2. De VAR-verklaring gaf geen zekerheid over of er sprake was van ondernemerschap:

Transcriptie

1 Afschaffing VAR-verklaring; invoering wet "Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties"

2 Inhoudsopgave 1. Introductie Invoering DBA Fiscale consequenties Beoordeling arbeidsrelaties belastingdienst Vraag en antwoord Belangrijk! Aandachtspunten Afsluitend... 8 Bronnen... 9

3 1. Introductie Per 1 mei 2016 wordt de wet "Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties" (DBA) van kracht. De VAR-verklaring wordt niet meer door de belastingdienst afgegeven. Waarom is de VAR afgeschaft? 1. De verantwoordelijkheid in de relatie "opdrachtgever - zzp 'er" was ongelijk verdeeld. Wanneer de belastingdienst de situatie achteraf anders beoordeelde waren de gevolgen hiervan altijd voor rekening van de zzp 'er. De opdrachtgever werd door de VARverklaring gevrijwaard van naheffing van loonbelasting en werknemerspremies. 2. De VAR-verklaring gaf geen zekerheid over of er sprake was van ondernemerschap: er werden verschillende soorten VAR-verklaringen afgegeven; omstandigheden konden na het afgeven van de VAR-verklaring wijzigen; na een controle/boekenonderzoek kon de belastingdienst de zaak terugdraaien: o het urencriterium werd niet gehaald; o de zzp 'er hoeft geen ondernemer in de zin van de wet op de omzetbelasting te zijn. Wat is het doel van de wet DBA? de belastingdienst meer mogelijkheden tot handhaving geven; bestrijding van schijnzelfstandigheid, welke door de VAR-verklaring in de hand gewekt werd; door de VAR-verklaring werd de opdrachtgever gevrijwaard van naheffing: met de wet DBA is het zwaartepunt van de verantwoordelijkheid meer richting de opdrachtgever geschoven; meer duidelijkheid vóóraf over de soort arbeidsrelatie; minder papierwerk. De VAR-verklaring wekte "schijnzekerheid" op, die er in werkelijkheid niet altijd was. Bovendien had de zzp 'er niets aan de VAR-verklaring; het gaf zijn opdrachtgever vrijwaring. De VARverklaring was voor de opdrachtgever een te gemakkelijk middel om het "uitbesteden van werk" te bestempelen als een "overeenkomst van opdracht", terwijl fiscaal objectief bezien er dan sprake was van een "arbeidsovereenkomst" (werken in loondienst). 2

4 2. Invoering DBA 2.1. Fiscale consequenties M.i.v. de wet DBA loopt de opdrachtgever ook risico. Als de belastingdienst achteraf besluit dat er sprake is van een loondienstverhouding, worden de loonbelasting en werknemerspremies, verhoogd met boete (50 %) en rente, bij de opdrachtgever nageheven. De opdrachtgever mag het werknemersdeel van de naheffing inhouden op hetgeen hij contractueel verplicht was te betalen aan de zzp 'er. Wat zijn de gevolgen voor de zzp 'er als de belastingdienst achteraf van oordeel is dat er sprake is van "werken in loondienst"? Antwoord: de contractueel overeengekomen beloning voor de zzp 'er wordt gebruteerd; het "werknemersdeel" in de naheffing kan op de zzp 'er verhaald worden; de in de periode bij deze opdrachtgever gewerkte uren tellen niet mee voor de beoordeling of de zzp 'er voldoet aan het urencriterium (1.225 uur per jaar); de zzp 'er kan dat jaar zijn status als ondernemer en daarmee de ondernemersfaciliteiten verspelen: o ondernemersaftrek 7.280; o MKB-vrijstelling 14 %; o Fiscale Oudedagsreserve (FOR) 12 %; o investeringssubsidies (KIA, EIA, MIA, enz.); o de aftrek van de kosten van zijn onderneming (inkopen, huur, auto). binnen een "arbeidsovereenkomst" (loondienst) gelden er stringente regels van wat en hoeveel de werkgever aan de werknemer mag verstrekken en vergoeden. Om naheffing van loonbelasting en premies werknemersverzekeringen te voorkomen dient een opdrachtgever vóóraf, in samenspraak met de opdrachtnemer, de arbeidsrelatie te beoordelen. Is er sprake van werken: volgens een overeenkomst van opdracht, óf; volgens een arbeidsovereenkomst (persoonlijke arbeid in loondienst) Beoordeling arbeidsrelaties belastingdienst De belastingdienst beoordeelt de arbeidsrelaties op de volgende criteria: als eerste wordt er beoordeeld of er: o sprake is van persoonlijke arbeid? (mag iemand anders komen? ) o sprake is van werkgeversgezag? (dwingende aanwijzingen) o sprake is van een verplichting om loon te betalen? (zowel in geld als natura) in tweede instantie wordt er beoordeeld: o hoe zelfstandig werkt de "zzp 'er"? o heeft de zzp 'er de vrijheid om te werken zoals hij/zij dat wil? 3

5 o loopt de "zzp 'er" ondernemersrisico (aansprakelijkheid voor schade)? o wat is de omvang van de werkzaamheden van de "zzp 'er"? o heeft de "onderneming" vooruitzichten; is er sprake van continuïteit; zijn er vooruitzichten op vervolgopdrachten? Verschillen tussen een werknemer en een zzp 'er: een zzp 'er mag iemand meenemen of iemand anders laten werken; een zzp 'er heeft meer vrijheden dan een werknemer; een zzp 'er draagt "eindverantwoordelijkheid"; een zzp 'er werkt voor meerdere en wisselende opdrachtgevers; Ter indicatie; klik op de website van de belastingdienst op de link: "Geen beoordeelde overeenkomst; wel of geen dienstbetrekking? " Let op, deze link geef een indicatie welke situatie van toepassing zou kunnen zijn. Aan deze indicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Als een zzp 'er langere tijd voor één opdrachtgever werkt, wekt dit de schijn van een loondienstverhouding; wees dan extra kritisch in de beoordeling of er sprake is van "zelfstandig ondernemerschap": hoe was de situatie in het verleden? is er sprake van een éénmalig langlopend project? werkt de zzp 'er ook nu nog voor andere opdrachtgevers? draagt de zzp 'er eindverantwoordelijkheid; handelt de zzp 'er klachten over het werk en zichzelf zelf af; werkt de zzp 'er als een zelfstandige of gedraagt hij zich als lid van het personeelsteam? Laat in zulke situaties de belastingdienst vóóraf meedenken. Verifieer de specifieke uitleg op de website van de belastingdienst! In derde instantie wordt er door de belastingdienst nog gekeken of er sprake kan zijn van een fictief dienstverband (b.v. thuiswerkers, gelijkgestelden of artiesten). (voor een volledige opsomming; zie: Handleiding "Loonheffingen") 4

6 3. Vraag en antwoord Wat kan een opdrachtgever doen als, na gesprekken en de beoordeling van de arbeidsrelatie met de zzp 'er blijkt, dat de opdrachtnemer eigenlijk in loondienst bij de opdrachtgever gaat werken? Antwoord: Om achteraf geen gedoe met de belastingdienst te krijgen, kan de opdrachtgever besluiten de opdrachtnemer in loondienst te nemen, maar dan op basis van flexibele contracten, zoals: een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd; een min/max-contract op oproepbasis; inlenen van personeel d.m.v.: o een uitzendbureau o payroll o contracting o outsourcing o 65+ met flexibele contracten. Moet er altijd een (goedgekeurde) modelovereenkomst worden opgesteld? Antwoord: Nee; in de volgende situaties is dat niet nodig: als zzp 'er overduidelijk een zelfstandig ondernemer is; als zzp 'er uitsluitend voor particulieren werkt. In welke situaties is het dan wél raadzaam om samen een modelovereenkomst op te stellen? Antwoord: Als er twijfel is of er in de specifieke situatie sprake is van werken in loondienst. Aan welke eisen moet de modelovereenkomst voldoen? Antwoord: kies een door de belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst, welke het meest van toepassing is op de situatie tussen opdrachtgever en -nemer. Op de website van de belastingdienst kun je de volgende soorten vinden: o algemene modelovereenkomsten; o branche- of sectorspecifieke modelovereenkomsten; o individuele modelovereenkomsten. in de geel gemarkeerde tekst niets aanpassen! verwijs in correspondentie en facturen naar het specifieke nummer van de gehanteerde modelovereenkomst; 5

7 Moet er voor iedere klus een nieuwe modelovereenkomst worden opgesteld? Antwoord: Nee, dezelfde modelovereenkomst kan gebruikt worden: voor soortgelijke opdrachten aan andere zzp 'ers; bij dezelfde zzp 'er voor vervolgopdrachten. Moeten alle overeenkomsten per 1 mei 2016 al voldoen aan de wet DBA? Antwoord: Nee, er geldt een implementatietermijn van 1 jaar. In deze periode gaat de belastingdienst niet handhaven, maar juist meer uitleg en informatie verstrekken. Wat houdt de "absorptieregel" in? Antwoord: Onder voorwaarden mag het loon uit loondienst als omzet in de onderneming geboekt worden: de werkzaamheden in loondienst liggen in het verlengde van de bedrijfsactiviteiten van de onderneming; het inkomen uit loondienst is ondergeschikt (zowel in tijd als in geld) aan de omzet in de onderneming. Check de voorwaarden op de website van de belastingdienst! Geeft werken via een intermediair een mogelijkheid om onder het opstellen van een goedgekeurde modelovereenkomst uit te komen? Antwoord: Nee, omdat er ook in deze situatie sprake is van een relatie tussen een opdrachtgever en opdrachtnemer, welke vooraf beoordeeld moet worden. Er kunnen in deze situatie juist meerdere arbeidsrelaties van toepassing zijn: tussen de zzp 'er en de intermediair; tussen de zzp 'er en de (uiteindelijke) opdrachtgever. Het maakt in principe niet uit welke variant van toepassing is; de arbeidsrelatie welke van toepassing is, dient vóóraf beoordeeld te worden. heb je met een goedgekeurde modelovereenkomst zekerheid dat de belastingdienst de "tussen opdrachtgeven en opdrachtnemer overeengekomen arbeidsrelatie" respecteert? Antwoord: Nee, m.i.v. de wet DBA geniet je geen (van wetswege) gegarandeerde zekerheid meer, zoals de opdrachtgever ten tijde van de VAR-verklaring wel genoot. Formele (van wetswege) zekerheid, zoals ten tijde van de VAR-verklaring, bestaat niet meer onder het regiem van de wet DBA. Er wordt achteraf beoordeeld of hetgeen vooraf is "overeengekomen", conform de fiscale wet- en regelgeving is. 6

8 De belastingdienst beoordeelt achteraf of: de "overeengekomen" arbeidsrelatie de juiste is; of alle facetten voor de beoordeling aan bod geweest zijn; of de bepalingen in de modelovereenkomst zijn nageleefd; of de zzp 'er zich achteraf toch niet meer als werknemer is gaan gedragen. De belastingdienst kan, i.g.v. naheffing, beide partijen aanspreken, maar in praktijk zal de de naheffingsaanslag, inclusief boete en rente, in eerste instantie bij de opdrachtgever worden opgelegd. 7

9 4. Belangrijk! 4.1. Aandachtspunten 1. Let in het bijzonder op de geel gemarkeerde tekst in de modelovereenkomst: deze tekst is cruciaal; hierin dus niets aanpassen/wijzigen! de zzp 'er moet hetgeen er in de modelovereenkomst bepaald is, ook daadwerkelijk naleven 2. Laat de belastingdienst de opgestelde modelovereenkomst beoordelen als: er in de gele tekst wijzigingen zijn aangebracht; de arbeidsrelatie te veel naar "arbeidsverband" neigt. 3. Als er gewerkt wordt met een door de belastingdienst beoordeelde en goedgekeurde modelovereenkomst geeft partijen dat 5 jaar lang de zekerheid dat de belastingdienst deze relatie niet als een arbeidsrelatie gaat bestempelen, mits partijen de overeenkomst in de praktijk ook naleven. 4. De opdrachtgever dient periodiek te controleren of, hetgeen er in de modelovereenkomst is overeengekomen, in de praktijk daadwerkelijk nageleefd wordt. De opdrachtgever doet er goed aan deze periodieke rapportage te bewaren in een dossier, wat gebruikt kan worden als de belastingdienst de arbeidsrelatie als "werken in loondienst" gaat kwalificeren Afsluitend Vanaf 1 mei 2016 tot 1 mei 2017 geldt er een implementatieperiode. De belastingdienst helpt mee om de nieuwe wet in de praktijk in te voeren: de belastingdienst zal in deze periode niet handhavend optreden; de belastingdienst verstrekt in deze periode veel voorlichting; raadpleeg "veel gestelde vragen" op de website van de belastingdienst en de andere informatie op dit punt welke regelmatig wordt ge-update; neem in geval van twijfel vóóraf contact op met de belastingdienst. Benut deze periode (1 mei 2016 tot 1 mei 2017) om de overeenkomsten tussen opdrachtgever en opdrachtnemer goedgekeurd te krijgen. Vanaf 1 mei 2017 zal de belastingdienst handhavend optreden en is er kans dat arbeidsrelaties, welke vooraf als "overeenkomst van opdracht" zijn afgesproken, door de belastingdienst achteraf als een "arbeidsovereenkomst" worden bestempeld. Vaak zal de rechter een oordeel moeten vellen welke zienswijze correct is. Dit alles zal beoordeeld worden met hoe de "zzp 'er" zich in de praktijk gedraagt. Het niet naleven van de door zowel de opdrachtgever als -nemer opgestelde (model)overeenkomst, zorgt ervoor dat de argumenten, welke nodig zijn om de arbeidsrelatie aannemelijk te maken, onbruikbaar geworden zijn. 8

10 Bronnen Berichtgeving door Elsevier Nextens Fiscaal Totaal themadossiers Lezing in Hotel Volendam, dd. 19 mei 2016 Webinar Belastingdienst Webinar Deloitte