Rapport naar aanleiding van het Thematisch Toezichtbezoek aan Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland, locatie Gouda en GGZ Kinderen en Jeugd Rivierduinen

Transcriptie

1 Rapport naar aanleiding van het Thematisch Toezichtbezoek aan Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland, locatie Gouda en GGZ Kinderen en Jeugd Rivierduinen Gouda, op 14 oktober 2005 Rijswijk, februari 2006

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Resultaten inspectiebezoek Inleiding Aanmelding en screening Diagnostiek binnen BJz Indicatiebesluit BJz Aanmelding bij J-GGZ/uitvoering indicatiebesluit Opstellen hulpverleningsplan binnen de J-GGZ Uitvoeren en volgen van de geïndiceerde zorg door BJz 10 3 Beschouwing Inleiding Samenwerkingsintenties maximaal Samenwerkingsuitvoering ten dele optimaal 12 Bijlage: Bijlage 1: Toelichting scoreclassificatie Bijlage 2: Overzicht gebruikte documenten 2

3 1 Inleiding Deze rapportage omvat de resultaten van het thematisch toezichtbezoek dat op 14 oktober 2005 door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) samen met de Inspectie voor de Jeugdzorg (IJZ) aan Bureau Jeugdzorg Zuid- Holland locatie Gouda en aan J-GGZ-instelling Rivierduinen te Gouda is gebracht. Het bezoek is uitgevoerd door de heer T.M.P. van Els (Inspecteur IGZ) en de heer M.A.M. Kappen (senior-inspecteur IJZ). Dit bezoek is verricht met als doel om zowel Bureau Jeugdzorg als de J-GGZ-instelling te scoren op de kwaliteit van hun beider samenwerking. Het inspectieonderzoek is toegespitst op de toegangsfunctie waarlangs jeugdigen met GGZ-problematiek via Bureau Jeugdzorg worden doorgeleid naar de J-GGZ. In dit licht zijn de volgende zes thema s bij het Bureau Jeugdzorg én bij J-GGZ-instelling onderzocht: 1. aanmelding bij Bureau Jeugdzorg/screening; 2. diagnostiek (basis/indicatiediagnostiek); 3. indicatiebesluit; 4. aanmelding bij de J-GGZ-instelling/uitvoering indicatiebesluit; 5. opstellen hulpverleningsplan; 6. uitvoeren en monitoren van de verleende GGZ door Bureau Jeugdzorg. Om tot een oordeel te komen maken de inspecties gebruik van het instrument thematisch toezicht samenwerking Bureau Jeugdzorg J-GGZ Dit instrument is gebaseerd op bepalingen uit de Wet op de Jeugdzorg, het Uitvoeringsbesluit, het Referentiewerkmodel, het HKZ-certificatieschema Jeugdzorg/J-GGZ, de Wet BIG en de Kwaliteitswet Zorginstellingen. Deze rapportage is gebaseerd op: a. Gesprekken met: - De GZ-psychologe, een screener, de voorzitter van de indicatiecommissie, de bureaumanager en de directeur van Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland; - De manager behandelzaken, de manager algemene zaken, de teamleider, de voorzitter van de indicatiecommissie en leden van de Raad van Bestuur van Rivierduinen; b. Documenten zoals weergegeven in bijlage 2. Op geleide van de bezoekronde langs in totaal 15 koppels van Bureau Jeugdzorg en J-GGZ-instellingen stellen de inspecties een geaggregeerde rapportage op. Op grond van de scores die zijn opgenomen in deze rapportage op instellingsniveau wordt de regionale samenwerking tussen Bureau Jeugdzorg Gouda en Rivierduinen in de geaggregeerde rapportage getypeerd en vergeleken met samenwerkingsrelaties die elders in het land operationeel zijn. In de geaggregeerde rapportage worden - naast de presentatie van vergelijkingsmateriaal - conclusies en aanbevelingen geformuleerd en gemeenschappelijke aandachtspunten nader toegelicht. Zowel deze rapportage op instellingsniveau als de geaggregeerde rapportage zijn openbaar. 3

4 2 Resultaten inspectiebezoek 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk leest u hoe BJz en J-GGZ in Gouda scoren op de kwaliteit van hun beider samenwerking, toegespitst op de toegangsfunctie waarlangs jeugdigen met GGZ-problematiek via Bureau Jeugdzorg worden doorgeleid naar de J-GGZ. Per thema treft u telkens eerst een beschrijving van de streefsituatie en vervolgens een tabel met scores, die in de tekst worden toegelicht. Zie bijlage 1 voor de gehanteerde score-classificaties. 2.2 Aanmelding en screening Streefsituatie Een adequate werking van de keten begint bij voldoende toegankelijkheid van de jeugdzorg voor alle doelgroepen en een goede relatie met en dienstverlening aan verwijzers. Onder voldoende toegankelijkheid voor alle doelgroepen wordt verstaan: heldere informatie aan potentiële cliënten, zoveel mogelijk één toegangspoort (geringe omvang rechtstreekse verwijzingen naar de J-GGZ), voldoende deskundige bejegening en beoordeling van de problematiek bij de aanmelding/screening, voldoende snelheid in handelen. Artsen/verwijzers mogen bij het vermoeden van ernstige psychiatrische problematiek rechtstreeks naar de J-GGZ verwijzen. Het gaat hierbij om huisartsen of artsen naar wie de huisarts doorverwijst, een BIG-geregistreerde behandelaar of een arts verbonden aan een JJI ten behoeve van daar door de rechter geplaatste jongeren. Ook dient de J-GGZ of de verwijzer gegevens over die rechtstreekse verwijzingen aan te leveren aan BJz (de aard van de vermoedelijke stoornis en de reden van het vermoeden). Daarnaast heeft BJz de taak om 7 x 24 uur bereikbaar te zijn. Onder een goede relatie met en dienstverlening aan verwijzers in de fase van aanmelding wordt verstaan: heldere informatie aan mogelijke verwijzers over de actuele procedures en wachttijden, accurate terugkoppeling van informatie (wettelijk vereist voor huisartsen). Aanmelding Score a: Score b: Score c: Score d: Vormgeving voordeur Bekendheid met gedeeld/gebruik van aanmeldingsformulieren of procedures Bereikbaarheids/crisis dienst Deskundigheid voor beoordeling psychiatrische problematiek bij de voordeur Informatie en terugkoppeling naar de verwijzers Omlegging cliëntenstroom/ zij-instroom J-GGZ Terugkoppeling gegevens naar BJz over rechtstreekse aanmeldingen bij J-GGZ 4

5 Vormgeving voordeur Er is in Gouda sprake van één voordeur voor de jeugdzorg en de J-GGZ. Men heeft hier vanaf het begin de cliënt centraal gesteld en er werkten al intakers van de J-GGZ in Bureau Jeugdzorg voor de eigen aanmeldingen. Al snel werd besloten om alle aanmeldingen samen te beoordelen en sindsdien komt alles binnen bij Bureau Jeugdzorg. De samenwerking kent een voorgeschiedenis van enkele jaren en de voorzitter van de indicatiecommissie is tevens werkzaam bij de intake van Rivierduinen. Bureau Jeugdzorg en J-GGZ zitten in hetzelfde gebouw, dus de nabijheid is optimaal. Vanaf 2005 heeft men de beide organisaties een beetje moeten ontvlechten in verband met de Wet op de Jeugdzorg. De huisartsen en andere verwijzers die al gewend waren aan de gezamenlijke toegang moeten geïnstrueerd worden welke jeugdigen rechtstreeks naar de J-GGZ verwezen moeten worden. Bureau Jeugdzorg en J-GGZ hebben samen de huisartsen geïnformeerd over de veranderingen. Vanwege deze kleine ontvlechting moeten de afspraken in november hernieuwd worden, zodat geen kwaliteitsverlies gaat optreden. Op dit moment levert de J-GGZ (op detacheringsbasis) voor een bepaald aantal uur per week de voorzitter van de indicatiecommissie en een aantal consulenten (psychotherapeut, psycholoog, maatschappelijk werkende met V.O.). Geclusterde signalen over het functioneren van de toegang worden opgepakt in een maandelijks overleg tussen de teamleider van de J-GGZ en de bureaumanager van Bureau Jeugdzorg. Bekendheid met/gedeeld gebruik van aanmeldingsprocedure De werkwijze in de toegang is gestandaardiseerd met behulp van formulieren en protocollen. Deze zijn ontwikkeld door Bureau Jeugdzorg in samenwerking met de J-GGZ. Over het indicatieformulier bestaat ook overeenstemming met de zorgaanbieders. In het eerste contact met de cliënt wordt altijd nagegaan welke hulpvraag hij/zij heeft en dan wordt uitgelegd wat er in Bureau Jeugdzorg gaat gebeuren en hoe lang dat duurt. Zij krijgen een brief met bevestiging van de afspraken en een folder van Bureau Jeugdzorg. Bereikbaarheids/crisisdienst De crisisdienst van BJZ en J-GGZ zijn apart georganiseerd. Er is wekelijks een gezamenlijk crisisoverleg. In het crisisteam van de GGZ zit een SPV-er en een arts, in dat van Bureau Jeugdzorg maatschappelijk werkers. Men kan gebruik maken van elkaars crisisdiensten. Bij een vermoeden van psychiatrische problematiek vindt altijd overleg plaats over de richting van de toeleiding. Bij twijfel meldt Bureau Jeugdzorg zich bij de J-GGZ voor consult. Daar is altijd een psychiater of arts voor beschikbaar. Elke week is er casusbespreking tussen het BJZ en crisisteam van de J-GGZ. Ook op procesniveau wordt geëvalueerd. Als het vaker fout gaat dan worden werkwijze en criteria in het teamoverleg besproken en aangepast. Wanneer crisissituaties naar de crisisdienst van de J-GGZ moeten en wanneer niet is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Deskundigheid voor beoordeling psychiatrische problematiek bij de voordeur Alle screeners kunnen psychiatrische problematiek onderscheiden. Als de screener twijfelt is er altijd overleg. Vanwege de gezamenlijke huisvesting is dat heel snel te regelen. Het BJz heeft ervoor gekozen om academisch geschoolde professionals in te zetten bij de voordeur vanuit de optiek dat deze hoogwaardige expertise het zorgtraject van de cliënt inhoudelijk qua snelheid ten goede zal komen. Informatie en terugkoppeling naar verwijzers 5

6 In de samenwerkingsnotitie van september 2005 neemt de GGZ zich voor om na de fusie informatie te zullen verstrekken aan de huisartsen en andere verwijzers over de (beperkte) rechtstreekse toegang tot de J-GGZ. Omlegging cliëntenstroom/zij-instroom J-GGZ De cliëntenstroom was tot 1 januari nagenoeg volledig omgelegd naar de gezamenlijke toegang, nu gaan er weer meer rechtstreekse verwijzingen van huisartsen naar de J-GGZ komen. Men heeft hierbij geen streefgetal als norm, want het gaat om de problematiek en niet om de getallen, zo wordt gesteld door de J-GGZ. Terugkoppeling gegevens naar BJz over rechtstreekse aanmeldingen bij J-GGZ Het is nog niet nader afgesproken hoe de terugkoppeling naar Bureau Jeugdzorg zal plaats vinden als het aantal rechtstreekse verwijzingen weer gaat toenemen. Met de privacygevoeligheid, c.q. geheimhoudings-plicht zal bij informatie-uitwisseling rekening gehouden worden. GGZ behandelaren ervaren dit nog wel als een heikel punt. Succesfactoren De belangrijkste succesfactor is het centraal stellen van het systeem/het kind. Daar passen Bureau Jeugdzorg en de J-GGZ zich op aan. Daarnaast bevordert de gezamenlijke huisvesting de afstemming en de efficiëntie. Ook de personele investering van de J-GGZ heeft zijn vruchten afgeworpen. Het hebben van goed opgeleide mensen in de toegang maakt het functioneren eveneens adequaat. 2.3 Diagnostiek binnen BJz Streefsituatie Een adequate werking van de keten vergt een goede en gedegen beoordeling van de problematiek. Daarvoor is voldoende diagnostische kennis en vaardigheden van de professionals nodig en voldoende mogelijkheden om diagnostiek uit te voeren. Wanneer BJz niet voldoende mogelijkheden heeft voor (specialistische) toegangsdiagnostiek van psychische problematiek en indien op voorhand al een sterk vermoeden is dat GGZ is geïndiceerd, dan kan het voor die taak ook een J-GGZ-instelling inhuren. Ook kunnen hiervoor medewerkers van de J-GGZ gedetacheerd worden bij BJz. Volgens het Referentiewerkmodel is sprake van een specialistische diagnose als voor het bepalen van het diagnostisch beeld gebruik wordt gemaakt van een specialistisch classificatiesysteem. In deze definitie is het stellen van een specialistische diagnose voorbehouden aan een gedragswetenschapper/big-geregistreerde professional. De specialistische diagnose van BJz is ter ondersteuning van het bepalen van het diagnostisch beeld. Indien de aard van de problematiek dit vergt, vindt multidisciplinaire beoordeling (dat wil zeggen dat de gedragswetenschapper/big-geregistreerde professional wordt ingeschakeld) van de gegevens plaats conform vastgestelde afspraken. 6

7 Diagnostiek Score a: Score b: Score c: Score d: Uitvoering diagnostiek Bekendheid met gedeeld/gebruik van diagnostische instrumenten Deskundigheid voor beoordeling psychiatrische problematiek Multidisciplinaire beoordeling Positionering toegangsdiagnostiek en behandeldiagnostiek Uitvoering diagnostiek Door veel (deskundigheid, tijd) te investeren in de screening levert deze vaak al voldoende informatie om snel te kunnen beoordelen of het een casus is voor de J-GGZ. Als snel blijkt dat het een casus is voor de J-GGZ dan gaat dat met een indicatiebesluit de deur uit en daarmee wordt tevens de verantwoordelijkheid overgedragen. De procedure voor de diagnostiek is door beide partijen gezamenlijk ontwikkeld. Bekendheid met/gedeeld gebruik diagnostische instrumenten De gehanteerde instrumenten zijn gezamenlijk ontwikkeld en worden nog regelmatig samen bijgesteld of aangevuld met nieuwe ideeën. Deskundigheid voor beoordeling psychiatrische problematiek Er is voldoende deskundigheid in de toegang om te beoordelen of er sprake is van psychiatrische problematiek. De gedragswetenschappers komen er vrijwel altijd zelf uit, maar consultaties zijn mogelijk. Mede door de inbreng vanuit de J-GGZ is de kwaliteit van de diagnostiek hoog en zijn verwijzingen altijd terecht. Het Bureau Jeugdzorg heeft er voor gekozen om academici direct bij de voordeur te plaatsen en is van oordeel dat dit een vereiste is om tot een goed diagnostisch beeld en de juiste indicatiestelling te komen. Multidisciplinaire beoordeling Multidisciplinaire beoordeling zit vervat in de teamsamenstelling binnen het BJZ en de indicatiecommissie. Daar kan GGZ-diagnostiek worden aangevraagd. De indicatiecommissie werkt onafhankelijk. Positionering toegangsdiagnostiek en behandeldiagnostiek Het is voor beide partijen duidelijk wat toegangsdiagnostiek is en wat behandeldiagnostiek. 2.4 Indicatiebesluit BJZ Streefsituatie In de zorgketen is het indicatiebesluit een kerndocument. Het vat samen wat er aan de hand is, motiveert de keuze voor jeugdzorg en stuurt de uitvoering van de hulp door de zorgaanbieder (o.a. J-GGZ) aan. De zorgaanbieder legt de manier waarop hij de geïndiceerde zorg gaat verlenen vast in een hulpverleningsplan/behandelplan. Op basis van het diagnostische beeld en de wensen en verwachtingen van de cliënt stelt BJz in het kader van de indicatiestelling vast welke zorg nodig is. BJz heeft de taak te indiceren voor onder meer bepaalde vormen van 7

8 AWBZ-zorg (bijv. J-GGZ). Dit wordt vastgelegd in een indicatiebesluit dat voldoet aan de eisen die de Wet op de Jeugdzorg hieraan stelt (beschrijving van de problemen; ernst en mogelijke oorzaken; beschrijving benodigde zorg; beschrijving korte en lange termijn doelen van die zorg; termijn gedurende welke de aanspraak geldt nadat de in het besluit voorziene zorg is aangevangen; termijn waarbinnen de aanspraak tot gelding moet zijn gebracht; een advies wie de zorg kan verlenen; oordeel over zorgcoördinatie; aanduiding van eventuele vervangende zorg). Voorts wordt in het indicatiebesluit beschreven hoeveel en op welke wijze hulp moet worden uitgevoerd (thuissituatie, bij zorgaanbieder, individueel of in groepsverband, benodigd aantal contacturen, inclusief bandbreedte). Om goed te kunnen vaststellen welke zorg nodig is, dient BJz te beschikken over voldoende deskundigheid over de wijze waarop psychische problematiek kan worden aangepakt. Om deze deskundigheid te verhogen kunnen medewerkers van de J-GGZ hiervoor worden gedetacheerd naar BJz. BJz neemt geen indicatiebesluit voordat een gedragswetenschapper het ontwerpbesluit heeft beoordeeld. Indicatiestelling/indicatiebesluit Score a: Score b: Score c: Score d: Organisatie proces instelling Vertrouwen in kwaliteit indicatiestelling Specificiteit uitkomst indicatiestelling Tevredenheid samenwerking Gemiddelde doorlooptijd BJz onbekend Organisatie proces indicatiestelling Het proces van indicatiestelling voor de J-GGZ heeft men samen ontworpen en voert men samen uit. Vertrouwen in kwaliteit indicatiestelling De screeners leveren al vroeg in het proces goed werk. De indicatiecommissie toetst het indicatievoorstel serieus en weegt zorgvuldig. Zij houdt ook wel eens de poot stijf ten opzichte van de J-GGZ en dat wordt ook geaccepteerd. Beide partijen zijn het erover eens dat de kwaliteit van het indicatiebesluit tot tevredenheid stemt. Specificiteit uitkomst indicatiestelling Bureau Jeugdzorg indiceert voor GGZ-behandeling of GGZ-onderzoek, dus het indicatiebesluit is globaal. Toch levert de screening al veel informatie op die voor de GGZ-zorgaanbieder bruikbaar is. Deze informatie wordt meegegeven in het indicatiebesluit en maakt in de praktijk het indicatiebesluit gerichter. Omdat er vaak wachttijden zijn bij de GGZ geeft Bureau Jeugdzorg indien nodig aan welke vervangende zorg geïndiceerd is. De zorgaanbieder is daarvoor verantwoordelijk, Het indicatiebesluit moet dan worden aangepast omdat niet alle doelen in de overbruggingszorg haalbaar zijn. Tevredenheid samenwerking De J-GGZ is erg tevreden over de kwaliteit van de indicatiebesluiten. Beide partijen stellen de huidige samenwerking op hoge prijs en waarderen de meerwaarde ervan. Medewerkers weten elkaar gemakkelijk te vinden. Gemiddelde doorlooptijd BJz Volgens de schriftelijke opgave van Bureau Jeugdzorg Gouda was de gemiddelde doorlooptijd (moment van aanmelding tot moment van afgifte indicatiebesluit) in de eerste helft van 2005 ongeveer 10 weken. 8

9 In het gesprek op 14 oktober gaf Bureau Jeugdzorg aan dat soms het administratieve proces voorloopt op het tempo van de klant en dat de totale doorlooptijd op dat moment nog steeds rond de weken bedroeg. Een cliënt heeft doorgaans binnen twee weken na aanmelding een eerste afspraak bij het BJZ. Het ontbreekt aan voldoende betrouwbare landelijke gegevens over doorlooptijden. Daarom is geen score afgegeven die de Goudse situatie afzet tegen het landelijke gemiddelde. 2.5 Aanmelding bij J-GGZ/uitvoering indicatiebesluit Streefsituatie Een adequate werking van de keten voorziet in een soepele overgang van indicatiestelling naar hulpverlening door de zorgverlenende instelling. De indicatiesteller ondersteunt de cliënt bij het verkrijgen van die zorg en de uitvoerende instelling accepteert het indicatiebesluit. Het terugverwijzen van cliënten naar de indicatiesteller komt slechts bij uitzondering voor. Bij aanmelding van de cliënt bij J-GGZ moet er een indicatiebesluit zijn zoals bedoeld in de Wet op de Jeugdzorg. Op grond van het indicatiebesluit kan een cliënt aanspraak maken op de zorg die daarin is genoemd. BJz dient de cliënten bij te staan/te motiveren voor het tot gelding brengen van het indicatiebesluit. Alleen als de instelling aan de cliënt kan aantonen dat het verlenen van de zorg niet binnen de opdracht/missie van de instelling past, kan de instelling de cliënt terugverwijzen naar de indicatiesteller. In alle andere gevallen wordt door de instelling met de cliënt een gesprek gehouden waarbij tot een overeenkomst wordt gekomen. Het zorgkantoor toetst de indicatiebesluiten aan de wettelijke vereisten (niet inhoudelijk), zorgt ervoor dat de cliënt de geïndiceerde AWBZ-zorg kan verzilveren en registreert de geïndiceerde en uitgevoerde hulp. Aanmelding J-GGZ uitvoeren indicatiebesluit Afspraken BJZ en J-GGZ over overdracht van informatie en cliënten Wachttijd tussen aanmelding bij J-GGZ en eerste face-to face contact Terugverwijzingen Score a: Score b: Score c: Score d: onbekend Afspraken BJz en J-GGZ over overdracht van informatie en cliënten Alle informatie die Bureau Jeugdzorg heeft wordt tegelijk met het indicatiebesluit aan de GGZ overgedragen. Wachttijd tussen aanmelding bij J-GGZ en eerste face-to-face contact en terugverwijzingen Men vindt de wachttijd (gemiddeld zo n 5-6 maanden) voordat de behandeling kan beginnen) te lang. Het ontbreekt aan voldoende betrouwbare landelijke gegevens over wachttijden. Daarom is geen score afgegeven die de Goudse situatie afzet tegen het landelijke gemiddelde. Terugverwijzingen Terugverwijzingen vinden komen nauwelijks voor, alle informatie wordt overgedragen en de kwaliteit van het indicatiebesluit is precies op maat van de GGZ. Wel is er altijd genoeg ruimte om nadere vragen te stellen. 9

10 2.6 Opstellen hulpverleningsplan binnen de J-GGZ Streefsituatie Voor een adequaat werkende zorgketen is continuïteit in de aanpak van de problematiek van cliënten van belang. In het verlengde van de inhoud van het indicatiebesluit, dient de zorgaanbieder i.c. J-GGZ instelling een hulpverleningsplan op te stellen voor de cliënt (zie ook thema 3). BJz heeft de taak dit te bevorderen. Het hulpverleningsplan is afgestemd met eventuele andere zorg- of hulpverleners en op eventuele andere hulpverleningsplannen. Daarnaast legt hij het plan voor aan de cliënt en BJz. Nadat hij hun fiat heeft gekregen start de zorgaanbieder de zorg. Opstellen hulpverleningsplan J-GGZ Afstemmen hulpplan op indicatiebesluit Overleg/toetsing hulpverleningsplan door BJz Score a: Score b: Score c: Score d: Afstemmen hulpplan op indicatiebesluit Bureau Jeugdzorg ontvangt geen behandelingsplannen van de J-GGZ. De J-GGZ geeft echter aan dat de opgestelde behandelingsplannen wel degelijk worden aangestuurd door het indicatiebesluit. De huisarts krijgt altijd wél het behandelingsplan toegezonden. Door de GGZ-expertise in Bureau Jeugdzorg blijft de kwaliteit van de plannen en de aansluiting op het indicatiebesluit gewaarborgd. Hierbij spelen de extra voorstellen bovenop de globale indicatie een rol. De J-GGZ schat dat zo n 80% van de zorg wordt uitgevoerd conform het indicatiebesluit. Overleg/toetsing hulpverleningsplan door BJz Het behandelingsplan wordt niet aan Bureau Jeugdzorg toegezonden omdat Bureau Jeugdzorg geen casemanager aanstelt die de te verlenen zorg volgt en evalueert. Over de 20% van de zorg die niet geheel conform het indicatiebesluit wordt uitgevoerd koppelt de J-GGZ dit niet terug naar Bureau Jeugdzorg. De GGZ informeert wel altijd de huisarts over het verloop van de zorg. 2.7 Uitvoeren en volgen van de geïndiceerde zorg door BJz Streefsituatie Een adequate zorgketen wordt door een casemanager gevolgd en vanuit het perspectief van de situatie/problematiek bij aanmelding geëvalueerd. De J-GGZ instelling doet aan BJz mededeling van de aanvang en de beëindiging van de zorg conform het indicatiebesluit. J-GGZ houdt BJz op de hoogte van de voortgang van de zorg, geeft wijzigingen in het zorgaanbod door en kondigt aan wanneer de zorg zal worden beëindigd. BJz kan hierdoor de zorg volgen en de zorg bij beëindiging evalueren (samen met de cliënt en de zorgaanbieder). Op vooraf vastgestelde momenten wordt door BJz bij de J-GGZ instelling en bij de cliënt geïnformeerd hoe de verleende zorg verloopt. De cliënt wordt door BJz bijgestaan bij vragen over de inhoud van deze zorg, alsmede de evaluatie van de zorg. In het kader van de monitoring registreert BJz een aantal vaste gegevens per cliënt (datum van aanvang van de zorg; datum van einde van de zorg; reden van beëindiging van de zorg; gegevens over het wachten na het indicatiebesluit tot de zorg is gestart; gebruik van vervangende zorg; gegevens over het behalen 10

11 van het in het indicatiebesluit omschreven doel). De tussenevaluatie wordt uitgevoerd conform afspraken tussen het Bureau Jeugdzorg en de aanbieder en in overeenstemming met het indicatiebesluit. Resultaten van de (tussen)evaluatie worden geregistreerd. Uitvoeren en monitoren van zorg Score a: Score b: Score c: Score d: Verstrekken van vervolggegevens door J-GGZ aan BJz Evaluatie J-GGZ door BJz Verstrekken van volggegevens door J-GGZ aan BJz De GGZ koppelt geen volggegevens terug naar Bureau Jeugdzorg, omdat dit door het ontbreken van een casemanager de verleende hulp niet kan evalueren. Soms doet de GGZ een beroep op Bureau Jeugdzorg om bij te springen als er bijvoorbeeld een herindicatie nodig is. Evaluatie J-GGZ door BJz Wanneer het indicatiebesluit gereed is wordt er bij Bureau Jeugdzorg in principe altijd direct een casemanager aangewezen. Dit jaar is dat niet het geval bij indicaties voor de GGZ. Als er binnen Bureau Jeugdzorg ook een hulpverleningstraject is ingezet wordt voor dat deel wel een casemanager benoemd. Als er sprake is van een gecombineerd aanbod vanuit BJZ én de J-GGZ biedt het BJZ wel casemanagement. Er is onvoldoende financiering voor en Bureau Jeugdzorg sluit dan ook af en draagt de verantwoordelijkheid over aan de GGZ. De risico s die dit met zich meebrengt worden op directieniveau besproken met de financiers. BJZ heeft wel de overtuiging dat in de toekomst casemanagement bij de GGZ mogelijk zal zijn als daarvoor voldoende financiële middelen beschikbaar zijn. 11

12 3 Beschouwing 3.1 Inleiding De beide inspecties hebben de gesprekken met Bureau Jeugdzorg en Rivierduinen in Gouda als heel plezierig ervaren. De medewerkers hebben open weergegeven hoe zij de samenwerking met elkaar ervaren en waarderen. Beide instellingen erkennen ook dat de vormgeving nog verder kan en moet, maar zijn tevens zo reëel om te beseffen dat om iets te pakken wat verder weg ligt wel de arm lang genoeg moet zijn. 3.2 Samenwerkingsintenties maximaal Al lang voordat de Wet op de Jeugdzorg van kracht werd hadden Bureau Jeugdzorg en de J-GGZ in Gouda elkaar al gevonden in de noodzaak tot samenwerken voor de cliënten die problemen hebben die met behulp van GGZzorg opgelost moeten worden. Ze hebben elkaar op de inhoud en het belang van de cliënten gevonden en in de loop der jaren een werkwijze en bijbehorende procedures ontwikkeld waar ze beiden tevreden over zijn. De fysieke nabijheid heeft een positieve invloed op de samenwerking. Daarnaast is het investeren door de J-GGZ in Bureau Jeugdzorg van grote betekenis en de inzet van hoge deskundigheid aan de voordeur betaalt zich duidelijk uit. In feite strekte de samenwerking zich vóór 1 januari 2005, toen de Wet op de Jeugdzorg van kracht werd, verder uit dan deze wet verlangt. Alle aanmeldingen liepen toen via BJZ en de J-GGZ gezamenlijk. Nu wordt dit ontvlochten en wil de J-GGZ de mogelijkheid voor rechtstreekse verwijzingen van de huisarts bewerkstelligen. 3.3 Samenwerkingsuitvoering ten dele optimaal Voor het indiceren voor de J-GGZ heeft men in Gouda een optimale samenwerking gerealiseerd. Men heeft daarbij keuzes gemaakt die de inspecties kunnen volgen, zoals het globaal indiceren, met toevoeging van extra informatie en visie op de te verlenen zorg waar dat mogelijk is. Het feit dat de J-GGZ de indicatiebesluiten zelf mede vorm geeft blijkt het mogelijk te maken dat de indicatiebesluiten de behandelingsplannen daadwerkelijk aansturen. De rechtstreekse verwijzingsmogelijkheid door huisartsen en andere verwijzers moet weer op gang komen. Het is ook een keuze geweest om na het indicatiebesluit J-GGZ de inhoudelijke bemoeienis van Bureau Jeugdzorg met de zorg te stoppen: Bureau Jeugdzorg kan op dit moment geen casemanagement leveren. De inspecties zijn van mening dat dit risico s met zich kan brengen doordat de kans bestaat dat niet alle informatie altijd bij de partners beschikbaar is. Zowel Bureau Jeugdzorg als de J-GGZ realiseren zich dit. Geconstateerd is dat, met name vanwege de eerder genoemde gedeeltelijke ontvlechting, de samenwerking over enige tijd minder intensief zal zijn. Naar het oordeel van de inspecties moet gewaakt worden voor een al te vergaande verwijding van elkaar. De intern gerichte heroriëntatie bij de J-GGZ die momenteel in gang is heeft het risico in zich dat er een vorm van polarisatie kan gaan ontstaan. Dit zou afbreuk kunnen doen aan de goede samenwerking waarvan de cliënt zo nadrukkelijk profiteert. 12

13 Bijlage 1: Toelichting score-classificaties per onderwerp Aanmelding en screening Aanmelding Score a: Score b: Score c: Score d: Organisatie voordeur Er zijn feitelijk twee voordeuren; er zijn geen op elkaar afgestemde afspraken tussen BJ en J-GGZ over aanmelding. BJz en J-GGZ hebben onderling afspraken over uitvoering van aanmeldingsfunctie. Ieder neemt grotendeels aanmeldingen voor de eigen sector voor eigen rekening. BJz en J-GGZ hebben de werkwijze t.a.v. aanmelding grotendeels geïntegreerd. De vormgeving van de voordeur wordt volledig gedragen door BJz en J-GGZ samen; deskundigheid van beide deelsectoren is voldoende aanwezig. Bekendheid met/gedeeld gebruik van aanmeldingsformuliere n of procedures Bereikbaarheids/crisisdienst Men kent de gebruikte aanmeldingsformulieren en/of procedures over en weer niet of nauwelijks. Men kent het bestaan van de gebruikte aanmeldingsformulieren en procedures over en weer maar maakt geen gebruik van elkaars of gezamenlijke producten. BJz en J-GGZ beschikken niet over een gezamenlijke bereikbaarheids/crisisdienst Er wordt gebruik gemaakt van elkaars of gezamenlijke aanmeldings-formulieren en procedures. Eén team beoordeelt a.d.h.v. een vastgesteld en door medewerkers van BJz en J-GGZ gedragen werkproces alle aanmeldingen. BJz en J-GGZ beschikken over een gezamenlijke bereikbaarheids/crisisdienst Deskundigheid voor beoordeling psychiatrische problematiek bij de voordeur Onvoldoende deskundigheid bij BJz. Onvoldoende deskundigheid bij BJz maar bij twijfel wordt incidenteel overlegd met J-GGZ. Nog niet voldoende deskundigheid bij BJz maar bij twijfel (aan beide kanten) wordt overlegd. Mede door bijdrage J- GGZ neemt deskundigheid bij BJz toe. Voldoende deskundigheid bij BJz o.a. door uitwisseling en/of detachering van medewerkers over en weer. Informatie en terugkoppeling naar verwijzers Omlegging cliëntenstroom/ zij-instroom J-GGZ BJz en J-GGZ hebben geen gezamenlijke voorlichting en informatie verstrekt aan mogelijke verwijzers; huisartsen krijgen (nog geen) standaard terugkoppeling van hun verwijzing naar BJz. Vaak melden cliënten zich bij BJz en J-GGZ zelf aan. Zij-instroom: >80% aan-meldingen bij J-GGZ. Cliëntenstroom is onvoldoende omgelegd. Zij-instroom: 40-80% aanmeldingen bij J- GGZ. BJz en J-GGZ hebben gezamenlijke voorlichting op dit punt verstrekt o.a. door actieve benadering van externe verwijzer (uitleg rol BJz en mogelijkheid rechtstreekse verwijzingen). Cliëntenstroom is grotendeels omgelegd Zij-instroom: tussen 10-40% aanmeldingen bij J-GGZ. Vrijwel alle J-GGZ-cliënten komen via de integrale toegangspoort bij BJz binnen. Zij-instroom: <10% aanmeldingen bij J-GGZ. Terugkoppeling gegevens naar BJz over rechtstreekse aanmeldingen bij J- GGZ Op dit punt vindt geen structurele terugkoppeling plaats. Op dit punt vindt structureel terugkoppeling plaats. 13

14 Diagnostiek binnen BJz Diagnostiek Score a: Score b: Score c: Score d: Uitvoering diagnostiek Er zijn geen op elkaar afgestemde afspraken tussen BJz en J-GGZ over de uitvoering van toegangs-diagnostiek. BJz en J-GGZ hebben onderling afspraken gemaakt over de manier waarop diagnostiek wordt gepleegd, waarbij ieder de aan-meldingen die voor de eigen sector lijken te zijn, voor de rekening neemt. BJz en J-GGZ hebben de (eerder bestaande) werkwijzen t.a.v. diagnostiek besproken en op elkaar afgestemd. De diagnostiekfunctie is georganiseerd en ingevuld door BJz en J-GGZ gezamenlijk aan de hand van een vastgesteld en door medewerkers van BJz en J- GGZ gedragen werkproces Bekendheid met/gedeeld gebruik diagnostische instrumenten Men kent de (voorheen) gehanteerde diagnostische instrumenten over en weer niet of nauwelijks. Men kent het bestaan van gebruikte diagnostische instrumenten over en weer, maar men maakt geen gebruik van elkaars/gezamenlijk ontwikkelde of gekozen instrumenten. Er wordt gebruik gemaakt van elkaars of van gezamenlijk ontwikkelde/ gekozen diagnostische instrumenten. Eén team behandelt aan de hand van een vastgesteld en door medewerkers van BJz en J-GGZ gedragen werkproces de diagnostiek voor alle cliënten in de toegangsfase. Deskundigheid voor beoordeling psychiatrische problematiek Geen specifieke deskundigheid bij BJz. Geen specifieke deskundigheid bij BJz maar wordt incidenteel ingehuurd door BJz bij J- GGZ. Toenemende deskundigheid bij BJz; aanvullend inhuren van J-GGZ medewerkers of diagnostiek. Voldoende specifieke deskundigheid bij BJz (mede door inzet J-GGZ in het verleden). Multidisciplinair e beoordeling Positionering toegangsdiagnostiek en behandeldiagnostiek Adequate uitwerking van criteria voor multidisciplinaire beoordeling in de toegangsfase van BJz, maar deze is niet bekend bij de medewerkers van J-GGZ. Binnen BJz beoordeling die leidt tot sectorkeuze, diagnostiek voor GGZ-cliënten vinden grotendeels plaats binnen J-GGZ. Adequate uitwerking van criteria voor multidisciplinaire beoordeling in de toegangsfase van BJz en deze is bekend bij de medewerkers van J-GGZ. Binnen BJz toegangsdiagnostiek. Evt. behandeldiagnostiek binnen J-GGZ. Soms doet J-GGZ diagnostisch onderzoek t.b.v. de toegangs-functie over. 14

15 Indicatiebesluit BJz Indicatiestelling/ indicatiebesluit Organisatie proces indicatiestelling Score a: Score b: Score c: Score d: Binnen BJz worden vrijwel geen of weinig indicatiebesluiten afgegeven voor J-GGZ. Er is deelname van J-GGZ aan proces van indicatiestelling binnen BJz, waarbij ieder vooral aan-meldingen voor de eigen sector beoordeelt. Er is deelname van J-GGZ aan het proces van indicatiestelling binnen BJz. Er wordt in feite gezamenlijk een indicatiebesluit genomen. Het proces van indicatiestelling binnen BJz is door BJz en J-GGZ samen voorbereid en wordt gezamenlijk gedragen. BJz voert het uit. Vertrouwen in kwaliteit indicatiestelling J-GGZ heeft geen of weinig vertrouwen in indicatiestelling BJz. J-GGZ heeft onder bepaalde condities vertrouwen in indicatiestelling BJz. Specificiteit uitkomst indicatiestelling -- Beoordeling leidt tot sectorkeuze : zeer globaal geformuleerde indicatiebesluiten. Er worden globale tot redelijk specifieke indicaties voor J-GGZ gesteld. Er worden specifieke indicaties voor J-GGZ gesteld. Tevredenheid samenwerking Geen of stagnerende samenwerking, weinig wederzijdse affiniteit. Samenwerking op papier geregeld, wel kennis werkwijze wederpartij, geen gedeelde werkprocessen. Intensieve technische ver-bindingen tussen (voorheen) eigen werkprocessen. Gedeelde werkprocessen, integrale teams. Gemiddelde doorlooptijd BJz Beduidend hoger dan het landelijke gemiddelde Hoger dan het landelijke gemiddelde. Op het landelijke gemiddelde. Lager dan het landelijke gemiddelde. Aanmelding bij J-GGZ/uitvoering indicatie Aanmelding J-GGZ/uitvoeren indicatiebesluit Afspraken BJz en J-GGZ over overdracht van informatie en cliënten Wachttijd tussen aanmelding bij J-GGZ en eerste face-to-face contact Terugverwijzingen Score a: Score b: Score c: Score d: Geen afspraken Beduidend hoger dan het landelijke gemiddelde van beide sectoren. Afspraken zijn vooral gericht op zo vroeg mogelijke overdracht van cliënten/niet of minder gericht op informatieoverdracht. Hoger dan het landelijke gemiddelde. Terugverwijzing komt regelmatig voor; aantal (beduidend) hoger dan het landelijke gemiddelde. Afspraken zijn gericht op soepele overdracht van informatie en ondersteuning van cliënten bij het verzilveren van indicatiebesluit. Op het landelijke gemiddelde. Lager dan het landelijke gemiddelde. Terugverwijzing komt vrijwel niet voor; aantal lager dan het landelijke gemiddelde. 15

16 Opstellen hulpverleningsplan binnen de J-GGZ Opstellen hulpverleningsplan J-GGZ Afstemming hulpplan op indicatiebesluit Overleg/toetsing hulpverleningsplan door BJz Score a: Score b: Score c: Score d: Geen afstemming... Afstemming maar indicatiebesluit is zeer globaal en biedt veel ruimte. Geen toetsing Ad hoc/in voorkomende gevallen. Intentie om altijd af te stemmen. Maar soms wordt beoordeling aanpak problematiek overgedaan. BJz wordt hiervan dan op de hoogte gebracht. Afgestemd op indicatiebesluit: geaccepteerd als uitgangspunt voor hulpplan. Meningsverschillen worden in structureel overleg besproken en leiden tot hernieuwde afspraken. Structureel, aan de hand van geïmplementeerde werkafspraken hieromtrent. Uitvoeren en volgen van de geïndiceerde zorg door BJz Uitvoeren en monitoren van zorg Score a: Score b: Score c: Score d: Verstrekken van volggegevens door J-GGZ aan BJz Evaluatie J-GGZ door BJz Worden niet verstrekt. Wordt niet geëvalueerd. Worden verstrekt en worden gerapporteerd door BJz. Wordt incidenteel geëvalueerd. Wordt structureel geëvalueerd. 16

17 Bijlage 2: Overzicht gebruikte documenten Notitie De samenwerking Bureau Jeugdzorg en de GGZ na invoering van de Wet op de Jeugdzorg (sept. 2005) Crisisbehandelmodule; notitie Crisisbehandelmodule handelend over de situatie vóór (sept. 2002) Stroomdiagram aanmeldingen; (sept. 2005) Ingevulde vragenlijst kengetallen J-GGZ + 3 bijlagen Detacheringsovereenkomst (15 maart 2005) Profiel Sociaal Psychiatrie Team (jan. 2001) Profiel Team voor Psycho-sociale behandeling en Psychotherapie (PPT) (febr. 2003) Profiel Neuro-psychiatrisch Team (jan. 2003) 5-Gesprekken: methode voor kortdurende hulpverlening routebeschrijving Detacheringsovereenkomst, d.d. 14 juli 2005 Handboek werkprocessen voor de toegang Bureaus Jeugdzorg Haaglanden/Zuid Holland, 26 april 2005 Instructie indicatieformulier Stichting Bureaus Jeugdzorg Haaglanden/Zuid Holland, d.d. 17 mei 2005 Indicatiebesluit, versie 1.4 ( ) Procedure voor het aanvragen van psychodiagnostisch onderzoek bij Diagnostiek Team, versie 13 juli 2004 Vragenformulier voor opstellen onderzoeksvragen, geen datum/versie Aanvraagformulier aanvraag intern diagnostisch onderzoek, versie 25 april