Voor 15 e eeuw. 15 e eeuw. 16 e eeuw

Transcriptie

1 Namen Voor 15 e eeuw Aquino: vertaling Aristoteles naar het Christendom Aristoteles (4 e E v.chr.): kwaliteitenfysica alles heeft een natuurlijke plaats (geen kwantificering). Syllogismen, Organun. Alle mogelijke fouten komen bij deductie (door foutief redeneren). Inductie is goed want onze zintuigen bedriegen ons niet. Augustinus: vertaling Plato naar het Christendom Democritus (500 v. Chr.): atomisme samen met Lucretius van 500 v. Chr. (hergebruikt in Renaissance) Euclidius (300 v. Chr.): Euclidische meetkunde van (hergebruikt in Renaissance, Humanisme) Galenos ( na Chr.): Griekse arts, vier basistemperamenten bij onevenwicht in de vier lichaamssappen sanguinisch, flegmatisch, melancholisch, cholerisch Hippocrates: onevenwicht in vier lichaamssappen oplossen door dieet, bloedafname, Lucretius (500 v. Chr.): atomisme samen met Democritus van (hergebruikt in Renaissance) 15 e eeuw Gutenberg, Johannes ( ): schrijver van de Gutenberg-bijbel 16 e eeuw Bacon, Francis ( ): voorloper (Engels) empirisme, tegen methode en uitgangspunt van Descartes. Inductie, Idolen van het verstand. Natuurlijke observatie + experiment. Condities waarin het zich wel/niet/gedeeltelijk voordoet. Wetenschapper = een bij. Rede is bron van misvorming van onze kennis. De Novum Organum Kepler, Johan ( ): beweging planeten is elipsvormig, werking menselijk/dierlijk oog Montaigne, Michel ( ): scepticisme, zintuigen en verstand zijn onbetrouwbaar. Vesalius, Andreas ( ): De humani corporis fabrica (1543) tegen visie van Galenos 17 e eeuw Descartes, René ( ): rationalisme. Systematisch doorgevoerde twijfel, cogito ergo sum, res cogitans/extensa, lichaam = machine, reflex, pijnappelklier voor interactie geest-lichaam. Dualisme. reflex is automatisch, zonder bewustzijn. Willekeurige vs. onwillekeurige reacties. Galileï, Galileo ( ): empirische demonstraties van mathematische wetmatigheden, traagheidswet. Hobbes, Thomas ( ): voorloper empirisme, tegen dualistische visie van Descartes. Determinisme, geen vrije wil. Alles is materie en beweging. Mens = vital motion. Individualisme, egocentrisme, atheïsme. Leviathan Harvey, William ( ): Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus (1628)

2 bloed circuleert + hart is hydraulisch systeem. Locke, John ( ): empirisme. An Essay concerning Human Understanding. Ervaring = bron van kennis. Tabula rasa. Ideas of reflection. Ideas of sensations (enkelvoudig/complex). Primaire en secundaire eigenschappen. Natuurlijke band. Uiteindelijk ook associatie. Afbeeldingstheorie. Mersenne, Marin ( ): mentor van Descartes Newton, Isaac ( ): Principia Mathematica (1687), zwaartekracht, traagheidswet voor vallende objecten. Bijdrage aan waarnemingspsychologie wit licht = mengeling kleuren (dit vond hij d.m.v. introspectie) Van Leeuwenhoek (1694): homunculi in spermatozoa = voorbeeld van preformatietheorie. 18 e eeuw: Verlichting Astruc (1736): reflex, animal spirits weerkaatsen ter hoogte van ruggengraat en veroorzaken bewegingen. Berkeley, George ( ): empirisme. Essay towards a New Theory of Vision ; Principles of human knowledge. Perceptiepsychologie. Immaterialisme (en geestelijk monisme) er bestaat geen materiële wereld buiten ons bewustzijn. Esse est percipi. God = permanent perciever dus toch buitenwereld. Associatie d.m.v. contiguïteit (samen voorkomen, gewoontevorming). Kinesthetische gewaarwordingen v.d. oogspieren + visuele prikkels = iets waarnemen als een ding. Dieptewaarneming = gevolg van ervaring interpositie + relatieve grootte en helderheid. Waarneming van afstand = visuele prikkel + sensatie van oogbewegingen. Niet aangeboren ( Descartes) Gall, Franz Joseph ( ): frenologie, methode = cranioscopie, schedelstructuur bij gevangenen etc. Vier onderstellingen. Nooit wetenschappelijk erkend. Galvani, Luigi (1791): kikkerpoot laten bewegen door koperen en zilveren/zinken platen. De veribus electricitatis in motu muscularis. Hume, David ( ): empirisme. A treatise on human nature, An enquiry concerning human understanding. Ideas (in je hoofd) en Impressions (gewaarwording). Complex of eenvoudig. Iets is zeker als het te herleiden is tot een impression in zijn totaliteit ik, god, buitenwereld nooit in zijn totaliteit ervaren dus weet niet of ze bestaan = agnosticisme + geen geestelijke substantie. Associaties d.m.v. psychische zwaartekracht (gelijkenis en contiguïteit). Causaliteit is secundair, kan geen ervaringsgegeven zijn. Natuurwetten + inductie : nooit zekerheid = scepticisme. Kinnebrook (1796): astronoom, werd ontslagen door Maskelyne omdat hij 8/10sec afweek van de observaties. Gebruikte oog-en-oormethode. Lavater, J.C. (1755): fysiognomie (gelaatskunde), wilde diagnostisch middel om mensen te beoordelen + verklaring voor individuele verschillen geven. Fysiognomische Fragments Maskelyne (1796): astronoom, ontslaat Kinnebrook omdat deze 8/10sec afweek van de observaties. Gebruikte oog-en-oormethode. Mesmer, Franz Anton ( ): mesmerisme, dierlijk magnetisme, magnetiseur, le Baquet, Verhandeling over de ontdekking van het dierlijk magnetisme met 27 stellingen. Pinel, Philippe ( ): geesteszieken: ziekte bestuderen in lichamelijke substantie: hersenen Spurzheim, John Caspar ( ): trouwste leerling van Gall, samen met deze: Anatomie et physiologie du système nerveux en général, par la configuration de leurs têtes (heel lange titel)

3 Tuke, William ( ): geesteszieken: ziekte bestuderen in lichamelijke substantie: hersenen Whytt (1751): experiment kikkers reflex induceren zonder tussenkomst hersenen ruggenmerg is noodzakelijke en voldoende voorwaarde voor reflex. Hartley, David ( ): associationisme. Parallellisme tussen psychische en fysiologische. Vibraties en miniatuurvibraties (~ sensations en ideas). A,B,C, dan A a,b,c. Vader van de psychofysiologie. Mill, James ( ): associationisme. Analysis of the phenomena of the human mind. Bewustzijnsmechanica. Geheel = som vd delen. Synchrone/Successieve associatie = ruimtelijke/tijdelijke contiguïteit. Levendigheid en frequentie. Elementen behouden hun identiteit. Onderscheid bewuste, gecontroleerde en onbewuste, automatische processen (gitaar spelen). Kant, Immannuel ( ): wil rationalisme en empirisme integreren. Antropologisch- Copernicaanse wending. Kennis komt van de buitenwereld, maar wij hebben a priori schema s die deze zintuiglijke gegevens verwerken. Realistisch/Empiristisch en Idealistisch/Rationalistisch. Er is een buitenwereld an sich, maar al onze kennis van de werkelijkheid is geïnterpreteerde kennis. Julien Offray de la Mettrie ( ): voorbeeld van de Verlichtingsideeën. L homme Machine. Materialisme (onthoofde kippen alles is lichamelijk), atheïsme, continuïteit mens en dier (aap kan mits training alles wat een mens kan, incl. taal) Roussea, Jean-Jacques ( ): terug naar natuur. Zijn betoog werd mede de aanzet voor de Franse Revolutie: liberté, égalité, fraternité Herder, Johann Gottfried ( ): ik voel, dus ik ben Novalis: noemt de droom een Natuurseelenwirkung : werking van de wereldziel in die van het individu. Hahnemann: uitvinder homeopathie (romantiek in de geneeskunde) 19 e eeuw Bell, Charles ( ): twee soorten zenuwen: sensorisch (afferent, dorsaal) en motorisch (efferent, ventraal). Dichotomie tussen sensorische en motorische banen in de ruggenmerg. Bessel ( ): verschillen in tijdsmeting tussen astronomen, formuleerde idee van persoonlijke equatie. Colgi, Camillo ( ): in elke eenheid zitten complexe netwerken van neuronen. Nobelprijs Donders ( ): subtractiemethode: RT(1 van de 2 stimuli) RT(1 stimulus) = tijd die nodig is voor visuele discriminatie complexe taak = aaneenschakeling van eenvoudige processen die elk afzonderlijk gemeten kunnen worden. Du Bois-Reymond (1848): aanzet tot idee van elektrochemische transmissie bij zenuwen. Combe ( ): aanhanger frenologie. Phrenological Society, Phrenological Journal + Constitution of Man Flourens, Pierre ( ): tegen Gall (frenologie), voor experimenteel onderzoek, Extirpatie/Ablatiemethode stukjes hersenen wegnemen en gevolg zien. Plasticiteit van hersenen, vooral bij jonge dieren. Holisme (ipv strikte lokalisatie van elke hersenfunctie). Onderscheiden van 6 functionele eenheden in de hersenen. Fritsch ( ): samen met Hitzig elektrische stimulaties van de hersenschors om zo beweging

4 op te wekken dichotomie tussen sensorische en motorische banen in de hersenen. Helmholtz ( ): snelheid zenuwgeleiding gemeten = m/sec, via experimenten bij kikkers en mensen (RT). Hitzig ( ): samen met Fritsch elektrische stimulaties van de hersenschors om zo beweging op te wekken dichotomie tussen sensorische en motorische banen in de hersenen. James Cattell ( ): noise key: RT evenlang voor een letter als voor een woord volwassenen verwerken woorden als een unit. Belang van interindividuele verschillen, interesse in mental testing. Magendie ( ): zelfde conclusie als Charles Bell maar andere methode: zenuwen doorknippen. Dichotomie tussen sensorische en motorische banen in de ruggenmerg. Müller ( ): aanhanger vitalisme je kan snelheid van zenuwgeleiding niet meten want afstand is te klein + levenskracht is niet toegankelijk voor onderzoek. Leermeester van Du Bois-Reymond en Helmholtz. Leer van de specifieke zenuwkwaliteiten (gewaarwording). 10 wetten. Eigenschappen van de zintuigen bepalen wat we waarnemen. Gewaarwording is niet direct. Handbuch der Physiologie des Menschen. Von Tchisch (1885): complicatie-experimenten. Negatieve en positieve inductie, prior entry. Geen directe relatie tussen objectieve gegevens en wat waargenomen wordt (~ Müller?) Wundt ( ): complicatieklok. Mill, John Stuart ( ): associationisme. A system of logic. Chemische metafoor. Geheel is MEER dan de som van de delen. Beperking introspectie. Methodiek voor onderzoek gewaarwording. Afzonderlijke elementen kunnen niet meer van elkaar onderscheiden worden. Vijf methoden van inductie. Spencer + Bain (19 e E): ook een fylogenetische basis voor associaties dus mens is geen pure tabula rasa bij geboorte. Carus, Carl Gustav ( ): het leven begint onbewust. Het onbewuste is e vitale oorsprong van waaruit het (zelf)bewustzijn zich ontwikkelt. Comte, August ( ): positivisme. Cours de Philosophie Positive. Wet van drie stadia: theologisch, metafysisch, positivistisch. Psychologie zit in metafysische, moet verankeren in fysiologie om positivistisch te worden. Sympathie voor frenologie van Gall. Lange, Friedrich ( ): positivisme. Geschichte des Materialismus. TEGEN idealisme en materialisme (a priori kennis van WKH, overtreden ervaringskennis). Publiek gegeven observatieuitspraak + externe, lichamelijke condities gespecificeerd. Had invloed op Wundt en Mach. Fechner, Gustav ( ): spiritualistische levensvisie (Nanna, Zend-Avesta). TEGEN materialisme. Identiteitstheorie materie-geest psychofysica om dit te ondersteunen. Experimentele esthetiek. Bijdrage aan vestiging van experimentele psychologie. R fysische prikkel E lichamelijke excitatie S intensiteit van gewaarwording S = k log R (uitwendige psychofysica) en S = k* log E (inwendige psychofysica). Altijd een drempel in S, NIET in E. Altijd excitatie, niet altijd bewust (dus drempel). Helmholtz, Hermann ( ): Eed van Helmholtz (fysisch-mathematische methode). Wet van behoud van energie. Materialistisch, tegen vitalisme. Positivistisch. Meet als eerste de snelheid van zenuwgeleiding. Handbuch der Physiologischen Optik. Perceptietheorie. Ophtalmoscoop. Anschauung = Perzeption + Vorstellung (via Unbewuster Schluss). Belang van ervaring, onderscheid bewuste, gecontroleerde en onbewuste, automatische processen (zie James Mill!). Waarnemen en denken zijn onlosmakelijk verbonden (zie Kant!).

5 20e eeuw Erlanger (20 e E): uitvinding oscilloscoop samen met Gassner in 1929 sensorische centra in hersenen lokaliseren (geen introspectie meer nodig voor studie gewaarwording) Gassner (20 e E): uitvinding oscilloscoop samen met Erlanger in 1929 sensorische centra in hersenen lokaliseren (geen introspectie meer nodig voor studie gewaarwording) Merton (1930): internalisme Santiago Ramon y Cajal ( ): neuronen zijn vrij onafhankelijke units die info uitwisselen. Nobelprijs Andere Boring: geeft vijf elementen die overgang Middeleeuwen Renaissance begrijpelijk maken. Hall: onderscheid bewuste willekeurige bewegingen en onbewuste reflexen. Stensen, Niels: bewees dat de pijnappelklier ook voorkomt bij dieren. (Descartes dacht dat het enkel bij mensen voorkwam) zou een invloed hebben op dag- en nachtritme. Richards: schrijver inleidende tekst. Geschiedenis van de psychologie is de geschiedenis van de constructie van de psychologische werkelijkheid.