Klimaatverandering : effecten, risico s en adaptatiebeleid in Europa Dr Hans Bruyninckx EEA Executive Director

Transcriptie

1 Klimaatverandering : effecten, risico s en adaptatiebeleid in Europa Dr Hans Bruyninckx EEA Executive Director Klimaatadaptatie in de Benelux Brussel, 25 November 2014

2 Missie: informatie voor beleidsmakers en het publiek Wat doen wij? Verstrekken van relevante, tijdige, gerichte en betrouwbare informatie aan beleidsmakers en het publiek. Waarom doen we dit? Helpen met het bereiken van significante and meetbare verbeteringen in het milieu in Europa en het ondersteunen van duurzame ontwikkeling. 2

3 EEA meerjarig werkprogramma Doelstellingen: Belangrijkste bron van kennis op Europees niveau over de implementatie van EU en nationaal milieu- en klimaat beleid; Leidend centrum t.a.v. kennis nodig voor ondersteuning van langetermijn transitieuitdagingen en -doelstellingen; Leidend centrum op Europees niveau m.b.t. het delen van kennis en capaciteitsopbouw over milieu en klimaat.change. Sterke connectie met 7e MAP Algemeen milieuactieprogramma voor de Europese Unie voor de periode tot en met 2020), Goed leven, binnen de grenzen van onze planeet. See:

4 Tijdslijn in drie stappen Duurzaamheid WFD doelen Visserij onder MSY MDGs 2014/ doelen Stop verlies van biodiverseit doelen Lucht kwaliteit doelen 2020/ Visie in 7e MAP Koolstofarme samenleving Circulaire economie Veerkrachtig Ecosysteem Duurzame ontwikkeling doelen Tijd

5 EU-strategie voor aanpassing/adaptatie aan klimaatverandering Prioriteit 1 Bevordering van maatregelen door de lidstaten Actie 1: alle lidstaten aanmoedigen tot vaststelling van veelomvattende aanpassingsstrategieën Actie 2: verstrekking van LIFE-financiering ter ondersteuning van capaciteitsopbouw en intensivering van de aanpassingsmaatregelen in Europa Actie 3: invoering van aanpassing in steden in het kader van het Convenant van burgemeesters Prioriteit 2 - Beter onderbouwde besluitvorming Actie 4: het overbruggen van de kenniskloof (EU onderzoeksprogramma) Actie 5: Climate-Adapt verder ontwikkelen als centraal punt voor informatie over aanpassing in Europa Prioriteit 3 - Bevordering van aanpassing in belangrijke kwetsbare sectoren Actie 6: bevordering van de klimaatbestendigheid van het EU landbouwbeleid, het cohesiebeleid en het visserijbeleid Actie 7: zorgen voor een meer klimaatbestendige infrastructuur Actie 8: bevordering van verzekeringen en andere financiële producten voor klimaatbestendige investeringen en zakelijke beslissingen

6 EEA activiteiten tav klimaatverandering: effecten, risico s en adaptatiebeleid Ondersteuning door een Europees thematisch centrum voor klimaat adaptatie

7 Klimaatverandering: effecten en risico s (EEA indicator report, Nov 2012 ) Klimaatverandering (toename temperatuur, verandering in neerslag, vermindering ijs en sneeuw) wordt waargenomen wereldwijd en in Europa. Sterk verschillende effecten van klimaatverandering worden verwacht verspreid over Europa. Klimaatverandering kan de risico s op bepaalde fenomenen vergroten en de socio-economische verschillen in Europa versterken. De verwachte toekomstige effecten en kosten van klimaatverandering kunnen sterk worden gereduceerd door mitigatie- en adaptatiebeleid. Alle indicatoren zijn beschikbaar op de EEA web site, vele zijn verbeterd na publicatie van de IPCC AR5 rapporten in 2013/2014 Nieuw verbeterd EEA indicator rapport gepland voor publicatie in 2016

8 Waargenomen en verwachte effecten van klimaatverandering in Europa

9 Vergelijkbare effecten en risico s in NL, BE, LUX Kust: zeespiegel stijging (in combinatie met stormvloeden), toename verzilting Water: in steden (tav rioleringssystemen), nattere winters, meer intensieve neerslag in zomer Overstromingen en droogte: rivierafvoer: toename in winter, afname in zomer Ecosystemen/biodiversiteit (land, zee, zoetwater): verandering soortensamenstelling en toename nieuwe soorten, verlenging groeiseizoen Landbouw : verlenging groeiseizoen (kansen nieuwe gewassen?); geen trend/onzeker tav ziektes/plagen Gezondheid : toename vervroegde sterfte door hittegolven, afname sterfte in winter, toename allergiedagen (door pollen), onzekere effecten op vectorgebonden infectieziektes Voorbeelden van studies, NL Voorbeelden van studies, BE

10 Nationaal adaptatiebeleid in Europa (EEA rapport, 14 Oct 2014) Zelfbeoordeling : 44 vragen; antwoorden door 30 EEA lidstaten (ministeries, agentschappen) : twee consultatierondes met de lidstaten Resultaten geclusterd rond 8 thema s: Bewustzijn Kennisontwikkeling en -gebruik Planning Coördinatie Betrokkenheid belanghebbenden Uitvoering van adaptatie Transnationale samenwerking Monitoring, rapportage en evaluatie

11 Overzicht van nationale en sectorale adaptatie strategieën in Europa en Benelux 21 landen hebben een nationale adaptatie strategie en 12 hebben actieplannen (nationaal en/of multisectoraal) 13 landen rapporteren dat ze in de implementatie of de monitoring en evaluatiefase zijn Verstrekken van informatie en integratie in sectoren is het meest gerapporteerde beleid

12 Belangrijkste redenen om adaptatiebeleid te ontwikkelen

13 Prioritaire sectoren

14 Beleidsinstrumenten voor implementatie

15 Monitoring, rapportage en evaluatie in de landen

16 Transnationale adaptatie wordt ontwikkeld EU gefinancierde Interreg klimaatadaptatieprojecten (ca. 40 projecten tot 2013, waarvan ca. 10 in Noord West Europa, met betrokkenheid van NL en/of BE) Mogelijkheden voor nieuwe EU projecten (vanaf 2014) Bilaterale en international overeenkomsten, bijv. het verdrag van 1995 tussen NL en Vlaanderen inzake de afvoer van het water van de Maas, met als doel voldoende water in de zomer voor scheepsvaart en voor ecosystemen in de Grensmaas (adaptatiemaatregelen zijn nog niet geanalyseerd)

17 Europees Klimaat Adaptatie Platform Climate- ADAPT Helpt beleidsmakers met het ontwikkelen en implementeren van klimaatadaptatie strategieën en plannen Complementair met nationale en sectorale platforms/portals Gestart in 2012 (DG CLIMA, EEA) EEA beheert en verbetert het systeem, met de Commissie, en ondersteund door het Europees Thematisch Centrum voor Klimaatadaptatie Nieuwe functionaliteiten sinds Mei

18 Case-studies (voorbeelden van adaptatie in NL, BE)

19 Informatie over nationale adaptatiestrategieën

20 Nederland: beleid Nieuwe integrale Nationale Adaptatie Strategie wordt ontwikkeld, verwacht in 2017 Implementatie van het Delta Programma (vanaf 2014) Vijf Delta beslissingen (2014): Waterveiligheid: bescherming van mensen en economie tegen overstromingen Zoetwater: beperken van watertekorten en het optimaal benutten van zoetwater voor economie en nutsfuncties Ruimtelijke adaptatie: waterrobuuste en klimaatbestendige (her)ontwikkeling in bebouwd gebied Rijn-Maasdelta: waterveiligheid in de Rijn-Maasdelta IJsselmeergebied: waterveiligheid en zoetwater in het IJsselmeergebied Tot 2015 zal bestaand beleid doorgaan (bijv. ruimte voor rivieren ) Delta Commissaris, budget 1 Miljard Euro/year Kennisontwikkeling essentieel ( Kennis voor Klimaat )

21 België: beleid Nationale klimaatadaptatie strategie, 2010 Inhoud: effecten van klimaatverandering, bestaande adaptatie acties en een plan voor een toekomstig Nationaal Adaptatie Plan Regionale adaptatieplannen: het Vlaamse klimaatbeleidsplan heeft een sectie over adaptatie en plannen voor Wallonie en Bruxelles zijn in ontwikkeling Implementatie vindt plaats bijv voor waterbeleid: een veilig, natuurlijk en economisch aantrekkelijk Scheldegebied (SIGMA plan) en overstromingsbeheer in Wallonie (plan P.LU.I.E.S.)

22 Luxemburg: beleid Nationale klimaatadaptatie strategie, 2011 Focus op sectoren en effecten van klimaatverandering: biodiversiteit, water, landbouw, bosbouw Nationaal Adaptatie Plan is in ontwikkeling Implementatie vindt plaats bijv voor waterbeleid (beperking van risico van overstromingen en restricties in water gebruik bij droogte in de zomer)

23 Informatie voor steden Belangrijke activiteit: DG CLIMA gefinancierd initiatief, gestart in 2014, Mayors adapt ; conferentie 16 Oct 2014, met meer dan 100 betrokken steden Climate-ADAPT (vanaf 2015 zullen stedelijke profielen worden opgenomen van MayorsAdapt) Jaarlijkse European cities adapt to climate change, Open European Day (Bonn, Mei 2014) open-european-day/ EEA rapport 2012 (risico s; planning stedelijke adaptatie; multi-niveau bestuur) Nieuw rapport gepland voor 2016

24 Adaptatie in Denemarken en Kopenhagen (een ander voorbeeld) Kopenhagen, extreme regenval op 2 Juli Rioleringssystemen sterk overbelast, overstroming van kelders en diverse snelwegen afgesloten. Millioenen Euro schade. Prioriteiten voor actie: Gebieden met groot risico Synergieën (bijv. transport infrastructuur, kaderrichtlijn water) Stedelijke ontwikkelingsprojecten Doel is een stad met een verbeterd milieu, natuur en veiligheid DK adaptatie platform/portal, dat lokale adaptatie bevordert

25 Conclusies De EU adaptatie strategie kan verdere integratie van adaptatie in EU beleid en actie in landen, regio s en steden bevorderen De EU kan acties financieren en bevorderen in research, klimaat en adaptatie diensten en implementatie projecten (bijv. Interreg, transnationaal) Vele EU landen en diverse steden hebben nationale adaptatie strategieën en sommige ook adaptatie actie plannen Monitoring en evaluatie van adaptatie acties neemt toe maar slechts enkele landen hebben hier ervaring mee Landen kunnen meer kennis en ervaring uitwisselen Informatie- en kennisplatforms kunnen behulpzaam zijn voor het vinden en delen van informatie en om verschillende netwerken met elkaar te koppelen Europese en international conferenties kunnen uitwisseling van ervaringen bevorderen tussen wetenschap, beleid en uitvoerders, zoals bijv. dit Benelux congress (maar ook de Europese conferentie in Denemarken in 2015 en de wereldwijde conferentie in NL in 2016)

26 Ontvang EMA producten Schrijf in op voor het ontvangen van EEA nieuws en rapporten voor uw onderwerp van interesse