Plan van aanpak opvang asielzoekers en huisvesting statushouders in de Kempen 10 mei 2016

Transcriptie

1 Plan van aanpak opvang asielzoekers en huisvesting statushouders in de Kempen 10 mei 2016 Brabantse Aanpak Opvang Vluchtelingen Bergeijk Bladel Eersel Oirschot Reusel De Mierden

2 Coördinerend burgemeester: Ruud Severijns Contactpersoon/ projectleider: Leon Bertens

3 Inhoud Inleiding Visie en uitgangspunten bij de opvang en huisvesting in de Kempen... 6 Verantwoordelijkheid nemen... 6 Faciliteren opvang... 6 Gerealiseerde opvang... 6 Huisvesting statushouders... 6 Maatschappelijke begeleiding... 7 Samenwerking Opvang asielzoekers... 7 Opgave... 7 Stand van zaken Aanpak 2017 en verder Huisvesting statushouders... 8 Opgave... 8 Stand van zaken Aanpak 2017 en verder Integratie Algemeen Integratie van asielzoekers Integratie van statushouders Onderwijs Primair onderwijs Voortgezet onderwijs Volwasseneneducatie Communicatie Vertrouwelijkheid Kernboodschap Doelgroepen Kalender en acties Besluitvormingstraject

4 4

5 Inleiding Nederland wordt, net zoals de rest van Europa, geconfronteerd met een zeer complexe en omvangrijke vluchtelingenproblematiek. Naar verwachting zet de grote stroom vluchtelingen zich ook de komende tijd voort. Deze verhoogde instroom van asielzoekers in Nederland heeft geleid tot problemen rond de opvang van asielzoekers en de huisvesting van statushouders. De opvang van asielzoekers is een verantwoordelijkheid van het Rijk, de huisvesting van statushouders is een taak van gemeenten. In de opvanglocaties verblijven nog teveel statushouders die al in gemeenten gehuisvest zouden moeten worden. Hierdoor wordt de opvang van nieuwe asielzoekers bemoeilijkt. Extra inzet en capaciteit is daarom nodig. Overleg tussen de Commissaris van de Koning en de burgemeesters in Noord-Brabant heeft geleid tot een verzoek aan alle Brabantse gemeenten. Door samenwerking in subregio s moet het beter mogelijk zijn om bij te dragen aan de oplossing van de problematiek. De Kempengemeenten vormen samen zo n subregio die gaat werken aan het verzoek dat de Commissaris van de Koning als volgt heeft geformuleerd in een brief van 31 maart 2016: Ik verwacht van uw gemeenten, om op het niveau van uw subregio, onder leiding van uw coördinerend burgemeester, zo spoedig mogelijk een projectteam te formeren dat invulling gaat geven aan uw taakstelling. Dit team dient onder leiding van de coördinerend burgemeester vóór 15 mei een concreet, met het COA besproken plan, gereed te hebben waarin de (onderlinge verdeling van) taakstellingen voor opvang van asielzoekers en statushouders op het niveau van uw subregio zijn uitgewerkt. Deel van dat plan is een realistische planning voor de realisatie ervan voor eind Voor de Kempengemeenten bestaat de gezamenlijke opgave uit een verzoek voor de opvang van 275 asielzoekers en een wettelijke taakstelling voor de huisvesting van naar schatting 230 statushouders. Het bedoelde projectteam is op 7 april jl. opgestart door de coördinerend burgemeester van Oirschot, de heer R. Severijns. Vervolgens heeft per gemeente een inventarisatie van wensen en mogelijkheden plaatsgevonden, waarvan de resultaten in het projectteam zijn besproken. Het resultaat van de inventarisatie en de bespreking ervan zijn verwerkt in dit plan van aanpak. 5

6 1. Visie en uitgangspunten bij de opvang en huisvesting in de Kempen Verantwoordelijkheid nemen Voor de opvang van asielzoekers hebben Nederlandse gemeenten een maatschappelijke verantwoordelijkheid. De Kempengemeenten voelen zich (net als de landelijke overheid en andere gemeenten) medeverantwoordelijk om deze mensen een veilige plek te bieden als eerste stap naar een nieuw bestaan. En dan gaat het niet alleen om een huis maar ook om een thuis. De Kempengemeenten onderschrijven van harte de volgende uitspraak van de Commissaris van de Koning: Vanuit het uitgangspunt van solidariteit en medemenselijkheid zullen wij die opvangplaatsen moeten realiseren. We kunnen dit alleen voor elkaar krijgen als echt alle gemeenten meedoen! Faciliteren opvang In algemene zin kunnen we stellen dat we gastvrije gemeenten willen zijn die niet alleen hun verantwoordelijkheid nemen in de problematiek rond het huisvesten van statushouders maar ook het opvangen van asielzoekers. We maken daarbij geen onderscheid tussen bevolkingsgroepen op basis van bijvoorbeeld ras, geloof, afkomst of seksuele geaardheid. We willen deze opvang organiseren op de schaal van onze gemeenten en kiezen daarbij niet voor grootschalige, tijdelijke oplossingen maar voor een structurele en kleinschaliger aanpak. Daarbij staan samenwerking tussen de Kempengemeenten, welzijns- en vrijwilligersorganisaties en integratie in de samenleving centraal. We zijn overigens geen voorstander van crisisnoodopvang waarbij mensen om de paar dagen verplaatst worden en voorzien daarom bij voorkeur in langdurige opvang voor minimaal één jaar. Ten aanzien van opvang op concrete locaties of wooneenheden gaan we bij voorkeur uit van particulier initiatief. We zien onze rol als gemeente in dit proces vooral faciliterend. Echter, wanneer er onvoldoende particulier initiatief is voor de huisvesting van statushouders, dan zijn de gemeenten van plan het initiatief te nemen. Gerealiseerde opvang De Kempengemeenten hebben zich al eerder ingezet voor crisisnoodopvang van asielzoekers. In Oirschot heeft de gemeente in 2015 medewerking verleend aan het verzorgen van crisisnoodopvang in de kazerne. Eersel en Bladel hebben eind 2015 kortdurende crisisnoodopvang verzorgd. De gemeenteraad van Oirschot heeft daarnaast besloten tot het opvangen van 200 asielzoekers in Westelbeers voor een periode van 28 maanden. Gemeente Reusel-De Mierden heeft het COA een aanbod gedaan voor een kleinschalige locatie voor opvang van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV). Dit aanbod is afgewezen. Huisvesting statushouders Om de taakstelling te kunnen realiseren binnen de gestelde kaders bundelen de Kempengemeenten hun krachten in de subregio. Zij houden daarbij rekening met bestaande wetgeving en een aantal richtinggevende kaders zoals het eind december 2015 gesloten bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom tussen de VNG en het Rijk en het recent uitgebrachte advies van de Provincie Noord- Brabant. Voor Oirschot gelden ook nog de samenwerkingsafspraken in het Stedelijk Gebied Eindhoven zoals vastgelegd in het Actieplan Statushouders ( Samenwerken aan huisvesting in het Stedelijk Gebied Eindhoven ). In dit actieplan zijn op subregionaal niveau afspraken gemaakt over de huisvesting en spreiding van statushouders binnen het Stedelijk Gebied Eindhoven. Onderwerpen die in dit plan aan bod komen zijn onder andere het verbeteren van de eerste begeleiding van statushouders, het creëren van een betere match tussen statushouder en de beoogde woonplaats en het realiseren van extra woningen in de regio. 6

7 Maatschappelijke begeleiding De Kempengemeenten onderschrijven ook de noodzaak om na het huisvesten van een statushouder in de gemeente, zo snel mogelijk aandacht te geven aan onderwerpen als integratie, opleiding, onderwijs en toegang tot de arbeidsmarkt. Daarnaast zijn openbare orde en veiligheid voor alle inwoners van onze gemeenten van belang. De gemeenten staan in dit kader positief ten opzichte van het onlangs afgesloten onderhandelaarsakkoord tussen de VNG en het Rijk Uitwerking Verhoogde Asielinstroom, waarover momenteel een ledenraadpleging onder alle gemeenten plaatsvindt. Dit onderhandelaarsakkoord betreft een verdere uitwerking van het bestuursakkoord dat in december tussen partijen is gesloten. De afspraken in dit uitwerkingsakkoord gaan met name over de financiële gevolgen van de extra toename van vergunninghouders in de gemeenten. Samenwerking De Commissaris heeft de Kempengemeenten aangewezen als subregio zodat de beschreven problematiek op subregionaal verband opgepakt moet worden. Uiteindelijk blijven alle gemeenten zelf verantwoordelijk voor het realiseren van de eigen taakstellingen. Vanwege de eisen van het COA betreffende de schaal van opvangcentra is het onvermijdelijk dat de opvang van asielzoekers in één of enkele gemeente(n) gerealiseerd wordt. Vanuit de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke gemeenten en vanuit de solidariteit op Kempenniveau willen de Kempengemeenten onderling afspraken maken over de bijdrage van iedere gemeente aan die oplossing. 2. Opvang asielzoekers Opgave In het overzicht bij de brief van de Commissaris wordt voor de Kempengemeenten de volgende opgave genoemd: Bergeijk 72 Bladel 79 Eersel 73 Oirschot 0 (al gerealiseerd 198) Reusel-De Mierden 51 Totaal 275 asielzoekers Stand van zaken 2016 Binnen de subregio is voldoende capaciteit beschikbaar om een opvanglocatie voor circa 300 asielzoekers te realiseren. Met het COA heeft hierover overleg plaatsgevonden om de procedure voor de beoordeling hiervan te starten. We verwachten op korte termijn hier meer over te kunnen zeggen. Mocht het bovenstaande niet tot resultaat leiden, dan komen zogenaamde greenfields (onbebouwde gronden) in beeld als locaties voor de realisatie van tijdelijke huisvesting.. Indien dit snel duidelijk wordt kan in enkele gemeenten gestart worden met de voorbereiding van het plaatsen van tijdelijke woonruimtes voor asielzoekers Een snelle realisatie in 2016 is dan afhankelijk van het moment waarop die duidelijkheid er komt en afspraken met alle belanghebbenden kunnen worden gemaakt. 7

8 Aanpak 2017 en verder Het onderhavige plan van aanpak richt zich op Het mag duidelijk zijn dat de uitwerking van de plannen ook doorloopt in 2017 en verder. Daarnaast zal de vluchtelingenproblematiek naar verwachting langdurig van aard zijn en uitbreiding van opvangmogelijkheden zal dan ook nodig blijven. Ook het feit dat de huidige opvangmogelijkheden tijdelijk zijn, betekent dat de zoektocht naar nieuwe locaties door moet gaan. Binnen de Kempen is veel ruimte beschikbaar waar in potentie nog gebouwd kan worden. Verschillende locaties zijn daarvoor al genoemd. Afhankelijk van de behoefte daaraan zullen de gemeenten werken aan de ontwikkeling van deze locaties voor de opvang van asielzoekers. In Oirschot vindt momenteel een discussie plaats over de (extra) opvang van asielzoekers vanaf 2017 en verder en de huisvesting van statushouders. Deze discussie wordt eind juni 2016 gevoerd rondom de besluitvorming van de koersnotitie Gastvrij Oirschot. In deze notitie wordt een koers op hoofdlijnen uitgewerkt voor de lokale opvang van asielzoekers en huisvesting van statushouders. Na besluitvorming hierover is duidelijk in hoeverre de gemeente Oirschot open staat voor de realisatie van extra opvangplekken voor asielzoekers vanaf 2017 en verder. 3. Huisvesting statushouders Opgave In het overzicht bij de brief van de Commissaris wordt voor de Kempengemeenten de huidige wettelijke taakstelling voor de huisvesting van statushouders in 2016 weergegeven: Bergeijk 40 Bladel 59 Eersel 48 Oirschot 45 Reusel-De Mierden 38 Totaal 230 statushouders Deze cijfers bedragen de taakstelling huisvesting statushouders voor heel 2016, incl. achterstand en voorsprong, stand per Stand van zaken 2016 Zoals in veel andere gemeenten is de beschikbaarheid van sociale huurwoningen belangrijk voor de huisvesting van statushouders. Die beschikbaarheid wordt meer en meer een probleem nu de taakstelling verder oploopt. In de Kempengemeenten zijn relatief gezien weinig sociale huurwoningen beschikbaar binnen de totale woningvoorraad. Extra realisatie van sociale huurwoningen kan aanzienlijk bijdragen aan het tijdig invullen van de taakstelling. Dit kan betekenen dat er meer woningen dienen te worden gerealiseerd dan benodigd zijn voor een migratiesaldo nul. Dit sluit dan ook aan bij de extra woningen die het Stedelijk Gebied Eindhoven voor de huisvesting van statushouders wil bouwen. In Reusel-De Mierden heeft het tekort aan geschikte woonruimten geleid tot een achterstand in de realisatie van de taakstelling. Hierdoor heeft de provincie de gemeente onder actief toezicht gesteld. De gemeente heeft inmiddels een plan van aanpak ingediend bij de provincie waarin aangegeven wordt dat de taakstelling voor het eerste halfjaar 2016 gehaald zal worden en een deel van de achterstand uit 2015 ingelopen kan worden. Ook in de andere Kempengemeenten is het nodig om extra maatregelen te nemen om de taakstellingen te kunnen realiseren. De verwachting is dat dat gaat lukken wanneer alle nieuwe initiatieven gerealiseerd kunnen worden. 8

9 Gemeente Bergeijk In Bergeijk gaat de voorkeur uit naar permanente huisvesting via uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen. Als die niet voldoende of niet tijdig beschikbaar komen, kan mogelijk ook tijdelijke huisvesting gerealiseerd worden. Voor die tijdelijke huisvesting heeft het college een aantal alternatieven benoemd die nader onderzocht worden indien het behalen van de taakstelling in het gedrang komt. Eén van die alternatieven betreft een locatie die mogelijk nog in 2016 ingezet zou kunnen worden voor 10 tot 20 statushouders. De verwachting is dat de taakstelling van 40 personen voor 2016 tijdig wordt gerealiseerd. De gemeente onderzoekt daarnaast met woningcorporaties en particuliere verhuurders mogelijkheden om op korte en middellange termijn extra capaciteit voor de huisvesting van statushouders te kunnen realiseren. Daarbij wordt gekeken naar mogelijkheden in nieuwbouw en bestaande woningen. Uitgangspunt daarbij is dat de huisvesting zo veel mogelijk wordt gespreid over de verschillende dorpskernen. Gemeente Bladel In Bladel wordt naast de verwachte beschikbaarheid van sociale huurwoningen gewerkt aan de verwerving van koopwoningen die ingezet kunnen worden voor de huisvesting van statushouders. Dit gebeurt in samenwerking met de woningbouwcorporaties Woningstichting De Zaligheden en Wooninc. De verwachting is dat de taakstelling van 59 statushouders gerealiseerd kan worden met de reguliere vrijval van sociale huurwoningen en als aanvullende optie de aankoop van koopwoningen. Gemeente Eersel In Eersel heeft de gemeenteraad besloten tot de plaatsing van 10 woonunits voor de huisvesting van statushouders op korte termijn. Een tweede plan om koopwoningen te verwerven, staat voorlopig on hold, in afwachting van de vorming van een nieuw college. Daarnaast heeft de woningstichting plannen om op korte termijn extra huurwoningen te realiseren die deels ook beschikbaar zijn voor de huisvesting van statushouders. De gemeente denkt met deze acties, in combinatie met regulier beschikbaar komende huurwoningen, de huisvesting van 48 statushouders te kunnen realiseren. Gemeente Oirschot In Oirschot is men ook van mening dat voor de huisvesting van statushouders extra inzet nodig is bovenop de voor statushouders beschikbaar komende sociale huurwoningen. Verschillende kleinere locaties in de gemeente zouden daarvoor geschikt te maken zijn. Oirschot werkt ook samen in het Stedelijk Gebied Eindhoven. Daarmee zijn afspraken gemaakt over de voorkeur van huisvesting van alleenstaande statushouders in de steden Eindhoven en Helmond, omdat dat meer past bij hun woningvoorraad. In de omliggende gemeenten, waaronder Oirschot, zouden dan meer gezinnen gehuisvest moeten worden. In de eerder genoemde koersnotitie Gastvrij Oirschot is aangegeven dat de gemeente vanaf % extra statushouders wil huisvesten, bovenop de al bestaande taakstelling. Naast het huisvesten van statushouders in reguliere huurwoningen komen dan ook tijdelijke huisvestingsoplossingen in beeld, indien mogelijk in combinatie met arbeidsmigranten en jongeren. Besluitvorming hierover vindt eind juni 2016 plaats. Gemeente Reusel De Mierden In Reusel - De Mierden is besloten om een locatie geschikt te maken voor huisvesting van, met name, alleenstaande statushouders. Naar verwachting kunnen hier vanaf oktober 2016 circa 20 tot 25 personen gehuisvest worden. Samen met de vrijkomende sociale huurwoningen moet dit voldoende zijn voor het voldoen aan de taakstelling in Kempenbreed Er zijn in alle gemeenten nog locaties beschikbaar waarop het realiseren van permanente en tijdelijke huisvesting mogelijk is, zogenaamde greenfields. De voorkeur gaat uiteraard uit naar locaties die liggen in het zoekgebied verstedelijking, kernen landelijk gebied, zoals aangegeven in de Verordening ruimte Zo nodig kan in 2016 gebruik gemaakt gaan worden van deze vrije locaties. Ook het inzetten van een GVA (gemeentelijk versnellingsarrangement) kan leiden tot extra opvangmogelijkheden. Dit is alleen aan de orde als er zicht is op voldoende permanente huisvesting binnen 2 jaar want de regeling is alleen voor tijdelijke huisvesting. 9

10 Aanpak 2017 en verder De verwachting is dat de toestroom van statushouders in 2017 niet zal stoppen. We zullen in Nederland en dus ook in de Kempen rekening moeten houden met de noodzaak deze mensen op te vangen, te huisvesten en te laten integreren in onze samenleving. In 2016 stuiten we al op de grenzen van onze huidige mogelijkheden. En ook hier geldt: Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg. En dat is niet genoeg. We moeten dus op een andere manier naar mogelijkheden kijken en nieuwe vormen en initiatieven bedenken om toekomstige uitdagingen het hoofd te bieden. We zijn daarbij zeker afhankelijk van besluitvorming van de Rijksoverheid. Dat ontslaat ons echter niet van de plicht om te bezien wat we zelf anders kunnen doen. Ook ligt er een taak om ervaringen en adviezen van onze kant aan de rijksoverheid mee te geven. Samenwerking binnen de Kempengemeenten en met onze partners in het veld, kan ons ook op dit punt verder helpen. We willen dan ook om te beginnen op het gebied van huisvesting van statushouders een subregionale taskforce opzetten die gaat bekijken welke beperkingen we nu ervaren en hoe we die beperkingen kunnen aanpakken met bijvoorbeeld nieuwe woonvormen. Medewerkers van woningcorporaties en gemeenteambtenaren, maar ook ervaringsdeskundigen moeten van die taskforce deel gaan uitmaken. We proberen hierbij aan te sluiten en/of af te stemmen met de inmiddels vanuit het Stedelijk Gebied opgerichte taskforce in het kader van het actieplan Statushouders waar Oirschot al deel van uit maakt. 4. Integratie Algemeen De Kempengemeenten kiezen, zoals al gesteld, niet voor grootschalige tijdelijke oplossingen maar zetten in op een structurele en kleinschalige aanpak waarbij samenwerking en integratie met de samenleving centraal staan. We leggen de nadruk niet op (tijdelijke) opvang maar op integratie en proberen daarbij aan te sluiten bij de lokale situatie. We willen de nieuwkomers zo niet alleen een huis maar ook een thuis bieden. We willen asielzoekers en statushouders zo snel mogelijk laten integreren in onze maatschappij en hen zo snel mogelijk met andere mensen in contact brengen. Integratie moet daarom al plaatsvinden in een opvanglocatie. De asielzoekers moeten kennis maken met onze cultuur, activiteiten ondernemen en leren wat het betekent om in Nederland te wonen. Dit is niet alleen in hun belang maar ook in het belang van de inwoners van onze gemeenten. Alleen met wederzijds respect, vertrouwen én met kennis van en over elkaar kan integratie plaatsvinden. De basis hiervoor wordt in onze visie al gelegd bij asielzoekers in opvanglocaties en het integratieproces wat doorlopen wordt zodra een statushouder in een gemeente is gehuisvest. We pleiten daarom voor het koppelen van asielzoekers in Kempische opvanglocatie(s) aan onze gemeenten wanneer huisvesting aan de orde is. Natuurlijk is het zo dat niet alle asielzoekers een verblijfsvergunning krijgen en dat niet alle statushouders in onze gemeenten willen of kunnen blijven wonen. Dus niet alle asielzoekers die in onze gemeenten opgevangen worden, zullen in onze gemeenten gehuisvest worden. We willen wel in gesprek gaan met het COA om die statushouders die bij ons in de Kempen kunnen blijven, ook aan onze gemeenten gekoppeld te krijgen voor permanente huisvesting. Daarmee zorgen we voor een menselijke en efficiënte aanpak, zoals die ook bedoeld is in het uitwerkingsakkoord van 28 april 2016 tussen Rijk en VNG over de verhoogde asielinstroom. We kiezen in beginsel voor kleinschalige burgerinitiatieven. We benutten de kracht van onze lokale samenleving en vrijwilligers en faciliteren daar waar nodig. We hebben de afgelopen periode in onder andere Oirschot gezien hoe krachtig een lokale samenleving kan zijn als het gaat om het begeleiden en ondersteunen van asielzoekers in de brede zin van het woord. Maar ook elders in De Kempen waar al geruime tijd statushouders worden gehuisvest, worden zij van begin af aan opgenomen in het lokale sociale netwerk. We zien wel dat coördinatie van activiteiten nuttig is. 10

11 Integratie van asielzoekers Naast burgerinitiatieven zijn de volgende partners in beeld als het gaat om de integratie van asielzoekers die zich in een opvanglocatie bevinden: COA: Tijdens het verblijf in de opvang biedt het COA asielzoekers activiteiten en programma s aan op gebied van inburgering en integratie. Vluchtelingenwerk Nederland: Ondersteuning en begeleiding van asielzoekers voor wat betreft (juridische) procedures, asielprocedures etc. Vrijwilligers: Op alle opvanglocaties worden lokale vrijwilligers door het COA ingezet in het kader van integratie en activering zoals bijvoorbeeld taallessen en kinderopvang. Ook zijn vrijwilligers actief die niet direct aangestuurd worden door het COA maar die (al dan niet in samenwerking met het COA) activiteiten buiten de opvanglocatie organiseren die sterk bijdragen aan de integratie in de lokale samenleving. Een voorbeeld hiervan zijn sportverenigingen of het Rode Kruis. Integratie van statushouders Na de eerste fase van activering en de start van het integratieproces vanuit een opvanglocatie begint, na huisvesting in de gemeente, de daadwerkelijke integratie in de lokale samenleving. We streven daarbij naar een snelle toeleiding naar (vrijwilligers)werk en uiteindelijk deelname aan het reguliere arbeidsproces. De gemeenschappelijke sociale dienst ISD De Kempen heeft daarvoor zijn processen op orde. Een aandachtspunt is de capaciteit aan mankracht om het extra werk bij de ISD aan te kunnen. Integratie en participatie in de lokale samenleving zien we als een motor om deelname aan het reguliere werkproces te kunnen bereiken. We proberen daarmee tevens te voorkomen dat statushouders in een negatieve vicieuze cirkel belanden en voor lange(re) periode in de bijstand terecht komen. We realiseren ons dat dit een lastig proces is. Op basis van onderzoek naar en ervaringen van eerdere vergelijkbare groepen is niet te verwachten dat een snelle toeleiding naar werk eenvoudig gerealiseerd kan worden. Veel oorzaken die (arbeids-)participatie van statushouders bemoeilijken zijn niet op lokaal niveau op te lossen. Participatie en integratie in de lokale samenleving vormen echter wel een belangrijke basis om, al dan niet op langere termijn, deel te nemen aan het reguliere arbeidsproces. Voor de gemeenten zien we hier een rol als facilitator en aanjager. Dat betekent niet dat we ontzorgen; de statushouder is zelf regievoerder. We gaan uit van eigen kracht en zelfredzaamheid, net zoals we dat doen voor elke inwoner van onze gemeenten. We realiseren ons echter dat deze groep inwoners in veel gevallen minder zelfredzaam is en in mindere mate een beroep kan doen op (eigen) sociale netwerken. We brengen als gemeenten alle partijen bij elkaar om met elkaar te werken aan hetzelfde doel; zo snel mogelijke participatie en integratie van statushouders in de lokale samenleving met als uiteindelijk doel de toeleiding naar werk. De volgende partners zijn in beeld voor wat betreft participatie en integratie van statushouders: ISD De Kempen: De ISD draagt zorg voor de integratie van statushoudersdoor toeleiding naar werk of de hoogst haalbare vorm van participatie. De ISD heeft daarvoor de structuur en werkprocessen op orde, maar zal wellicht bij een grote toestroom van statushouders meer menskracht moeten hebben. Plaatselijke organisatie van vrijwilligers: In elke gemeente is een aparte organisatie van vrijwilligers actief die zorg draagt voor ondersteuning en begeleiding van gehuisveste statushouders. Voorbeelden hiervan zijn administratieve ondersteuning, taalcafé, formulierenspreekuur etc. In Oirschot is een professional aanwezig die de vrijwilligersactiviteiten coördineert. In de Kempengemeenten is het lokale vluchtelingenwerk niet aangesloten bij Vluchtelingenwerk Nederland. Gezien de hoge toestroom van statushouders is het wellicht zinvol te bekijken in hoeverre aansluiting bij Vluchtelingenwerk Nederland meerwaarde heeft. In Bergeijk is het Aquinohuis opgezet, een inloop- en participatiehuis. Daarin verzorgt Stichting Vluchtelingenhulp Bergeijk inburgeringscursussen en de gecertificeerde school De Leerhof geeft er inburgeringslessen met onder andere taallessen Nederlands. Met het onderbrengen van een breed pakket aan welzijnsvoorzieningen kunnen statushouders hier dagelijks terecht voor hulp en begeleiding. 11

12 Het Kempisch Ondernemersplatform en het Huis van de Brabantse Kempen hebben toegezegd zich ook in te willen zetten voor statushouders. Verder overleg hierover volgt.naast de genoemde partijen zijn voor beide doelgroepen verschillende partners in beeld waarvan de primaire taak niet direct maatschappelijke begeleiding en integratie is maar die hier wel direct aan bijdragen. Hierbij kan gedacht worden aan onderwijs, (sport)verenigingen, bibliotheek, en/of gezondheidszorg. 5. Onderwijs Alle kinderen in Nederland hebben recht op een geschikte onderwijsplek. Voor alle kinderen in Nederland geldt tevens de leerplichtwet. Kinderen vanaf 5 jaar zijn leerplichtig. Dit geldt ook voor kinderen die zich in een opvanglocatie voor asielzoekers bevinden of kinderen van statushouders die gehuisvest zijn in een gemeente. Het COA is verantwoordelijk voor het regelen van onderwijs aan kinderen in een opvangcentrum. Voor statushouders gelden dezelfde regels en plichten als voor iedere andere rechtmatige inwoner van Nederland. Dit betekent dat ouders zelf verantwoordelijk zijn voor het regelen van passend onderwijs voor hun kind. Hoe het onderwijs wordt geregeld voor beide doelgroepen verschilt per regio en/of per opvanglocatie. Hieronder geven we weer op welke manier onderwijs aan asielzoekers is geregeld in De Kempen. Primair onderwijs In algemene zin kan gesteld worden dat kinderen van 4 en 5 jaar van beide doelgroepen (asielzoekers in een opvanglocatie en gehuisveste statushouders) zoveel mogelijk geplaatst worden binnen het lokale reguliere onderwijs. Voor kinderen vanaf 6 jaar komen verschillende opties in beeld, afhankelijk van het taalniveau van kinderen. Kinderen die de Nederlandse taal nog niet voldoende beheersen kunnen terecht in een taalklas op basisschool t Palet in Hapert (gemeente Bladel) of de Wereldwijzer (in Eindhoven). Vanaf de zomer 2016 start ook basisschool De Beerze in Oostelbeers (gemeente Oirschot) met een taalklas waarin beide doelgroepen terecht kunnen. Op het moment dat leerlingen de taal voldoende beheersen stromen zij zo snel mogelijk door naar het reguliere onderwijs. Dit zal met name het geval zijn bij gehuisveste statushouders. Voor wat betreft de huidige aanwezige asielzoekers die in een opvanglocatie in deze regio verblijven heeft het COA afspraken gemaakt met basisschool t Palet in Hapert (en nog niet met Wereldwijzer in Eindhoven) en verzorgt het COA het leerlingenvervoer. Er zijn op dit moment geen knelpunten voor wat betreft primair onderwijs aan deze doelgroep. We verwachten ook de nieuwe instroom binnen de huidige scholen op te kunnen vangen. Voortgezet onderwijs Tussen de scholen die vallen binnen het regionaal samenwerkingsverband passend voortgezet onderwijs Eindhoven en Kempenland zijn afspraken gemaakt over onderwijs aan asielzoekers (beide doelgroepen). In deze regio verzorgen School 23 (Summa College-Eindhoven), Pius X College (Bladel) en het Stedelijk College (Eindhoven) onderwijs aan asielzoekers. Deze scholen hebben voldoende kwaliteit en capaciteit en werken onderling met elkaar samen. Leerlingen die 17+ zijn kunnen terecht op het Pius X College. Door de grote instroom van nieuwe leerlingen (asielzoekers) zien we, met name voor de 17+ leerlingen een knelpunt ontstaan. Deze leerlingen kunnen vooralsnog alleen terecht op het Pius X College. Deze school beschikt echter over een beperkte capaciteit (50 leerlingen in de categorie 17+). Daarnaast ontstaat er naar verwachting een huisvestingsprobleem voor deze school vanaf augustus We bekijken samen met de betrokken gemeenten en scholen hoe we deze groep leerlingen toch een passende onderwijsplek kunnen bieden. 12

13 Volwasseneneducatie Statushouders krijgen over het algemeen eerst een bijstandsuitkering. Statushouders vanaf 16 jaar hebben een inburgeringsplicht (beheersing van de Nederlandse taal en kennis over Nederland en de Nederlandse cultuur). De Intergemeentelijke Sociale Dienst De Kempen (ISD) is verantwoordelijk voor hun integratie. De ISD bepaalt in overleg met de statushouder een integratietraject, waar scholing of bijscholing in veel gevallen onderdeel van uitmaakt. Uiteindelijk doel van dit traject is het zo efficiënt mogelijk duurzaam uit de bijstand laten uitstromen van statushouders. 6. Communicatie Belangrijk onderdeel van het plan van aanpak vormt de communicatie. De Kempengemeenten willen zorgvuldige communicatie omtrent verhoogde opvang van asielzoekers en huisvesting van statushouders. Hierbij hebben de gemeenten binnen De Kempen ieder een andere uitgangspositie. De ene gemeente heeft al ervaring met (crisis)noodopvang en de andere alleen met huisvesting van statushouders. Dat betekent dat de ene gemeente al een communicatietraject met de inwoners heeft (ge)lopen en de andere niet. In Oirschot werkt men met een klankbordgroep opvang vluchtelingen vanuit de gemeenteraad en in Eersel met een stakeholdersgroep. Vanwege de uiteenlopende ervaringen spreken we met elkaar af dat de communicatie rondom dit subregionaal plan van aanpak centraal wordt geregisseerd. De individuele gemeenten zijn en blijven verantwoordelijk voor communicatie over specifieke, lokale besluiten naar haar eigen inwoners. In de praktijk betekent dit dat persberichten, veelgestelde vragen voor de website etc. door de werkgroep worden aangeleverd en dat ook perscontacten centraal gecoördineerd worden. Vertrouwelijkheid De komst van asielzoekers en statushouders is ingrijpend voor een lokale gemeenschap. Bij het opstellen van dit plan van aanpak was er geen sprake van maatschappelijke onrust, maar we voorzien deze mogelijk wel zodra het plan openbaar wordt en concrete locaties benoemd worden. Dat betekent niet dat we opzien tegen het delen van het plan met onze inwoners. Maar we doen dit bij voorkeur in kleinschalige bijeenkomsten, bijvoorbeeld in de vorm van een informatiemarkt. Iedere individuele gemeente bepaalt het moment en de wijze waarop ze informatie over mogelijke locaties naar buiten brengt. We hebben afgesproken dat gemeenten niet communiceren over elkaars plannen en besluiten voordat gemeenten zelf tot communicatie zijn overgegaan. Recent onderzoek van Necker van Naem toont aan dat er een ruime meerderheid van de Nederlanders is vóór huisvesting van statushouders. Draagvlak creëren bij de lokale raden vóór indiening van het plan van aanpak bij de Commissaris, is cruciaal om sterk te staan in de discussie met inwoners in de volgende fase. Om die reden is (een groot deel) van dit plan in beslotenheid opgesteld en besproken. 13

14 Kernboodschap De Kempengemeenten willen graag aan het verzoek van de provincie voldoen en pakken hun verantwoordelijkheid. Hierbij hebben we elkaar nodig. Er zijn veel partijen betrokken bij de vraagstukken met betrekking tot de problematiek rondom asielzoekers en statushouders. Gemeenten moeten flexibel en innovatief zijn; dat geldt ook voor andere overheden en partners. Alleen samen kunnen we dit aanpakken. Het gaat immers niet alleen om huisvesting en opvang van een vastgesteld aantal personen. De opgave gaat over veel meer. Zaken zoals borgen van goede gezondheidszorg en scholing, taallessen en politie-inzet ten behoeve van veiligheid zijn erg belangrijk. Waar de ene gemeente geen grote locatie voor asielzoekers kan inbrengen, kan deze bijvoorbeeld wel extra voorzieningen (bijv. onderwijs of zorg) en/ of extra huisvesting voor statushouders inbrengen. Ook is het bespreekbaar om financieel bij te dragen. We overleggen graag met het COA over flexibele en innovatieve mogelijkheden rond het opvangen van asielzoekers. Enerzijds over de plannen van twee particuliere ondernemers in de Kempen en anderzijds over alternatieven hiervoor zoals het inrichten van weilanden met tijdelijke woonruimten. Ook dienen we in het kader van communicatie oog te hebben voor het gevoel van sommige inwoners dat het plaatsen van statushouders in krappe sociale woningbouw andere urgenten op de woningmarkt verdringt. Doelgroepen Intern Extern Bestuur Burgemeesters Wethouders Gemeenteraden Klankbordgroep Vluchtelingen Oirschot/ Stakeholdersgroep Eersel Ambtelijk Managementteams Projectleider Leden projectteam Beleidsambtenaren wonen, communicatie, welzijn, veiligheid Ambtenaren werkzaam bij de Kempengemeenten (algemeen) Inwoners Burgerpanel Oirschot Inwoners van elke Kempengemeente Partners COA OTAV Woningbouwcorporaties Onderwijsveld Adviesraden Dorpsraden Welzijnsinstellingen/Zorgpartners Vluchtelingenhulp Plaatselijke organisaties van vrijwilligers Voedselbank Huis van de Brabantse Kempen KOP (Kempisch Ondernemers Platform) 14

15 Kalender en acties Voorafgaand aan indiening subregionaal plan van aanpak: Publicatie opdracht vanuit gemeente in huis-aan-huis bladen Informeren raad en klankbordgroepen over de opdracht en daarna over het concept-plan van aanpak PvA voorleggen en laten accorderen door COA Week 19 : Week 20 : o o o o o 9 mei 2016 overleg met COA 10 mei 2016 besluitvorming door colleges 13 mei 2016 uiterlijk versturen van het plan van aanpak naar de Commissaris door de voorzitter van de subregionale projectgroep i.s.m. de projectleider Persgesprek met ED door voorzitter subregionale projectgroep, waarbij bestuurders van de andere gemeenten aanschuiven Persbericht versturen naar de lokale media in de Kempen met insteek op hoofdlijnen van plan van aanpak de Kempen 7. Besluitvormingstraject Dit plan van aanpak is in concept vastgesteld door de projectgroep onder leiding van de coördinerend burgemeester op 2 mei Maandag 9 mei is het plan van aanpak besproken met een vertegenwoordiger van het COA. Op 10 mei hebben de colleges van B&W het plan besproken. De colleges hebben hun gemeenteraden of vertegenwoordigers geïnformeerd. 15