Duurzaam hoger onderwijs in Brussel

Transcriptie

1 Duurzaam hoger onderwijs in Brussel Het duurzaamheidsrapport van de Vrije Universiteit Brussel 2013 SAMENSTELLING EN REDACTIE: Rebecca Lefevere en Dimitri Devuyst Dienst Preventie en Milieu

2 Duurzaamheidsrapport 2013 van de Vrije Universiteit Brussel Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2, 1050 Brussel, België tel. 02/ , Redactie: Rebecca Lefevere en Dimitri Devuyst Datum van uitgave: 24 juli

3 Opmerkelijk in 2013 In 2013 werd een groot zonnepanelenpark in gebruik genomen op campus Jette, met een rendement van kWh, wat overeenkomt met een jaarlijks verbruik van 250 gemiddelde gezinnen. Komende jaren worden alle technische installaties op campus Jette grondig aangepakt, wat een belangrijke reductie in het energieverbruik voor gevolg zal hebben. De Dienst Restaurant van de Vrije Universiteit Brussel zet zijn inspanningen op gebied van duurzaamheid verder. Deze dienst neemt deel aan het project duurzame grootkeuken van Leefmilieu Brussel. Het restaurant behaalde in november 2013 als eerste grootkeuken van België het MSC-certificaat. Hiermee ondersteunt de Vrije Universiteit Brussel concreet de duurzame visserij en de duurzame visconsumptie. Vandaag is 75% van de wildgevangen vis in het restaurant afkomstig van duurzame visserij. Dankzij projectfinanciering van Leefmilieu Brussel kan het restaurant in 2014 werk maken van de introductie van biologische voeding. Op gebied van het bedrijfsvervoerplan van de Vrije Universiteit Brussel werden allerlei bewustmakingsacties opgezet door de mobiliteitscoördinator. De universiteit nam deel aan initiatieven als Bike to Work, Bike Experience en de Week van de Vervoering. In 2013 was er bijzondere aandacht voor studentenmobiliteit. Vanuit de universitaire gemeenschap werden in 2013 opnieuw veel initiatieven genomen die het thema duurzame ontwikkeling onder de aandacht brachten. Voorbeelden in 2013 zijn een eco-markt n.a.v. Dikke Truiendag, een upcycle event door de studenten agogiek; de Plankathon, de Brussels Marathon ten voordele van het onderzoek naar klimaatsverandering; de initiatieven van het Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (UCOS) zoals het jaarlijkse campusfestival en de ervaringsreizen naar Congo voor studenten. UCOS, de dienst PRMI en verschillende studentenkringen organiseerden groene weken n.a.v. de VN-klimaatsconferentie in Warschau. Tien VUB-studenten reisden ook mee naar Warschau om vanuit jongerenperspectief de klimaatconferentie te volgen en te pleiten voor actie. In het kader van de sociale pijler van duurzame ontwikkeling werd in 2013 sterk ingezet op het genderbeleid. De universiteit ontwikkelde een reëel genderactieplan. De keuze om alle VUB-eredoctoraten aan vrouwen uit te reiken, illustreert haar inzet. De academische openingszitting van de Vrije Universiteit Brussel stond dit jaar in het teken van Brussel. De Leerstoel Calewaert diept dit thema verder uit en organiseert een aantal colleges en debatten over de toekomst van onze hoofdstad en thuisstad. Het welzijnsbeleid van de Vrije Universiteit Brussel werd onder de loep genomen, met een enquête rond psychosociaal welzijn op het werk. Dit zal in 2014 aanleiding geven tot een nieuw actieplan. 3

4 1. Duurzaamheidsvisie en strategische doelstellingen van de Vrije Universiteit Brussel De Raad van Bestuur van de Vrije Universiteit Brussel keurde op 15 maart 2011 de duurzaamheidsvisie en strategische duurzaamheidsdoelstellingen voor de universiteit goed. Bovendien werd een Stuurgroep Duurzame Ontwikkeling in het leven geroepen. Deze stuurgroep waakt er mee over dat de universiteit haar duurzaamheidsvisie omzet in de praktijk. In 2013 waren er volgende opmerkelijke initiatieven met betrekking tot het duurzaamheidsbeleid, onder voorzitterschap van Prof. Dr. Jean-Pierre De Greve. In kader van de strategische planning werd een projectbudget toegekend aan de stuurgroep om studenten en personeelsleden ertoe aanzetten om zelf duurzaamheidsprojecten op te starten die kunnen rekenen op een klein budget van de universiteit. In 2013 werden drie studentenprojecten ondersteund. De Raad van Bestuur van 1 oktober 2013 keurde het voorstel van de stuurgroep Duurzame Ontwikkeling goed om de universiteit te engageren om een Label Ecodynamische Onderneming te behalen. De universiteit kiest hiermee voor een structurele aanpak van interne milieuzorg op korte en lange termijn. Op aangeven van de stuurgroep werd de universiteit lid van UNICA s Green Academic Footprint (UGAF). Tevens werd beslist tot een nauwere samenwerking met de Université Libre de Bruxelles (ULB) op vlak van milieu, mobiliteit en duurzame ontwikkeling. De Raad van Bestuur keurde op 10 december 2013 een vernieuwde aankoopprocedure goed waardoor enkel nog energie-efficiënte elektrische of elektronische toestellen kunnen worden aangekocht. 2. Een nieuwe wind door het energiebeleid De Vrije Universiteit Brussel draait sinds 2011 op hoofdzakelijk groene stroom. Op campus Etterbeek wordt 100% groene stroom aangekocht, op campus Jette is de stroom hoofdzakelijk afkomstig van de warmtekrachtkoppelingscentrale van het UZ Brussel, waar efficiënt elektriciteit wordt opgewerkt als nevenproduct van de warmteproductie. Het energiebeleid aan de universiteit wordt opgevolgd door de energiecoördinator. Enkele belangrijke initiatieven van de energiecoördinator in 2013: Opzetten van een nieuwe energieboekhouding In de loop van 2013 werden alle calorimeters operationeel op zowel campus Etterbeek en Jette en kan op zeer regelmatige basis het energieverbruik op (bijna) gebouwniveau worden bijgehouden. Abnormaal hoge verbruiken worden op die manier ook zichtbaar. Sinds 1998 werden het gas- en elektriciteitsverbruik op beide campussen bijgehouden binnen de milieuprestatie-indicatoren en konden bepaalde evoluties worden vastgesteld. Vanaf half 2013 is er op beide campussen follow-up mogelijk op basis van metingen (i.p.v. op basis van facturen). Dit heeft voor gevolg dat de cijfers van voor en na 2013 niet te vergelijken zijn. Voor 2013 zijn dus geen cijfers opgenomen in dit rapport. Een eerste vaststelling uit de energieboekhouding is het verlies in de langeafstandsleiding (die energie vanuit het UZ Brussel toelevert) naar de studentenhuizen in Jette. Binnen 18 4

5 maand is de realisatie voorzien van een lokale stookplaats voor de studentenhuizen. Dit zal voor een aanzienlijke energiebesparing zorgen. Energieaudit campus Jette Op de campus Jette werd in 2013 een grondige energieaudit doorgevoerd. De audit omvatte zowel de faculteit, het kinderdagverblijf als de studentenhomes en de energievoorziening vanuit het UZ Brussel. Uit de studie blijkt dat er zeker potentieel is om het energieverbruik te optimaliseren. De komende jaren dringt zich een vernieuwing van de technische installaties op. Met die vernieuwing zal een aanzienlijke energiebesparing worden gerealiseerd en zal energie veel efficiënter worden benut. Zonnepanelenpark op campus Jette In 2013 werd een groot zonnepanelenpark, goed voor een jaarproductie van kwh, of het jaarverbruik van 250 gezinnen in gebruik genomen op campus Jette. Dit betekent een C0 2 reductie van 270 ton/jaar. EPB-certificering gebouwen campus Jette De gebouwen op campus Etterbeek en Jette werden onderworpen aan de EPB-certificering voor openbaar gebouw zoals voorgeschreven door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. EPB staat voor energieprestaties en binnenklimaat. Hierbij wordt het energieverbruik (zowel verwarming als elektriciteit) in kaart gebracht en gequoteerd. Deze certificering werd afgerond in De certificaten voor campus Jette bevestigen de belangrijkste prioriteit in het energiedossier van campus Jette: het vernieuwen van de technische installaties dringt zich op. Energieaudit campus Etterbeek Naast de installatie van een doorgedreven energieboekhouding op campus Etterbeek worden ook de prioritaire maatregelen onderzocht voor een duurzamer energiebeleid. Een energiestudie en doorlichting van de technische installaties is in uitvoering. Naast het elimineren van energieverliezen in de technische installaties, dient ook het gebouwenpark te worden aangepakt. In 2014 wordt gestart met het vervangen van de ramen van gebouw M. Dit wordt een huzarenstukje, 720 ramen dienen te worden 5

6 vervangen en te voldoen aan de nieuwe energievereisten. Ze moeten ook voldoen aan de vereisten opgelegd aan het gebouw m.b.t. de bescherming ervan. 3. Reduce, reuse, recycle De Vrije Universiteit Brussel voert een beleid van gescheiden inzameling van afval. Zo zijn er een 45-tal verschillende afvalstoffen die gescheiden worden ingezameld voor hergebruik, recyclage of milieudeskundige verwerking. Papierafval wordt in alle burelen en werkplaatsen gescheiden ingezameld. PMD-afval wordt ingezameld in de keukentjes van de verschillende diensten van de Vrije Universiteit Brussel en in de keukens van de studentenkamers. Op de esplanade op campus Etterbeek zijn sorteereilandjes voorzien. De inzameling van gevaarlijk en bijzonder afval wordt georganiseerd door de Dienst Preventie en Milieu (PRMI). Dit afval wordt gescheiden van het restafval ingezameld door een gespecialiseerde firma. Het radioactief afval wordt strikt gescheiden van alle andere afvalstoffen afgevoerd en behandeld door de Dienst Fysische Controle. De afvoer van alle afgedankte elektrische en elektronische toestellen wordt georganiseerd via Recupel. Inzameling, registratie en afvoer van dit type afval gebeurt door de dienst Facility Management op campus Etterbeek en door de Technische Dienst op campus Jette. Lege batterijen en TL-lampen en andere gasontladingslampen, oude wetenschappelijke toestellen en oude elektrische en elektronische toestellen worden allemaal op milieudeskundige wijze afgevoerd. De Dienst Preventie en Milieu zorgt voor de actualisatie van het wettelijk verplichte afvalregister van de Vrije Universiteit Brussel. De gedetailleerde cijfers over de hoeveelheden afval afgevoerd vanop de campussen van de Vrije Universiteit Brussel vind je in bijlage Op weg van en naar de universitaire campussen De Vrije Universiteit Brussel heeft sinds 2005 een bedrijfsvervoerplan. Dit plan omvat actiepunten die personeel en studenten aanmoedigen om zich op meer duurzame wijze te verplaatsen. De Vrije Universiteit Brussel betaalt het abonnement op het openbaar vervoer voor de woon-werkverplaatsingen van de personeelsleden. Vooral op campus Etterbeek 6

7 wordt daar gretig van gebruik gemaakt door de personeelsleden. Bovendien worden personeel en studenten aangemoedigd om gebruik te maken van meer duurzame vervoersmiddelen door frequente sensibilisering en initiatieven zoals de organisatie van fietsevenementen en deelname aan De Week van de Vervoering, Bike to Work,. Het resultaat mag er zijn: op campus Etterbeek komt nog slechts 20% van de personeelsleden met de auto naar het werk. De invloed van de bereikbaarheid van de site met het openbaar vervoer is onmiskenbaar. Op campus Jette, vlakbij de Ring gelegen en moeilijker bereikbaar met het openbaar vervoer, zijn nog steeds 63% van de personeelsleden autobestuurders. Hier is duidelijk een rol weggelegd voor de overheid om de toegankelijkheid van de campussen met het openbaar vervoer te optimaliseren. De universiteit overlegt met overheden voor een optimale toegankelijkheid van beide campussen met voorrang voor de actieve weggebruiker. Ook met operatoren van openbaar vervoer is regelmatig overleg voor een betere dienstverlening. Zo werd in 2013 gepleit bij de MIVB voor een rechtstreekse buslijn 53 vanaf Jette station naar campus Jette. Deze wordt in principe vanaf maart 2014 ingelegd. Op campus Etterbeek werd in samenwerking met de ULB gepleit voor een meer verkeersveilige aanleg van de Generaal Jacqueslaan. Sinds 2013 wordt elk mobiliteitsdossier op campus Etterbeek samen opgenomen met de ULB. In 2013 was er ook bijzondere aandacht voor studentenmobiliteit Opvolging bedrijfsvervoerplan - verplichte maatregelen De Brusselse wetgeving rond bedrijfsvervoerplannen (BVP) legt instellingen/bedrijven met meer dan 100 werknemers acht verschillende verplichte acties op. Leefmilieu Brussel lichtte beide campussen door om de realisatie van deze acties na te gaan, op 19 maart 2013 in Jette en op 29 oktober 2013 in Etterbeek. Overzicht van de verplichte acties en hun invulling: Communiceren van de gegevens van de contactpersoon m.b.t. mobiliteit Aan de werknemers: via Aan de studenten via De mobiliteitspagina s voor studenten werden opgevat volgens het STOP principe (Stappen, Trappen, Openbaar vervoer en pas in laatste instantie, de Personenwagen). Elk mobiliteitsbericht via Intranet bevat de gegevens van de mobiliteitscoördinator. De (nieuwe) werknemers informeren over de inhoud en evolutie van het BVP Een update van de folder m.b.t. het bedrijfsvervoerplan is digitaal te raadplegen op onder de rubriek mobiliteit. Bewustmakingsacties ter attentie van werknemers en studenten Jaarlijkse acties: Deelname aan de Week van de Vervoering met gratis fietsherstelling, actie bandenspanning op campus Jette, lunchworkshop rond verkeersveiligheid i.s.m. het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid op campus Jette. Deelname aan Bike To Work, Infostanden op de student-kick-off (24 september in Etterbeek en 1 oktober Jette), Lenteactie rond fietsen met fietsenmarkt op 7 mei en Leren fietsen in de stad op 30 mei 2013, Specifiek voor nieuwe studenten was er op 26 september een begeleide fietstocht vanaf campus Etterbeek om hen wegwijs te maken in de Brusselse fietsvoorzieningen en de stad. Multimodaal toegangsplan Toegangsplannen zijn te verkrijgen aan mobiliteitshoekjes en online. 7

8 Fietsenstalling Op beide campussen zijn nog bijkomende investeringen vereist. Alle wielklemmen dienen vervangen te worden door degelijke fietsbeugels en overdekte fietsparkeerplaatsen moeten worden ingericht voor alle fietsende personeelsleden. Op o.m. de Esplanade dienen 100 degelijke fietsparkeerplaatsen voor studenten te worden voorzien. Maatregelen voor een groenere wagenvloot De Vrije Universiteit Brussel is verplicht in het kader van haar bedrijfsvervoerplan de milieuprestaties van haar voertuigvloot te verbeteren. Om dit te bereiken, zal bij de aankoop van nieuwe voertuigen voortaan de Ecoscore van het voertuig moeten in rekening worden gebracht. Acties die het gebruik van het openbaar vervoer moeten bevorderen De mobiliteitscommunicatie naar studenten wordt gecoördineerd door het Infopunt Studenten en bekendgemaakt op het MY VUB-portaal, E-brief, schermen Nieuwe personeelsleden ontvangen deze informatie via de personeelsdienst. Via de E-brief of directe mailing worden personeel en/of studenten op de hoogte gehouden van maatregelen met impact op openbaar vervoer. Via het derde betalerssysteem kunnen personeelsleden kosteloos gebruik maken van De Lijn, MIVB of NMBS voor hun woon-werkverkeer. Studenten kunnen gebruik maken van de bestaande studentenformules voor openbaar vervoer. Nieuw in 2013 is het studententarief bij de MIVB, waar voor 125 euro een studentenabonnement kan worden aangekocht. Opzetten actieplan pollutiepieken De mobiliteitscoördinator communiceert elk najaar naar de universitaire gemeenschap m.b.t. de Brusselse regelgeving rond de pollutiepieken. Wintertoestanden kunnen leiden tot een piek in de vervuiling met fijn stof in Brussel, in het bijzonder door het wegverkeer. Van november tot eind maart kan de overheid maatregelen uitvaardigen bij een piek in de vervuiling Vrijwillige maatregelen opgenomen in het bedrijfsvervoerplan van de Vrije Universiteit Brussel De Vrije Universiteit Brussel heeft een werkgroep mobiliteit met als doel het mobiliteits- en parkeerbeleid te sturen en te onderbouwen. Op campus Etterbeek bestaat een fietspunt sinds 2008, voor Jette bestaat een alternatief: een mobiele fietsmaker komt enkele keren per jaar fietsen van personeelsleden en studenten onderhouden. De Vrije Universiteit Brussel vraagt bij alle beslissingen die betrekking hebben op de fietsvriendelijkheid van de instelling eerst het advies van haar fietswerkgroep. In deze fietswerkgroep zitten fietsende personeelsleden en hun sympathisanten. Ze zetten zich in om het fietsen aan de universiteit te stimuleren. Focus in 2013 lag op de voorzieningen voor studenten en een veiliger Generaal Jacqueslaan. De Vrije Universiteit Brussel neemt sinds 2010 deel aan Bike to Work. Hierdoor wordt fietsen naar het werk nog iets aantrekkelijker. Personeelsleden die naar het werk fietsen krijgen punten die ze kunnen inruilen voor mooie prijzen. De deelnemers krijgen ook informatie en fietstips en kunnen deelnemen aan seizoensgebonden wedstrijden. Zo worden deelnemers bijvoorbeeld regelmatig aangemoedigd om teams te vormen en samen een maximaal aantal gefietste kilometers naar het werk bij elkaar te sparen. Personeelsleden die met de fiets naar het werk komen krijgen een fietsvergoeding van 0,15EUR/km. Gemiddeld komen personeelsleden van de Vrije Universiteit Brussel meer met de fiets naar het werk dan personeelsleden van andere instellingen en bedrijven in gelijkaardige bereikbaarheidszones in Brussel. 8

9 De gesloten stallingen in Etterbeek en de douches voor fietsers zijn zo succesvol dat op korte termijn naar extra capaciteit moet worden gezocht. De Vrije Universiteit Brussel neemt deel aan overleg op campus Jette met als doel het mobiliteits- en parkeerbeleid van de facultaire diensten, het UZ Brussel, de Erasmus Hogeschool Brussel en Health City op elkaar af te stemmen en te zoeken naar mogelijkheden voor samenwerking. In 2014 wordt werk gemaakt van een uniforme signalisatie voor alle campuspartners. In 2013 gebeurde een nulmeting van de academische internationale verplaatsingen per vliegtuig, op basis van gegevens van Waar in België gemiddeld 2,3 vluchten per capita zijn, zijn er voor 2011 aan de VUB 0,9 per academicus. Het gaat voornamelijk om middellange vluchten. Positief is dat er vaak voor de trein wordt gekozen voor kortere trajecten. Slechts 2% van de vluchten was korter dan 500 km. Op basis van deze ruwe data kwam het internationaal academisch vliegverkeer qua CO 2 -uitstoot ongeveer overeen met de CO 2 -uitstoot gelinkt aan hun woon-werkverkeer. De verwarming van de academische werkruimtes zorgt echter nog voor een CO ² uitstoot die een derde hoger ligt. Deze gegevens zullen worden vergeleken met deze van andere instellingen. 5. Lekker, gezond en milieubewust eten aan de universiteit De Dienst Restaurant is een duurzaamheidspionier aan de Vrije Universiteit Brussel. In 2010 werd een charter rond duurzame ontwikkeling ingevoerd in het restaurant. Naast een rijk aanbod van vegetarische maaltijden, werd ook een warme veganistische groentebar voorzien voor studenten, personeel en bezoekers. Kraantjeswater, Fair Trade koffie en sapjes worden gepromoot en er wordt ingezet op een internationale keuken. Er wordt aandacht besteed aan de productie van minder afval en de Dienst Restaurant is vragende partij opdat de daken, muren, ramen en deuren van het studentenrestaurant op campus Etterbeek beter zouden worden geïsoleerd, zodat er minder energie verloren gaat. Het restaurant Etterbeek ontvangt steeds meer bezoekers en zit tegen zijn maximum capaciteit aan. Een belangrijk knelpunt blijkt de afruimzone. Sinds voorjaar 2013 wordt van de bezoekers verwacht dat ze het afval aanwezig op hun dienblad sorteren om zo de afwaszone te ontlasten. In de toekomst zou zo ook ruimte kunnen ontstaan om de organische afvalstroom gescheiden af te voeren, bv. voor energierecuperatie. November 2013 was een mijlpaal voor het VUB-restaurant. Het restaurant ontving dan als eerste grootkeuken in België het MSC-certificaat. Dit houdt in dat het VUB-restaurant vis afkomstig uit duurzame visserij op de kaart zet. Momenteel is 75% van de wild gevangen vis van duurzame oorsprong. Zodra het aanbod er is, gaat het restaurant naar 100%. Ook voor de kweekvis wordt in 2014 gestreefd naar meer verantwoorde ASC-gecertificeerde vis. ASC staat voor Aquaculture Stewardship Council en is een label voor verantwoorde viskweek. Op 11 december 2013 was het WWF te gast in het restaurant voor een lunch-lezing over overbevissing en duurzame visvangst. Leefmilieu Brussel zal in 2014 een project financieren van de Dienst Restaurant rond duurzame aankopen waarbij biologische producten op de kaart verschijnen. Het restaurant zette het veggie-aanbod meer in de kijker tijdens Dagen zonder Vlees, de Groene Weken en een low-impact dag. Een dagelijkse extra veggieschotel op de kaart zette 25% van de bezoekers aan vegetarische te eten. Tijdens een low-impact dag, met slechts 1 vleesschotel met een lagere voetafdruk en verder enkel vegetarische maaltijden, kiest 9

10 65% van de bezoekers voor veggie. Er is duidelijk een draagvlak voor meer vegetarische menu s. Komende jaren zal het aanbod in die zin verschuiven. 6. Duurzame aankopen van goederen en diensten De Vrije Universiteit Brussel schakelt sinds geruime tijd systematisch over op digitale toepassingen waar vroeger procedures op papier, papieren documenten en -formulieren werden gebruikt. Zo communiceert de universiteit met haar personeel en studenten via een wekelijkse elektronische nieuwsbrief en maakt ook gebruik van de nieuwe sociale media zoals Facebook. Alle papier dat centraal wordt aangekocht aan de Vrije Universiteit Brussel heeft sinds 2012 een milieulabel. In 2013 maakte de Vrije Universiteit Brussel werk van een nieuwe, eigentijdse aankoopprocedure. Deze werd goedgekeurd in de Raad van Bestuur van december In deze nieuwe aankoopprocedure werden ook de volgende milieucriteria opgenomen: elektrische huishoudelijke toestellen (koelkasten, diepvriezers) dienen van de hoogst beschikbare energieklasse te zijn; elektronische toestellen dienen het EU-EnergieStar label te dragen, wat garandeert dat ze bij de meest energiezuinige in hun segment behoren. Er zijn ook criteria opgesteld wat betreft standaard dubbelzijdig afdrukken en gebruik van kringlooppapier; bij de aankoop van nieuwe voertuigen dient verplicht rekening te worden gehouden met de Ecoscore van het voertuig, om zo het (beperkte) wagenpark van de universiteit verder te verduurzamen. Reeds twee van de eigen VUB-voertuigen zijn volledig elektrisch. 7. Een groene campus, een plek voor mens én natuur De Vrije Universiteit Brussel wordt gekenmerkt door zijn groene campussen. Deze campussen maken deel uit van het groene netwerk van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De campus Etterbeek werd ontworpen als een campus met uitgestrekte groene zones. Deze werden beplant met een grote verscheidenheid aan bomen. De campus Jette is gelegen vlakbij het Laarbeekbos, het Poelbos, de moerassen van Jette en Ganshoren en het Koning Boudewijnpark, die aangeduid werden als Natura 2000-gebieden. Heel wat bijzondere planten en dieren vinden hun weg naar de campussen van de Vrije Universiteit Brussel. De universiteit draagt zo bij tot de biodiversiteit in de stad. Zo is bijvoorbeeld de zeldzame inheemse ringslang thuis in de biologisch waardevolle groene zone aan de noordrand van campus Jette. Initiatieven in 2013: In 2013 werd verder gewerkt aan het natuurbeheerproject in de groene zone op campus Jette. De Vrije Universiteit Brussel liet in 2013 een oud populierenbos kappen en in samenwerking met Leefmilieu Brussel werden zeldzame hoogstammige fruitbomen aangeplant op het terrein en inheemse struiken in de bosrand. Het doel is een biologisch meer waardevol biotoop te creëren. De vzw Samenlevingsopbouw Brussel was in 2013 erg actief in de Oude Hoogstamboomgaard op campus Jette. Samenlevingsopbouw omkadert een groep mensen zonder wettig verblijf die samen een collectieve en educatieve moestuin onderhouden en uitgebouwen in de Hoogstamboomgaard. Naast het zoeken naar structurele oplossingen voor de situatie van mensen zonder wettig verblijf, wil het project voor hen ook een ruimte creëren waarin persoonlijk en collectief initiatief mogelijk is. Het project wordt gedragen door leden van het Collectif Sans Papiers 10

11 Belgique en ondersteund door Samenlevingsopbouw Brussel - Meeting, Velt, Vrije Universiteit Brussel, en anderen. In het voorjaar van 2013 heeft een vereniging van Brusselse imkers een tiental bijenkorven geplaatst in de Oude Hoogstamboomgaard op campus Jette. Hierdoor wordt de biologische waarde van de noordrand van campus Jette verder versterkt en draagt de universiteit bij tot het in stand houden van de bijenpopulaties in het Brusselse. Op de campus Jette liet de Vrije Universiteit Brussel een zogenaamde passende beoordeling uitvoeren, een wettelijke verplichting in het kader van de aanwezigheid van een Natura 2000-gebied (het Laarbeekbos en het Poelbos) in de onmiddellijke omgeving van de campus. De studie focust op de significante effecten van de campus op de Natura 200-gebieden en werd toegevoegd aan de milieuvergunningsaanvraag voor campus Jette. Op basis van deze studie zal de nieuwe milieuvergunning voor de campus die zal wordt toegekend in 2014 mogelijk enkele milderende maatregelen opleggen die bijdragen tot het versterken van de biodiversiteit in de omgeving van de campus. 8. De universitaire gemeenschap op de bres voor een duurzame samenleving 8.1. EcoTeams en studentenprojecten De EcoTeams bestaan uit personeelsleden en studenten die zich actief willen inzetten voor milieuzorg en duurzame ontwikkeling op hun werk- en studieplek. Momenteel engageren zich een 50-tal personeelsleden in de EcoTeamwerking in Etterbeek en Jette. Met Dikke Truiendag op 20/02/2013, organiseerde het EcoTeam een EcoMarkt in het restaurant Etterbeek. In kader van het engagement van de universiteit om een Ecodynamisch label te behalen, gaat het EcoTeam versterking zoeken met maandelijkse communicatie-acties. 11

12 Dankzij het budget voor studentenprojecten konden enkele opmerkelijke studenteninitiatieven gefinancierd worden in 2013: Recynvent: op 2 mei 2013 organiseerden de 3 e bachelor agogiek een Upcycle event op campus Etterbeek. De universiteit werd voor de eerste keer vertegenwoordigd op de World Student Environmental Summit. Thema voor 2013 was students as change actors in universities acting for sustainability. De twee deelnemers waren bij hun thuiskomst trekkers in het groene weken evenement. Van 4 tot 13 november 2013 bundelden de Dienst Preventie en Milieu, UCOS en enkele studentenkringen de krachten om tijdens de groene weken dagelijks een debat, film, workshop rond het thema klimaat en rechtvaardigheid te organiseren n.a.v. de VN-klimaatconferentie in Warschau. Tien studenten trokken naar Warschau om daar te pleiten voor een ambitieuzer klimaatakkoord De sociale component van duurzame ontwikkeling op initiatief van de universitaire gemeenschap Enkele voorbeelden georganiseerd in 2013: De jaarlijkse personeelsbarbecue wordt steeds duurzamer. Op beide evenementen werden de deelnemers aangemoedigd door de EcoTeams om Oxfam Fair Trade producten te bestellen, herbruikbare borden en bestek te gebruiken en werden overschotten opgehaald door Samu Social, een organisatie die o.a. warme maaltijden aanbiedt aan mensen in nood. Opzetten en weer afbreken van de barbecue gebeurt door Manus, die instaat voor sociale tewerkstelling. De Vrije Universiteit Brussel nam in mei 2013 opnieuw deel aan de langste fietstocht van Vlaanderen: de 1000 km van Kom op Tegen Kanker. Sportieve VUB ers legden 12

13 gedurende vier opeenvolgende dagen samen 1000 km af per fiets. Door deel te nemen ondersteunt de universiteit de wetenschappelijke strijd tegen kanker. Door mee te doen aan een actie met een dergelijke grote zichtbaarheid hoopt de universiteit ook het maatschappelijke draagvlak voor het wetenschappelijk onderzoek naar kanker te vergroten. Allerlei activiteiten hadden plaats op beide campussen om centen in te zamelen. Bloedserieus Brussel en het Rode Kruis organiseerden in 2013 weer bloedinzamelacties op de Vrije Universiteit Brussel Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking Ook in 2013 was het Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (UCOS) zeer actief op gebied van duurzame ontwikkeling op de campus met allerlei activiteiten zoals debatavonden, workshops, filmavonden, informatieverspreiding e.d. Enkele voorbeelden van initiatieven in 2013: Op 14 februari 2013 (Valentijnsdag) was er een actie rond fair trade snijbloemen. Sinds 2009 neemt UCOS studenten mee op ervaringsreizen naar Congo. De reis was het hoogtepunt van het Maonoproject. Maono betekent "visie" in het Swahili. Toekomstvisies vormden de rode draad van het project. In maart 2013 nam UCOS ook 11 docenten op sleeptouw voor een inleefreis naar Congo. Twee jaar lang zal UCOS ook meekoken met de campagne Ik kook van woede. UCOS sensibiliseert rond de problemen in het wereldvoedselsysteem met lokale acties in een internationaal kader Project Ecocampus Sinds 2012 sloeg het Ecocampus-project een nieuwe richting in. Er worden nu af en toe studiedagen georganiseerd en Ecocampus kwam ook haar werking toelichten aan de rector. De dienst Onderwijszaken, de leden van de stuurgroep duurzame ontwikkeling en de Dienst Preventie en Milieu volgen deze activiteiten op en nemen deel aan relevante overlegmomenten en studiedagen Voorbeelden van andere initiatieven rond duurzame ontwikkeling en milieuzorg in 2013 De ingenieurstudenten van de Vrije Universiteit Brussel namen in 2013 opnieuw deel aan de internationale Shell Eco-marathon. De uitdaging bij deze wedstrijden is om een voertuig te bouwen dat zo weinig mogelijk energie verbruikt. De studenten ontwikkelden daarom een wagen die zo zuinig mogelijk rijdt. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar milieuvriendelijk vervoer. Om de mensen bewust te maken van de technische inventiviteit 13

14 die dit vraagt, worden er wereldwijd Eco-marathons georganiseerd. De VUB-studenten ontvingen in 2013 financiële steun uit het Powered by Umicore programma. 9. Sociaal-economische duurzaamheid op initiatief van de universiteit Het Belgische en Vlaamse beleid van hoger onderwijs voorziet in een lage drempel en hoge toegankelijkheid voor alle personen die zich verder willen vormen op universitair niveau. Het inschrijvingsgeld aan de Vrije Universiteit Brussel is in vergelijking met andere landen erg laag en vormt slechts een beperkte drempel om studies in het hoger onderwijs aan te vatten. Bovendien worden studiebeurzen aangeboden aan studenten in een financieel minder gunstige situatie. De Vrije Universiteit Brussel brak in 2013 een lans voor gendergelijkheid door alle eredoctoraten van 2013 uit te reiken aan vrouwen. De universiteit zetten hiermee haar inspanningen voor gendergelijkheid in de verf. In de loop van 2013 kreeg ook het genderactieplan (GAP) vorm. Verticale segregatie in de academische wereld is een hardnekkig fenomeen in Europa, België en Vlaanderen. De Vrije Universiteit Brussel is hierop geen uitzondering. In 2013 zijn vrouwelijke studenten met een masterdiploma in de meerderheid (57,9% vrouwen t.o.v. 42,1% mannen) en vrouwelijke gewoon en buitengewoon hoogleraren in een absolute minderheid (15,31% vrouwen t.o.v. 84,69% mannen). Vanuit een humanistische visie betreffende de gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen is een genderbeleid een kwestie van rechtvaardigheid. Acht instellingseigen speerpunten werden geformuleerd: 1. de Vrije Universiteit Brussel voert een breed gedragen genderbeleid gericht op een duurzame cultuurverandering; 2. elke faculteit streeft naar een evenwicht in vrouwelijke en mannelijke leden van het zelfstandig academisch personeel in alle graden; 3. een evenwichtig aandeel mannen en vrouwen neemt een bestuursfunctie op; 4. institutionele praktijken zijn transparant, professioneel en genderneutraal; 5. er vindt een cultuurverandering plaats; 6. de VUB zet in op het verbeteren van de work-life balance; 7. gender maakt deel uit van excellent onderwijs en onderzoek; 8. er heerst een positieve werksfeer waarin respect voor het individu centraal staat. In 2013 werd ook het welzijnsbeleid van de Vrije Universiteit Brussel onder de loep genomen, met een enquête rond psychosociaal welzijn op het werk. Deze zal in 2014 aanleiding geven tot een actieplan ter bevordering van psychosociaal welzijn op het werk. 10. Zorgen voor een veilige en gezonde werk- en studieomgeving Arbeidsveiligheid en gezondheid op het werk In 2013 werd een nieuwe afdeling preventie opgezet aan de Vrije Universiteit Brussel als onderdeel van de nieuwe Dienst Preventie en Milieu. Het preventiebeleid werd grondig vernieuwd en zal in de komende jaren verder worden uitgebouwd. 14

15 10.2. Vergunningen Eind 2013 werden op de campus Etterbeek 451 ingedeelde inrichtingen geïdentificeerd. Op de campus Jette werden 278 ingedeelde inrichtingen geïdentificeerd. Laboratoria die gebruik maken van stoffen met hormonale, antihormonale, anabole, bèta-adrenergische, anti-infectieuze, antiparasitaire en anti-inflammatoire werking dienen hiervoor een vergunning aan te vragen bij de federale overheid. In totaal zijn er 28 dergelijke geldige vergunningen voor diensten van de Vrije Universiteit Brussel eind In 2013 werd de milieuvergunningsaanvraag voor de activiteiten van de Vrije Universiteit Brussel op campus Jette ingediend. Het gaat hier om een zeer omvangrijk dossier aangezien alle vergunningsplichtige activiteiten van de universiteit op campus Jette aan een nieuwe milieuvergunning toe zijn. De overheid vroeg in de loop van 2013 nog om bijkomende informatie rond specifieke technische installaties. De nieuwe milieuvergunning wordt verwacht in de loop van In 2013 werd een uitbreiding van de milieuvergunning campus Etterbeek bekomen voor de gashouders met vloeibare stikstof en vloeibaar helium, de opslagplaatsen waar deze gashouders worden bewaard en voor de inrichting waar de vaten met vloeibare stikstof worden gevuld. In totaal wordt in de verschillende lokalen op campus Etterbeek voor bijna 3600 liter aan vloeibare stikstof opgeslagen in de daarvoor bestemde gashouders. Begin 2013 hebben de laboratoria van de Vrije Universiteit Brussel nieuwe brandveiligheidskasten in dienst genomen. In totaal werden 49 brandveiligheidskasten voorzien voor de veilige opslag van ontvlambare producten. Eind 2013 werden de brandveiligheidskasten voor het eerst onderworpen aan een onderhoud en vervanging van de filter Het waterverbruik en de productie van afvalwater De Vrije Universiteit Brussel zamelt alle vloeibare chemische afval in en maakt daarbij gebruik van 5-, 10- of 25-liter jerrycans - en deze worden afgevoerd door een erkende ophaler van gevaarlijk afval voor milieudeskundige verwerking. Alle nieuwe gebouwen op de campussen van de Vrije Universiteit Brussel worden in de toekomst voorzien van regenwateropvang. Het regenwater zal lokaal worden gebruikt als sanitair water voor het doorspoelen van de toiletten of om te poetsen. Gedetailleerde cijfers over het gebruik van leidingwater en grondwater vind je in bijlage De bodemproblematiek Leefmilieu Brussel ging in 2013 verder met het opnemen in de Brusselse inventaris van de bodemtoestand van percelen grond waarvan de Vrije Universiteit Brussel eigenaar is. Het betreft percelen waarop vandaag of in het verleden risicoactiviteiten hebben plaatsgevonden. In 2014 zal de Vrije Universiteit Brussel een verkennend bodemonderzoek laten uitvoeren op campus Jette in het kader van de milieuvergunningsaanvraag. In 2013 werden de eerste contacten gelegd met enkele studiebureaus in het kader van een offertevraag De geluids- en trillingenproblematiek De Vrije Universiteit Brussel dient waakzaam te zijn m.b.t. geluidshinder veroorzaakt door studentenfuiven in de BSG-feestzaal en in de feesttest op de campussen Etterbeek en in de 15

16 BOJ-feestzaal op campus Jette. Op campus Jette is er een klacht geweest van de enige persoon (extern aan de universiteit) die in de nabijheid woont van de BOJ-zaal De bioveiligheidsproblematiek De geldende bioveiligheidsvergunningen en de ermee geassocieerde lokalen, hun plattegronden, en de inventaris van laminar flowkasten (LAF-kasten) worden continu geactualiseerd door de bioveiligheidsverantwoordelijke van de Vrije Universiteit Brussel. De bioveiligheidscomités komen minstens één keer per jaar samen, zowel op campus Etterbeek als op campus Jette. Het comité op campus Jette omvat ook vertegenwoordigers van het UZ Brussel. De bioveiligheidsverantwoordelijke neemt deel aan de vergaderingen van de commissie Ethisch Proefdierengebruik (als observator). Doel is om, indien nodig, ook onderzoekers die gebruik maken van proefdieren te wijzen op hun verplichting inzake de bioveiligheidswetgeving. Jaarlijks worden de microbiologische veiligheidskasten (ook laminaire flowkasten of LAF-kasten genoemd) onderworpen aan een controle door een gespecialiseerd technicus. De Biohazard kasten (type II) worden gecontroleerd volgens de specificaties van de EN om ze te valideren voor werkzaamheden met inperkingsplichtig biologisch materiaal, met als deelaspecten: bescherming van het biologisch materiaal (in de kast); bescherming van de operator; bescherming van de omgeving. Kasten die niet aan deze specificaties voldoen en overblijvende horizontale flowkasten, worden enkel getest op steriliteit in de werkruimte met behulp van een deeltjesteller. Dit type kasten kan hoogstens vrijgegeven worden voor werk met volstrekt onschadelijke micro-organismen. Om het resultaat van deze technische controle voor alle gebruikers duidelijk te maken, worden validatiefiches op alle biohazard- en verticale LAF-kasten bevestigd, en het resultaat van de validering van voornoemde deelaspecten wordt erop vermeld. Routinematige bioveiligheidsaudits worden geïntegreerd in de regelmatige bezoeken aan diensten door de Dienst Preventie en Milieu. Hierbij ligt de nadruk vooral op correcte bioveiligheidsindicaties en andere zichtbare aspecten. Jaarlijks worden opleidingen in bioveiligheid georganiseerd voor de nieuwe medewerkers van de vergunningsplichtige laboratoria. Er worden ook specifieke lessen Bioveiligheid georganiseerd in het kader van de opleiding Proefdierkunde en het Internationaal Programma Moleculaire Biologie De asbestproblematiek In sommige gebouwen van de Vrije Universiteit Brussel is asbest aanwezig. In de meeste gevallen gaat het om hechtgebonden asbest in ventilatiekanalen. Zolang hieraan niet wordt geraakt bestaat er geen gevaar, aangezien het asbest gebonden is aan cement. Enkel wanneer aan de ventilatiekanalen wordt gewerkt dienen nauwgezet de nodige voorzorgsmaatregelen te worden gevolgd. Op enkele plaatsen is ook asbest aanwezig dat niet hechtgebonden is, bijvoorbeeld in asbestkoord, asbestkarton, asbesthoudende plaaster, asbesthoudende verf of asbesthoudend mastiek. In deze gevallen kunnen de asbestvezels mogelijk gemakkelijker vrijkomen. Het gaat hier voornamelijk om punctuele problemen in technische ruimten. Hechtgebonden asbest blijft ter plaatse en wordt verwijderd bij werken en renovatie. Niet-hechtgebonden asbest wordt in elk geval zo spoedig mogelijk verwijderd. 16

17 De Vrije Universiteit Brussel heeft een interne procedure voor de opvolging van alle asbestdossiers. Het Comité Preventie en Bescherming op het Werk wordt steeds geraadpleegd alvorens werken plaatsvinden en infovergaderingen worden georganiseerd voor de gebruikers van de gebouwen. Er wordt op toegezien dat asbestwerven voldoen aan de wettelijke normen zodat personeel, studenten en bezoekers niet in contact komen met asbestvezels. De Vrije Universiteit Brussel nam een externe erkende firma in dienst voor de projectbegeleiding van de asbestsanering op campus Etterbeek. Daarnaast worden ook erkende firma s aangesteld voor de verwijdering van asbest wanneer dat nodig is De koelinstallaties Zowel op de campus Etterbeek als op de campus Jette worden de koelinstallaties nagekeken zoals wettelijk bepaald en indien nodig hersteld door erkende koeltechnische bedrijven. Sommige koelinstallaties op de Vrije Universiteit Brussel zijn nog voorzien van de koelvloeistof R22. Al deze toestellen zullen tegen 2015 buiten gebruik worden gesteld. De Verordening (EG) Nr. 2037/2000 van het Europees Parlement en de Raad van 29 juni 2000 betreffende de ozonlaag afbrekende stoffen stelt dat vanaf 01/01/2010 het gebruik van nieuw geproduceerde HCFK s voor onderhoud verboden is en dat vanaf 01/01/2015 alle HCFK s verboden zijn. 17

18 Bijlage 1. Visie op duurzame ontwikkeling en strategische duurzaamheidsdoelstellingen Visie op duurzame ontwikkeling voor de Vrije Universiteit Brussel Als volwaardige, kwaliteitsvolle, maatschappelijk geëngageerde en internationaal georiënteerde universiteit streeft de Vrije Universiteit Brussel ernaar om in al haar activiteiten rekening te houden met de duurzame ontwikkeling van de instelling. Dit betekent dat er bij al haar beslissingen rekening wordt gehouden met de consequenties op korte en lange termijn, op lokaal en globaal niveau, vanuit een visie en strategie voor een duurzame toekomst. Duurzame ontwikkeling aan de Vrije Universiteit Brussel groeit vanuit haar humanistische waarden, kritisch denken, openheid en verdraagzaamheid en veronderstelt een sterke integratie met de kernprioriteiten van de universiteit als kennisinstelling: onderzoek, onderwijs en maatschappelijke dienstverlening. Vanuit haar specifieke eigen(zinnige) positie binnen het Hoger Onderwijs wil de Vrije Universiteit Brussel meewerken aan het realiseren van lange termijn ecologische, sociale en economische oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen. Deze visie sluit aan bij het Algemeen Strategisch Plan van de Vrije Universiteit Brussel. Om de vooruitgang die de instelling boekt op gebied van duurzame ontwikkeling in kaart te brengen en te evalueren op een gestructureerde en geplande wijze zal gewerkt worden met steekkaarten, strategische doelstellingen, indicatoren en actieplannen. Deze instrumenten dienen als basis voor een jaarlijks vooruitgangsrapport over duurzame ontwikkeling binnen de Vrije Universiteit Brussel. Een strategische interne en externe communicatie van de vooruitgang op vlak van duurzaamheid zal versterkend werken voor de motivatie van de hele universitaire gemeenschap en voor de uitstraling van de Vrije Universiteit Brussel als duurzame instelling. Duurzame ontwikkeling in onderzoek en onderwijs De Vrije Universiteit Brussel voert een beleid van integratie van duurzame ontwikkeling in de onderwijscurricula en in de onderzoeksprojecten. De Vrije Universiteit Brussel is een universiteit waar internationale gemeenschappen van experts en experts-in-wording samenwerken in onderwijs- en onderzoeksprogramma s met een gemeenschappelijk doel: duurzaam innoveren. Ecologische integriteit De Vrije Universiteit Brussel maakt deel uit van het ecosysteem en van de biosfeer die het leven op aarde mogelijk maakt. Deze moet op een duurzame wijze worden beheerd. Daarom wordt onder meer gewerkt aan de versterking van biodiversiteit, aan het bevorderen van kringloopprocessen, aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, aan het rationeel gebruik van energie en natuurlijke rijkdommen, aan het gebruik van hernieuwbare energie, aan het verminderen van afval, aan het beperken van vervuiling, aan het aanmoedigen van duurzame voedingspatronen en aan het aanmoedigen van een duurzame mobiliteit. Versterken van het sociale weefsel en van het welzijn van studenten en personeel Een duurzame universiteit komt tot stand vanuit de universitaire gemeenschap zelf. Duurzame ontwikkeling aan de Vrije Universiteit Brussel staat dan ook voor het versterken van het sociale weefsel, de gezondheid en het welzijn van studenten en personeel. De Vrije Universiteit Brussel roept de hele universitaire gemeenschap (personeel en studenten) op om samen duurzame ontwikkeling in de praktijk te brengen. Ook het bevorderen van sociale cohesie en diversiteit, mensenrechten, het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk, Noord en Zuid, en het versterken van de interactie met zowel de lokale als internationale gemeenschap staan hier centraal. De Vrije Universiteit Brussel als maatschappelijk verantwoorde onderneming Het bewaken van de financiële gezondheid van de instelling en het ethisch verantwoord ondernemen maken ook deel uit van de strategische duurzaamheidsdoelstellingen van de Vrije Universiteit Brussel. Het tot stand komen van een meer duurzame instelling is een geleidelijk en dynamisch proces waarvan het tempo wordt bepaald door een complexe wisselwerking van verschillende factoren. Rekening houdend met mogelijke beperkingen van budgettaire of organisatorische aard wil de Vrije Universiteit Brussel voortdurend, maar stap voor stap, haar duurzaamheidsprofiel verbeteren in overleg met alle belanghebbenden die zullen worden geïdentificeerd en betrokken in een transparant proces. 18

19 Strategische doelstellingen voor een duurzame ontwikkeling aan de Vrije Universiteit Brussel I. Algemene principes 1. Duurzame ontwikkeling vanuit humanistische waarden De Vrije Universiteit Brussel speelt een actieve rol in de maatschappelijke dialoog rond duurzame ontwikkeling vanuit humanistische waarden en waarden van een open en vrije democratische samenleving. Als onderzoeks- en kennisinstelling wil zij actief bijdragen tot een mentaliteitswijziging rond duurzame ontwikkeling binnen en buiten de grenzen van de universiteit. 2. Aanmoedigen van een holistische en interdisciplinaire aanpak De Vrije Universiteit Brussel gaat op zoek naar verbondenheid in al haar activiteiten en tussen alle leden van haar gemeenschap door het stimuleren van een holistische aanpak. De Vrije Universiteit Brussel streeft naar interdisciplinariteit. Daarom wordt interdisciplinaire samenwerking en de oprichting van interdisciplinaire instituten aangemoedigd. 3. Voorzorgs- en omkeerbaarheidsprincipe Alle activiteiten verlopen in het kader van een algemeen principe van verantwoordelijkheid, minimaal binnen het wettelijke kader zoals opgelegd door de overheden. Indien de Vrije Universiteit Brussel niet zeker is van de mogelijke gevolgen van een beslissing en indien een beslissing mogelijk onomkeerbare negatieve gevolgen heeft past ze het voorzorgsprincipe en het omkeerbaarheidsprincipe toe. 4. Duurzame ontwikkeling vanuit een internationaal perspectief Internationale dialoog wordt in het kader van duurzame ontwikkeling aangemoedigd. De Vrije Universiteit Brussel is een universiteit waar internationale gemeenschappen van experts en experts-in-wording samenwerken in onderwijs- en onderzoeksprogramma s met een gemeenschappelijk doel: internationaal, duurzaam innoveren. De Vrije Universiteit Brussel voert haar activiteiten in een internationale context, in het kader van de doelstellingen van de Europese Unie, de Verenigde Naties en de internationale normen. 5. Het invoeren van een duurzaamheidstoets en het streven naar kwaliteitslabels De Vrije Universiteit Brussel ontwikkelt een methode van duurzaamheidsbeoordeling met als doel na te gaan of de beslissingen die worden genomen stroken met de duurzaamheidsvisie en de strategische doelstellingen. De Vrije Universiteit Brussel 19

20 streeft naar het behalen van kwaliteitslabels waaruit haar engagement blijkt t.o.v. duurzame ontwikkeling, maatschappelijk verantwoord ondernemen en milieuzorg. 6. Werken aan transparantie en een actieve participatie van de universitaire gemeenschap Het besluitvormingsproces aan de Vrije Universiteit Brussel verloopt transparant. Een duurzame universiteit komt tot stand vanuit de universitaire gemeenschap zelf. De Vrije Universiteit Brussel roept de hele universitaire gemeenschap (personeel en studenten) op om samen duurzame ontwikkeling in de praktijk te brengen. De Vrije Universiteit Brussel sensibiliseert de leden van de universitaire gemeenschap en werkt zo aan een mentaliteitswijziging. Personeel, studenten en andere belanghebbenden krijgen inspraak in de besluitvorming van de instelling. II. Duurzame ontwikkeling in onderzoek en onderwijs 7. Integratie van duurzame ontwikkeling in de curricula De Vrije Universiteit Brussel streeft naar de integratie van het thema duurzame ontwikkeling in de curricula van alle studierichtingen. 8. Stimuleren van onderzoek m.b.t. duurzame ontwikkeling De Vrije Universiteit Brussel voert een beleid m.b.t. onderzoek rond het thema duurzame ontwikkeling en vertaalt de resultaten naar praktische toepassingen binnen de maatschappij. III. Ecologische integriteit 9. Herstellen en onderhouden van ecologische cycli en bevorderen van kringloopprocessen De Vrije Universiteit Brussel streeft naar het herstellen en onderhouden van ecologische cycli en het bevorderen van kringloopprocessen. In die zin streeft de Vrije Universiteit Brussel bijvoorbeeld naar het maximaal hergebruiken van afval als grondstof voor nieuwe producten. Daarom worden verschillende afvalfracties gescheiden ingezameld voor hergebruik en recyclage. De Vrije Universiteit Brussel maakt maximaal gebruik van gerecycleerde en recycleerbare materialen. 10. Verminderen van de CO 2 -uitstoot door rationeel energiegebruik en overschakeling naar hernieuwbare energie De Vrije Universiteit Brussel streeft ernaar haar CO 2 -uitstoot te verminderen door rationeel energiegebruik en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen. De Vrije Universiteit Brussel stelt zich tot doel de universitaire gemeenschap te sensibiliseren m.b.t. een vermindering in het energieverbruik. 11. Rationeel gebruik van natuurlijke rijkdommen De Vrije Universiteit Brussel streeft naar een rationeel gebruik van grondstoffen en materialen. Er wordt bijvoorbeeld maximaal gebruik gemaakt van duurzame materialen en hernieuwbare grondstoffen binnen de draagkracht van het ecosysteem. Zo wordt bijvoorbeeld gewerkt aan de vermindering van het gebruik van papier en wordt gebruik gemaakt van papier met een milieukeurmerk. De Vrije Universiteit Brussel streeft bijvoorbeeld ook naar het spaarzaam omgaan met 20

21 leidingwater en streeft naar het beperken van de hoeveelheden grondwater dat wordt opgepompt en gaat over tot het opvangen en gebruiken van regenwater. 12. Zorg dragen voor de natuur en de ecosystemen als basis van alle leven op aarde. Bijdragen tot een toename in biodiversiteit De Vrije Universiteit Brussel streeft naar het behoud van het groen en naar de integratie van de natuur op de campussen. De Vrije Universiteit Brussel voert een groenbeheer van haar campussen met aandacht voor aantrekkelijkheid, veiligheid en natuurontwikkeling, in lijn met de inspanning in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het versterken van de biodiversiteit op de campussen is daarbij een centraal aandachtspunt. Bij het ontwerpen van nieuwe gebouwen en aanpassen van bestaande gebouwen wordt aandacht besteed aan de integratie van habitat voor dieren en planten op en rond de gebouwen. De Vrije Universiteit Brussel stelt haar niet-bebouwde gronden waar mogelijk ter beschikking van natuurontwikkelingsprojecten en stadslandbouwprojecten. 13. Beperken van vervuiling De Vrije Universiteit Brussel voert een actief beleid ter voorkoming van vervuiling van de leefomgeving. Zo worden bijvoorbeeld alle gevaarlijke en bijzondere afvalproducten ingezameld en afgevoerd door een erkende ophaler van gevaarlijk afval, worden maatregelen genomen om de vervuiling van de bodem te voorkomen en worden koelinstallaties zodanig beheerd dat schadelijke koelvloeistoffen niet in het milieu terechtkomen en de meest schadelijke koelvloeistoffen worden uitgebannen. 14. Aanmoedigen van een duurzame mobiliteit De Vrije Universiteit Brussel ontwikkelt een bedrijfsvervoerplan en actualiseert dit regelmatig. De universiteit stimuleert personeel en studenten gebruik te maken van het openbaar vervoer en de fiets, aan carpooling te doen of te voet te komen werken. De Vrije Universiteit Brussel streeft naar het beperken van het aantal werkgerelateerde verplaatsingen van het personeel en van de impact van deze verplaatsingen. 15. Aanmoedigen van een duurzaam voedingspatroon De Vrije Universiteit Brussel sensibiliseert personeel en studenten om voedingspatronen om te buigen naar voedsel dat bijdraagt tot de gezondheid van mens en milieu (minder vleesrijke maaltijden, meer lokaal geproduceerde voedingswaren en minder producten met een hoog aantal voedselkilometers ). IV. Versterken van het sociale weefsel en het welzijn van studenten en personeel 16. Aanmoedigen van diversiteit onder personeel en studenten. Waarderen van ieders eigenheid. Bewaken van mensenrechten. De Vrije Universiteit Brussel voert een actief diversiteitsbeleid bij personeel en studenten. De instelling staat voor de vorming van kritische, zelfstandig denkende mensen in een open sfeer van vrij onderzoek, vrijheid, verdraagzaamheid en verscheidenheid. De Vrije Universiteit Brussel stelt zich tot doel de verscheidenheid in de samenleving positief te benaderen, zowel in haar studieprogramma s als op het vlak van haar studentenbeleid en personeelsbeleid en dit door gelijke kansen te garanderen voor iedereen, zonder onderscheid op grond van geslacht, sociale of 21