Quick Scan Gedragscode draagvlak en participatie

Transcriptie

1 Quick Scan Gedragscode draagvlak en participatie wind op land Inleiding De gedragscode Draagvlak en Participatie is nu ruim een half jaar in werking. Greenpeace, de Stichting Natuur en Milieufederaties, Natuur & Milieu en NWEA hebben een QuickScan uitgevoerd. Doel daarvan is om de eerste ervaringen van initiatiefnemers over de werking van de code in praktijk te inventariseren. Zestien initiatiefnemers hebben input geleverd voor deze QuickScan 1. Samen zijn deze initiatiefnemers verantwoordelijk voor het grootste deel van de lopende en komende windenergieprojecten op land. Van de zestien initiatiefnemers die gevraagd zijn om deel te nemen aan de enquête, hebben twee aangegeven momenteel geen lopende projecten te hebben. Doel van de QuickScan is om een bijdrage te leveren voor de Nationale Energie Verkenning. Daarnaast is het belangrijk om een eerste indruk te krijgen van die onderdelen in de Gedragscode die al werken en welke nog verbeterd kunnen worden. De inbreng wordt ook gebruikt als voorbereiding op een meer gedetailleerde evaluatie die medio september 2015 plaatsvindt. Voor deze evaluatie worden door de ondertekenaars meer stakeholders geconsulteerd en dieper ingegaan op de werkwijze van de gedragscode. Algemeen De code is goed bekend onder de leden van NWEA. Er ontstaan praktische vragen over wanneer de code precies relevant wordt, onduidelijk is of dit ook voor projecten geldt waar al afspraken gemaakt zijn. Alle initiatiefnemers die hebben deelgenomen aan de QuickScan geven aan bekend te zijn met de gedragscode. Twaalf initiatiefnemers hebben daarnaast bevestigd te werken conform de gedragscode (van zij die de gedragscode niet toepassen heeft één deelnemer geen lopende projecten, twee andere deelnemers werken niet expliciet met de gedragscode omdat zij handelen vanuit eigen principes die in de geest van de gedragscode zijn en één deelnemer geeft aan bij enkele projecten de gedragscode niet te hanteren). Uit de resultaten kan worden opgemaakt dat het onduidelijk is voor welke projecten met de gedragscode gewerkt moet worden. Aangegeven wordt dat sommige projecten al langere tijd lopen en er dan al afspraken gemaakt zijn m.b.t. participatie. Advies aan de opstellers van de gedragscode Formuleer duidelijker vanaf welk moment de code van toepassing is en of deze op repoweringsprojecten ook van toepassing is. Formuleer ook duidelijk vanaf welk moment de initiatiefnemer aan de slag zou moeten met participatie zoals beschreven in de gedragscode. Voor de initiatiefnemers is het onduidelijk vanaf welk moment de gedragscode in werking treedt, hierover zijn in de code geen duidelijke afspraken gemaakt. De antwoorden lopen uiteen bij de vraag of de gedragscode bij projecten in of voor de eerste oriëntatiefase en bij repoweringsprojecten al van toepassing is. Alle 1 De QuickScan is uitgezet onder een aantal leden van NWEA waarvan nu bekend is dat zij actief een windproject op land ontwikkelen, alle gevraagde leden hebben de QuickScan ingevuld. Zie in bijlage 1 welke bedrijven hebben deelgenomen. 1

2 initiatiefnemers zijn van mening dat de gedragscode in ieder geval van toepassing is als projecten in de vergunningverleningsfase zitten. Ook achten de meeste initiatiefnemers de code van toepassing in de fase waarin grondovereenkomsten getekend zijn. Toepassing gedragscode Over het aantal lopende projecten waarop de gedragscode volgens de initiatiefnemer van toepassing is en hoeveel projecten in de pijplijn zitten, lopen de antwoorden uiteen. Een aantal initiatiefnemers heeft aangegeven op deze vragen, in verband met concurrentiegevoeligheid, geen informatie te willen delen. Zes initiatiefnemers geven geen duidelijk antwoord op deze vragen. Daarnaast is ook gevraagd wanneer initiatiefnemers aan de slag gaan met participatie zoals beschreven in de gedragscode. Verschillende initiatiefnemers gaan na de allereerste oriëntatiefase aan de slag. De meeste initiatiefnemers gaan aan de slag na het afsluiten van de grondcontracten. Of de initiatiefnemer aan de slag gaat met de gedragscode na de eerste afspraken met grondeigenaren is meer situatieafhankelijk, en hangt er o.a. van af wat de afspraken zijn met de grondeigenaar en de rol van de overheid is. In het betrekken van de omgeving is de aanstelling van een contactpersoon een goede graadmeter. Drie initiatiefnemers hebben dit nog niet gedaan in hun projecten en een initiatiefnemer heeft niet voor alle projecten een contactpersoon aangesteld. Een initiatiefnemer gaf geen antwoord op deze vraag. Participatieplan Voor alle projecten waarop de gedragscode van toepassing is hebben de initiatiefnemers een participatieplan opgesteld, ook al wordt niet altijd de term participatieplan gehanteerd. De mate van uitwerking van de plannen zijn nog heel verschillend omdat sommige projecten nog maar kort lopen. Een aantal initiatiefnemers geeft aan actief bezig te zijn met het opstellen van plannen, terwijl een ander nog in dialoog is met stakeholders over het project. De wijze waarop procesparticipatie is ingericht verschilt sterk per initiatiefnemers en situatie. Daarnaast worden nog een aantal tips voor participatie benoemd zoals o.a.: - Educatie - Stadsgesprek - Planparticipatie met 3D visualisaties - Samenwerking met burgercoöperaties Om onduidelijkheden te voorkomen is het raadzaam om in omgevingsparticipatieplannen op te nemen dat het plan de uitwerking van de gedragscode is. Uit de QuickScan blijkt dat hiervoor dikwijls andere termen en titels gebruikt worden, waardoor het niet duidelijk is dat het om het participatieplan uit de gedragscode gaat. 2

3 Inrichting projectparticipatie In de gedragscode worden wijzen genoemd waarop projectparticipatie ingericht kan worden. De meeste initiatiefnemers gebruiken een mix uit onderstaande onderdelen, die per project anders zijn. Zoals de code ook aangeeft is maatwerk in de praktijk een leidend principe. Naast de in de gedragscode genoemde vormen worden onderstaande vormen ook toegepast: -Uitgifte van aandelen voor omliggende bedrijven (obligaties voor particulieren); - Als de initiatiefnemer een coöperatie is kan ook de omgeving lid worden en op die manier meeprofiteren; - Oprichten van een omgevingsraad. De meeste initiatiefnemers brengen in dat er altijd sprake is van maatwerk en de middelen in nauw overleg met de bewoners en stakeholders bedacht worden. Uit de QuickScan blijkt dat nog niet in alle gevallen een contactpersoon benoemd is, of gemakkelijk toegankelijk. Ook blijkt dat deze persoon bij sommige projecten van echte meerwaarde is en vaak benaderd wordt door de omgeving. Het advies is om een contactpersoon aan te wijzen die goed bereikbaar en toegankelijk is. Financiële aspecten gedragscode Om de omgeving mee te laten delen in de baten van windenergie kent de gedragscode een hoofdstuk over financiële participatie. De meeste initiatiefnemers communiceren actief de komst van een gebiedsfonds. Echter, enkele initiatiefnemers geven juist aan dat het communiceren van een gebiedsfonds een negatief effect heeft. De meerderheid van de deelnemers van de QuickScan gaat uit van het indicatieve principe van 0,40 tot 0,50 euro/mwh uit de code. Doel van het indicatieve bedrag was destijds om eerder duidelijkheid te verschaffen voor de omgeving en voorkomen van stapeling. Stapeling wordt verder door enkele initiatiefnemers als aandachtspunt genoemd. Door de initiatiefnemers is aangegeven dat het lastig is om een kosteninschatting te maken van het projectparticipatiebudget, met name omdat dit sterk verschilt per project. Doel van alle initiatiefnemers is om zoveel mogelijk maatwerkmogelijkheden te bieden. Het communiceren van het bedrag dat beschikbaar gesteld wordt voor projectparticipatie kan een positieve werking hebben. Omwonenden weten direct waar zij aan toe zijn. 3

4 Samenwerking natuur- en milieuorganisaties Uit de QuickScan blijkt dat voor vijf initiatiefnemers de natuur en milieuorganisaties een belangrijke partner kunnen zijn in het vergroten van draagvlak. Helaas blijkt ook dat bij nog lang niet alle projecten initiatiefnemers en natuur en milieuorganisaties elkaar hebben gevonden. Twee initiatiefnemers zien graag meer initiatief vanuit de natuur en milieuorganisaties. Verbeterpunten initiatiefnemers voor de opstellers van de gedragscode In de QuickScan zijn initiatiefnemers uitgenodigd om verbeterpunten te noemen ten aanzien van de code. Zij zijn met de volgende punten gekomen: Advies aan natuur en milieuorganisaties en de initiatiefnemers 1. Het tijdstip waarop de gedragscode ingaat is cruciaal, er zou beter nagedacht kunnen worden over het moment waarop de code in gang treedt en dit vervolgens vastleggen. 2. De verschillende codes die in omloop zijn naast elkaar leggen en bruikbare suggesties uit andere codes overnemen, maar ook verschillen benoemen en motiveren. 3. Iets aangeven over het inrichten van een klachteninstituut, de wijze waarop dit ingericht zou kunnen worden door de initiatiefnemers moet nog nader onderzocht worden en kan een richtinggevende advies over gegeven worden. 4. In overleg treden met overheden en het onderwerp stapeling bespreekbaar maken. Door vooraf beleid vast te leggen als overheid met betrekking tot het bedrag worden maatwerkmogelijkheden en opties beperkter voor de omgeving. 5. Het zou de effectiviteit van de code ten goede komen als duidelijk wordt gemaakt welke partij in welke fase van het project verantwoordelijk is voor de communicatie en betrokkenheid. Zoek elkaar actief op bij de ontwikkeling van windprojecten, gebleken is dat samenwerking versterkend kan werken. In de code is overeengekomen dat natuur en milieuorganisaties een bijdrage willen leveren aan de totstandkoming van maatschappelijk acceptatie. 4

5 Bijlage 1 NWEA heeft alle leden van wie bekend is dat ze wind op land locaties ontwikkelen, benaderd voor deze enquête. Hieronder de namen van de bedrijven die deelnamen aan de QuickScan: Ventolines Delta Zeeuwind Coöperatie Deltawind WP Energiek Readthuys Eneco NUON Essent GDF Suez Ecofys Windunie E-Connection Prodeon Initiatiefnemer in Friesland Initiatiefnemer in Limburg 5