Brief aan Jacoba 233. column. Jan Roets

Transcriptie

1 column Brief aan Jacoba Jan Roets 19 juni, om half vijf uit bed, kon de slaap niet meer vatten, verwijld bij de sessie met Jacoba, in gedachten een brief aan haar gericht Beste Jacoba, Jij bent een van de laatste cliënten die er de afgelopen periode is bijgekomen, en, laat ik het maar meteen zeggen, de eerste bij wie ik mezelf verwijt het niet zo best aan boord te hebben gelegd. Je belde me op een avond met de vraag of je dringend een afspraak kon krijgen. Toen ik je zei dat dat over een week was, klonk je bange reactie: Zo lang nog? Ik heb het gevoel dat ik heel snel iemand moet spreken. Ik suggereerde dan dat, als het echt dringend was, ik je ook meteen kon zien, maar we waren het erover eens dat zulks meer op paniekvoetbal leek. Hoe dan ook, de ondertoon in je stem sprak van een dwingende nood. Ik wist me er niet goed raad mee. Ik herinnerde me dat mijn opleider mij net aanmaande terdege rekening te houden met zulke ondertonen om het gewicht van een zaak juist in te schatten. Maar ook had het systeemtheoretisch denken mij al ingefluisterd dat ieder mens tot op het ogenblik van een crisis heel goed heeft geleerd om op de best mogelijke manier voor zichzelf te zorgen; dus ik dacht, dat loopt nog wel even los. Waarschijnlijk handelde en sprak ik al op voorhand vanuit de reflex zij is in nood. Niet zo n verstandig vertrekpunt voor een therapeutisch gesprek, want dan zit er van meet af aan te veel druk op. Als je werkelijk in nood * personalia Brief aan Jacoba 233

2 bent ga je wel naar een spoeddienst van een ziekenhuis en heb je geen zin om te wachten op een counselor. Ik stond dus op scherp, klaar om je op te vangen; en misschien al met te weinig geduld en invoelende afstand die zo nodig zijn binnen een helpend gesprek. Ik heb in één uur tijd alle spanningsvelden willen bespelen, alsof je maar over zo n korte tijd beschikte om jezelf klaar te stomen voor een inderhaast ontworpen nieuwe toekomst. Wat heeft er mij toch toe aangezet om de analyse van het relationele kluwen dat je al snel uit de doeken wou doen te omsingelen met woorden, uitspraken, bezweringen; te kaderen in levenswijsheden, in half scherpzinnige motto s? Ik weet het niet. Of toch; ik weet het wel. Aan de telefoon had je de informatie doorgespeeld dat je filosofe was. Waarom er die toelichting is gekomen, kan ik me ook al niet meer herinneren, maar goed, ze was blijven hangen. Vermoedelijk ben ik me van dan af gaan wapenen om heel verstandig, heel wijsgerig uit de hoek te komen. Op dat punt moet ik ook maar niet te streng zijn voor mijn optreden. Steun verlenen is ook: heel veel taal geven aan alles waar mensen mee worstelen. En waar jij mee zat was urgent. Niet alleen kon je er niet toe komen een keuze te maken tussen het behoud van een al te voorspelbare, al te beschuttende liefde aan de ene kant, en aan de andere kant een nieuwe strevende liefde die nog maar pas was opgedoken. Of nog juister, wat je zo overstuur maakte was het indringende besef dat je wel eens een vrouw kon zijn die zich maar al te graag uitlevert aan elke man die haar interesse wegdraagt. Die haar verlangen vrij wou uiten en beleven zonder de restricties van een vaste relatie. Je zei: Als ik daar mee begin, waar kom ik dan uit? Dan is het einde zoek! Vrijheid versus geborgenheid. Onbeperkt ingaan op je seksuele impulsen versus de behoedzame zorg en inspanningen binnen een standvastige liefde. 234 JG32 / 2014 / SB3 / Jan Roets

3 Je wou op je zestigste niet moeten terugkijken op een keurig bestaan in rustige vastheid. Want dat betekende: een voortzetting van alles wat je nu al wist, tot in je oude dag. Je wou niet onwetend sterven. Maar dat besef maakte je ook helemaal overstuur. Je wou er afstand van nemen, het ontkennen, het uit je snijden als een kwalijke ziekte. In de plaats van de paniek die zich van je had meester gemaakt, af te bakenen met de eenvoudige repliek Dit mag bestaan, je gerust te stellen dat er ook potentie zit in die woekerende onrust, dat die niet uitsluitend een bedreiging hoeft te vormen, ben ik je beginnen overdonderen vrees ik met een inkijk in de ervaringen die ik op dat vlak in mijn leven heb opgestapeld zij het in kort, gecondenseerd bestek. Want als het gaat over jezelf uitleveren aan moeilijk bespreekbare neigingen en verlangens, kan ik een eindje meepraten. Ik ken er ook wat van. En van daaruit ben ik je beginnen bestoken met mijn fraaiste filosofische verwoordingen, omkleed met restanten uit mijn keuzevakken filosofie van weleer, de gloed van tractaten en werken in mijn boekenkast, en alles wat ik nog paraat had van Freud. Fout. Hoe had het dan beter gekund? Ik had je bijvoorbeeld, ingaand op je gevoelens, en peilend naar de betekenissen die je geploeter voor je heeft, rustig een taxatie van je huidige relationele situatie kunnen voorleggen. Aan de pluskant, zeg maar, onderzoek je welke dromen, verlangens en noden in de verbintenis met je geliefde opkomen; en aan de minkant overweeg je dan de begrenzingen en hindernissen, de ruzies en meningsverschillen, de eventuele afstand waar je binnen je liefdesrelatie mee af te rekenen krijgt. Zulks zou een eerste etappe kunnen zijn in het grondig verkennen en inschatten van wat je in de liefde vindt aan de ene, en wat je moet missen aan de andere kant. Het zou je in staat stellen om iets wat je nu overvalt en overweldigt in een goed overwogen evenwichtsoefening te laten bezinken. Om je twijfel en verwarring af te tasten in al zijn facetten. Daarna kan ik er dan nog aan toevoegen dat het in de liefde wel vaker gaat om het zoeken naar een balans tussen onzekerheid en gemis enerzijds, en vervulling en kracht anderzijds. Brief aan Jacoba 235

4 Of altijd een potpourri van al deze ingrediënten samen. Maar dan had je de oefening wel eerst zelf gemaakt. Ik had ook kunnen aangeven dat je vast en zeker onder druk stond van de context waarin je leeft je vriend, je moeder, nog andere vrienden, de leden van je muziekgroepje en van daaruit samen bekijken hoe lang je vindt dat je twijfel mag duren, wie er deelgenoot van mag zijn, bij wie je zou willen uithuilen, in welke verbindingen met de buitenwereld je nog steun vindt, en waar je je best een tijd vanaf houdt. Op die manier had ook hier weer het onderzoek bij jou gelegen en had je zelf steun kunnen ontdekken in de systemen die je omringen. Als een eerste stap in een langdurig traject. Ik zou het je niet te veel zelf hebben ingelepeld en je zou voortbordurend op die ervaring tot het inzicht zijn gekomen dat je thematiek niet op één dag is uitgeklaard. En vooral had ik mij moeten inhouden om niet zelf zoveel in te brengen, misschien had ons onderhoud meer weg van doceren van mijn kant dan. Nu, achteraf, ook met de suggesties van mijn opleider Systeemtheorie erbij, weet ik dat ik best intrigerender had moeten durven zijn. Zelf iets weerspiegelen van het mysterie van het leven. Je tijd, stilte en adem geven. Ja, tijd en stilte laten bestaan. Nog maar in simpele zinnetjes als Je mag, Het is goed. Dat wou ik je nog zeggen, Jacoba, maar ik denk niet dat ik je nog terugzie. Dat geeft mijn intuïtie me aan. Ik wens je dat het heel goed met je gaat. Dat je geniet van het levensavontuur dat je opzoekt. Dat je jezelf tijd en ruimte gunt tijd en ruimte om hier rond te lopen en goed om je heen te kijken, te neuzelen in het bestaan. (einde dagboeknotitie) 236 JG32 / 2014 / SB3 / Jan Roets

5 baert dany Klinisch psycholoog-psychotherapeut en coach. Tot oktober 2014 opleider en algemeen directeur bij de Interactie-Academie. dammans lise Bemiddelaar in familiezaken in de groepspraktijk Manivel, praktijk voor therapie en bemiddeling, afdelingen Gent en Wemmel ( faes mieke Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie- Academie. hertecant hilde Klinisch psycholoog-psychotherapeut bij de groepspraktijk LIRAZ te Leuven en medewerker van De Scheidingsschool ( roets jan Pedagoog en systemisch counselor in opleiding. Eveneens regisseur, schrijver van toneelstukken en lector kunstvakken aan de Artesis Plantijn Hogeschool in Antwerpen. luc van den berge Sociaal verpleegkundige, master in de wijsbegeerte en systeemtheoretisch psychotherapeut. Werkzaam in een centrum voor geestelijke gezondheidszorg en verbonden aan een groepspraktijk voor psychotherapie, coaching en filosofisch consult. Als onderzoeker verbonden aan het Labo voor Educatie en Samenleving (KUL). Geassocieerde trainer bij de Interactie- Academie. begin artikel personalia / JG32 / 2014 / SB3 275