Burgerparticipatie. A blessing in disguise... or an accident waiting to happen?

Transcriptie

1 Burgerparticipatie A blessing in disguise.... or an accident waiting to happen?

2 Introductie Wie zijn wij? Niels de Fijter (Triple Bridge ) Allard van der Steege (Ventolines ) Ilse van Veghel (Rebel ) Thema Burgerparticipatie: gaat dat samen met projectfinanciering? Wat kunnen jullie verwachten? Een kritische start (met een korreltje zout) Een kleine kennisquiz Een kennismaking met de principes van projectfinanciering Een greep uit de praktijk Afsluitende do s en don ts Page 2

3 De donderwolk: Financiële crisis is van alle tijden Is burgerparticipatie-crisis de volgende in de rij? Page 3

4 There s a villain to every story.. Frauduleuze fondsmanagers.. Page 4

5 There s a villain to every story....complexe structuren.... bedacht door dure juristen.. Page 5

6 .. starring: THE BANKS Page 6

7 Maar is de windsector wel schoon? Page 7

8 Waarom dan een financieel product om draagvlak te vergroten? En vooral: hoe voorkomen we dat deze hype ons straks in de staart bijt? Page 8

9 Hoe voorkomen we dat het misgaat? Als iedereen goed weet waar hij aan begint, zowel participant als ontwikkelaar: Participeren in een windproject is geen knuffelbare crowdfunding: het is meer dan een sympathiek buurtprojectje het is een investering met commerciële risico s Het rendement is met een reden hoger dan de spaarrente. De rente bij Icesafe was ook met een reden hoger dan die in Nederland. Voor windparken hebben we alleen geen garantiedepositostelsel. Page 9

10 Hoe voorkomen we dat het misgaat? Als iedereen goed weet waar hij aan begint, zowel participant als ontwikkelaar: Burgerparticipatie is geen goedkoop alternatief van bankfinanciering: het is een manier om baten te verdelen waarbij onwetende burgers ook meedelen in de risico s Tekort aan financiering mag geen reden zijn voor burgerparticipatie: banken zijn terughoudend tav MKB en start-ups, voor wind is geld genoeg als dat er niet is, heb je dan wel een geschikt project voor burgers? Page 10

11 Hoe weet je waar je aan begint? Zowel ontwikkelaar als participant moeten zich realiseren: Er is weinig bescherming: Onder de 2 mln. kijkt de AFM niet mee Weg = weg, ook als het project wel een AFM stempel heeft Informatieasymmetrie is inherent: Alleen successen komen naar buiten Leg risico s goed uit, een AFM goedkeuring is geen vrijbrief Een heldere governance en structuur zijn noodzakelijk: Zodat het project financierbaar is voor banken De structurering bepaald het risico Page 11

12 Quiz: financieel jargon Vraag vooraf: Investeer je momenteel in een windpark? (JA / NEE) Hieronder vallen o.a.: - Obligaties in een park - Aandelen in een park - Leningen aan een coöperatie die windparken ontwikkelen en/of exploiteren Page 12

13 Quiz: financieel jargon Een ring fenced financiering is: A) Hetzelfde als bedrijfsfinanciering B) Financiering met het omheinde park als onderpand C) Financiering op basis van afgebakende projectkasstromen D) Een teken aan de wand voor schimmige praktijken Page 13

14 Quiz: financieel jargon Met de gearing bedoelen we: A) De uitrusting van de tandwielkast B) De optimale rentestand C) De hoeveelheid schuld in een project D) De technische instelling van de turbine Page 14

15 Quiz: financieel jargon Het verschil tussen P50 en P90 scenario s betreft: A) Twee variaties op aflossingsschema s B) De statistische waarschijnlijkheid van windsnelheden C) Een optimistisch en een pessimistisch marktscenario D) De rentestanden op de 50 e en 90 e dag van het jaar Page 15

16 Quiz: financieel jargon Mezzanine is: A) Een extra niveau in de woonkamer B) Hetzelfde als achtergesteld vermogen C) De hoeveelheid schuld in een project D) Een geheime lening voor een besloten kring Page 16

17 Quiz: financieel jargon Een Debt Service Coverage Ratio (DSCR) is : A) De winstmarge van de financier B) De verhouding tussen schuldverplichtingen en service kosten C) De dekkingsgraad van de schuldeiser D) De ratio tussen de netto kasstroom en de schuldverplichting Page 17

18 Projectfinanciering Zijn burgerparticipaties wel of niet te combineren met projectfinancieringen? Wij denken van wel Mits. Page 18

19 Wat is projectfinanciering? Asset Based Proven technology Dus wel: Maar niet: Page 19

20 Wat is projectfinanciering? voorspelbare cash flows Tijdelijk karakter Gearing Special Purpose Company Ring fence Contracten beperken risico s Non or limited recourse Debt Service Cover Ratio (DSCR) P90 / P50 Page 20

21 Wat is projectfinanciering? Risicoprofiel Rendement Eigen vermogen Junior lening Senior lening Page 21

22 Projectfinanciering en burgerparticipaties Zijn burgerparticipaties wel of niet te combineren met projectfinancieringen? Wij denken nog steeds van wel Mits: - participanten zich goed informeren - ontwikkelaars helder communiceren en - participanten zich organiseren En mits wegblijven Page 22

23 Waarom burgerparticipatie? Lost burgerparticipatie een tekort aan financieringsmogelijkheden op? Nee Is burgerparticipatie een goedkope financieringsbron? Indien zorgvuldig toegepast, Nee. Is burgerparticipatie goed voor het draagvlak? Ja, mits goed toegepast. Is burgerparticipatie De oplossing voor draagvlak voor windenergie op land? Nee. Er zijn meer voorwaarden en instrumenten benodigd. Er zijn ook voorbeelden van projecten met vergaande voorstellen voor burgerparticipatie die vanwege gebrek aan draagvlak mislukt zijn. Page 23

24 Waarom burgerparticipatie? Wie wil burgerparticipatie? Partijen die weerstand tegen windenergie willen oplossen Overheden, doel: scherpe randjes van een besluit wegnemen Ontwikkelaars Slaagkans van een project verhogen Ideële motieven. Bijv. Ter ondersteuning/versterking van de lokale gemeenschap Dorpsmolens Burgers Wat is het idee? Je ben niet tegen iets waar je potentieel financieel voordeel bij hebt Page 24

25 Welke burgers moeten participeren voor draagvlak? Draagt een participant uit Rotterdam bij aan het draagvlak van een project in Groningen? Nee Welke burgers wel? Binnen 1 km van de windturbines? Binnen 5 km van de windturbines? Binnen 20 km van de windturbines? Hoeveelheid/rendement afhankelijk van de afstand? Welke grenzen? Discussie ontstaat op die grenzen. Wat te doen met burgers die geen geld hebben om te participeren? Keep it simpel. Afspraken worden vaak gemaakt tussen initiatiefnemers en overheden, terwijl deze jaren later uitgevoerd dienen te worden Goed overleg tussen partijen en duidelijke afspraken op papier. Page 25

26 Welke vormen van burgerparticipatie? Op welk moment laat je mensen instappen? 1. Tijdens ontwikkelfase 2. Net voor financiering en dus voor de bouw 3. Na afloop van de bouw en bijv. 1 jaar exploitatie Risico Rendement 1. Tijdens ontwikkelfase Risico is zeer groot en niet stabiel. Veel projecten mislukken, vertragen of gaan onderweg een paar keer dood. Kwaliteit en doorzettingsvermogen van de ontwikkelaar is cruciaal en moet met groot mandaat snel kunnen handelen. 2. Net voor financiering en de bouw Er is een business model dat contractueel onderbouwd kan worden. Risico: wind kan tegenvallen of tijdens bouw lopen zaken mis. 3. Na bouw en korte exploitatie periode Risico goed voorspelbaar Page 26

27 Burgerparticipatie in ontwikkel proces Voorbeelden: Coöperaties zoals Zeeuwind en Deltawind in bijv. Krammer, dankzij hun bestaande portfolio van projecten. Voorgeschreven in Flevoland: Er waren meer initiatieven voor projecten dan uiteindelijk worden toegestaan. Initiatiefnemers die buiten de boot zijn gevallen moeten mee kunnen ontwikkelen. Uitwerkingen worden momenteel uitgewerkt. Succes hiervan moet nog blijken. Toepasbaarheid: Deelnemers die uit ideële motieven investeren en bereid zijn hun ingelegde geld te verliezen. Deelnemers die ervaring hebben met het ontwikkelen van windprojecten, mee willen delen in het ontwikkelingsrendement en ook het risico. Page 27

28 Burgerparticipatie bij start bouw Voorbeelden: Nijmegen Toepasbaarheid Duidelijke systematiek van participatie in vroegtijdig stadium vastgelegd. Projecten duren vaak langer dan verwacht en verwachtingen van partijen kunnen uiteen lopen. Rekening houdend met financieringseisen. Dat is bij grote projecten strikter dan bij kleinere projecten. Zeggenschap (kwaliteit ervan) Uitoefenen onderpand op o.a. aandelen Reputatie banken Kwaliteit communicatie richting participanten. Page 28

29 Burgerparticipatie na 1 jaar exploitatie Voorbeelden: Westermeerwind. Westermeerwind is een groot project: Investeringssom > 400 M Euro. Gefinancierd door bankenconsortium. Eerste grote project met burgerparticipatie wens. Participatie wordt aangeboden in 2 vormen: 1. Obligaties 2. Aandelen. Markt onderzoek laat zien dat de behoefte aan participatie via obligaties groter is dan via aandelen. Page 29

30 Wanneer past welke optie Kennis niveau en beschikbare tijd bij participanten Vastelling van de gebieden/regio s waar men draagvlak wil stimuleren. Participatie voor bouw: Vroegtijdige afspraken vastgelegd Rekening houden met wensen toekomstige participanten vs eisen van financiers (bijv. tav zeggenschap) De omvang van het park & de benodigde financiering (bijv. de hoeveelheid internationale- banken) De omvang van de participatie op het totaal (bijv. een extra lening tov het volledige eigen vermogen) Participatie na bouw Dient gefaciliteerd te worden door financiers van het eerste uur Project dient gewaardeerd te worden. Page 30

31 Samengevat.. Een uur vliegt voorbij.. Het antwoord op de hamvraag Gaan burgerparticipatie en projectfinanciering samen? blijft JA Het vraagt echter wel de nodige aandacht en expertise, we willen immers graag een uiteenspattende hype voorkomen. Page 31

32 Do s & Don ts voor de ontwikkelaar DO S Bedenk vooraf wat je wil bereiken, en maak dan keuzes Bespreek met alle stakeholders waar hun voorkeur naar uit gaat DON TS Voorkom een veelkoppig monster, als er voor ieder wat wils bij moet zitten, wordt het veel te complex Vergeet afspraken niet op papier te zetten, want het traject kan lang duren Denk al vroeg na over de governance Voorkom een structuur waarin de bank 1000 gesprekpartners heeft Wees helder in het vaststellen van de (topografische) grenzen van je participatieplan, ook al zit hier de pijn Breng toekomstige participanten zo goed mogelijk op het benodigd kennisniveau zodat zij enige risico-rendement afweging kunnen maken Probeer te grenzen gedurende de ontwikkeljaren niet meer open te stellen voor discussie ( trek hierin op met de beleidsmakers) Vergeet toekomstige participanten niet te informeren over de langdurige trajecten in de windontwikkeling Page 32

33 Do s & Don ts voor participanten DO S DON TS Verdiep je in de materie zodat je weet waar je in stapt (oftewel: lees die prospectus!) Controleer of de risico-rendement verhouding marktconform is Weet hoeveel schuldeisers voor jou aan de beurt zijn in geval van een slecht windjaar (of faillissement) Weet bij wie je je geld investeert Realiseer je dat een participatie middels een fonds onder AFM toezicht, getoetst wordt op kwaliteit en risicobeheersing Windprojecten gaan niet alleen over wind maar ook over financiering-structuren Vergelijk het rendement niet met je spaarrente Denk niet dat een jaar zonder winstuitkering toch niet voorkomt, de wind is immers volatiel Scheer niet alle coöperaties over 1 kam: de ene onderhoudt een portefeuille, de ander ontwikkelt slechts 1 park Een AFM goedgekeurde prospectus niet! (die voldoet enkel aan de formaliteiten, maar wordt inhoudelijk niet getoetst) Page 33

34 Contact Dank voor jullie aandacht! Vragen? nu tijdens de lunch of later via de mail Contact: Ilse van Veghel: Niels de Fijter: Allard van der Steege: Page 34