor kan een relatief schaarse groep professionals meer patiënten zorg bieden dan onder reguliere omstandigheden. Aangepast pakket Het specifieke pakket aan zorg dat wordt geboden in geval dat het ideale pakket aan zorg door gebrek aan personeel, ruimte en materiaal niet meer geboden kan worden. Dit kan over alle IC s gelden of door vaststellen van hoger en lagere level IC s op specifieke afdelingen van de IC. MDO Dagelijks wordt toestand van de patiënt besproken in het multidisciplinair overleg waaraan verschillende functionarissen vanuit verschillende specialismen deelnemen. Dit is een onderdeel van het Assessment en geeft input aan de Triage. MICU Mobiele Intensive Care Unit. Deze wordt ingezet voor interklinisch transport van een IC-patiënt, begeleid door een MICU team (IC-arts en IC-verpleegkundige) en in een speciaal ingerichte ICambulance. In principe betreft dit geen spoedoverplaatsingen. Landelijk Triage Protocol In ontwikkeling, samen met de NVIC. Protocol dient ter verkrijgen van criteria om in massale overflow van de capaciteit de IC bedden toe te wijzen aan de patiënten met de meeste kansen/ rechten op zorg volgens een bruikbaar algoritme. SSSS principe Space, Stuff, Staff, Structure principe: voor verhogen van de IC capaciteit is een geschikte ruimte, spullen en personeel nodig. Space: de ruimtes moeten voldoen aan minimale veiligheids eisen en ruimte. Van belang is bijvoorbeeld de maximale stroomcapaciteit van het lokale lichtnet (voor bv meer monitors en beademingsapparaten) en voldoende capaciteit van het gasnetwerk (zuurstof aansluitingen en flow; een beademingstoestel verlangt een hoge zuurstofflow) Stuff : materialen: monitoren en beademingstoestellen met een verkorte handleiding en goede aansluitingen op lichtnet en gasnet. Verder ook voldoende uitzuigmateriaal, infuusmateriaal en PPE (Personal Protection Equipment) Staff : door Tiering en goede werkschema s kan de personele ondersteuning van een extra IC unit worden geregeld. Structure : de IC is van een nog groter belang voor de gehele ziekenhuis inzet gedurende een ramp. Dit komt niet alleen tot uitdrukking in SSS maar ook in de command and control van de organisatie. * Conform de afspraken in OT/BT worden deze taken uitgevoerd door een lid van het team (OT/BT), kan de intensivist zijn. Restrictie opname: naar gelang de capaciteit moet de intensivist zelf de patiënten triëren aan de poort (SEH of afdeling) # Landelijk triage protocol IC, is in bewerking samen met de NVIC. Het protocol kan als handleiding dienen bij de eerdere interne triage. +

41 Wat heb je nodig voor uitwerking? Awareness Scholing Gemeenschappelijke beeldvorming Gemeenschappelijk kader

42 Gelre Apeldoorn IC werkt aan uitwerking ICOS2 voor flitsramp Projectgroep met intensivisten en verpleegkundigen ImplementaEeplan Oefenen met ETS scenario s door externe ETS organisaee (Code Rood )

43 Vragen

44 Critical Care and Disaster Medicine Response Copyright 2009 Society of Critical Care Medicine

45 FDM Kernpunten Eendaagse cursus Bedoeld voor clinici die IC zorg zullen organiseren en uitvoeren Ejdens een ramp. Tevens voor managers die de respons organiseren in de planning (vooraf). Focus op intramurale Intensive Care aspecten van de rampenzorg. Ø Structuur voor gereguleerde opschaling Ø Uitwerking ICOS- CSCATTT schema Copyright 2009 Society of Critical Care Medicine

46 FDM doelstellingen Benoemen van het basale incidenten management Ejdens een ramp in structuur en funcee. Herkennen van de interacees tussen de IC respons en de algehele ziekenhuis respons Ejdens rampen. Bekend raken met de meest waarschijnlijke redenen voor een IC respons en tot welke IC behoe\e(s) dit leidt. Benoemen wat de belangrijkste toename gee\ in IC beschikbaarheid gedurende een ramp. Beschrijven welke beperkingen er kunnen ontstaan van de IC zorg Ejdens een ramp.

47 FDM doelstellingen Beschrijf het leidend principe voor triage en allocaee van schaarste aan IC zorg gedurende een ramp. Het verkrijgen van kennis over de mogelijkheden om de beademings/ic capaciteit van een ziekenhuis te kunnen vergroten, zowel qua materieel als qua personeel. Het herkennen van de situaees waarbij persoonlijke beschermingsmaatregelen genomen moeten worden en om omgevingsaspecten te veranderen gedurende de zorg voor IC paeënten.

48 FDM cursus opzet InteracEeve sessies Ø IC organisaee respons onderwerpen Ø Risico specifieke IC aandachtspunten Ø Verandering van normale IC respons Ejdens rampen en grootschalige incidenten Ø Bekend raken met de ICOS- CSCATTT Workshops: Ø Persoonlijke beschermingsmaatregelen (PPE) Ø ETS voor de IC

49 Vragen