ONDERNEMEND VERMOGEN IN COOPERATIES. Page 1

Transcriptie

1 ONDERNEMEND VERMOGEN IN COOPERATIES Page 1 Kamer van Coöperatie 10 maart

2 Ik ben Page 2 GEEN JURIST, GEEN FISCALIST, GEEN BANKIER Attie Kuiken o Gezamenlijk ondernemerschap, coöperaties, co-creatie IJKWerk Associate Rebel Energiecoöperatie Blaakende Zon o Perspectieven vanuit professie: Strategische en financiële organisatievraagstukken PPS in infrastructuur, mobiliteit en water Netwerkorganisatie in de watersector o Mijn vertrekpunten zijn geweest: Nyenrode MBA: gestart met Coöperaties & Ondernemerschap Toegepaste Psychologie (systemisch en energetisch werk) TU Delft, civiele techniek

3 Coöperatief vertrekpunt Page 3 DE DRIJFVEREN OP EEN RIJ Drijfveren o We kunnen het zelf beter o We kunnen het zelf goedkoper o We staan samen sterk o We willen het met z n allen doen o Als wij het niet doen, gaat de boel verloren Een coöperatie bedient vaak pioniers. Er ligt geen blauwdruk voor de toekomst. Maar het begint met stevigheid naar buiten en solidariteit naar binnen. En we? Dat zijn de leden.

4 Kantelen van het verhaal Page 4 CENTRAAL IN HET VERHAAL Leden staan op als ze ergens mee zitten maar Leden zitten bij de coöperatie omdat ze ergens voor staan

5 Waarom is financiering een vraagstuk Page 5 COÖPERATIES MAKEN ONTWIKKELING DOOR DIE INVESTERINGEN VRAAGT o Er ontstaat behoefte aan ondernemend vermogen o Coöperaties gaan investeringen doen om waarde te creëren. o Soms is dit nodig om de doelstelling van de coöperatie te borgen, namelijk het bieden van optimale waarde voor de leden.

6 Ledenaansprakelijkheid Page 6 VAN OUDSHER DE BASIS Leden zijn aansprakelijk voor de schulden in geval van liquidatie. Ledenaansprakelijkheid: een vorm van toegezegd vermogen. Niet permanent Bovendien wordt het (zeker internationaal) niet altijd meegenomen in de beoordeling van de kredietwaardigheid. Uitwinnen van ledenaansprakelijkheid is maatschappelijk gezien niet altijd even eenvoudig.

7 Van ledenaansprakelijkheid naar eigen vermogen Page 7 AANSPRAKELIJKHEID: VAN OUDSHER DE BASIS Er wordt meer vorming van eigen vermogen verlangd Liquide middelen van leden nodig als werkkapitaal voor eigen bedrijfsvoering Van oudsher zijn coöperaties vervolgens exploitatie-overschotten niet meer (geheel) uit gaan keren maar gaan reserveren Leden kunnen alleen aanspraak doen bij vereffening van de coöperatie Ledenaansprakelijkheid: vaak direct gedacht aan U.A. Wat zijn de mogelijkheden van een B.A?

8 Zelffinanciering Page 8 LEDEN DOEN MEE OMDAT ZE ERGENS VOOR STAAN

9 Vormen van zelffinanciering Page 9 MEERDERE MOGELIJKHEDEN Toevoegen aan de algemene reserve (ook wel genoemd: de dode hand). Dit staat permanent ter beschikking van de coöperatie. Toevoegen aan geïndividualiseerde eigen vermogensrekeningen door het vermogen op naam te stellen. Toevoegen aan ledenschuldrekeningen. Jaarlijks een bepaald percentage van het exploitatie-overschot worden bijgeschreven op een ledenschuldrekening: lening van leden aan de coöperatie Periodiek een vast bedrag worden ingehouden. (vermogensvorming onafhankelijk van het resultaat)

10 Te naam gesteld vermogen Page 10 EEN VORM VAN ZELFFINANCIERING Van (onbenoemd) eigen vermogen naar vermogensrekeningen op naam Bij uittreding worden deze geïndividualiseerde eigen vermogensrekeningen uitgekeerd. Vaak beperkt overdraagbaar (binnen de kring van leden)

11 Van zelffinanciering naar externe financiering Page 11 ONDERNEMEND VERMOGEN VERDER VERGROTEN Van zelffinanciering naar externe financiering Schaalvergroting, productontwikkeling, marktonderzoek Geen koppeling meer tussen de deelname in de financiering en de activiteiten van de coöperatie (omzetrelatie). Doel is vaak het realiseren van een zo hoog mogelijk rendement: Pure financiers Financierende leden

12 Verschil in perspectief Page 12 TWEE VERSCHILLENDE BRILLEN Extra kansen pakken! Welke nieuwe activiteiten? Extra financiering?. Succes/winst Coöperatie Bank Welke zekerheden krijg ik en van wie? Welke risico s loop ik? Loopt alles als afgesproken en vastgelegd?. Mislukken/verlies

13 Verschil in perspectief Page 13 VAN CHARGEREN KUN JE LEREN DE COOPERATIE: Dit is een briljante nieuwe benadering en technologie De hele buurt zegt schone energie te willen Hier moet financiering voor te vinden zijn Dit avontuur ga ik aan we zien wel waar we uitkomen Oom Carel was vroeger penningmeester van de voetbalclub, die is goed met geld Dit kan niet misgaan! DE FINANCIER: Dit is niet bewezen en riskant Er staat geen enkel commitment op papier Geen track record dus eerst zien dan geloven Waar is de business case, wat zijn de kasstromen? Die Carel heeft nog nooit een bedrijf van dichtbij gezien Dit kan niet goed gaan!

14 Leningen van leden aan de coöperatie Page 14 ACHTERGESTELD VERMOGEN Relevant voor leden: Lagere risico s dan eigen vermogen omdat leden rente betaald krijgen die losstaan van het financiële resultaat van de coöperatie. De inkomsten zijn zekerder Als het misgaat met de coöperatie worden eerst de leningen terugbetaald, dan deze achtergestelde leningen en dan pas het eigen vermogen Voor particulieren kan het aantrekkelijk zijn: een hogere rente dan op een spaarrekening op dit moment

15 Financierende leden Page 15 ONDERNEMEND VERMOGEN VERDER VERGROTEN Vrijwillige vreemd vermogensrekening Voor leden die (tijdelijk) geld over hebben Een rendement willen maken op hun ingebrachte kapitaal Achtergesteld

16 Aandachtspunten bij aantrekken van vermogen voor coöperaties Page 16 OM GOED OVER NA TE DENKEN BIJ DE STRUCTURERING Vanuit de coöperatieve principes: Verwatering van vermogen bij toetreding van nieuwe leden Uitstappen uit de coöperatie. Verschil in risicoprofiel tussen leden en de coöperatie Effect op zeggenschap: de financier versus de leden

17 Van zelffinanciering naar externe financiering Page 17 ONDERNEMEND VERMOGEN VERDER VERGROTEN Leuk, die financieringsalternatieven maar wat is het effect op: Zeggenschapsbeleid Eigenaarswaarde Financieringsbeleid Dividendbeleid Verslaglegging en verantwoording Risicobeheersing Blijf bij iedere verandering van financiering de vraag stellen of en hoe het aansluit bij de oorspronkelijke doelstelling van de coöperatie.

18 Nieuwe vormen Page 18 VERANTWOORD EXPERIMENTEREN We leven in een tijd die uitdaagt tot experimenteren, tot nieuwe vormen voor vertrouwde werkwijzen Alexander Rinnooy Kan.