Tekst en foto s: Luuk Hans

Transcriptie

1 DE OORSPRONG VAN DUNKLEUR: DE KLEUR KHAKI EN CHOCOLATE Tekst en foto s: Luuk Hans Inleiding In november 2002 bezocht ik de nationale pluimveeshow in Columbus, Ohio. Deze landelijke show wordt één keer in de vier jaar in gezamenlijkheid door de APA, de landelijke pluimveebond, en de ABA, de landelijke bond voor krielen, gehouden. Vergelijk het met de Europese show, hoewel deze nationale show minder lokaal is dan onze Europashow; men schrikt er niet voor terug om, van West naar Oost, 3000 km te rijden om zijn dieren te showen. Tijdens deze show maakte ik kennis met een voor mij gehele nieuwe kleur; khaki bij de Hollandse Witkuifkrielen. In een zeer aanvaardbare kwaliteit, hetgeen niet van alle kleurslagen en rassen kan worden gezegd. Mijn enthousiasme was blijkbaar nauwelijks te verhullen, want een jaar later kreeg ik 6 eieren per post uit Amerika toegestuurd. Vier van de zes kwamen uit. Deze oorsprong heeft er in 2009 uiteindelijk toe geleid dat deze kleurslag ook in Nederland is erkend. Hieronder volgt de reconstructie van de erkenning van deze nieuwe kleurslagen in Nederland. Rechts: Een paar Khakikleurige Hollandse Witkuifkrielen bij Wim Diepenbroek. De oorsprong

2 In Columbus ontmoette ik Al Westling, de geestelijke vader van deze kleurslag. Al Westling bleek een krasse 80-plusser en destijds voorzitter van de Amerikaanse kuifhoenderclub; Polish Breeders Club. Zijn verklaring voor deze kleurslag was als volgt: Ik was jarenlang een duivenliefhebber voordat ik met de fok van Hollandse kuifhoenkrielen begon. In 1985, het jaar waarin ik met zwarte witkuifhoenkrielen begon, vertelde de welbekende geneticus dr. W.F. Hollander mij dat hij samen met een medewerker een nieuw gen had ontdekt, een gen dat voorkwam bij Araucana s. Ze noemden het dun, omdat het veel weg had van de dunkleur bij duiven, een donkerbruine kleur. Het was onvolledig dominant ten opzichte van zwart. Dus, een puur dunkleurige gekruist met zwart zou alleen donkerbruin kleurige kuikens produceren. Uiteindelijk, eind 90er jaren, is deze kleur erkend in de Amerikaanse Standaard onder de naam chocolate, ofwel chocoladekleurig. Gezien de kleur kun je dan zeggen, de kleur van pure chocolade! Links: Chocoladekleurige Hollandse Witkuif krielhaan. Linksonder: Khakikleurige Hollandse Witkuif krielhaan. De originele chocolade hen, die ik in 1986 van Hollander kreeg was geen echte dwerghoen, eerder aan de grote kant. Ze had veel weg van een buff columbia hen, maar de donkere tekening was donkerbruin (dun) in plaats van zwart. Om een kleiner dier te krijgen kruiste ik de hen met een zwarte Javakrielhaan. Daaruit kreeg ik een mooie chocoladekleurige hen met een erwtenkam, die groenkleurige eieren legde. Daarna gebruikte ik mijn beste zwarte witkuif krielhaan om de kuif te verkrijgen. Ik behield alleen de chocoladekleurigen nakomelingen om verder mee te fokken. Tegen de tijd dat ik nagenoeg 90% fokzuivere witkuifhoenders had liet ik er één zien op shows. Dit moet in 1988 zijn geweest.

3 Drie keurmeesters op drie verschillende shows hebben de chocoladekleurige witkuifhaan beoordeeld. Eén beschouwde het als een slecht gekleurde zwarte witkuif. De andere keek op de beoordelingskaart en mompelde dat er geen dunkleur bestond. Het was uiteindelijk Eugene Barnard, de nestor van de Amerikaanse keurmeesters die zei: We hebben een nieuwe kleurslag bij kuifhoenders. Later feliciteerde hij me met de prestatie. Jarenlang heb ik mijn beste zwarte witkuif krielen gebruikt om te kruisen met chocolade kleurige witkuif krielen. Toen ik mijn chocoladekleurige witkuif krielen van dezelfde kwaliteit achtte als de zwarte witkuiven begon ik enthousiast en met spanning chocolade met chocolade te fokken door aan mijn beste chocoladekleurige haan mijn beste chocoladekleurige hen te paren. En ik kreeg precies wat ik wilde; een werkelijk heel goede khaki haan! Dit was in 1990 en het begin van een nieuwe kleurslag. De khakikleurigen zijn raszuiver dunkleurig en fokken kleurzuiver als khaki met khaki wordt gekruist. De chocoladekleurigen hebben een zwart gen en een dun gen, dus als deze worden gekruist krijgt men khaki s, chocolade en zwart. In de 90-er jaren van de vorige eeuw is de chocolate witkuif in de Amerikaanse standaard opgenomen, de khaki witkuif in Tot zover het relaas van Al Westling. Terug naar de show in Ohio; tijdens deze show kreeg in een wandbord met khaki witkuifhoenders, nog niet beseffend dat dit het begin was van een zeer actieve fokperiode van deze kleurslag. Boven: De bevedering van een Witkuif khakikleurige hen. Links: Close-up van de fraaie zachte tint en kleurschakeringen bij een khakikleurige haan.

4 Khakikleur in Nederland Het begon met zes Amerikaanse eieren. Mijn ervaring met verzonden eieren was zeer teleurstellend, zodat ook deze keer mijn verwachtingen laag waren. Echter, van de zes eieren kwamen er vier uit! Naderhand bleken dat 2 hanen en 2 hennen te zijn, van chocolade en khaki elk een stel. Hoeveel geluk kun je hebben?! Boven: Khaki- en choccolade kleurige (links) Hollandse Witkuif kriel kuikens. Ik fokte er in de opeenvolgende jaren mee, om er ervaring in op te doen. Enerzijds om de kleurvererving te ervaren. Ook om deze kleurslagen een ruimere verspreiding te geven; zelfstandig behoud leidt niet tot snellere acceptatie en is ook slecht voor risicospreiding. Dat laatste bleek wel toen een vreemde hond mijn hokken openbrak en de helft van mijn kippen doodde, waaronder bijna alle Amerikanen. Gelukkig had ik al wat eieren ingelegd en een khakihaan, die ik had weggegeven aan Ruud Kaasenbrood, ter inkruising met Schijndelaars, kon ik weer terugkrijgen. Tijdens de rasgebonden Europashow te Ede in 2005 verhuisden er enkele naar Polen. Ook in Nederland kreeg de kleurslag verspreiding en vond onderdak bij bekende fokkers als Cees de Nekker en Wim Diepenbroek. Zie het verschil; dit zijn blauwe Hollandse Witkuif kriel hennen bij Wim Diepenbroek. Beide kleurslagen geven ook bij het keurmeesterkorps

5 uitdagingen. De kleur (-beschrijving) khaki is vaak volstrekt onbekend; hetzelfde geldt voor de kleurslag chocolade. Khaki lijkt wat op bruinblauw, hoewel een vergelijking met blauw volledig mank gaat. Dat de kleur anders is, blijkt het beste als men beide kleurslagen naast elkaar houdt. Ook in vererving blijkt het grote verschil tussen blauw en khaki. Khaki vererft fokzuiver, in tegenstelling tot blauw. Ook chocolade is geen slechte zwarte, maar een zachte donkerbruine kleur. Zowel khakikleurigen als chocoladekleurigen zijn, langs andere weg, ook bij andere rassen ontstaan, hoewel vaak wel van een andere vererving sprake is. Zo zijn er khaki Sultans en khakikleurige Burmahkrielen. Ook andere rassen vertonen steeds meer deze kleurslagen. In de afgelopen jaren heb ik geen Nederlands bloed ingekruist, hoewel de Amerikaanse kuifhoenders dat wel konden hebben. De kuif is nogal groot en los. Daar staat tegenover dat de Amerikanen mooi klein van stuk zijn en een opvallend zachte veerstructuur - met name de khaki s - hebben. Ook zijn ze zeer vertrouwelijk van aard. Andere fokkers hebben wel Nederlands bloed ingebracht. In ieder geval heeft één en ander tot een snelle verspreiding in Europa geleid. Chocolade witkuifkrielen zijn op zicht voorgedragen in Duitsland, met positief gevolg. In Polen zijn volledig chocolade baardkuifhoenders gecreëerd. Ook zijn de eerste khaki witkuiven naar Frankrijk afgereisd. Erkenning in Nederland Zoals gezegd, zijn de khaki witkuiven in 2009 erkend. Datzelfde geldt overigens ook voor de chocolade kleurigen. In samenwerking met de heren Diepenbroek en De Nekker werden beide kleurslagen met goed gevold ingestuurd en volgde de erkenning op de Noordshow. Rechts: Een paar van de khakikleurige Hollandse Kuifhoenkrielen die op de Noordshow zorgden voor de erkenning. Hoe dan ook, belangrijk is dat deze kleuren eenvoudig op andere rassen kunnen worden overgebracht. Anders gezegd, met deze kleuren zijn een paar aantrekkelijke kleurslagen aan het kleurenpallet bij kuifhoenders toegevoegd, maar zijn ook de variatiemogelijkheden bij deze en andere rassen toegenomen. Copyright 2009 Aviculture-Europe. All rights reserved by VBC.