Begroting 2012 GHOR 1

Transcriptie

1 Begroting 2012 GHOR 1

2 Voorwoord De begroting 2012 staat in het teken van de nieuwe GHOR. De in 2010 in werking getreden Wet veiligheidsregio s leidt tot een fundamenteel andere taakinvulling voor de geneeskundige rampenbestrijding. De nieuwe GHOR zal zich nadrukkelijker richten op de regie van de geneeskundige keten en coördinatie van de hulpverlening. Niet alleen in de regio Zuid-Limburg, maar zeker ook in samenwerking met hulpdiensten in de Euregio Maas-Rijn. De gewijzigde rol van de GHOR vraagt om intensievere afstemming en samenwerking met de zorginstellingen. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de primaire geneeskundige zorg in de koude én warme fase. De GHOR ondersteunt hen bij een adequate voorbereiding op grootschalige situaties en zal een aanjaag- en monitorfunctie vervullen. Door de nieuwe wet wijzigt de hoofdtaak van de GHOR niet. De hoofdtaak blijft het realiseren van een naadloze opschaling van dagelijkse naar grootschalige geneeskundige hulpverlening. Maar de wettelijk bepaalde inhoudelijke heroriëntatie vraagt wel om aangepaste kwaliteitseisen van de GHOR. Al jarenlang presenteert de GHOR een vrijwel constante begroting, behoudens een aanpassing in verband met het vastgestelde realistische zorgniveau (2004) en het MCC (2007). Alle noodzakelijke kwaliteitsontwikkelingen zijn de afgelopen jaren opgevangen binnen de begroting zonder aanvullende extra gemeentelijke bijdrage. Bovendien is de stijging van de rijksuitkering voor de doorontwikkeling van de GHOR in het verleden geoormerkt voor de verdere doorontwikkeling van de veiligheidregio in het algemeen. Eind 2009 gaf het bestuur de opdracht om scenario s op te stellen oplopend tot een maximale bezuiniging van 20% van de gemeentelijke bijdrage aan de GHOR terwijl tegelijkertijd een door de wet opgelegde verandering gerealiseerd moet worden. De discussie over de te maken bestuurlijke keuzes zal gebaseerd moeten zijn op de juiste balans tussen de noodzakelijke inhoud en de beschikbare middelen. Het blijft wel van belang een evenwichtige discussie te voeren waarbij de financiële basis van de GHOR als gevolg van het sobere beleid van de afgelopen jaren wel onderdeel van de overwegingen zal moeten zijn. F.C.W. Klaassen, arts Regionaal Geneeskundig Functionaris Voorzitter directie GGD Zuid Limburg 2

3 Inhoud 1. Bestuur en vaststelling Rechtspersoonlijkheid en verantwoordelijkheid Vaststelling en goedkeuring begroting Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen Doel en uitgangspunten van de verandering GHOR op het snijvlak van openbaar bestuur, veiligheid en gezondheidszorg Het realiseerbare zorgniveau De nieuwe GHOR strategische thema s Ingrijpend veranderde wetgeving Een fundamenteel andere taakinvulling Demografie Financiële kaders Vervolg Speerpunten en planning Financiële paragrafen Algemeen Weerstandvermogen Onderhoud kapitaal goederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Begroting Beheersbegroting Productbegroting Toelichting op de begroting Meerjarenraming Bijlage 1: Organigram GGD Zuid Limburg...21 Bijlage 2: Staat van geactiveerde kapitaaluitgaven (staat C)

4 1. Bestuur en vaststelling 1.1 Rechtspersoonlijkheid en verantwoordelijkheid De GGD Zuid Limburg, programmalijn GHOR, is een gemeenschappelijke regeling, waarvan instandhouding geschiedt door de gemeenten in Zuid-Limburg. Het Dagelijks Veiligheidsbestuur is verantwoordelijk voor het opstellen en vaststellen van de jaarrekening. Het Algemeen Veiligheidbestuur is verantwoordelijk voor het goedkeuren van de jaarrekening. Het Dagelijks Bestuur is als volgt samengesteld: Naam Gemeente Functie Burgemeester Dhr. O. Hoes Maastricht Voorzitter Veiligheidsregio Politie, Korpsbeheerder Burgemeester Dhr. P. Depla Heerlen Brandweer Burgemeester Drs. G.J.M.Cox Sittard-Geleen Plaatsvervangend Korpsbeheerder Plaatsvervangend voorzitter Veiligheidsregio, GHOR (GGD) en Financiën Burgemeester J.J.M. Som Kerkrade Multidisciplinair Het Algemeen Bestuur is per (in verband met fusie Eijsden en Margraten) als volgt samengesteld: Naam Gemeente Functie Dhr. H.J. Meijers Beek Lid Dhr. Mr. Drs. C.M.A. Brocken Brunssum Lid Dhr. J.H.M. Bronckers Eijsden-Margraten Lid Dhr. Drs. A.R.B. van den Tillaar Gulpen-Wittem Lid Dhr. P. Depla Heerlen Lid Dhr. J.J.M. Som Kerkrade Secretaris Dhr. Mr. R.J.H. Vlecken Landgraaf Lid Dhr. O. Hoes Maastricht Voorzitter Dhr. Mr. R.S.M.R. Offermanns Meerssen Lid Dhr. Mr. H.G. Vos Nuth Lid Mevrouw M.A.H. Clermonts-Aretz Onderbanken Lid Dhr. B.H.M. Link Schinnen Lid Dhr. H.G.G. Bogman Simpelveld Lid Dhr. Drs. G.J.M. Cox Sittard-Geleen Lid Dhr. Drs. A.C. Barske Stein Lid Dhr. Drs. R.L.T van Loo Vaals Lid Dhr. Drs. M.J.A. Eurlings Valkenburg a/d Geul Lid Dhr. E.A.J. Sprokkel Voerendaal Lid 1.2 Vaststelling en goedkeuring begroting Vaststelling De begroting 2012 is door het Dagelijks Bestuur vastgesteld in de vergadering van Voorzitter Veiligheidsregio, Dhr. O. Hoes Portefeuillehouder GHOR, Dhr. G.J.M. Cox Ambtelijk secretaris GHOR, Dhr. F.C.W. Klaassen 4

5 1.2.2 Goedkeuring De begroting 2012 is door het Algemeen Bestuur goedgekeurd in de vergadering van Voorzitter Veiligheidsregio, Dhr. O. Hoes Portefeuillehouder GHOR, Dhr. G.J.M. Cox Ambtelijk secretaris GHOR, Dhr. F.C.W. Klaassen 5

6 2. Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen Om de gezondheidszorg bij rampen en crises te coördineren en faciliteren is tien jaar geleden de GHOR in het leven geroepen. De GHOR focust zich op het realiseren van een naadloze opschaling van dagelijkse naar grootschalige hulpverlening onder regie van het openbaar bestuur. Daarnaast bevordert de GHOR dat de betrokken organisaties als een samenhangende zorgketen kunnen optreden, zodat de slachtoffers de best mogelijke zorg krijgen. Op 1 oktober 2010 is de Wet veiligheidsregio s (Wvr) in werking. Deze wetswijziging leidt tot een fundamenteel andere taakinvulling van de GHOR. In de nieuwe wetgeving vormt de eigen verantwoordelijkheid van zorginstellingen het uitgangspunt. Een zorginstelling in de dagelijkse situatie is ook een zorginstelling in een opgeschaalde situatie, zo luidt het motto. De GHOR is verantwoordelijk voor de coördinatie van de (voorbereiding op) rampen en crises en heeft een aanvullende en ondersteunende rol aan de zorginstellingen. Het maken van afspraken met de ketenpartners is hierin een cruciale taak. De GHOR verandert hierdoor van een organisatie met materieel - immers de GHOR was tot nu toe ook voor een deel een uitvoerende organisatie - naar een organisatie die de focus legt op regie. Die nieuwe GHOR moet zorgen voor een nog betere aansluiting tussen zorginstellingen bij grootschalige geneeskundige hulpverlening. In de nieuwe wet wordt bovendien de aansluiting met andere wet- en regelgeving, waaronder de Wet publieke gezondheid (Wpg), verscherpt. Hierdoor wordt de noodzakelijke verbinding tussen GHOR en GGD nog duidelijker. Hoewel de GHOR Zuid-Limburg de afgelopen jaren nauw betrokken is geweest bij de (landelijke) discussies over de positionering van de GHOR en hierop zoveel mogelijk heeft geanticipeerd, breekt met de inwerkingtreding van de Wvr voor de GHOR een nieuwe fase aan. De nieuwe inhoudelijke koers heeft consequenties voor de inrichting en bedrijfsvoering van het GHOR-bureau. Tegelijkertijd staan de financiële kaders van de GHOR onder druk. De komende jaren zullen de gemeentelijke gelden afnemen. Het algemeen veiligheidsbestuur in Zuid- Limburg heeft gevraagd om een verkenning te verrichten van bezuinigingsscenario s oplopend tot - 20%. 2.1 Doel en uitgangspunten van de verandering. Het doel van het deeltraject GHOR is om vanuit een veranderde wettelijke opgave op een effectieve en efficiënte wijze de (nieuwe) wettelijke taken uit te voeren. Gezien de bestuurlijke bezuinigingsopdracht moet de hiervoor noodzakelijke verandering gestalte krijgen binnen een aangepast financieel kader. De scenario s hiervoor maken deel uit van dit veranderproces. Het recent vastgestelde beleidsplan is richtinggevend voor de verandering. In dit plan is al geanticipeerd op de nieuwe positie van de GHOR en zijn - afgestemd op de landelijke ontwikkelingen - de visie, strategische thema s en beleidsdoelen beschreven. De afgelopen jaren heeft het veiligheidsbestuur diverse malen zijn waardering uitgesproken voor de transparante besturing- en begrotingssystematiek van de GHOR. Het handhaven, en waar mogelijk verbeteren, van de huidige systematiek vormt ook één van de uitgangspunten. Het anticiperen op de demografische ontwikkelingen in Zuid- Limburg kan gezien worden als derde uitgangspunt. 6

7 2.2 GHOR op het snijvlak van openbaar bestuur, veiligheid en gezondheidszorg Sinds de oprichting bevindt de GHOR zich op het kruispunt van drie beleidsdomeinen: openbaar bestuur, veiligheid en gezondheidszorg. Kijkend vanuit ieder perspectief op zich kunnen er verschillende rolopvattingen ontstaan. Voor een volledig begrip van de achtergrond van de GHOR en de juiste positiebepaling is nu net een samenhangend beeld, waarbij recht wordt gedaan aan de verschillende perspectieven, van groot belang. Figuur 1: GHOR in balans op het snijvlak van drie domeinen: openbaar bestuur, gezondheidszorg en veiligheid 2.3 Het realiseerbare zorgniveau Vaak bestaat de neiging om de samenleving te willen beschermen tegen alle mogelijke (dreigende) gevaren. Wie echter nuchter nadenkt, zal zich realiseren dat dit een onmogelijke en bovendien onbetaalbare gedachte is. De laatste tijd komt ook steeds meer het begrip zelfredzaamheid, waarbij zelforganisatie van burgers het uitgangspunt is, als belangrijk punt naar voren. Bovendien vormt bij een ramp of crisis de beschikbare geneeskundige capaciteit de basis voor de hulpverlening. Deze capaciteit is gebaseerd op de dagelijkse reguliere zorg en niet op mogelijke rampen of crises. Dit betekent dat er bij grootschalige incidenten in eerste instantie altijd sprake zal zijn van een tekort aan hulpverleningscapaciteit. Vanuit deze achtergrond is voor de GHOR Zuid-Limburg het begrip realiseerbaar zorgniveau een sleutelbegrip. Hiermee wordt bedoeld dat het realistisch is om uit te gaan van de inzet van het hulpverleningspotentieel dat op het tijdstip van de ramp of groot ongeval daadwerkelijk geleverd kan worden. Vanuit het perspectief van mogelijke slachtoffers is ook het begrip golden hour binnen de acute zorg van belang. Deze internationaal vastgestelde standaard is gebaseerd op de (optimale) overlevingskans en het zoveel mogelijk beperken van restinvaliditeit. De hulpverlening binnen het eerste uur is van doorslaggevend belang voor het slagen van de geneeskundige hulpverlening. 7

8 Planvorming Het inspelen op mogelijke schaarste aan hulpverleningscapaciteit dient te gebeuren door adequate planvorming. De noodzakelijke omvang van de rampenbestrijdingsorganisatie wordt niet direct bepaald door het inwoneraantal van de gemeente/regio. Voorbereiding op rampen en crises geschiedt onder andere door planvorming, waarin staat aangegeven hoe de samenwerking wordt vormgegeven en wat betrokkenen van elkaar mogen verwachten. Samenwerking met andere regio s Voor het bereiken van het realiseerbaar zorgniveau geldt dat het beleid en de inzet van de GHOR Zuid-Limburg bezien moet worden in Euregionaal verband. Zonder Euregionale afspraken blijft Zuid-Limburg een kwetsbaar gebied, omdat ambulances uit andere regio s in Nederland hier nooit binnen het golden hour kunnen zijn. De uitkomsten van een recent inspectierapport (IOOV 2009) bevestigen het beeld dat hiermee een juiste benadering is gekozen. Dankzij goede Euregionale samenwerking kan Zuid-Limburg tijdig meer ambulances beschikbaar hebben dan op grond van het eigen potentieel verwacht mag worden. Daarmee is de Euregionale samenwerking van enorme waarde voor de inwoners van Zuid-Limburg en is het essentieel hierin te blijven investeren. Opleiden, trainen en oefenen De noodzakelijke andere werkwijze en omstandigheden bij rampen of crises vereisen dat de benodigde kennis en vaardigheden worden opgedaan door specifieke opleidingen, trainingen en oefeningen. De eerder genoemde planvorming vormt een belangrijke basis, maar het gaat uiteindelijk om het daadwerkelijk functioneren van medewerkers bij een daadwerkelijke ramp of crisis. De GHOR kent hierbij naast een directe verantwoordelijkheid voor de eigen medewerkers een ondersteunende rol voor de reguliere zorginstellingen. 8

9 3. De nieuwe GHOR 3.1 strategische thema s Veel zorg en aandacht zijn in 2009 besteed aan het opstellen van het meerjarenbeleidsplan Op basis van onder andere een gedegen evaluatie, een SWOT-analyse en de verwachtingen van de externe omgeving, waaronder die van de wetgever, zijn een nieuwe visie en beleidsdoelen geformuleerd. Vier strategische thema s staan voor de GHOR hierin centraal: 1. Voorkomen is beter dan genezen. Dit betekent dat de GHOR alert is om crises tijdig te signaleren, eventuele gezondheidsrisico s in kaart te brengen en er voor te zorgen dat hiervoor op tijd maatregelen worden voorbereid, c.q. genomen. 2. Grootschalige geneeskundige hulpverlening zal pas goed zijn als de reguliere zorg in dagelijkse situaties goed is. De verantwoordelijkheid van zorginstellingen daarvoor en de expertise van daar werkzame professionals vormen de basis voor effectieve hulpverlening bij rampen en crises. Dit is het vertrekpunt voor de GHOR. 3. De GHOR verbindt, coördineert, houdt overzicht en neemt initiatieven om het functioneren van zorgketenpartners in grootschalige situaties te optimaliseren en de voorbereiding daarop af te stemmen op het vastgestelde realiseerbaar zorgniveau in Zuid-Limburg en de Euregio. 4. De GHOR wil ketenpartners, gemeenten en veiligheidsregio in alle fasen van de veiligheidsketen adequaat adviseren en ondersteunen opdat zij hun verantwoordelijkheid voor adequate geneeskundige hulpverlening bij rampen of crises kunnen waarmaken. Behoud van het eerder bestuurlijk vastgestelde realiseerbare zorgniveau is de ambitie voor de komende jaren. Het vertrekpunt daarbij is de reguliere zorg. Het zal een grote opgave zijn om dit zorgniveau te behouden gezien de nieuwe financiële kaders en de veranderingen die de nieuwe wet- en regelgeving en demografische ontwikkelingen met zich mee brengen. 3.2 Ingrijpend veranderde wetgeving De wet- en regelgeving op het gebied van crisisbeheersing en rampenbestrijding is ingrijpend veranderd. Voor de GHOR-keten geldt een wetgevingsstelsel dat breder is dan alleen de Wet Veiligheidsregio s. Onder meer de Kwaliteitswetzorginstellingen, de Wet Beroepen in de Gezondheidszorg, de Wet Ambulancezorg, de Wet Publieke Gezondheid en de Wet Toelating Zorginstellingen zijn ook relevant. In deze paragraaf wordt toegelicht wat de veranderingen binnen de drie domeinen (openbaar bestuur, veiligheid, gezondheidszorg) zijn. Als vertrekpunt wordt uitgegaan van de nieuwe Wet veiligheidregio s. a. Het domein van het openbaar bestuur Op wordt de Wet Veiligheidsregio s (Wvr) van kracht. Deze wet vervangt onder meer de Brandweerwet (1985) en de wet geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (2004). Deze wet en de bijbehorende besluiten hebben als doel een efficiënte en kwalitatief hoogwaardige organisatie van de brandweerzorg, de geneeskundige hulpverlening en de rampenbestrijding en crisisbeheersing onder één regionaal bestuurlijke regie te realiseren. 9

10 Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de noodzaak die in de afgelopen jaren is gebleken om de bestuurlijke en operationele slagkracht te vergroten. De GHOR valt met de Wvr onder verantwoordelijkheid van het openbaar bestuur van de veiligheidsregio. Met het Wetsvoorstel wijziging Wet Publieke Gezondheid (tweede tranche) wordt als vervolgstap ingezet op 1 functionaris die directeur is van zowel GHOR als GGD: de directeur publieke gezondheid. Ook worden in de tweede tranche van de WPG de verantwoordelijkheden van de besturen van GGD en GHOR voor de bestrijding van de zogenaamde A-infectieziekten met elkaar in verband gebracht. Naast de relatie tussen de Wet veiligheidsregio s en de Wet Publieke Gezondheid is er ook een relatie tussen de Wvr en de Wet Ambulancezorg. Deze heeft met name betrekking op de meldkamer. Het veiligheidsbestuur is verantwoordelijk voor instandhouding en beheer van de gemeenschappelijke meldkamer van brandweer, politie en ambulancezorg. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor de meldkamer ambulancezorg ligt bij de Regionale Ambulancevoorziening. Op basis van de wetswijziging is het nodig om de besturing- en begrotingssystematiek van de GHOR aan te passen aan de herziene organisatie van de GHOR. Een nieuwe inhoud vraagt om een aangepaste financiële benadering. De oorspronkelijke samenhang zal gehandhaafd blijven, waarmee de transparantie overeind blijft. b. Het domein van de veiligheid Binnen het veiligheidsdomein ligt de nadruk op de samenwerking tussen brandweer, politie, gemeenten en de GHOR. Binnen dit domein liggen de uitdagingen op het multidisciplinair vlak. Afgelopen tijd is op multidisciplinair vlak gewerkt aan de ontwikkeling van de veiligheidsregio. Visievorming - waarbij de vorming van de veiligheidsregio niet als een doel op zich gezien wordt, maar waarbij het sturen op nut en noodzaak op basis van de toegevoegde waarde centraal staat - was hierbij het uitgangspunt. Deze visie wordt in de komende periode nader geconcretiseerd en vertaald naar concrete activiteiten die op multidisciplinair gebied ontplooid worden en waaraan de GHOR zijn bijdrage zal leveren. Programmasturing en risicocommunicatie zullen daarbij speerpunten vormen. Een belangrijke basis vormt de (inmiddels gerealiseerde) gezamenlijke huisvesting in het MCC. c. Het domein van de gezondheidszorg De nieuwe wetgeving brengt grote veranderingen met zich mee binnen het domein van de gezondheidszorg. Een deel van de taken en verantwoordelijkheden die bij wet aan de GHOR waren toebedeeld, verschuift naar andere zorgorganisaties. Hulpverleningsinstellingen zijn in de Wvr zélf verantwoordelijk voor het leveren van kwalitatieve zorg onder alle omstandigheden, zowel in reguliere als opgeschaalde zorg. Deze verantwoordelijkheid is ook al geregeld in de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi). Daarnaast heeft de GHOR in een opgeschaalde situatie de taak ten behoeve van de ketenzorg voor de ondersteunende processen resourcemanagement en informatiemanagement te verzorgen. De GHOR richt zich aldus op de besturende en ondersteunende processen van de geneeskundige hulpverlening, terwijl het primaire zorgproces een verantwoordelijkheid van de gezondheidszorg blijft. Dit vraagt van de GHOR een andere taakinvulling en deskundigheid. Van een organisatie met uitvoering en materieel wordt de GHOR een beleidsorganisatie. In de voorbereiding komen planvorming, opleiden, trainen en oefenen in samenhang met de reguliere zorginstellingen steeds meer centraal te staan. 10

11 3.3 Een fundamenteel andere taakinvulling De nieuwe wet- en regelgeving leidt tot een fundamenteel andere taakinvulling van de GHOR: minder uitvoering en materieel, meer regie en coördinatie. Dit is de kern van de verandering waar de GHOR voor staat. Hoewel regie en coördinatie voorheen ook al een rol van de GHOR was betekent deze verandering een grote wijziging van de huidige werkwijze en deskundigheid. De GHOR zal veranderen van een organisatie met diverse uitvoerende taken naar een organisatie die zich vooral richt op de regie van de geneeskundige keten en coördinatie van (voorbereiding op) de hulpverlening, zowel binnen de mono- als multidisciplinaire en Euregionale setting. De GHOR ondersteunt de zorginstellingen en de veiligheidsregio bij hun taken in de crisisbeheersing en rampenbestrijding. Het wordt daarmee voor de GHOR belangrijker om in te spelen op vragen van het werkveld; dit betekent meer van buiten naar binnen kijken. De nadrukkelijkere focus op regie en coördinatie moet uiteindelijk leiden tot een verbetering van de geneeskundige hulp aan slachtoffers van crises en rampen. De zorginstellingen zijn verantwoordelijk voor de primaire geneeskundige zorg; de GHOR ondersteunt hen bij een adequate voorbereiding hierop en zorgt ervoor dat zij zich in de warme situatie hierop kunnen concentreren. Ondersteunende processen neemt de GHOR voor haar rekening, evenals afstemming binnen de witte kolom en met de (Euregionale) veiligheidspartners. Het resultaat zal zijn dat slachtoffers sneller en beter geholpen worden, ook als het om grote aantallen gaat. Deze gezondheidswinst is uiteraard alleen mogelijk als de GHOR de middelen heeft om minimaal aan het door de Zuid-Limburgse gemeenten vastgestelde realiseerbare zorgniveau te voldoen. 3.4 Demografie Kenmerkend voor Zuid-Limburg zijn de specifieke demografische ontwikkelingen, die afwijken van de landelijke trend. Het aantal inwoners in Zuid-Limburg is afgelopen jaren fors gedaald en zal de komende jaren verder dalen. Tegelijkertijd is er sprake van een ontgroening en een dubbele vergrijzing. De financiering van de GHOR is momenteel gebaseerd op een bijdrage per inwoner terwijl er eigenlijk geen directe relatie bestaat tussen deze doelgroep en de inhoud van de dienstverlening. Hierbij moet dan meteen de vraag gesteld worden of het aantal inwoners de juiste parameter is om een financiële bijdrage op te baseren. Zowel het gemeentefonds als de BDUR zijn opgebouwd uit meer parameters dan het aantal inwoners. Voor rampenbestrijding en crisisbeheersing is dit ook logisch omdat een risicoprofiel meer zegt dan het aantal inwoners De demografische ontwikkelingen kennen inhoudelijk ook meer aspecten dan alleen de daling van het absolute aantal inwoners. Hoewel het aantal inwoners afneemt, daalt het aantal huishoudens veel minder snel. Het aantal eenpersoonshuishoudens, waarbij de categorie ouderen een grote groep vormen, zal toenemen. Daarmee neemt ook het aantal ouderen in een kwetsbare positie toe. Deze verschuiving kan een wijziging van het risicoprofiel inhouden (bijvoorbeeld doordat er bij een evacuatie meer hulpbehoevenden zijn). Geconcludeerd kan worden dat de belangrijkste opgave vanuit de demografische ontwikkelingen is om te komen tot een nieuwe en adequatere financieringssystematiek van de GHOR welke recht doet aan de juiste verbinding tussen de te bereiken prestaties (lees zorgniveau) en de beschikbare middelen. Nadere voorstellen hiertoe zullen in de komende periode worden ontwikkeld. 11

12 3.5 Financiële kaders De rijksoverheid en de gemeenten zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de financiering van de GHOR. De rijksoverheid draagt via de Brede Doeluitkering Rampenbestrijding en Crisisbeheersing (BDUR) bij aan de wettelijke takken van de GHOR. De rijksbijdrage wordt via een lumpsum bijdrage beschikbaar gesteld. De gemeenten stellen momenteel via een inwonerbijdrage financiële middelen ter beschikking. De Zuid-Limburgse gemeenten bepalen wat en met welke kwaliteit de GHOR moet uitvoeren, uiteraard mede gebaseerd op de wettelijke taken. Het zijn dan ook de gemeenten die uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor het zorgniveau in de regio en aanwezige restrisico s. Ontwikkelingen gemeentelijke middelen De gemeentelijke financiële middelen staan onder druk. Gemeenten worden geconfronteerd met forse bezuinigingstaakstellingen. Logischerwijs wordt op dat moment ook naar de GHOR gekeken voor financiële maatregelen. Het veiligheidsbestuur heeft de GHOR de opdracht gegeven om bezuinigingsscenario s uit te werken oplopend tot een scenario van maximaal -20%. Ontwikkelingen BDUR Met ingang van 2010 wordt de BDUR trapsgewijs structureel verhoogd om in 2011 aan de verhoogde kwaliteitseisen en overige eisen van de nieuwe wetgeving (Wvr) te kunnen voldoen. Hoewel dit bedrag in eerste instantie als lumpsum bedrag beschikbaar zou worden gesteld, en besluitvorming over de besteding van deze gelden bij het veiligheidsbestuur zou liggen, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken nog voor de inwerkingtreding van de wet een aantal van deze gelden gelabeld. Het ministerie draagt een aantal landelijke taken over aan de veiligheidsregio s. De financiering van deze taken moet betaald worden uit de verhoogde BDUR. Hiermee wordt afgestapt van het feit dat de BDUR een lumpsum vergoeding is. Inmiddels is bekend dat vanaf 2012 de BDUR met 1,5% per jaar (gedurende 4 jaar=6%) zal worden verminderd. Het veiligheidsbestuur in Zuid-Limburg heeft besloten om de voor de GHOR vanuit de BDUR stijging beschikbare middelen niet in te zetten voor de doorontwikkeling van de GHOR. De verwachte verhoging is wel cijfermatig opgenomen in de GHOR meerjarenbegroting. De onderliggende argumentatie werd gevormd door eerder beschreven taakverschuiving naar de reguliere gezondheidszorg waardoor er financiële ruimte bij de GHOR zou ontstaan. Dit betekent dat de verhoogde kwaliteitseisen vanuit de nieuwe wet volledig door de GHOR uit de reguliere begroting moeten worden gehaald. Het veiligheidsbestuur heeft besloten om de BDUR stijging voor de GHOR te labelen voor een besteding aan de doorontwikkeling van de gehele veiligheidsregio. 12

13 4. Vervolg 4.1 Speerpunten en planning Het veranderproces van de GHOR heeft een looptijd van een jaar (tot en met september 2011) en kent 3 speerpunten. De speerpunten staan hieronder beschreven. De resultaten van de eerste twee speerpunten zullen mede de basis vormen voor de meerjarengroting Financiële herijking: Financiën volgt inhoud. Echter de inhoud moet passen binnen de nieuwe financiële werkelijkheid. Er wordt gewerkt aan een nieuwe balans tussen het herziene takenpakket en de beschikbare financiële middelen. Een nadere discussie (en besluitvorming) over de demografie in Zuid-Limburg maakt hier deel van uit. Financiële bezuinigingsscenario s vormen de basis. Van daaruit zullen ook voorstellen worden ontwikkeld voor een adequatere financieringssystematiek. 2. Herziening besturing- en begrotingssystematiek: Fundamentele wijzigingen in het takenpakket van de GHOR vragen om een aanpassing van de besturing- en begrotingssystematiek. In nauw overleg met het veiligheidsbestuur en de andere drie kolommen uit het veiligheidsdomein wordt deze systematiek herzien. De oorspronkelijke samenhang zal gehandhaafd blijven, waarmee de transparantie overeind blijft. De eerste resultaten van deze herziening worden zichtbaar in de begroting Herinrichting GHOR-bureau: de nieuwe inhoudelijke koers van de GHOR wordt vertaald naar de inrichting van het GHOR-bureau op het gebied van opbouw organisatie, werkwijze, inzet formatie en middelen, en competenties van medewerkers. Tevens wordt gekeken naar de nieuwe vormen van samenwerking op het gebied van veiligheid binnen het MCC. 13

14 5. Financiële paragrafen 5.1 Algemeen De financiële paragrafen handelen vooral over een aantal belangrijke beheersmatige onderwerpen. In het Besluit Begroting en Verantwoording voor gemeente en provincies (BBV) is een aantal verplichte onderwerpen opgenomen. De in deze paragraaf behandelde paragrafen zijn: Weerstandvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Omdat de GHOR organisatorisch deel uit maakt van de GGD Zuid Limburg, staan de uitgangspunten en besluiten van het GGD-bestuur centraal in deze paragrafen, tenzij anders vermeld. De paragrafen grondbeleid en lokale heffingen zijn niet op de GGD Zuid Limburg van toepassing. 5.2 Weerstandvermogen Het weerstandvermogen kan worden omschreven als het vermogen van de GGD om incidenteel en structureel niet begrote kosten die onverwachts en substantieel zijn, te dekken zonder verstoring van de continuïteit in de uitvoering van de reguliere taken van de GGD. Het weerstandvermogen bestaat enerzijds uit de weerstandscapaciteit in beschikbare middelen en mogelijkheden en anderzijds de risico s waarvoor geen of onvoldoende voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen voor zijn afgesloten. Het weerstandvermogen is van belang voor het beoordelen van de financiële positie van de GGD. In de gemeenschappelijke regeling ligt vast dat de financiële eindverantwoordelijkheid voor de financiële positie van de GGD door de deelnemende gemeenten wordt gedragen. Onverlet deze eindverantwoordelijkheid heeft de GGD als zelfstandig orgaan een eigen verantwoordelijkheid om voldoende weerstandvermogen te vormen. De weerstandscapaciteit bestaat uit het vrij aanwendbare eigen vermogen (algemene reserve) en de ruimte in de exploitatiebegroting. De algemene reserve bedraagt ultimo Hiermee bedraagt de algemene reserve 11,74% van de begrote gemeentelijke bijdrage ( in 2010). In het AB van (GGD Bestuur) is besloten dat de algemene reserve maximaal 6% van de begrote inwonerbijdrage mag bedragen. Ondanks het feit dat vanuit bedrijfseconomisch oogpunt dit een hoger percentage moet zijn is het AB van mening dat door de garantstelling door de deelnemende gemeente een algemene reserve van 6% voldoende is. De programmalijn GHOR vormt hierop een uitzondering. Gezien het feit dat de GHOR specifiek bedoeld is voor rampenbestrijding en crisisbeheersing is het aanvaardbaar dat de algemene reserve hier dubbel zo hoog is dan voor de overige programmalijnen. 14

15 De inventarisatie van de risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie, leidt tot de volgende risico s: Nieuwe wet veiligheidsregio s. De invoering van de wet veiligheidsregio s heeft directe gevolgen voor de programmalijnen GHOR en RAV (onderdeel meldkamer ambulancezorg). Voor de doorontwikkeling van de veiligheidsregio worden extra BDUR-gelden ter beschikking gesteld. Het is echter nog niet duidelijk welk deel van de gelden reeds is geclaimd voor landelijke ontwikkelen en welk deel ingezet kan worden voor regionale ontwikkelingen. De toenemende kwaliteitseisen en wensen leggen in toenemende mate beslag op personeel/capaciteit van de GHOR. Naast artsen kunnen ook andere beroepsbeoefenaren en daarvan afgeleid de gezondheidszorgorganisaties tuchtrechtelijk worden vervolgd c.q. aansprakelijk worden gesteld. Dit in combinatie met de steeds mondigere patiënt en het toenemende claimgedrag, kan voor de GGD onvoorziene financiële consequenties hebben. 5.3 Onderhoud kapitaal goederen In deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de realisatie van het beleid ten aanzien van onderhoud van kapitaalgoederen en de daaruit voortvloeiende financiële consequenties ten opzichte van de begroting. Het gaat hierbij tevens om het verlangde onderhoudsniveau, de (lange termijn) onderhoudsplanning voor alle belangrijke activa en het voorzieningenbeleid ter zake. De kapitaalgoederen kunnen worden op basis van de volgende criteria worden aangeschaft: Vervanging bestaande kapitaalgoederen Wettelijke eisen Uitbreiding op basis van kwaliteitsverbetering De GHOR kent alleen roerende kapitaalgoederen. De onroerende goederen zijn ondergebracht bij het concern GGD. Voor het onderhoud van deze goederen zijn afspraken gemaakt met de desbetreffende leveranciers waarbij tevens rekening is gehouden met de wettelijke eisen. Voor een specificatie van de kapitaalgoederen verwijzen we naar bijlage 2 staat van geactiveerde kapitaaluitgaven (staat C). 5.4 Financiering Ingevolge de wet FIDO dient de GGD te beschikken over een treasurystatuut. Als gevolg van een wijziging in de wet FIDO is het treasurystatuut in 2010 aangepast. Dit aangepaste statuut is door het bestuur in juni 2010 vastgesteld. De programmalijn GHOR maakt indien nodig gebruik van de faciliteiten van het concern GGD. Op dit moment beschikt de GHOR over voldoende liquide middelen om zowel op de korte als op de lange termijn aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. Er zijn geen langlopende verplichtingen (leningen) aangegaan. Overschotten aan liquide middelen worden, afhankelijk van de rentestand, op een depositorekening geplaatst. 15

16 5.5 Bedrijfsvoering In deze paragraaf worden de volgende onderwerpen behandeld: Investeringsbeleid Organisatiestructuur Administratieve organisatie Informatisering en automatisering Kansen en bedreigingen Personeelsbeleid Investeringsbeleid Voor wat betreft het investeringsbeleid wordt gehandeld conform het in januari 2009 door het Dagelijks Bestuur vastgestelde investeringsbeleid. Naast de gebruikelijke vervangingsinvesteringen is de locatie Geleen (voormalige RAVlocatie) geschikt gemaakt voor het stallen van de voertuigen en het houden van oefeningen en trainingen (o.a. ETS) Organisatiestructuur De volgende onderdelen worden benoemd: Bestuur: Conform de wettelijke bepaling in de wet gemeenschappelijke regelingen bestaat de bestuursstructuur uit een Algemeen Bestuur, een Dagelijks Bestuur en een voorzitter. De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de GHOR is in handen van het Veiligheidsbestuur Zuid-Limburg (Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur). De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van deze taken is door middel van een uitbestedingovereenkomst opgedragen aan de GGD Zuid Limburg. Directie: De directie bestaat uit twee leden en is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en het beheer van de organisatie. De directie legt hiervoor verantwoording af aan het Dagelijks Bestuur. In bijlage 1 wordt een organogram weergegeven Administratieve organisatie Voor de gehele organisatie zijn de processen en de interne controle beschreven. Ten behoeve van de uitvoering van de interne controle zijn interne Auditpools samengesteld. In 2010 is wederom het certificaat HKZ voor de GHOR ontvangen Informatisering en automatisering In 2010 is het informatiserings- en automatiseringsbeleid vernieuwd, hetgeen consequenties zal hebben voor de uitvoering van het beleid in 2011 en Begrotingstechnisch heeft deze vernieuwing geen gevolgen Kansen en bedreigingen Kansen: Synergie en kwaliteitsverbetering als gevolg van samenwerking binnen de veiligheidsregio Verdere professionalisering/academisering Bedreigingen: Bezuinigingen gemeenten en rijk Onduidelijkheid t.a.v. de consequenties van de nieuwe wetgeving 16

17 5.5.6 Personeelsbeleid In 2010 is het Programmabureau van de veiligheidsregio doorontwikkeld. In 2011 zal de definitieve personele bezetting worden ingevuld. Als gevolg van de nieuwe Wet op de veiligheidsregio is er in 2010 gestart met het aanpassen van de visie aan de gewijzigde functie van de GHOR en de vertaling hiervan naar competenties van het personeel. Voor de piketfuncties is aanzet gemaakt om te komen tot een functie-profiel analyse. De competentieprofiel-analyse brengt een aantal karakterologische constructen in beeld die vervolgens kunnen worden vertaald naar talenten met betrekking tot het functioneren in het algemeen en naar specifiek gevraagd gedrag (competenties) in het bijzonder. Een en ander zal consequenties hebben voor de invulling van het personeel voor de komende beleidsperiode Verbonden partijen In het BBV is verbonden partij gedefinieerd als; een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Een financieel belang is aanwezig wanneer een ter beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement, dan wel als financiële aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Bestuurlijk belang is aanwezig indien er zeggenschap bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie. De GGD programmalijn GHOR heeft in het kader van bovengenoemde definitie geen verbonden partij. Er is geen enkele organisatie waarin de GGD zowel bestuurlijk als financieel een belang heeft. De GGD programmalijn GHOR zelf is een verbonden partij voor de achttien deelnemende gemeenten. Dit zijn de gemeenten: Beek, Brunssum, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Meerssen, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Sittard-Geleen, Stein, Valkenburg a/d Geul, Vaals en Voerendaal. 17

18 6. Begroting 2012 De begroting 2012 is zoals deze nu voorligt is gebaseerd op de oorspronkelijke begroting De begroting is in hoofdlijnen opgesteld. In juni zal het AB een beslissing nemen over de scenario s. Op basis hiervan zal in het najaar een aangepaste en uitgebreidere begroting worden opgesteld. Hoewel beleidsmatig reeds geanticipeerd wordt op de toekomst, is het in dit stadium niet haalbaar om deze toekomstige situatie te vertalen naar een vernieuwde productbegroting. In de begroting 2012 zijn de volgende financiële uitgangspunten gehanteerd: Het niet meer compensabel zijn van de GHOR kosten a.g.v. de invoering van de wet op de Veiligheidsregio s, zal door het rijk worden gecompenseerd. Het gemiddelde aan compensabele btw over de afgelopen jaren is verrekend met de inwonerbijdrage. De kosten zijn geïndexeerd met 1,75% Het aantal inwoners voor de begroting is gesteld op hetgeen overeenkomt met het aantal inwoners op 1 januari 2010 volgens het CBS. Opbrengsten zijn niet geïndexeerd. De BDUR is aangepast aan de laatste circulaire van het Ministerie van V&J. 6.1 Beheersbegroting 2012 Netto-opbrengsten Rekening Begroting Begroting Inkomsten uit bijdragen gemeenten Inkomsten uit bijdragen rijksoverheid Diverse inkomsten Totale netto-opbrengsten Exploitatielasten Kosten personeel Kosten materieel Kosten huisvesting Kosten activiteiten Kosten van afschrijving Kosten programmabureau Kosten overig Totaal exploitatielasten Resultaat

19 6.2 Productbegroting 2012 Rekening Begroting Begroting Netto-opbrengsten Inkomsten uit bijdragen gemeenten Inkomsten uit bijdragen rijksoverheid Diverse inkomsten Totale netto-opbrengsten Exploitatielasten 1.0 Proactie & Preventie Preparatie, Repressie & Nazorg Beleid & Bestuur Kosten programmabureau Projecten Totaal exploitatielasten Totaal exploitatiesaldo Toelichting op de begroting Bij het opstellen van de begroting 2012 is geen indexering toegepast op de gemeentelijke bijdragen. Daarnaast is conform bestuursbesluit de inwonerbijdrage niet verhoogd als gevolg van de daling van het aantal inwoners. Daarnaast is de bijdrage van de gemeente verlaagd met de gemiddelde compensabele btw van de afgelopen jaren. A.g.v. de wetwijziging kunnen gemeente deze btw niet meer compenseren en is hierdoor de BDUR verhoogd. Behoudens de doorontwikkeling van het programmabureau, hetgeen reeds in 2010 is ingezet zijn er geen nieuwe beleidsonderdelen in de begroting 2012 opgenomen. De aanpassing van de BDUR aan de laatste circulaire is in de beheersbegroting verwerkt bij het onderdeel personeel. De personele kosten zullen als gevolg van het instellen van het programmabureau stijgen. In het verleden is de BDUR in de begroting lager geschat omdat er nog teveel onzekere factoren waren m.b.t. een eventuele indexering en de daadwerkelijke hoogte van de verhoging van de BDUR. In het najaar zal een aangepaste begroting conform het gekozen scenario worden opgesteld. 19

20 6.4 Meerjarenraming Begroting Begroting Begroting Begroting Netto-opbrengsten Inkomsten uit bijdragen gemeenten Inkomsten uit bijdragen rijksoverheid Diverse inkomsten Totale netto-opbrengsten Exploitatielasten Kosten personeel Kosten materieel Kosten huisvesting Kosten activiteiten Kosten van afschrijving Kosten programmabureau Kosten overig Taakstelling Totaal exploitatielasten Resultaat In de meerjarenraming is rekening gehouden met een indexering van de kosten van 1,75%. Bij de bepaling van de inkomsten uit bijdragen gemeenten is uitgegaan van een gelijkblijvend tarief van 1,45 per inwoner en van een daling van het inwoneraantal van 1% per jaar. Vanwege de economische crisis en de daaraan verbonden bezuinigingen, is op de BDUR vanaf 2012 een doelmatigheidstaakstelling van jaarlijks 1,5% toegepast. Deze loopt op tot structureel 6% vanaf

21 Bijlage 1: Organigram GGD Zuid Limburg Algemeen/Dagelijks Veiligheidsbestuur Algemeen bestuur/ Dagelijks bestuur Directie Ondernemingsraad Programmabureau Control Beleid Bedrijfsvoering Meldkamer Ambulancezorg GHOR Infectieziektebestrijding Gezondheidsbevordering Sociaal Medische zorg Jeugdgezondheidszorg Halt 21 Huiselijk Geweld

22 Bijlage 2: Staat van geactiveerde kapitaaluitgaven (staat C) stand per Boekwaarde Investeringen Desinvestering Afschrijving Aanschaf- Cumulatieve Boekwaarde per waarde afschrijving per t/m Bouwkundige aanpassingen 2. Installaties Communicatie apparatuur 4. Automatisering Voertuigen Inventaris Inrichting Bedrijfskleding Totaal Ingebruikname activa 2011 Totaal generaal De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn als volgt: Verbouwingen/bouwkundige aanpassingen 10% Installaties 10% Communicatieapparatuur 20% - 33,33% Automatisering 33,33% Voertuigen 20% 22

23 Inventaris 20% Inrichting 20% Bedrijfskleding 33,33% 23