Beleidsnotitie Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties

Transcriptie

1 Beleidsnotitie Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties 1. Inleiding Op 1 mei 2016 wordt de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (hierna: Wet DBA) ingevoerd. Tegelijkertijd wordt de huidige Verklaring arbeidsrelatie (VAR) afgeschaft. Vanaf 1 mei 2016 wordt de VAR niet meer verstrekt en kan aan een reeds verleende VAR geen vrijwaring meer worden ontleend. In plaats daarvan kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer een overeenkomst van opdracht voorleggen aan de Belastingdienst. De Belastingdienst zal deze overeenkomst beoordelen op de gevolgen voor de plicht van de opdrachtgever om loonheffingen in te houden en af te dragen. In deze notitie vindt u informatie over: achtergrond en doelstellingen van de Wet DBA; inhoud van de Wet DBA; implementatiefase; gevolgen van de invoering van de Wet DBA; conclusie. 2. Achtergrond en doelstelling Wet DBA Hoofddoelstelling van de Wet DBA is de aanpak en terugdringing van het aantal schijnzelfstandigen. Onder een schijnzelfstandige wordt verstaan: iemand die formeel de status van ZZP er geniet, maar in de praktijk een werknemer is en als zodanig wordt beschouwd door de Belastingdienst. Dat heeft tot gevolg dat voor deze arbeidskracht loonbelasting en premies moet worden betaald. Opvallend is dat niet duidelijk is hoe groot die groep schijnzelfstandigen is. Diverse onderzoeken (MinEZ 2013/ IBO-rapport zelfstandige) wijzen uit dat de omvang van schijnzelfstandigheid niet nauwkeurig is vast te stellen. Het blijkt een lastige zaak om een exact getal te plakken op het aantal schijnzelfstandigen in Nederland. Dit heeft volgens het kabinet te maken met het feit dat de VAR ordentelijke handhaving onmogelijk maakt. Ter illustratie: er heeft controle plaatsgevonden op 1688 VAR-WUO s. Daarvan is een percentage tussen de 10-20% herzien en in géén van die gevallen heeft dit geleid tot een naheffing. De komst van de Wet DBA moet de handhavingsmogelijkheden gaan verbeteren. Feitelijk kan nu alleen bij de opdrachtnemer (de zzp er) loonbelasting worden nageheven. Onder de Wet DBA kan dat ook bij de opdrachtgever. De Staatsecretaris meent dat handhaven onder de VAR in de praktijk niet mogelijk is omdat het VAR-oordeel in veel gevallen weinig te maken heeft met de werkelijkheid (Nota aan de Eerste Kamer naar aanleiding van het verslag, 21 oktober 2015). De VAR wordt niet automatisch afgegeven en er is geen handhaving te realiseren. Toch blijkt uit de wetsgeschiedenis dat de VAR wordt afgegeven op basis van een gefundeerd oordeel over de door belanghebbende gepresenteerde arbeidsrelatie (Kamerstukken II 2000/01, , nr. 6, p. 99). Er zijn geen gegevens beschikbaar over een eventuele meeropbrengst aan belasting en premies als gevolg van de invoering van de Wet DBA. Er wordt verwacht dat de administratieve lasten voor het bedrijfsleven structureel zullen afnemen met 10 miljoen per jaar. Dit blijkt uit een brief van de Staatssecretaris van Financiën van 20 april Wat houdt de Wet DBA in? Onder de Wet DBA kunnen opdrachtgevers en opdrachtnemers (ZZP ers) hun eigen overeenkomsten voorleggen aan de Belastingdienst. De opdrachtgever verkrijgt op deze wijze vooraf zekerheid over de verplichting loonheffingen in te houden en af te dragen. De Belastingdienst zal de goedgekeurde overeenkomsten - voor zover partijen daarmee instemmen - openbaar maken, zodat deze eveneens door andere opdrachtgevers en opdrachtnemers kunnen worden gebruikt.

2 Over de vrijwaringstermijn voor een goedgekeurde (voorbeeld)overeenkomst heeft Staatssecretaris Wiebes opgemerkt dat deze voor 5 jaar geldt. Dit tenzij de wet wijzigt of als er binnen dat tijdvak zaken wijzigen die strijdig zijn met de bepalingen in de modelovereenkomst. Uiteraard is het ook belangrijk te realiseren dat de vijfjaartermijn ook niet geldt als de Belastingdienst een controle uitvoert en de werkwijze blijkt in de praktijk anders te zijn dan in de modelovereenkomst staat omschreven. Het gebruik van een goedgekeurde (voorbeeld)overeenkomst is overigens niet verplicht. Het kabinet heeft aangegeven op dit punt niet op te willen treden in de contractsvrijheid van partijen. Wanneer er geen gebruik wordt gemaakt van een door de Belastingdienst goedgekeurde (voorbeeld)overeenkomst of van een eigen vooraf goedgekeurde overeenkomst, dan moet de opdrachtgever zelf bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking en of hij wel of geen loonheffingen moet betalen. De beoordeling door de Belastingdienst zal dan achteraf plaatsvinden. Of iemand een ZZP er is of een werknemer, wordt beoordeeld op basis van de bestaande wet- en regelgeving en jurisprudentie. De Wet DBA brengt hierin geen verandering. Verder verschaft de Wet DBA geen uitsluitsel over de ondernemersstatus van de ZZP er. De criteria of je ondernemer bent en winst uit onderneming geniet of dat je een bv hebt en via die bv opdrachten verwerft en daarmee omzet en winst genereert, zijn hier niet aan de orde. Voor de ZZP er verandert er op dat punt niets. 4. Implementatiefase Er komt een implementatiefase van één jaar, die start op 1 mei Tijdens deze implementatiefase zal de Belastingdienst mild handhaven en zich coöperatief opstellen. De Belastingdienst zal toezicht houden, maar in principe geen repressieve handhavingsmaatregelen nemen. Tot 1 mei 2017 hebben opdrachtgevers en opdrachtnemers een inspanningsverplichting om hun zaken goed te regelen conform de Wet DBA en kunnen de bestaande overeenkomsten worden vervangen door de goedgekeurde (voorbeeld)overeenkomsten. Vanaf 1 mei 2017 zal de Wet DBA onverkort gelden, inclusief handhaving door de Belastingdienst. 5. Gevolgen invoering Wet DBA Intermediairs zijn verplicht de kernbepalingen uit de reeds goedgekeurde, en op de site van de Belastingdienst gepubliceerde, algemene modelovereenkomst tussenkomst over te nemen. In de dienstverleningsovereenkomst van intermediair wordt veelal het volgende expliciet opgenomen: de opdrachtnemer accepteert de opdracht en daarmee de volle verantwoordelijkheid voor het resultaat van de werkzaamheden. De opdrachtnemer is bij het uitvoeren van de overeengekomen werkzaamheden geheel zelfstandig en verricht zijn werkzaamheden naar eigen inzicht en zonder toezicht of leiding van de klant of de intermediair. Daarnaast dient de opdrachtnemer aan te tonen dat hij de werkzaamheden verricht in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige uitoefening van een beroep, op grond waarvan de intermediair er vanuit mag gaan dat zij geen loonheffingen hoeft in te houden en af te dragen (bewijsvermoeden). De Wet DBA is met ingang van 1 mei a.s. een feit. Tijdens de wettelijke behandeling in de Eerst Kamer is een zogenoemd transitieplan Wet DBA gelanceerd. De Staatssecretaris heeft aangegeven dat gedurende het implementatiejaar mild zal worden gehandhaafd. De Belastingdienst zal weliswaar toezicht houden, maar geen repressieve handhavingsmaatregelen nemen. Tot 1 mei 2017 hebben opdrachtgevers en opdrachtnemers/ ZZP ers een inspanningsverplichting om hun zaken goed te regelen conform de Wet DBA-vereisten. Als u naar eer en geweten de Wet DBA gaat toepassen om per 1 mei 2017 compliant te zijn, hoeft u zich als opdrachtgever en ZZP er geen zorgen te maken over de term milde handhaving. Deze term laat wel de weg vrij om kwaadwillende individuen in de markt aan te pakken. Het kritische punt op dit moment is nog de betekenis van langer dan gangbaar in de branche. Menig lobbygroep, belanghebbende klant en intermediair heeft hierover contact met zijn belastinginspecteur. Wat is gangbaar in de branche? Er is een voortdurende onduidelijkheid vanuit de Belastingdienst over de duur van een opdracht waarvoor een ZZP er mag worden ingezet zonder zijn zelfstandigheid te verliezen. Dit leidt tot veel onzekerheid en risico s voor opdrachtgevers en intermediairs. Dit punt is aangekaart bij het ministerie van Financiën als zijnde een branchebreed spelend issue. Uniformiteit in maximumduur van een opdracht is immers een vereiste voor een gelijk speelveld, ofwel eerlijke concurrentie. Wat een gebruikelijke duur is van een opdracht is echter vooralsnog niet duidelijk. Wij vinden dat de Belastingdienst duidelijkheid hierover moet verschaffen en wij verwachten dat die duidelijkheid er wel gaat komen.

3 De wet DBA stuit op een aantal praktische problemen. Hieronder schetsen we enkele denk- en mogelijke oplossingsrichtingen. Oplossingsrichting begrip tijdsduur Hoe wordt het element van tijd uitgelegd in de situatie dat de opdrachtnemer eerst rechtstreeks door de klant wordt ingehuurd en vervolgens nog een jaar door tussenkomst van een intermediair voor het verrichten van dezelfde opdracht? En hoe wordt het element van tijd uitgelegd in de situatie dat de opdrachtnemer eerst door tussenkomst van intermediair A bij de klant een opdracht vervult, vervolgens door tussenkomst van intermediair B en vervolgens weer door tussenkomst van intermediair A? In deze situatie is van belang dat bepaald is dat het bewijsvermoeden niet van toepassing is indien de opdrachtnemer hoofdzakelijk werkzaam is voor een intermediair op basis van (opvolgende) opdrachten van (gezamenlijk) langere duur dan gelet op de aard van de werkzaamheden gebruikelijk is. Intermediairs gaan er vanuit dat hieruit voortvloeit dat de duur van de opdracht maatgevend is en niet de duur van het contract met de intermediair. Er valt echter niet uit te sluiten -gezien de bewoordingen van de modelovereenkomst tussenkomst én het feit dat een intermediair degene is die tussenkomst verleent- dat wel degelijk wordt aangesloten bij de lengte van de opdracht bij een intermediair. Het heen en weer schuiven van intermediair A naar B zal geen oplossing blijken. De Belastingdienst zal hier doorheen kijken en zien dat het gaat om dezelfde ZZP er en dezelfde klant. Het is van belang dat er snel duidelijkheid komt over de invulling van de maximaal fiscaal geaccepteerde duur van een opdracht. Tijdsduur bij meerdere opdrachten In het kader van duur van de opdracht, speelt ook de vraag hoe intermediairs omgaan met ZZP ers die meerdere opdrachten hebben, waarvan er één middels tussenkomst van de intermadiair, voor zeg gemiddeld 10 uur in de week, maar wel al 4 jaar? In deze situatie zal de opdrachtnemer niet hoofdzakelijk werkzaam zijn voor één opdrachtgever. Ook is van belang de vraag te beantwoorden of 4 jaar langer is dan gelet op de aard van de werkzaamheden gebruikelijk is. Dat dit in de praktijk lastig te beoordelen is en de beoordeling steeds weer afhankelijk zal zijn van de omstandigheden per geval, blijkt ook wel uit een uitspraak die Staatssecretaris Wiebes recentelijk deed. Hij gaf aan dat hij van een geschiedenisleraar, die 20 uur per week geschiedenis geeft, 20 uur per week staat ingeroosterd en door de rector beoordeeld wordt, geen ondernemer kan maken. Overigens zal in het hiervoor aangehaalde voorbeeld de ondernemersstatus van de ZZP er -gegeven de aanwezigheid van meerdere opdrachten- naar verwachting moeiteloos geaccepteerd worden maar mogelijk niet voor de geschetste arbeidsrelatie. Ook hierover is duidelijkheid gevraagd aan de Belastingdienst. ZZP er de bv in? Is het een oplossing wanneer alle ZZP ers een eigen bv oprichten? Dit vanuit de gedachte dat de ZZP er op de loonlijst van de eigen bv staat en derhalve door de bv loonheffing betaald wordt. De Wet DBA beoordeelt de arbeidsrelatie, in concreto die tussen de intermadiair en de ZZP er. Schatkist technisch kun je stellen dat de Belastingdienst weinig tekortkomt wanneer de bv de loonheffingen afdraagt. Evenmin maakt de ZZP er dan gebruik van de MKB-vrijstelling en ondernemersaftrek. Een duiding van deze arbeidsrelatie als zijnde een (fictief) dienstverband wordt niet anders als de ZZP er vanuit een bv gaat opereren. SV-premies inhouden door opdrachtgever Is het wellicht een optie om als opdrachtgever/intermediair voor ZZP ers premies SV af te dragen en dat ze zelf via de aangifte inkomstenbelasting de (loonheffing)/ inkomstenbelasting regelen? Ook hier geldt weer: waar de Wet DBA om gaat is de beoordeling van de arbeidsrelatie tussen de intermediair en de ZZP er. Aan de voorkant premies werknemersverzekeringen inhouden én de belastingrepercussies regelen in de aangifte inkomstenbelasting van de ZZP er, maakt die beoordeling niet anders. Uniforce Mogelijk is ook de zogenoemde Uniforce constructie een oplossing. Uniforce biedt een ondernemersvorm aan waarbij iemand een sociaal verzekerd werknemer is binnen zijn eigen bv. Daarbij kan de ZZP er/dga werken voor wie hij maar wil en zolang hij maar wil. Een Uniforce professional is niet afhankelijk van een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst. Uniforce geeft aan dat de vaststellingsovereenkomst tussen Uniforce en de Belastingdienst nog immer geldt, ook straks onder de Wet DBA. Nadeel is dat ZZP er voordeel mist (géén ondernemersaftrek en géén MKB-winstvrijstelling). Ook is het zonneklaar dat de bv (eenmalig en structureel) hogere kosten met zich meebrengt dan het ondernemen via een eenmanszaak.

4 Periode zelfstandigheid gevolgd door inhouding loonheffing Is het een oplossing om de ZZP er na bijvoorbeeld 2 jaar te gaan payrollen of uitzenden? De ZZP er verliest dan zelfstandigenstatus en zal de opdracht afronden vanuit een dienstbetrekking. Zolang er geen duidelijkheid bestaat over de maximaal vrijwarende duur van een opdracht via een intermediair, zetten wij deze aanpak voorlopig in de ijskast. Opting-in Om verrassingen achteraf bij de aanslag inkomstenbelasting te voorkomen, kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer (ZZP er) kiezen voor toepassing van de zogenoemde opting-in. Dit houdt in dat de opdrachtgever loonheffing (alleen loonbelasting/premie volksverzekeringen) inhoudt op de vergoeding van de ZZP er. Deze regeling voorziet in loonbelasting, en niet in werknemersverzekeringen. Probleem is dat opting-in ondernemerschap in de weg staat. De ZZP er die opting-in toepast wordt namelijk door de Belastingdienst beschouwd als genieter van resultaat uit overige werkzaamheden. Anders gezegd: geen ondernemer maar ook geen werknemer. Dit betekent dat de uren die gewerkt worden onder het opting-in, niet meetellen voor het urencriterium. De ondernemersaftrek is dan niet van toepassing. Opting-in zal naar onze mening geen brede toepassing gaan vinden. Individuele ruling Mocht er geen duidelijkheid komen over de fiscaal geaccepteerde duur van een opdracht via een intermediair, dan blijft het mogelijk om individuele zaken van ZZP ers voor te leggen aan de Belastingdienst, teneinde ervaring op te doen wat als lang en wat als té lang gezien wordt. De individuele rulingpraktijk blijft immers overeind. 6. Conclusie De VAR verdwijnt per 1 mei, modelcontracten doen hun intrede, zoveel is duidelijk. In de voorbereidingsfase (tot mei 2016) en de implementatiefase (1 mei 2016 tot 1 mei 2017) zullen intermediairs met hun klanten, leveranciers en individuele ZZP ers overgaan tot vervanging van de bestaande dienstverleningsovereenkomsten voor de door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomst. Op het gebied van de beoordeling rondom werkgeversgezag en sociaal economische afhankelijkheid van één opdrachtgever verandert niets. Het toetsingskader van de Belastingdienst rondom de omvang en duur van opdrachten zorgt voor onduidelijkheid. Staatssecretaris Wiebes heeft 9 februari jl. (wederom) aangegeven dat de Belastingdienst te onduidelijk is over de duidelijkheid die de wet juist beoogt te geven. Het is de verwachting dat de hiervoor genoemde punten zich in de komende maanden uitkristalliseren. Wat kunnen opdrachtgevers doen? Is het overduidelijk dat de opdracht langer duurt dan gebruikelijk is in de branche? Indien het lastig is om te definiëren wat gebruikelijk is in de branche, adviseren wij opdrachtgevers die ZZP er te beoordelen die langer dan 2 jaar aan een opdracht werkt. Dan is het belangrijk dat u in gesprek gaat met de betreffende ZZP er. Indien u eigenlijk zeker weet dat de ZZP er te lang voor u werkzaam is, dan zijn er de volgende mogelijkheden: De ZZP er vervangen Uiteraard is dit geen prettige oplossing voor de ZZP er. Aan de andere kant, als deze persoon echt een ondernemer is, zal hij zoeken naar een nieuwe opdracht. Payrollen of uitzenden Bij zowel payrollen als uitzenden worden alle noodzakelijke belastingen afgedragen. Nadeel is wel dat zowel payrollen als uitzenden een duurdere oplossing is. Concepten zoals Uniforce De ZZP er gaat werken binnen een bv. Op die manier worden loonbelastingen en andere noodzakelijke premies betaald. De Belastingdienst krijgt zo haar inkomsten. Nadeel is wel dat deze regeling voor een ZZP er erg kostbaar is. Overeenkomsten voorleggen aan de Belastingdienst In geval van twijfel is het gebruikelijk de overeenkomst met een omschrijving van de opdracht en de samenwerking voor te leggen aan de Belastingdienst. De Belastingdienst geeft aan binnen 6 tot 8 weken te reageren en duidelijkheid te verschaffen.

5 Wat kunnen ZZP ers doen? Indien er twijfel bestaat over de duur van de opdracht en over het feit of u wel of niet echt een ZZP er bent, dan is het belangrijk dit te bespreken met uw opdrachtgever. Verdiept u zich in hoe de Belastingdienst aan kijkt tegen zelfstandigen. Wij verwachten dat professionele opdrachtgevers uit zichzelf ZZP ers zullen benaderen. Wees zelf pro-actief want het is ook in uw eigen belang dat u naheffingen voorkomt. Denk in geval van twijfel na over de hierboven genoemde opties.