Participeren& Financieren Wind op Land. 13 juni 2014, Emmeloord

Transcriptie

1 Participeren& Financieren Wind op Land 13 juni 2014, Emmeloord

2 Programma Doel van de workshop Introductie Participeren Financieren 2

3 Doel van de workshop Vergroten kennis en bewustwording: Waarom participeren? Welke vormen van participatie? Wanneer zijn projecten bankable uit het oogpunt van financiers? Waarom kijken ontwikkelaars en financiers verschillend naar hetzelfde windproject? Uitwisseling kennis en ervaring: Trends in participatie Interpretaties van een goed financierbaar project 3

4 Introductie 4

5 Introductie Afspraak Rijk & IPO: MW wind op land in 2020 Wind levert belangrijke bijdrage aan 14% hernieuwbare energie in 2020 Participatieplan per project 5

6 Hoe MW realiseren? MW grootschalige ontwikkeling MW projecten. Structuurvisie & PlanMER Wind op Land MW in lopende RCR procedure MW in voorbereiding op RCR procedure Windpark Fryslân 350 MW N MW Kaart NL Wieringermeer 350 MW De Drentse Monden 300 MW Noordoostpolder 429 MW Prov. Flevoland1.370 MW (ambitie incl. recent vergund) Zuidlob 122 MW Havengebied Rotterdam 150 MW Goeree-Overflakkee 260 MW Krammersluizen 120 MW MW van huidige opwekkingsvermogen nog operationeel in MW kleinschalige windprojecten nodig (< 100 MW)!?!? 6

7 Participeren 7

8 Actueel Honderd actiegroepen tegen windenergie 8

9 Centrale opgave wind op land Het verbinden van: 1. Burgers met projectontwikkelaars 2. Korte termijn project met lange termijn burgers 3. Business case project met benefits case van omgeving 4. Financiële zekerheid met de maatschappelijke bijdrage 5. Vergunningszekerheid met participatie Het verbinden van mensen aan elkaar! Samenwerken! 9

10 Hoe versnellen we bij tegenwind? Onze leerpunten bij het proces Tegenwind kom je altijd tegen Nooit in de tegenaanval: kaal doorlopen vergunningproces kan niet Vroegtijdige duidelijkheid voor alle partijen Richting geven vanuit (lokale) overheid is belangrijk Intentie-overeenkomst Invalide argumenten om participatie later op te starten: De definitieve business case is nog niet bekend De participatievorm nog afstemmen op de fiscale / subsidiabele mogelijkheden 10

11 Hoe versnellen we bij tegenwind? Projectontwikkeling nieuwe stijl! Jullie komen onze wind ophalen! Ontwikkelaar begint al op achterstand Projectontwikkeling oude stijl werkt niet meer! Vertraagt! Grondcontracten, iets leuks voor de burgers en een plan. Kom maar op met die vergunning! Waarom duurt het zo lang? Kunnen we niet gewoon beginnen met bouwen? Projectontwikkeling nieuwe stijl Samen is de snelste weg: niet beginnen met ik, maar met wij! Gezamenlijk plan met lokaal maatwerk! Geen harde eisen vooraf van alle partijen Niet vanuit ontwikkelaars, ook niet vanuit burgers! Vertrouwen en transparantie zijn cruciaal! 11

12 Hoe versnellen we bij tegenwind? Onze leerpunten Inrichting en relatie met projectfinanciering Goede inpassing in projectontwikkeling en financiering is essentieel Zoeken naar de passende samenwerkingsvorm, voor zeker 20 jaar! Financiers (banken) verwachten helderheid over participanten Voorkomen negatieve impact; banken als boe-man Participant als minder professionele partij Fasering van participatie: voor en/of na constructie Nog veel innovatie te verwachten in invulling van participatie 12

13 Burgerparticipatie is geen extraatje Passend participatieconcept dat draagvlak versterkt Financieel en contractueel Vereisten vanuit vergunning en voorkeur vanuit bank financiering 13

14 Maatwerk voor elke situatie! Welke rol heeft participant? Scenario s over betrokkenheid van een lokale burger coöperatie Criteria Invalshoek: Ontwikkelaar Invalshoek: Partner Invalshoek: Deelnemer Invalshoek: Betrokken Juridisch haalbaar Zeggenschap voor coöperatie vanaf begin Risico voor de coöperatie vanaf begin Mogelijkheden voor directe financiële verbondenheid vanaf de start Invulling geven aan een gezamenlijke ondernemingsgedachte 14

15 Voor elke rol van passende participatievorm Financiële vormen met zeggenschap: Aandeelhouder vanaf initiatiefase (risicodragend eigen vermogen) Als aandeelhouder instappen na realisatie Coöperatie als ontwikkelaar Financiële vormen met beperkt of geen zeggenschap: Lokaal beleggingsfonds (risicodragend eigen vermogen) Leningen Obligaties (achtergestelde lening) Vormen met lokale impact Gebiedsfonds Steun duurzaamheidsinitiatieven in de regio Elektriciteit verkopen aan de regio Korting op elektriciteit voor omwonenden (postcoderegeling) 15

16 Financieren 16

17 Hoeveel kapitaal is nodig om MW te financieren? Aanname: nog MW operationeel in 2020 van huidig geïnstalleerd vermogen MW nieuw te installeren én te financieren Capex ~ 1,5 miljoen per MW (wind op land) Totale capex te financieren voor MW is ~ 7,5 miljard Investeerders ~ 20% capex ~ 1,5 miljard Eigen Vermogen Vreemd Vermogen Banken ~ 80% capex ~ 6 miljard Project Entiteit

18 Welke typen financiers zijn er (nationaal / internationaal)? Smalle definitie: bankfinanciering ( debt ) Commerciële banken Incl. export credit agencies (Atradius, Euler Hermes, EKF) Incl. development banks (EBRD, EIB etc.) Brede definitie: Strategische investeerders ( equity ) Japan (Mitsubishi, Marubeni, Sumitomo, etc.) Turbineleveranciers, ontwikkelaars Fondsen (institutionele investeerders) Interesses verschillen per projectfase B.v. PGGM, Danish Pensionfund Appetite verandert door ervaringen veranderende overheidssteun landrisico : Spanje, Tsjechië, Bulgarije,, Nederland (?)

19 Financiers vertrouwen alleen op projectopbrengsten! Zorg van financiers: project genereert onvoldoende opbrengsten over looptijd om: Projectkosten te dekken voor ontwikkeling, bouw en operatie Financieringslasten vreemd vermogen te dekken (rente, aflossing) Rendement eigen vermogen te bieden (laatste jaren project) Geef vertrouwen: Inzicht in beheersmaatregelen voor risico s die opbrengsten beperken!

20 Verschillende financiers, verschillende eisen bufferperiode omzet operationele kosten en belastingen vrije cash flow rente & aflossingen Verschaffers van Vreemd Vermogen Eisen project opbrengsten > te betalen rente & aflossing Belangrijkste criterium: een minimum niveau van Debt Service Cover Ratio (DSCR): operationele kasstroom beschikbaar / rente + aflossing Verschaffers van Eigen Vermogen Eisen: tijdshorizon project > periode terugbetalen van Vreemd Vermogen ( tail ) Belangrijkste criterium: Internal Rate of Return (IRR) op geïnvesteerd eigen vermogen tijd looptijd lening project levensduur

21 Hoeveel kapitaal hebben diverse financiers beschikbaar tot 2020? Verschillende projectfasen verschillende financiers! Pre-development Development Realisation Operations Project finance planning Pre-developer sets up SPC 1st investor buy SPC (~70% developed) 2nd investor buys SPC (fin. close) 3rd investor buys SPC (12-18mths) Herfinanciering Herfinanciering Type of investor Type 1 investor: Family office Entrepreneur Intermediary Fund Bank Type 2 investor: Type 1 investor stays in Intermediary Fund Bank Type 3 investor : 2nd investor stays Pension fund Strategic investor Fund Estimated project IRRs & duration Development/pipeline risk: Private Equity IRRs (15-20%) Project duration: Development 1 yr Construction risk: High infra IRRs (10-15%) Project duration: Construction ~4-8 mths Operation ~1-3 yrs Operating risk: Low infra IRRs (8-10%) Operating risk: Operation ~17-24 yrs

22 Waarin zitten de tegengestelde belangen tussen ontwikkelaar en financier? Doelen financiers vs. Doelen sponsoren/ontwikkelaars zekere cash flows vs. ondernemerschap maximalisatie buffers vs. maximalisatie rendement vet project vs. mogelijk mager project maximalisatie rendement/risico vs. minimalisatie kosten volledig begrip projectrisico s vs. snel proces waterdichte contracten hebben vs. geen nieuwe contractonderhandelingen

23 Welke zaken moet je als projectontwikkelaar op orde hebben voor financiering? Geef financiers inzicht hoe projectrisico s worden beheerst Structuurrisico entiteit ( juridische infra ) (Robuustheid van contracten met partners, fiscaliteit) Constructierisico ( completion risk ) Afname risico (tarief (elektr.prijs), contractperiode, contractpartij Lead time, financiële standing bouwer(s), netaansluiting Regelgeving risico (nat. beleid; SDE+) Omgevingsrisico Operationeel / Beschikbaarheid risico Windopbrengsten, keuze turbine, onderhoud, grondrechten (burgerparticipatie, vergunningen, geschillen met landeigenaars, planschade Financiële risico s Inflatie, rente, fiscaliteit Valutarisico: investering in valuta X vs. opbrengsten in valuta Y

24 Welke financieringsvoorwaarden stellen financiers? Wat willen banken hebben? Structuur Nieuwe/schone SPV Zekerheden Hypotheken Pandrechten Instaprechten Reserverekeningen Debt Service Reserve Account (Major) Maintenance Reserve Account Decommissioning Account Ratio s Debt Service Coverage Ratio Debt/Equity Ratio Convenanten Informatieplicht Contracten niet wijzigen

25 Leon Pulles Royal HaskoningDHV Investment Services Mobile: leon.pulles@rhdhv.com Roger Jansen Edelweiss Renewables Advisors Mobile: E: roger@edelweiss-renewables.com