JAARPLAN 2013 BOUWEND NEDERLAND REGIO NOORD. Pagina 1 van 41 Beleids- en activiteitenplan 2013 Bouwend Nederland regio Noord

Transcriptie

1 2013 JAARPLAN 2013 BOUWEND NEDERLAND REGIO NOORD DEFINITIEVE VERSIE 23 NOVEMBER 2012 Pagina 1 van 41 Beleids- en activiteitenplan 2013 Bouwend Nederland regio Noord

2 Inhoudsopgave 1. ALGEMEEN Inleiding Missie, kerntaken en doelstellingen van Bouwend Nederland INTERNE ORGANISATIE EN OVERLEG VAN REGIO NOORD Inleiding Regiobestuur Platform Infra Noord (PIN) Jong Bouwend Nederland (JBN) Afdelingen Regiokantoor Verenigingsactiviteiten Noord in OMGEVINGSANALYSE: DE NOORDELIJKE CONTEXT Algemeen/regionale kengetallen Woningmarkt Tempoversnelling in het Regio Specifiek Pakket (RSP) (compensatie Zuiderzeelijn) Het Noorden geeft geen krimp Duurzaamheid/Energy Valley Professioneel opdrachtgeverschap Onderwijs & Arbeidsmarkt EXTERN OVERLEG Algemeen extern overleg Algemeen overleg met leden Sociale zaken en Arbeidsomstandigheden Onderwijs en Arbeidsmarkt KADERNOTA S ACTIVITEITEN LOBBY Aanbesteden en contracteren Duurzaamheid Ketensamenwerking Ondernemerschap Regeldruk Volume/Bouw in Overig Regionale S&L-activiteiten BEGROTING BIJLAGEN Bijlage 1 Begroting Bijlage 2 Woningbouwstatistieken Pagina 2 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

3 1. ALGEMEEN 1.1 Inleiding In dit plan wordt beschreven welke activiteiten Regio Noord uitvoert in Eerst worden de beleids- en organisatorische kaders benoemd, daarna wordt ingegaan op de relevante thema s en activiteiten. In hoofdstuk 4 kunt u lezen aan welke activiteiten en overleggen deelgenomen wordt. In hoofdstuk 7 treft u de lobbydoelen aan. 1.2 Missie, kerntaken en doelstellingen van Bouwend Nederland Missie Bouwend Nederland verenigt, verbindt en ondersteunt bouw- en infrabedrijven. Bouwend Nederland staat voor een vitale bouwsector die bouwt aan duurzame vernieuwing van de leefomgeving. Kerntaken De kerntaken van Bouwend Nederland zijn belangenbehartiging, brancheontwikkeling en ledenservice. Belangenbehartiging Belangenbehartiging is in het beleidsplan ook gedefinieerd als lobby. In de lobby tracht Bouwend Nederland zodanige randvoorwaarden te creëren voor de bouw- en infraondernemingen, dat deze daarbinnen optimaal kunnen presteren. Brancheontwikkeling Bouwend Nederland stimuleert de verdere professionalisering en vernieuwing van de bouwsector door het aanbieden van programma s gericht op de bedrijfsvoering van bouwondernemingen. Belangrijkste thema s voor de komende jaren zijn ketenoptimalisatie en cultuur en leiderschap. Ledenservice Bouwend Nederland biedt de leden een uitgebreid pakket van dienstverlenende activiteiten aan, zowel in de vorm van eerste- als tweedelijnsdienstverlening en ledenvoordelen. Deze dienstverlening zal verder worden uitgebreid en in toenemende mate via het web worden aangeboden. Het effectief in samenhang met elkaar inzetten van de kerntaken is medebepalend voor het succes van Bouwend Nederland. Hier wordt de komende periode op ingezet. Pagina 3 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

4 Doelstellingen (uit beleidsplan : verdieping erop ): Bouwend Nederland staat de komende vijf jaar voor de volgende uitdagingen: Leden binden en boeien Veel leden zijn zich de afgelopen jaren steeds meer thuis gaan voelen bij Bouwend Nederland. Zowel voor deze leden als voor de leden die Bouwend Nederland nog niet zien als hún vereniging, komt het er de komende jaren op aan de binding met de vereniging te versterken en hen (blijvend) te boeien. Vitale sector Bouwend Nederland wil bijdragen aan de vitaliteit van de bouwsector. De vereniging zal inzetten op het ondersteunen van de leden om de economische crisis zo goed mogelijk door te komen. Om een vitale sector te blijven is het ook nodig dat de bouwsector zich verder vernieuwt. De fundamenten hiervoor zijn de afgelopen jaren gelegd. De komende jaren zullen lidbedrijven de vernieuwingsslag gaan maken. Bouwend Nederland ziet het als haar opdracht om dit proces mentaal te leiden en inhoudelijk te begeleiden. Duurzame oplossingen voor de gebouwde omgeving Bouwend Nederland wil de bouwsector positioneren als een sector die bijdraagt aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. De bouw heeft alles in huis om tegen aanvaardbare kosten op duurzame en energiezuinige wijze te bouwen, Nederland beter te helpen beschermen tegen het water en het mobiliteitsprobleem te verminderen. Bouwend Nederland wil er voor zorgen dat de sector de ruimte krijgt, zowel beleidsmatig, financieel als in praktische zin, om deze rol te vervullen. Tot 2020 signaleert Bouwend Nederland als belangrijkste thema s voor de bouwsector: Klantvraag en daarop afgestemde bouwconcepten Bouwconcepten dienen beter aan te sluiten op de klantvraag. Bouwbedrijven zullen blijvend moeten investeren in een directe relatie met klant en omgeving. Financiering van bouwopgaven Nu banken terughoudender zijn geworden in hun financiering, zijn er nieuwe financieringsmodellen nodig. Bouwbedrijven kunnen de afweging maken of ze daarin iets kunnen betekenen voor de klant. Duurzaamheid Klanten vragen steeds meer om duurzame bouwconcepten. Dit betekent vermindering van het energieverbruik, efficiënter omgaan met materialen en het verhogen van de gebruikskwaliteit en toekomstwaarde van de gebouwde omgeving. Imago van de bouwsector Nederlanders vinden de bouw belangrijk voor de Nederlandse samenleving. Het belangrijkste vindt men de kwaliteit, dat afspraken worden nagekomen, vakmanschap en prijs. Bouwondernemingen dienen de komende periode nog transparanter te zijn op het gebied van planning, prijs en kwaliteit van projecten. Pagina 4 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

5 Arbeidsmarkt Tot 2020 zal het aantal uitvoerende mensen in de bouw verder afnemen, onder meer door de toename van prefabricage en standaardisering. Er treedt een verschuiving op naar personeel dat opgeleid is voor het managen van bouwprocessen. Om de juiste mensen op de juiste plaatsen te krijgen, is het belangrijk om blijvend te investeren in onderwijs en opleiding. Ketensamenwerking Om de klantvraag tegemoet te komen en totaalconcepten te kunnen aanbieden, zullen bouwbedrijven in toenemende mate samenwerking moeten zoeken met bijvoorbeeld installatieen energiebedrijven. Pagina 5 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

6 2. INTERNE ORGANISATIE EN OVERLEG VAN REGIO NOORD 2.1 Inleiding Bouwend Nederland kent 5 regio s. Regio Noord omvat de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe en telt momenteel ca. 385 leden. In de regio staan de lobbyactiviteiten naar publieke opdrachtgevers en regionale organisaties centraal. Daarnaast naar behoefte van leden: uitwisselen van vakkennis, personeel en organisatie, opleidingen, bestuurlijke representatie, evenals in- en externe communicatie. Het regiokantoor heeft een coördinerende taak in de programmering van Bouwend Nederland in de regio; doordat afdelingen, de regio en hoofdkantoor zelf (thema)bijeenkomsten inplannen ontstaat het risico dat leden door de bomen het bos niet meer zien. De regio heeft hierin een schakelfunctie om tot goed samenspel en synergie tussen de verschillende niveaus binnen de vereniging te komen. De regio vervult ook bestuurlijke en verenigingstaken (zoals het ondersteunen van de afdelingen en het Platform Infra). Onderdeel van de taak is het geven van gevraagd en ongevraagd advies aan het bestuur van Bouwend Nederland. De focus is gericht op de collectieve belangenbehartiging vanuit de beleidsterreinen bouw- en inframarkt, onderwijs en arbeidsmarkt, sociale zaken en bedrijfsmaatschappelijk werk. Regio Noord (bestuur en regiokantoor) is het aanspreekpunt in de regio, zowel ten behoeve van de lidbedrijven, als ten behoeve van de externe relaties. 2.2 Regiobestuur Het regiobestuur bestaat uit 7 leden. Het bestuur vergadert zes keer per jaar. Tevens worden twee algemene regioledenvergaderingen gehouden en wordt er twee keer per jaar (informeel) overleg gevoerd met de afdelingsvoorzitters. Daarnaast is er twee maal per jaar afstemming met de ambtelijk secretarissen uit regio Noord. In het najaar wordt het overleg gecombineerd met een bezoek van een delegatie uit het landelijke bestuur ten behoeve van een goede afstemming tussen nationale en regionale aangelegenheden. Pagina 6 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

7 Het regiobestuur is per april 2012 als volgt samengesteld: Jaring Feenstra (vz)* Jorritsma Bouw B.V., Bolsward George Kempenaar (vice vz.) Jansma Drachten B.V., Drachten Willem Dijkstra KWS Infra B.V., Leek Harke Hartmans* Jac. Knol B.V. GWW, Akkrum Fré Kooi Bouwbedrijf F. Kooi B.V., Noordhorn Karel Hoekman Bouwbedrijf Nimberg B.V., Havelte Jans Vording** Simon Benus Bouw B.V., Stadskanaal * Jaring Feenstra en Harke Hartmans zijn tevens lid van het Algemeen Bestuur van Bouwend Nederland (resp. voor b&u en infra). ** Jans Vording treedt in 2013 af. 2.3 Platform Infra Noord (PIN) Het Platform Infra Noord organiseert activiteiten in het kader van de belangenbehartiging in de regionale infrastructuur. Ca. 40 infra-leden uit Noord hebben zich hierbij aangesloten. Het regiokantoor ondersteunt het platform in het opzetten van activiteiten voor de leden. Het regiobestuur kan de PIN(commissie) inzetten bij infraspecifieke thema s en externe overleggen. Hierover zijn afspraken gemaakt inzake het overleg met o.a. Rijkswaterstaat Noord, Vereniging Stadswerk en de Initiatiefcommissie. Het activiteitenplatform verantwoordt aan het regiobestuur en is gericht op ledenbinding en brancheontwikkeling. Doel PIN: complementair en versterkend zijn voor regio en hoofdkantoor inzake de infraspecifieke regionale belangenbehartiging regionale bedrijven met activiteiten in de infra een laagdrempelig platform bieden voor kennisoverdracht en -uitwisseling; zorgen voor ledenbinding en herkenbaarheid. De PIN-commissie is als volgt samengesteld: George Kempenaar (vz) Jansma Drachten B.V., Drachten Willem Dijkstra KWS Infra B.V., Leek Romke Fabriek Van der Wiel Infra & Milieu B.V., Drachten Wim de Keijzer Kon. Sj. Dijkstra B.V., Leek Didier Niland Hemmen Aanneming Wegenbouw B.V., Nieuw-Dordrecht Pagina 7 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

8 De PIN-commissie organiseert voor de PIN-leden het volgende programma: 4 Contactbijeenkomsten met sprekers/voorlichting, met afsluitend borrel/buffet 1 korte technische excursie 1 activiteit met partners (cultureel uitstapje) De jaarlijkse bijdrage voor het lidmaatschap van het PIN is vastgesteld op 500,-- per bedrijf. Voor de excursies worden daarnaast eigen bijdragen in rekening gebracht. 2.4 Jong Bouwend Nederland (JBN) Jong Bouwend Nederland biedt een platform waar jonge (aankomende) managers en (aankomende) directeuren van lidbedrijven elkaar ontmoeten om kennis en ervaring uit te wisselen. Jong Bouwend Nederland reikt vooral actuele ondernemers- en managementthema s aan waarmee je je verder kunt ontwikkelen. Het bestuur van Jong Bouwend Nederland regio Noord bestaat op dit moment uit: o Jan Notebomer Notebomers Bouwbedrijf, Lutjegast o Jan Veenstra Beton- en Aannemersbedrijf Veenstra, Jistrum o Bert Wanders Buursema Bouw, Erm In 2011 is de kern Groningen/Drenthe opgericht (in Friesland was er al een actieve eigen kern). Daarmee is er een betere rolverdeling tussen regio en kernen gecreëerd. Bestuur Regio Noord: - 1 vertegenwoordiger Friesland - 1 vertegenwoordiger Drenthe - 1 vertegenwoordiger Groningen - secretariaat Kern Friesland Kern Groningen/Drenthe In Regio Noord zijn 95 JBN leden, daarvan zijn er 45 lid van Kern Friesland en 15 lid van Kern Groningen/Drenthe. Er is afgesproken dat de Kern Friesland en de Kern Groningen/Drenthe de sociale en verbindende bijeenkomsten gaan organiseren. Pagina 8 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

9 Regio Noord blijft bijeenkomsten uitvoeren die aansluiten op de kernen, middels het organiseren van masterclasses en cursussen, meer gericht op de inhoud dus. De activiteiten van Jong Bouwend Nederland regio Noord worden ook ondersteund door het regiokantoor, zo ook de opstart van Kern Groningen/Drenthe. 2.5 Afdelingen De afdelingen zijn belangenbehartigers binnen hun eigen werkgebied en binden daar de leden. Er zijn 4 actieve afdelingen in regio Noord: Friesland, Centraal Groningen, Regio Groningen en Drenthe e.o. De Friese afdeling is in 2009 ontstaan uit een fusie van 4 afdelingen; daarmee is één van de grootste afdelingen in Nederland ontstaan met ca. 200 leden en veel activiteiten (zie Om de nieuwe schaalgrootte niet ten koste te laten gaan van het onderlinge contact, worden op lokaal niveau enkele sociëteiten georganiseerd c.q. ondersteund (Heerenveen, Sneek, Leeuwarden). Deze maken geen deel uit van de verenigingsstructuur van Bouwend Nederland. De Groningse afdelingen hebben in 2008 uitgesproken na de recente fusies het niet opportuun te achten nu (al) te denken aan een eventuele provinciale fusie, dit is in nogmaals besproken. De Groningse afdelingen willen wel samen vakinhoudelijke bijeenkomsten organiseren. Na de fusie in Bouwend Nederland hebben veel, met name kleinere, Drentse lidbedrijven opgezegd en zich verenigd in een afgesplitste groep, de NVBU. In 2006 is een nieuwe afdeling Drenthe e.o. voor de Bouwend Nederland leden van start gegaan. Bouwend Nederland heeft ca. 55 leden in Drenthe. Afdelingen vertolken op lokaal en streekniveau het algemene beleid van de vereniging en brengen daarbij gebiedsspecifieke zaken in. Belangrijke taken van de afdelingen zijn: het bevorderen van het collegiale contact, het bijdragen aan collectieve belangenbehartiging, bijdragen aan de meningsvorming over het te voeren beleid, het uitdragen van het door Bouwend Nederland vastgestelde beleid, het behandelen van lidmaatschapszaken en het zorgen voor een bestuurlijke band met de samenwerkingsverbanden voor de vakopleiding. Het regiokantoor ondersteunt de afdelingen beleidsmatig. Elke afdeling beschikt over een contactpersoon vanuit het regiokantoor. De contactpersoon fungeert als adviseur van het afdelingsbestuur en heeft een belangrijke informerende functie op de ledenvergaderingen van de afdelingen. Pagina 9 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

10 2.6 Regiokantoor De regio beschikt over een eigen regiokantoor in Groningen dat onderdeel vormt van het bureau. De samenstelling van het regiokantoor is als volgt: Rolf Koops, regiomanager/beleidsmedewerker Cees Udinga, bedrijfsadviseur sociale zaken Vacature, beleidsmedewerker onderwijs en arbeidsmarkt Sjoerd Wind, adviseur markt en overheid Titia Brummel, secretaresse (50%) Annette Korving, secretaresse (50%) Tonny Grotenhuis, sociaal bemiddelaar Verenigingsactiviteiten Noord in 2013 Speerpunten 2013: intern Sterkere betrokkenheid van met name de Groningse afdelingen in externe belangenbehartiging. Samenwerken PIN met sectie Infra Klein aan betere ledenbinding Continuïteit nieuwe JBN Kern Groningen/Drenthe borgen Ledenbinding: minimaal 60 bedrijfsbezoeken Ledenaantal Noord stabiel/ook in Drenthe Opzetten klankbordnetwerk voor leden met o.a. oude ondernemers/bestuurders (voortbordurend op de ervaringen van de afdeling Fryslân) Verenigingsaangelegenheden 2013: Regiovergaderingen, bestuursvergaderingen, overleg met afdelingsvoorzitters, onderhouden relatienetwerk Organiseren en ondersteunen van ledenbindende activiteiten en versterking van de banden met alle noordelijke leden (o.a. voortzetting ledenbezoeken) Ondersteuning en advisering aan afdelingen, met afdelingen initiëren/ondersteunen van overleg tussen gemeenten/plaatselijke ondernemers op basis van modelagenda en contactgroep(en) Begeleiding Platform Infra Noord (PIN, zie 2.3.) De werkzaamheden van de Stichting Sociale Bemiddeling (SSB) breder bekend maken onder de b&u-lidbedrijven 1 Landelijk zijn drie sociaal bemiddelaars actief. Deze ondersteunen werknemers van lidbedrijven bij persoonlijke (relationele of financiële) problemen. Deze vorm van dienstverlening kan het best getypeerd worden als bedrijfsmaatschappelijk werk. Voor de Regio Noord is Tonny Grotenhuis als sociaal bemiddelaar werkzaam. Pagina 10 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

11 PR & communicatie: o medewerking verlenen aan landelijke Dag van de Bouw, met inzet van regionale dagbladen. Gebruik maken van de regionale (schrijvende) pers en omroepen ten aanzien van standpunten Bouwend Nederland en regionale ontwikkelingen bouwmarkt en de visie hierop. Benutten van publicitaire kansen voor reputatievernieuwing en extra regionale exposure voor De Bouw maakt het o actief noordelijke activiteiten en thema s intern en extern communiceren via daarvoor beschikbare landelijke media binnen Bouwend Nederland Pagina 11 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

12 3. OMGEVINGSANALYSE: DE NOORDELIJKE CONTEXT Algemeen Friesland Groningen Drenthe Landelijk Inwoners in 2012: Inwoners in 2020: Huishoudens in 2012: Huishoudens in 2020: Aantal motorvoertuigen : (+4%) (+3,3%) (+3,3%) Aantal motorvoertuigen : (+4%) (+3,3%) (+3,3%) Opbrengsten opcenten (milj. euro): 61 49,3 48, percentages tov landelijk Gegevens bouw- en inframarkt Friesland Groningen Drenthe Landelijk Rijkswegen (km) 318 (+6,2%) 211 (+4,1%) 238 (+4,6%) 5121 Provinciale wegen (km): 671 (+8,5%) 606 (+7,7%) 518 (+6,6%) 7863 Gemeentelijke wegen 7836 (+6,7%) 5832 (+5%) 6820 (+5,8%) Totaal wegen (km): 8825 (+6,4%) 6649 (+4,8%) 7576 (+5,5%) Provinciale vaarwegen (km): 625 (+37,6%) 161 (+9,7%) 144 (+8,7%) 1664 Totaal vaarwegen (km): 960 (+15,4%) 522 (+8,4%) 172 (+2,8%) 6219 percentages tov jaar eerder Ontwikkelingen bouwen inframarkt Friesland Groningen Drenthe Landelijk Woningvoorraad: Gereedgekomen woningen (-3,3%) 1883 (+22,4%) 775 (-21,5%) (+3%) Bouwvergunning verleend voor woningen (+34%) 1881 (+27,2%) 1389 (+4,3%) (-8,1%) Pagina 12 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

13 Gemiddelde woningwaarde (-2,6%) (-2,2%) (-2,4%) (-2,1%) Woningbouwproductie (EIB) 2012 (milj. euro) 625 (+3,3%) 530 (+7,1%) 345 (-14,8%) (-4,1%) Utiliteitsbouwproductie (EIB) 2012 (milj. euro) 395 (+11,3%) 460 (+1,1%) 240 (-11,1%) (-6,1%) Onderhoudsmarkt voor gebouwen (EIB) 2012 (milj. euro) 375 (+1,4%) 330 (+1,5%) 275 (+1,9%) 9225 (+0,8%) Gww-productie (EIB) 2012 (milj. euro) 320 (-3%) 320 (-3%) 310 (-3,1%) (-4%) percentages tov jaar eerder Sociale zaken Friesland Groningen Drenthe Landelijk Bouw CAO (1ste kwartaal 2009) Bouw CAO (2de kwartaal 2011) 5911 (-19,3%) 3137 (-6%) 3091 (-20,5%) (-13%) 3.1 Algemeen/regionale kengetallen De noordelijke provincies zetten in hun visie op de economische ontwikkeling in op 4 speerpunten waarmee het Noorden zich kan onderscheiden: water (o.a. wetsus Fryslân) energie (Energy Valley) sensortechnologie in Drenthe healthy aging. In de infrastructuur, de woningmarkttransitie en de duurzame energie-industrie kunnen in het Noorden forse resultaten worden geboekt. Veel middelen liggen klaar en moeten tot rendement komen. De politiek staat voor de uitdaging hiermee aan de slag te gaan en tegelijkertijd met een antwoord te komen op de krimp, zowel in eigen huis als in de buitengebieden. Een en ander gaat gepaard met bestuurlijke opschaling: in Groningen en in Fryslân wordt concreet gewerkt aan gemeentelijke herindelingen en aan de vorming van de RUD s, de regionale uitvoeringsdiensten. VNO-NCW Noord heeft in het verleden bepleit voor de vorming van het landsdeel Noord, D66 heeft in de recente campagne opschaling van overheden ook geroepen zodat deze discussie weer erg levendig is. Dat zou goed kunnen passen bij het idee van een regionale infra-autoriteit. Pagina 13 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

14 De totale productie in de bouwnijverheid in Noord-Nederland is laatstelijk (voor 2012) door het EIB (jan. 2012) geraamd op ca. 4,7 miljard (een kleine 9% van het landelijk totaal). Dat is een daling van 6% ten opzichte van Echter, 2010, 2011 en 2012 zijn bijna hetzelfde in het Noorden. En er moet in de nabije toekomst rekening worden gehouden met beperkte krimp van -0.5% in De kritische massa in de noordelijke markt is relatief beperkt, waardoor dips diep doorwerken in continuïteit en bezetting binnen de regionale bedrijven, terwijl de ervaring leert dat verbetering in de economische situatie (koopkracht woonconsument, budgetten lagere overheden) zich pas na verloop van tijd vertaalt in de uitvraag aan de bouwsector. Dit na-ijleffect is in de economische structuur van Noord-Nederland vaak groter dan elders. Het CBS is net met cijfers naar buiten gekomen dat de bouwsector het erg zwaar heeft te verduren. Er zijn verschrikkelijk veel faillissementen geweest in de bouwsector in de eerste helft van Aanvankelijk leek het er op dat de crisis in 2010 voorbij zou zijn, echter wordt dat punt steeds verder vooruitgeschoven. Er zijn signalen dat de veerkracht van de regionale economie toeneemt (energie-industrie!) en dat ontwikkelingen meer parallel lopen met het landelijke beeld of zelfs gunstiger zijn. Dit jaar heeft het regiobestuur een brandbrief gestuurd aan de gemeenten om de huidige marktsituatie uit te leggen en hoe zwaar de bedrijven het daarmee hebben. In deze brief staan handreikingen hoe gemeenten mee kunnen helpen de sector, en dus de motor van de economie, weer levendig te krijgen. Inhoudelijk is de brief gestoeld op drie pijlers namelijk: De inzet versterken op verduurzaming en energiebesparing in de bestaande woningvoorraad en in uw eigen gebouwen. Inzet op SLIM ( Laat de kwaliteit van uw (wegen)infrastructuur niet (verder) afglijden; houd onderhoud van uw infrastructuur op niveau en durf meer over te laten aan de markt. Bied ruimte voor flexibele en marktgerichte duurzame nieuwbouw met een lager overheidsaandeel in de stichtingskosten. In de bijlage van de brief zijn deze punten verder uitgewerkt en zijn er best practises benoemd. De volledige brief en de bijlage van de brief zijn te vinden op de website van Bouwend Nederland regio Noord (www. bouwendnederland.nl/regionoord/) Mediaterugblik afgelopen jaar Op de volgende pagina is een collage van krantenkoppen opgenomen uit onze regio naar aanleiding van activiteiteten of persberichten van Regio Noord. Pagina 14 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

15 Pagina 15 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

16 3.2 Woningmarkt Gereedgekomen woningen regio NOORD Groningen Friesland Drenthe Ook in onze regio heeft de tijdelijke BTW-verlaging in 2011 en de energiebesparingssubsidie een flinke impuls gegeven aan onderhoud en verbouwing zeker in de particuliere mkb-markt. Maar in de woningbouw en de commerciële u-bouw is het de vraag wanneer herstel zichtbaar gaat worden en op welk niveau zich een nieuw evenwicht aftekent. De woningmarktonderzoeken die we samen met de provincies doen, tonen dat kleine niches, segmenten/locaties wel degelijk afzet hebben; maar in de breedte is de markt structureel lager. Gemeenten zitten op veel plaatsen met stagnerende grondexploitaties in hun maag. Hier en daar wordt fors afgeboekt. Meerstad bij Groningen lijkt de grootste bijstelling te moeten verwerken, vooral door de grote voorinvestering in het nieuwe meer. Herstel zal met name afhangen van de ruimte om echt gedifferentieerd en marktgericht te bouwen. Globaler bestemmen, vlottere procedures en een lager aandeel publieke lasten in de stichtingskosten van nieuwbouw zijn nodig voor aanpassing aan de nieuwe werkelijkheid. Voorbeeld van de zoektocht naar het nieuwe ontwikkelen is De Zuidlanden bij Leeuwarden. Pagina 16 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

17 Huidige marktsituatie, case De Zuidlanden in Leeuwarden Om de huidige marktsituatie goed te kunnen schetsen is als voorbeeld De Zuidlanden in Leeuwarden genomen. Dit gebied wordt begrensd door aan de noordkant Leeuwarden, aan de westkant de A32, aan de zuidkant de N31 en aan de oostkant door de Drachtsterweg. Het bouwen is begonnen in 2006, de wijk zou in 2020 uit 6500 woningen bestaan. Gemiddeld komt dit uit op 450 woningen per jaar. In 2010 zijn er 102 woningen gerealiseerd en in De verwachting voor 2012 zijn 80 woningen. Financieren Wat vooral opvalt in de uitgave van grond is stroperigheid van de financieringen. Banken doen daar nog steeds moeilijk over, zeker bij de vrije kavels, waarbij de koper, voordat hij een hypotheekvoorstel kan krijgen, eerst een optie voor de grond moet hebben en een bouwvergunning, met alle daarbij horende kosten. De gemeente Leeuwarden probeert de drempel voor kopers zo laag mogelijk te houden en geeft daarom ook grond uit in erfpacht. Het canon is 3,5% en wordt de komende 10 jaar alleen op inflatie gecorrigeerd. Het recht tot kopen blijft altijd en kan op ieder moment. De nieuwe manier van gebiedsontwikkeling In het gebied wordt veel geëxperimenteerd, op een bepaalde plek is het welstandsvrij, met de kreet, alles mag, als je maar in je eigen energie voorziet, dit om veel ruimte te bieden aan duurzame oplossingen die niet direct in een confessioneel ontwerp passen. Op het gebied van duurzaamheid zijn grote sprongen gemaakt. De bouwers hebben ook mee mogen denken over het beleid. Hierdoor is beleid ontstaan dat door iedereen gedragen wordt. Omdat de grondprijzen gekoppeld zijn als percentage aan de VON prijs van de woningen, geeft de gemeente korting op de grond zodra er extra maatregen worden genomen. De gemeente Leeuwarden heeft als ambitie om in 2020 fossielvrij zijn. Ook mag je als ontwikkelende bouwer met eigen producten het gebied invullen. Wanneer de verkoop niet succesvol is mag de grond weer terug naar de gemeente, zodat iemand anders de kans krijgt. Aanvankelijk was het de bedoeling om deze wijk in een keer te ontwikkelen, daar is de gemeente vanaf gestapt. Er worden nu dorpen gecreëerd van maximaal 300 woningen. Projecten worden steeds kleiner, een projectgrootte van 6 tot 10 woningen is nu gangbaar. De voortgang wordt gefrustreerd door drie faillissementen van betrokken partijen op rij. Grondprijzen Vaak wordt er door de leden gesproken over de hoogte van de grondprijzen. Om de grond verkoopbaar te houden en de wijk goed bewoonbaar, moet er volgens de gemeente rekening gehouden worden met een verhouding 1 : 2 (verkochte grond : grondontwikkeling gemeente) om een attractieve leefomgeving te laten ontstaan. Kortom, voor elke vierkante meter verkochte bouwgrond moet de gemeente twee vierkante meter zelf ontwikkelen voor parkeerplaatsen, groen, water en speelveldjes. De vraag blijft dan wat een lage grondprijs is. Pagina 17 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

18 3.3 Tempoversnelling in het Regio Specifiek Pakket (RSP) (compensatie Zuiderzeelijn) In de infra staan grote investeringen op stapel (RSP), in totaal inclusief de regionale spin-off ca. 3 miljard tot Maar de markt is vooralsnog zeer mager door stagnatie op de gemeentelijke markt en verdringing door minder gww-werk in de woningbouw. Veel mkb-infrabedrijven hebben het moeilijk om het hoofd boven water te houden. Asfaltproductie in Noord-Nederland (in tonnen) Regio Noord januari verschil februari maart % april % mei % juni % juli % augustus % september % oktober % november % december % Totaal % Asfaltproductie verschil Totaal productie Nederland (in tonnen) % Regio Noord (percentage tov landelijk) (5,9%) (6,7%) 19% Regio Oost (percentage tov landelijk) (22,5%) (19,6%) -8% Regio West (percentage tov landelijk) (44,5%) (46,9%) 11% Regio Zuid (percentage tov landelijk) (27,1%) (26,8%) 4% Wel zijn er forse investeringen in de watersector (waterschappen, dijkverhogingen, groei wonen aan water, waterrecreatie). Het RSP heeft een aparte status in het MIRT. Het wordt hoog tijd dat deze Zuiderzeelijngelden zichtbaar van voorbereiding in uitvoering komen. Kritische keuzes moeten worden gemaakt ten aanzien van de investeringen die nog boven de markt hangen. Het. spoor Groningen Heerenveen is gesneuveld in de overcommitering van de noordelijke provincies. En uitvoering van marktgerede onderdelen verdient prioriteit. Pagina 18 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

19 Doorschuiven brengt onverantwoorde risico s in tijd en geld met zich mee en gaat ten koste van werkgelegenheid en continuïteit in de sector. Een belangrijke kans voor versnelling ligt in slimmer gebruik van de kennis en capaciteit in de markt. Het noordelijke infrabedrijfsleven heeft veel last van het hollen of stilstaan-effect : Oplopende prijzen Tijdsoverschrijding Kwaliteit? Veel gedoe Fluctuatie bouwproductie Faillissementen Werkeloosheid Verspilling Zowel bestuurlijk als ambtelijk zetten we actie op dit thema: - bestuurlijk overleg breed via de Bestuurscommissie Stedelijke Ontwikkeling en Mobiliteit (met de 3 gedeputeerden en wethouders van Emmen, Assen, Groningen en Leeuwarden) samen met VNO-NCW Noord, MKB Noord, EVO, TLN en NLingenieurs. Deze commissie heeft toegezegd te sturen op versnelling en integraal te zullen rapporteren over de voortgang. Belangrijkste beslispunt was de haalbaarheid en al dan niet doorzetten van de nieuwe spoorlijn Heerenveen- Groningen. Deze gaat niet door, wat volgens velen een historische fout is. Het is nu zaak zo snel mogelijk naar alternatieven te zoeken in verband met het einde van RSP in NRB: innovatie een boost geven door middel van het RSP-programma kenniscirculatie op aspecten van duurzaamheid, economische impact, verkorten doorlooptijd en sociale innovatie (SROI) - ambtelijk overleg met het RSP-programmateam met RWS en Prorail en gericht op praktische uitgangspunten om RSP slimmer uit te voeren. Bijvoorbeeld harmoniseren eisen voor bedrijfsleven (timing met geïntegreerde contracten in verband met tenderkosten, toepassing digitaal aanbesteden). 3.4 Het Noorden geeft geen krimp In de flanken van de regio is sprake van demografische krimp (Eemsdelta, Noord-Fryslân en de Veenkoloniën). Dat is niet hetzelfde als huishoudensontwikkeling en economische krimp, integendeel. Bouwbedrijven weten al lang dat zaken daar niet vanzelf gaan. De urgentie van vernieuwing in de krimpgebieden biedt kansen voor een kwaliteitsslag. Pagina 19 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

20 Innovatie in termen van bestuurlijke vernieuwing en opschaling, duurzaamheid en cradle-to-cradle, nieuwe woonvormen, publieke voorzieningen, publiekprivate samenwerking en ketensamenwerking. Nog meer beperkende planologie en regels kunnen zeer wel averechts werken. Transitie- en saneringsfondsen met ontschotting van geldstromen kunnen gaan werken als hefboom voor de markt. VNO-NCW Noord, de Rabobank, corporatie Lefier en twee Oostgroningse gemeenten zijn betrokken bij een interessant experiment om particuliere woningen uit de markt te halen. Dit bevordert doorstroom en voorkomt verdere devaluatie in een gebied. We zullen dit nauwgezet volgen. Eigenlijk voor het gehele landelijke gebied in Noord-Nederland, maar in het bijzonder voor Oost- Groningen, Eemsdelta, de Veenkoloniën en Noordoost Fryslân neemt de bevolkingsafname een prominente plaats in in het ro- en wonenbeleid van provincies, gemeenten en corporaties. Woningbouwprogramma s worden neerwaarts bijgesteld en in de bestaande voorraad zit amper doorstroming. De provincies willen samen met o.a. de markt strategieën ontwikkelen in het kader van een vitaal platteland en inzetten op kwaliteitsbehoud en verbetering van het wonen en bijv. het voorzieningenniveau. Hoewel veel (kleinere) lidbedrijven niet veel met de langere termijn bezig zijn, lijken veel bedrijven toch behoorlijk krimp-proof. De ondernemers zijn gewend in een dunne markt te opereren en daarbij wendbaar en scherp aan de wind te varen. Maar het project levert ook aanknopingspunten voor de lobby (bijv. meer ruimte voor kleinschalige particuliere initiatieven in de dorpen), ledenservice en brancheontwikkeling. Landelijk is de visie van Bouwend Nederland op krimp vastgelegd in de bestuursnotitie Bevolkingskrimp. Belangrijkste aanbeveling is ook hier dat de slag van kwantiteit naar kwaliteit moet worden gemaakt. Meer informatie over de krimpagenda van Noord-Nederland is te vinden op Alle drie de noordelijke provincies pakken een actieve regierol inzake omgaan met krimp. In Groningen is de ontwikkeling het meest manifest en ook de beleidsagenda het meest concreet. De aanpak van de provincie ligt nu vast in het Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling KIJK OP KRIMP. Enkele belangrijke prioriteiten voor de bouw uit dit plan zijn: - opzetten van een transitiefonds woningvoorraad, vooral bedoeld voor de goedkope koopsector, te vullen met o.a. rijks-, provinciale en gemeentelijke middelen en in combinatie met verduurzaming en woningverbeteringsprogramma s zoals Meer Met Minder en het Woningenplan (N.B.: de totale transformatie voor Oost-Groningen en de Eemsdelta wordt geraamd op 750 miljoen!) - bestuursakkoorden en gebiedsgerichte woon- en leefbaarheidplannen met gemeenten, provincie, rijk en corporaties (eind 2009 is het pact Regio Eemsdelta afgesloten: in de periode woningen bouwen en slopen!) Pagina 20 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

21 De provincies zouden nog meer kunnen sturen op samenwerking met het bedrijfsleven voor vernieuwende concepten, terughoudendheid in beperkende planologie en regels en het gebruik van transitie- en saneringsfondsen om een duurzaam perspectief voor de krimpgebieden te bieden. Op 16 mei 2012 is het Convenant Woon en Leefbaarheidsplan regio Eemsdelta ondertekend door de provincie, gemeenten, woningbouwcorporaties, zorg- en welzijnsinstellingen, onderwijsinstellingen en MKB Nederland Noord. Hierin wordt verder uitgewerkt hoe de krimpgebieden leefbaar gehouden kunnen worden en worden er houtskoolschetsen gemaakt met betrekking tot de woningmarkt in de krimpgebieden. Hiervoor wordt een intersectorale stuurgroep gevormd (stuurgroep PLUS) 3.5 Duurzaamheid/Energy Valley De noordelijke provincies profileren zich gezamenlijk als Energy Valley. In het Noordelijk Energie Akkoord met het rijk van eind 2008 en het Woningenplan worden deze ambities doorvertaald naar de gebouwde omgeving (2009 t/m 2015). Grofweg is de ambitie nieuw te bouwen woningen aan een strengere energienorm te onderwerpen en woningen in de bestaande voorraad energetisch op te knappen (50/50 particulier-corporatiebezit). De inzet op verduurzaming van bestaande woningvoorraad verdient blijvende prioriteit. Daar valt nog zoveel te winnen: energiebesparing, waardebehoud in particulier bezit en ruimtelijke kwaliteit en werkgelegenheid in de lokale bouweconomie. Die markt begint zich langzaam te ontwikkelen: zorg met het Woningenplan voor de beslissende versnelling. Bestaande bouw In 2009 zijn er 3 subsidieregelingen voor Subsidieregeling Energiebesparing Bestaande Bouw (SEBB) in werking getreden voor elk van de provincies. De uitvoering is handen van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (zie en haakt aan op de Meer met Minderuitgangspunten. Groningen en Fryslân hebben elk één miljoen euro vrijgemaakt voor een eerste ronde; Drenthe 0,7 miljoen. Deze eerste tranches zijn inmiddels alweer uitgeput door particuliere aanvragers (ca aanvragen in totaal). De tweede tranche van 3 miljoen euro is beschikbaar gesteld. Daarvan is nu al euro benut en dus nog euro beschikbaar. Daarnaast zijn er verschillende gemeenten die extra stimuleringsmaatregelen nemen; bijvoorbeeld de stad Groningen in het kader van het programma De Duurzaamste Stad met eigen Meer Met Minder-loket. De gemeenten Assen, Meppel, Slochteren en Littenseradiel hebben via SVN een duurzaamheidlening van maximaal euro per huishouden beschikbaar gesteld. Deze constructie is een revolving fund. Het aantal Meer Met Minder-deelnemers in Noord-Nederland bedraagt 340 (juli 2011: 90 leden Bouwend Nederland). De drie noordelijke provincies hebben zwaar ingezet met het programma SLIM, om de bestaande gebouwde omgeving te verduurzamen. De bedoeling van dit progamma is om verschillende consortia te laten ontstaan die ieder op hun eigen manier de markt benaderen om deze verduurzaming te verwezenlijken. Pagina 21 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

22 Hiertoe zijn 13 consortia uitgekozen van de 31 inschrijvers. De geselecteerde consortia krijgen subsidie voor de marketing, maar moeten daarvoor kennis delen met de andere, ook niet geselecteerde, consortia. Hoewel de markt op dit moment moeilijk is, worden er op kleine schaal toch wat successen geboekt. Inzet Regio Noord Alhoewel er verschil van mening bestond met de provincies over timing en niveau van de energienorm voor nieuwbouw, beschouwt Bouwend Nederland regio Noord zich als partner in het Woningenplan en willen we daar een actieve bijdrage aan blijven leveren. Ook in de context van de krimpopgave is verduurzaming niet alleen maatschappelijk gewenst, maar ook aanjager van nieuwe businessmodellen en innovatie in de bouw. In ons jaarplan stellen we o.a. de volgende nieuwe activiteiten voor: - een verzamelsite met best practises uit de bouwpraktijk (nieuw en bestaand) - de gebouwde omgeving meenemen in de branding van Energy Valley - kwaliteit in de kolom op een hoger plan met behulp van qv10 en infrarood. 3.6 Professioneel opdrachtgeverschap Bij lagere overheden (alsook bij corporaties) in de rol van opdrachtgever groeit het aandeel innovatieve aanbestedings- en contractvormen. De wijze waarop laat soms echter te wensen over; zo zien we bijvoorbeeld juridische conflicten over geschiktheidseisen en andere criteria. Meer geïntegreerde vormen (zoals bijv. D&C), maar ook elektronische pilots (o.a. met internetveilingen). Ook is waarneembaar dat men met aanbestedingen belendende beleidsdoelen wil realiseren (bijv. met betrekking tot arbeidsmarkt social return on investment ). Over de manier waarop zijn inmiddels met de provincie Groningen werkbare afspraken gemaakt. Ook Dokkum is erg succesvol met het inzetten van SROI, Assen is op dit moment druk bezig nieuw beleid daarover te vormen en doet dat in overleg met Bouwend Nederland. De positie van het Noorden in het terugdringen van de administratieve lasten bij aanbestedingen moet verder worden uitgebouwd en verstevigd (van BrigID naar TenderNed). De komende jaren moet de focus liggen op de kansen voor het MKB, naar beloning van betere prestaties op het gebied van duurzaamheid, het plaatsen voor leerlingen en herintreders, en het benutten van (inverdien)mogelijkheden door projecten te starten in nieuwe samenwerkingsvormen, zoals publiekprivate samenwerking. We pakken deze lobby op via de volgende lijnen: overleg met opdrachtgevers (initiatiefcommissie; gemeentelijke bouwoverleggen; RWS- Noord) bijeenkomst met Vereniging Stadswerk - nu over duurzaam inkopen Pagina 22 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

23 masterclasses voor bestuurders via de Noordelijke Regieraad Bouw actieplan ondernemersvriendelijk aanbesteden Noord-Nederland met MKB Noord, VNO- NCW Noord, de grote gemeenten, provincies. Op het Ondernemerscongres van MKB in oktober 2012 wordt dit vastgelegd in een akkoord. 3.7 Onderwijs & Arbeidsmarkt De noordelijke economie stevent af op een tekort aan (bouw)vaklieden, terwijl de scholen ondertussen moeite hebben opleidingen op de been te houden. Sociale partners in de bouw investeren veel geld in opleiden en stageplaatsen. Toch dreigen technische kennis en kunde te verdwijnen uit onze ijle regio, met name op mbo-niveau. Helaas moest in 2011 worden besloten BouwTalent MBO in Drenthe/Groningen af te bouwen wegens gebrek aan draagvlak. Het technische bedrijfsleven en het scholenveld werken samen aan betere instroom, spreiding, verdeling en kwaliteit van de opleidingen. Liever op minder plekken uitstekende opleidingen met nieuw perspectief, dan verspreide marginale kwaliteit. Dat is het streven van het Deltaplan Techniek, dat op initiatief van Bouwend Nederland is opgesteld met de koepels, de andere technische branches en alle noordelijke ROC s. Als we naast de pieken in het Noorden de sectoren die het moeten maken veronachtzamen, dan spannen we het paard achter de wagen. Daarom is steun geboden voor nieuwe opleidingsfaciliteiten, waarin scholen en bedrijven samenwerken aan nieuw wenkend perspectief voor jonge mensen die hun handen uit de mouwen willen steken. Bouwend Nederland regio Noord blijft inzetten op instroom inclusief zij-instroom, o.a. door middel van: - het programma Bouwen aan de Bouw ( - participatie in het Groningen Seaports Xperience Center (in verband met snelle groei en groot bouwvolume Eemshaven) - participatie in Deltaplan Techniek. Pagina 23 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

24 4. EXTERN OVERLEG 4.1 Algemeen extern overleg Overleg met koepels Deelname aan Secretarissenoverleg VNO-NCW Noord/MKB Noord Overleg met opdrachtgevers Overleg met districts- en diensthoofden Rijkswaterstaat Dienst Noord-Nederland Overleg met overheden Gemeentelijke bouwoverleggen Provinciale wooncommisies Deelname provinciale commissies Wonen (o.a. Wenje Oerlis Fryslân) en onderzoeken of hieraan een Werkgroep Woningmarkt met een jaarlijks woningmarktbericht kan worden gekoppeld deelname aan de Werkgroep Bouwmarkt Groningen deelname aan de Werkgroep Drentse Woningmarktberichten Regionaal overleg met provincie Provinciale commissie Verkeer en Vervoer Overleg met Vereniging Stadswerk Noord (managers openbare werken etc.) Initiatiefcommissie (infra, management Rijkswaterstaat Dienst Noord-Nederland, provincies, grote gemeenten, DLG en waterschappen) Overleg met overige stakeholders Contact houden met noordelijke KvK; sturen op afstemming beleid en activiteiten, o.a. door minstens eenmaal overleg te houden met de KvK-bestuurders uit de bouw en infra NRB is geen gremium van Bouwend Nederland, maar een zelfstandige entiteit onder voorzitterschap van de heer M. van den Berg, Commissaris van de Koningin in de provincie Groningen. De regiomanager is secretaris. De landelijke financiering van de Noordelijke Regieraad Bouw (NRB) is eind 2009 stopgezet; daardoor kan het werkprogramma Innovatie in de praktijk niet volledig worden uitgevoerd. Bouwend Nederland hecht aan continuering; de regionale Regieraad is het enige ketenplatform in de regio voor de bouw op bestuurlijk niveau en biedt goede aanknopingspunten voor implementatie van nieuwe kennis in innovatieve projecten. Zie bijv. de ontwikkeling van BrigID dat wordt ingebed in oktober 2012 in TenderNed (met aansluiting op de Aanbestedingskalender). In 2011 zijn financiële bijdragen geleverd door de provincies, RWS, Groningen Seaports en Bouwend Nederland Regio Noord en is een project uitgevoerd voor stichting RRBouw Pagina 24 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

25 op het gebied van ketensamenwerking. We willen daarin nadrukkelijker koersen op praktijkprojecten met corporaties. Overleg met Uneto-VNI, Syntens Overleg met BNA Noord (architecten) en NLingenieurs (die inmiddels een noordelijke expertgroep in het leven hebben geroepen) Communicatie en het onderhouden van contacten met provinciale beleidsmakers (Drenthe, Fryslân en Groningen). Netbeheerdersoverleg Zitting in bestuur Seaports Xperience Center (2012: ca jonge bezoekers) Overleg met ROC s/hogescholen Regionaal overleg met Fundeon Ondersteunen beroepsveldencommissies Regionalel commissie bouwnijverheid Overleg met WO Overleg met Technasia Bouwtalent 4.2 Algemeen overleg met leden Intern overleg met bestuur Ondersteunen regiobestuur Overleg met leden Bouwen aan de Bouw Commissie BouwBedrijf Noord-Nederland (CBBN) ex art 96 ; overleg met regionale bestuurders vakorganisaties Ondersteunen afdelingen Ondersteuning JBN regionaal Overleg met opleidingsbedrijven regio s Regionaal infraplatform Bedrijfsbezoeken Dag van de Bouw 2013 Brancheservicepunten 4.3 Sociale zaken en Arbeidsomstandigheden De regionale werkplannen 2013 voor Sociale Zaken en Onderwijs & Arbeidsmarkt en het werkplan 2013 van de afdeling Sociale Zaken & Ledenservice in Zoetermeer zijn in gezamenlijkheid opgesteld Pagina 25 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

26 met het doel tot één geïntegreerd geheel te komen. Alle A, B, C activiteiten zijn gezamenlijk bepaald en voor elke activiteit is bepaald of deze landelijk dan wel gezamenlijk dan wel regionaal wordt opgepakt. Uiteraard wordt rekening gehouden met regionale verschillen in wijze van implementeren. A betreft de reguliere activiteiten B betreft de speciale projecten/acties en de projecten/acties waarmee geld is gemoeid C betreft de lobbypunten Alle acties passen in de S&L speerpunten, zoals deze begin 2010 door het bestuur van Bouwend Nederland zijn vastgesteld: 1. Arbeidsomstandigheden met als speciale focus aandacht voor ARBO in de ontwerpfase 2. Onderwijs en daarmee ook arbeidsmarkt met als speciale focus kwaliteit van het onderwijs met het oog op borging van voldoende gekwalificeerd aanbod 3. Modern Personeelsbeleid aangezien dit samen met Ketensamenwerking & Duurzaamheid benoemd is als een leidend thema voor de middellange termijn. Gezien het feit dat arbeid 74%-84% (bron EIB) van de toegevoegde waarde betreft, is de wijze van inzet van arbeid bepalend voor het succes van een onderneming. 4. Moderniseren van de CAO: werkgevers willen de mogelijkheden voor maatwerk vergroten, vermindering van regeldruk en onevenwichtigheden in de beloningsstructuur oplossen. 5. AOW c.q. het Pensioendossier: kostenbeheersing en duurzame inzetbaarheid. I. Activiteiten die centraal worden uitgevoerd Deze staan in het werkplan van Sociale Zaken en Ledenservice. Er zal daarover tijdig worden gecommuniceerd. II. Activiteiten die gezamenlijk worden uitgevoerd 1. ARBO geen gezamenlijke activiteiten 2. Onderwijs & arbeidsmarkt Webwinkel met producten om instroom, doorstroom en uitstroom beter te managen. Om de webwinkel te lanceren zal er een event worden georganiseerd. Presentatie resultaten onderzoek beroepenveldomissies Klokhuizen: wederom kan iedere regio twee klokhuizen aan basisscholen geven om zo de aandacht voor techniek in het basisonderwijs te stimuleren. Input voor paritaire SROI gids gericht op de bouw. 3. Modern Personeelsbeleid Input voor herziening en aanvulling handboek 4. Moderniseren CAO: Zorg dragen voor regio input m.b.t. de cao Voorlichting geven over de cao en eventuele nieuwe CAO afspraken; presentaties en story line worden centraal aangeleverd Pagina 26 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

27 Zorg dragen dat eens per jaar directeur S&L presentatie geeft bij regiovergadering over S&L actualiteiten 5. AOW en pensioenen: Voorlichting geven over pensioenafspraken en pensioenontwikkelingen; presentaties en story line worden centraal aangeleverd III. Activiteiten die regionaal worden uitgevoerd, maar centraal worden afgestemd 1. ARBO: geen specifieke activiteiten 2. Onderwijs & arbeidsmarkt: Aandacht voor leerlingbouwplaatsen in krachtwijken Ontwikkeling Branche Service Punten Bouw (BSP s): inzet op verdere samenwerking met het UWV en onderwijs om de werking van de arbeidsmarkt te bevorderen. Daarbij aandacht voor instroom jongeren, zij-instroom, buitenlandse arbeidskrachten en flexibele arbeid (zzp, uitzendkrachten, detachering). Begeleidende notitie voor regiobestuur over arbeidsmarktcijfers regio 3. Modern Personeelsbeleid: Continuering van workshops om het handboek Praktisch Personeelsbeleid uit te rollen dat in 2009 is uitgebracht; de vijf workshops richten zich vooral op de niet professionele P&O medewerker in het MKB bedrijf. 4. (Moderniseren) CAO 5. AOW en pensioen Wetgeving & Ledenvoordelen Daarnaast geldt natuurlijk dat in geval van wijzigende wetgeving op sociaal terrein er door de regio s voorlichtingsbijeenkomsten gegeven zullen worden aan de leden. Presentaties en story line voor dergelijke bijeenkomsten zullen centraal worden aangeleverd. Concreet voorbeeld is de informatie over de te verschijnen tool over Ketenaansprakelijkheid. Zo is er nieuwe regelgeving rond vakantiedagen, mogelijk verplichte inzet van werknemers met uitkering (WW, WIA), mogelijke wijziging ontslagrecht, gevolgen van bezuinigingen en organisatieveranderingen bij UWV/KvK en de werkkostenregeling. Eenzelfde centrale aanpak zal gelden voor informatie over (nieuwe) ledenvoordelen. IV. Activiteiten die regionaal worden geïnitieerd en uitgevoerd 1. ARBO Aandacht voor ARBO in ontwerpfase en aandacht voor veiligheid in het algemeen is een extra aandachtspunt geworden. Brancheontwikkeling Bijeenkomst organiseren over belang aandacht voor ARBO, o.a. VG KAM bijeenkomsten In samenwerking met Arbouw diverse workshops die bijdragen aan vermindering van arbeid gerelateerde uitval en het reduceren van ongevallen Participatie project SZW gezond bedrijf (pilot in regio s RN & Zuid). Pagina 27 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

28 Belangenbehartiging Monitoren (met vakbonden en andere partijen) ARBO-catalogus 2. Modern Personeelsbeleid Brancheontwikkeling Continueren van implementatie workshops modern personeelsbeleid in de regio s; als aftersales service zal er door de Bedrijfsadviseur Sociale zaken een gratis coaching gesprek worden aangeboden Contact met AWVN intensiveren en meer gebruik maken van het contract door inzetten AWVN adviseurs: uitrol functiehuis, coachen van leden die HR willen uitrollen, ontwikkelingen op gebied van sociaal recht (herziening ziektewet, herziening ontslagrecht, WKR, ARBO onderwerpen) Ondersteuning van diverse overleggen o.a. Contactgroepen Personeel & Financiën Ledenservice Salarismonitor actualiseren en verdienmodel verder ontwikkelen Functiehuis uitrollen; hiertoe kunnen eventueel ook voorbereidende workshops worden gegeven om de bewustwording te vergroten over hoe medewerkers in te delen Belangenbehartiging Participatie in paritaire werkgroep duurzame inzetbaarheid 3. Moderniseren CAO Bouw Brancheontwikkeling Implementatie CAO Bouw 2012 arbeidstijdenafspraken en eventuele onderhandelingen CAO 2013 Implementatie CAO 2013; organiseren van 2 à 3 informatiebijeenkomsten per regio; Belangenbehartiging Voorbereiden CAO Bouw 2014: brief aan de regio s, plan van aanpak, arbeidsvoorwaardennota 4. AOW en Pensioen Brancheontwikkeling Bewustwording m.b.t. AOW en pensioenregeling Bouw verhogen en implementatie nieuwe pensioenregeling in regiobijeenkomsten Belangenbehartiging Voorbereiden plan van aanpak voor regionale voorlichting 5. Wetgeving Sociale Zekerheid & Arbeidsrecht Brancheontwikkeling Informatieverstrekking sociale verzekeringen, ontwikkelingen ontslagrecht etc. en Wet Ketenaansprakelijkheid publicaties Pagina 28 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

29 Belangenbehartiging Sociale zekerheid kadernota implementeren o.b.v. tussenevaluatie Wetgeving monitoren en implementeren en adviseren m.b.t sociaal recht 6. Gevolgen van de crisis Brancheontwikkeling Leden adviseren om negatieve gevolgen van de crisis op te vangen o.a. advies over ontslag en reorganisatie Structureel overleg UWV om procedures te monitoren I.s.m. UWV organiseren van workshops m.b..t ontslag, re-integratie en ziekte Belangenbehartiging Organiseren en uitvoeren secretariaatsfunctie van Regionale Commissie (cao art. 96) overleg met vertegenwoordigers van werkgevers en werknemersorganisaties Regulier overleg en afstemming met vakbonden Organiseren overleg tussen werknemersorganisaties, UWV Werkbedrijf en werkgevers om vraag en aanbod op arbeidsmarkt bij elkaar te brengen (o.a. regionale Branche Service Punten Bouw (BSP s) 4.4 Onderwijs en Arbeidsmarkt Regionale Commissies Beroepsonderwijs De Regionale Commissies Beroepsonderwijs bouw hebben vertegenwoordigers van de sociale partners en het onderwijs (MBO). In onze regio zijn er 4 RCB s: o Friesland o Groningen o Emmen o Ruinen De Drentse RCB s worden gevuld met leden van de NVBU, de andere twee door onze leden. Leerlingbouwplaasten o Voorzitter en secretariaat van de werkgroepen Leerling Bouwplaats Groningen en Friesland (aanpassen: terug naar één rol) Bouwtalent Friesland en Groningen/Drenthe Relatiebeheer met ROC s Relatiebeheer met HBO s Onderhoud en advisering van samenwerkingsverbanden Restauratieopleiding ROP Bouwen aan de Bouw Friesland Groningen en Drenthe Pagina 29 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

30 Deltaplan Techniek o Alle technische branches en ROC s van Noord Nederland zijn hierin vertegenwoordigd. Regionaal overleg met Fundeon Regionaal overleg met KOB Overleg en advisering SHB SROI Contacten met technische branches en aanverwante instellingen VMBO caroussel o Initiatief om VMBO leerlingen in contact te brengen met het bedrijfsleven zodat zij beter in staat zijn om een keuze te maken voor een vervolgopleiding Pagina 30 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

31 5. KADERNOTA S N.v.t. op Regio Noord. Pagina 31 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

32 6. ACTIVITEITEN Verenigingsaangelegenheden Bestuurskosten: regio- en bestuursvergaderingen, overleg met afdelingsvoorzitters Onderhouden relatienetwerk Bijdrage Noordelijke regieraad Bouw Platform Infra Noord (activiteiten uit eigen bijdragen) Bouwmarkt en bouwproces Initiatiefcommissie Woningmarktplatforms/woningmarktberichten Milieuzorg, dubo, energiebijeenkomsten Bijeenkomst met Vereniging Stadswerk Noord Sociale Zaken en Arbeidsomstandigheden Overleggroep sociaal beleid/financieel management (4 bijeenkomsten) Regionale voorlichtingsbijeenkomsten/sociale wetgeving, CAO, etc. Overleggroep ARBO-coördinatoren Workshops/themabijeenkomsten Modern Werkgeversbeleid Onderwijs en Arbeidsmarkt Regionale instroompromotie o.a. VMBO carrousel/seaports Xperience Center VMBO caroussel Publiciteit en PR m.n. extra media-activiteiten Dag vd Bouw/ De Bouw maakt het (Bouwen aan de Bouw) Pagina 32 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

33 7. LOBBY 7.1 Aanbesteden en contracteren 1. Drempelwaarden lager Drempelwaarden van aanbestedingen naar boven krijgen, goede voorbeelden blijven aandragen, zoals Emmen, Heerenveen en Limburg. 2. Kennis opdrachtgever opdrachtnemer Professionalisering opdrachtgevers, vooral lagere overheden en corporaties. Beter gebruik van geïntegreerde contracten, meer innovatieruimte, minder papier en disproportionele eisen. Bestuurlijk adresseren door middel van reeks masterclasses van de Noordelijke Regieraad Bouw ( De Bovenbouw ) en door middel van Actieplan Ondernemersvriendelijk Aanbesteden Noord-Nederland in samenwerking met VNO-NCW Noord en MKB-Noord In samenwerking met Noordelijke Regieraad Bouw: evaluatie met opdrachtgever en inschrijvers van grote innovatieve aanbestedingen Borging follow-up en overdracht beheer BrigID (database aanbestedingsbescheiden), kennisvergroting rond digitaal aanbesteden, snelle acceptatie TenderNed Bijeenkomst i.s.m. Stadswerk, Nl Ingenieurs en Noordelijke Regieraad Bouw, Hoe komen MKB-bedrijven aan de bak bij innovatieve aanbestedingsvormen zoals o.a BVP Specifieke bovenbouw-masterclass voor statenleden 3. GBO-overleggen Gemeentelijk bouwoverleg: Voortzetten reguliere overleggen in o.a. de 4 grootste gemeenten: Groningen (loopt, o.a. via werkgroep Bouwmarkt Groningen), Leeuwarden (opnieuw oppakken met afdeling Fryslân), SWF (met afdeling Fryslân), Emmen (herhalen eerder overleg), Assen (bouwoverleg) Overige bouwoverleggen voortzetten, desgevraagd ad hoc organiseren Bijdragen aan voorlichting over gewijzigde regelgeving 7.2 Duurzaamheid Blijvende inzet op energiebesparing bestaande bouw. Bijdragen aan marktkansen voor Meer Met Minder deelnemers, o.a. door promotie bij gemeenten van consortia: Noorden loopt voorop met projecten/deelname leden en Woningenplan. Pagina 33 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

34 Slimwonenmetenergie-bijeenkomstenbij gemeenten e.d. ondersteunen en promoten Meer kennis en promotie van de prestaties van de leden inzake duurzaam bouwen. Middel: uitrollen database best-practises op website (eventueel met ketenpartners) en behandelen in masterclasses bovenbouw Regionaal bevorderen van standaardisering in duurzaam inkopen vanuit gelijk aan de streep -gedachte; geen onnodige stapeling van certificaten, o.a. via bouwoverleggen Introductie in bijeenkomsten/bouwbuffetten nieuwe kwaliteitstools (luchtdichtmeting qv10 en infrarood) op basis van eigen verantwoordelijkheid bedrijven (en niet repressief). Kansen van duurzaam bouwen meer uitnutten in de regio met behulp van website en verdere samenwerking tussen de verschillende partners in de bouwkolom 7.3 Ketensamenwerking Nieuw (financieel) perspectief voor Noordelijke Regieraad Bouw en inbedding activiteiten in nieuw nationaal programma en O&O kennisinfrastructuur gericht op implementatie/valorisatie; actieve deelname leden in praktijkprojecten (aanbesteden en samenwerken in de keten, duurzaamheid) en bekendheid onder leden; goed bezochte bijeenkomsten. Borging follow-up en overdracht beheer BrigID, samen met opdrachtgevers en ingenieursbureaus (database aanbestedingsbescheiden). Met Aedes in de regio een actieplatform ketensamenwerking opzetten/goede voorbeelden delen d.m.v. o.a. masterclasses Woningplatformen/woningmarktberichten o Monitoren plancapaciteit in de regio o Met ketenpartners goede voorbeelden postcrisisontwikkeling indentificeren en verspreiden (o.a. Meerstad (Groningen) en Zuidlanden (Leeuwarden) 7.4 Ondernemerschap 7.5 Regeldruk Benutten follow up; vermindering regeldruk Heerenveens Model Tegengaan van administratieve rompslomp inzake nutsaansluitingen bij nieuwbouw; coördinatie en procedures met energiebedrijven herijken en komen tot regionale afspraken Belemmerende ontwikkelingen en stagnatie in projecten communiceren met lokale overheden Kennis bij leden vergroten m.b.t. ruimtelijke regels en procedures Pagina 34 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

35 Aanbestedingsregels vereenvoudigen en normaliseren tussen verschillende overheden in het noorden, zie aanbesteden en contracteren Bestemmingsplannen ruimer opstellen zodat er minder procedures nodig zijn om gebieden in te vullen en er sneller op de markt gereageerd kan worden. 7.6 Volume/Bouw in 2020 In 2013 overtuigen we gemeenten om investeringen in bouw & infra overeind te houden. In maart 2014 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. De verkiezingsprogramma s (waaruit collegeprogramma s volgen) worden in de zomer van 2013 geschreven. Beïnvloeding hiervan is een belangrijk aandachtspunt in Gemeentelijk Bouw- en Infra-overleg (GBIO) verder professionaliseren. In 2013 worden in overleg met regiobestuur en afdelingen nadere keuzes gemaakt om een effectievere en dynamischer lobby te realiseren. Gelet op de beschikbare capaciteit krijgen kansrijke gemeenten daarbij prioriteit. Er is beperkte capaciteit voor uitbreiding. Koersen op postcrisis ontwikkelen en bouwen: reële grondprijzen, globaal bestemmen, flexibel ontwikkelen, divers en ruimte voor marktgericht, duurzaam/conceptueel bouwen; inventariseren en doorvertalen good practises o.a. door middel van provinciale bouwoverleggen. Tempoversnelling alternatief pakket Zuiderzeelijn (RSP). Doel: spreiding en hogere deal flow en kenniscirculatie innovatief werken met volop kansen voor de regionale infrabedrijven. Deelnemen in op te zetten bestuurlijk voortgangsoverleg met provincies onder aanvoering van VNO-NCW Noord. Deelnemen aan de werkgroepen Drentse en Groningse Woningmarktberichten met lobbyinbreng op de betreffende bijeenkomsten van de gemeenten. Monitoren plancapaciteit in de regio/voortgang convenantafspraken. Beperkingen wet Hof ondervangen door uitleg richting overheden en leden over PPS of PPS-lite. 7.7 Overig Dag van de Bouw 2013 Website bijhouden Ondersteuning afdelingen Ondersteuning infraplatform Ondersteuning Jong Bouwend Nederland Verenigingsaangelegenheden regio Noord Noordelijke Regieraad Bouw Initiatiefcommissie Pagina 35 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

36 7.8 Regionale S&L-activiteiten Arbeidsmarkt Deltaplan Techniek verder uitbouwen. Alle technische branches en ROC s van Noord Nederland zijn hierin vertegenwoordigd. O.a. in samenwerking met andere technische branches een meer eenduidige structuur creëren als het gaat om instroomcampagnes voor technische leerlingen. Dit door middel van deelname aan bijeenkomsten van het Deltaplan Techniek, aansluiting vinden bij het fondsenoverleg in de regio en deelname aan techniektalent.nu en de Technet Kringen in de regio. Onderzoeken of de financiering en uitvoering van Bouwen aan de Bouw aangevuld kan worden, bijv. door aanpalende branches, zoals de woningcorporaties. Onderwijs Beëindiging BouwTalent Groningen/Drenthe MBO opleidingen begeleiden en voortouw nemen in zoeken naar een andere, nieuwe vorm. Blijven streven naar BouwTalent Noord in de toekomst (zoals is gebeurd voor de Civiele Techniek) SROI Voorlichting SROI. Aannemersvriendelijke toepassing van SROI, toepassing volgens Bouwend Nederland beleid. Pagina 36 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

37 8. BEGROTING 2013 In de bijgevoegde begroting 2013 (zie bijlage 1) zijn de kosten opgenomen van acties die in het jaarplan zijn beschreven, voor zover er externe kosten ten laste van het regiobudget mee gemoeid zijn. De personele inzet vanuit het regiokantoor is beschreven in individuele werkplannen voor de regiomedewerkers. De huisvestings-, kantoor-, en personeelskosten drukken rechtstreeks op de landelijke begroting van Bouwend Nederland. Het regiobudget van ,-- wordt toegekend door het bestuur van Bouwend Nederland. De projecten waarvoor eventueel externe financiering is vereist kunnen uitgevoerd worden nadat de financiering is geregeld. Pagina 37 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

38 9. BIJLAGEN Bijlage 1 Begroting 2013 Bijlage 2 Woningbouwstatistieken Pagina 38 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord

39 Bijlage 1 Begroting 2013 concept Regio Noord begroting 2013 (activiteitenkosten) Subtotalen Totalen Verenigingsaangelegenheden - Bestuurskosten: regio- en bestuursvergaderingen, overleg met afdelingsvoorzitters, onderhouden relatienetwerk Bijdrage Noordelijke regieraad Bouw( Platform Infra Noord (activiteiten uit eigen bijdragen) 0 Bouwmarkt en bouwproces - Initiatiefcommissie Woningmarktplatforms/woningmarktberichten Milieuzorg, dubo, energiebijeenkomsten Bijeenkomst met Vereniging Stadswerk Noord Sociale Zaken en Arbeidsomstandigheden - Overleggroep sociaal beleid/financieel management (4 bijeenkomsten) Regionale voorlichtingsbijeenkomsten/sociale wetgeving, CAO, etc Overleggroep Arbo-coördinatoren Workshops/themabijeenkomsten Modern Werkgeversbeleid Onderwijs en Arbeidsmarkt - Regionale instroompromotie o.a. vmbocarrousel / seaports xperiencecenter Publiciteit en PR - m.n. extra media-activiteiten Dag vd Bouw/ De Bouw maakt het (Bouwen aan de Bouw) Totaal Pagina 39 van 41 Beleids- en activiteitenplan 2013 Bouwend Nederland regio Noord

40 Bijlage 2 Woningbouwstatistieken Woningbouw provincie GRONINGEN Gereedgekomen woningen regio NOORD Bouwwvergunningen Gereedgekomen woningen overheid en woningbouwcorporaties bouwers voor de markt ander particuliere opdrachtgevers Woningbouw provincie FRIESLAND Woningbouw provincie DRENTHE Bouwwvergunningen Gereedgekomen woningen Bouwwvergunningen Gereedgekomen woningen Pagina 40 van 41 Beleids- en activiteitenplan 2013 Bouwend Nederland regio Noord

41 Pagina 41 van 41 Jaarplan 2013 I Bouwend Nederland regio Noord