De wetenschap achter de richtlijn voor vet

Transcriptie

1 De wetenschap achter de richtlijn voor vet Marianne Geleijnse Hoogleraar Voeding en Hart- en Vaatziekten Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit MVO Netwerkevent 31 maart 2016

2

3 Subsidies van voedingsindustrie in afgelopen 3 jaar ( unrestricted grants ): Unilever Epidemiologisch onderzoek naar vetzuren bij hartpatiënten Nederlandse zuivelorganisatie (NZO) Meta-analyse zuivel en beroerte

4 Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. 2015/24. Voedingscentrum 2016

5 Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën

6 Richtlijnen goede voeding 2015: werkwijze Bevindingen die leidend zijn voor de formulering van een richtlijn staan in overzichtstabellen. Werkwijze staat beschreven in separaat document. De onderbouwing staat beschreven in de achtergronddocumenten.

7 Richtlijnen goede voeding 2015: werkwijze Causale risicofactoren: LDL-cholesterol, bloeddruk, lichaamsgewicht Chronische ziekten (10 meest voorkomende in NL): Coronaire hartziekten Borstkanker Beroerte Darmkanker Hartfalen Longkanker Diabetes type 2 Dementie Longziekten (COPD) Depressie MVO Netwerkevent 31 maart 2016

8 Randomized controlled trial (RCT) Voorbeeld: effect van 12 weken extra voedingsvezel (vs. placebo) op LDL-cholesterol Interventiegroep Tijd Gezondheidseffect (E 1 ) Randomisatie E 1 E 0 = Treatment effect Tijd Gezondheidseffect (E 0 ) Controlegroep MVO Netwerkevent 31 maart

9 Prospectief cohortonderzoek Voorbeeld: verband tussen gebruikelijke vleesconsumptie en het 10-jaars risico op longkanker Risicofactor aanwezig Tijd Risico op ziekte (R 1 ) R 1 R 0 = Relatief risico Als RR=1: geen verband Tijd Risico op ziekte (R 0 ) Risicofactor afwezig MVO Netwerkevent 31 maart

10 Meta-analyse: onderzoeken samengevat Bevat zowel gepubliceerde als ongepubliceerde onderzoeken Studie 1 Studie 2 Studie 3 Studie 4 Grondige evaluatie van afzonderlijke studies Metaanalyse Indien studies onderling te veel verschillen (heterogeniteit): voorzichtig zijn met interpreteren van gecombineerde effect/associatiemaat 10 MVO Netwerkevent 31 maart 2016

11 RCT s met vetbronnen Er zijn maar weinig RCT s beschikbaar waarin vetbronnen tegen elkaar worden uitgewisseld

12 RCT s boter vs. margarine Meta-analyse van 18 RCT s: Zock PL, Katan MB. Atherosclerosis 1997;131:7-16. Stick Tub

13 RCT s boter vs. margarine - overzicht transvetzuren 3% transvetzuren 24% transvetzuren 8% Gezondheidsraad. Vetten en oliën - Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad; 2015: publicatienr. A15/24.

14 RCT s boter vs. margarine - overzicht Conclusie: Het vervangen van 10 energieprocent boter door 10 energieprocent zachte margarine verlaagt het LDL-cholesterol met 0,20 mmol/l. Bewijskracht: groot Gezondheidsraad. Vetten en oliën - Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad; 2015: publicatienr. A15/24.

15 Overige onderzoeken met vetbronnen (gebaseerd op wat er in de literatuur te vinden is) Vetbron Type Vervanging Gezondheids- Conclusie onderzoek uitkom st Zonnebloem olie RCT EV-olijfolie Bloeddruk Te weinig onderzoek Zonnebloem olie RCT EV-olijfolie LDL-cholesterol Te weinig onderzoek HO-zonnebloemolie RCT Olijfolie LDL-cholesterol Stijging LDL-cholesterol, bewijskracht gering Maisolie RCT Olijfolie LDL-cholesterol Te weinig onderzoek Saffloerolie RCT Kokosolie LDL-cholesterol Te weinig onderzoek Boter Cohort - Beroerte Te weinig onderzoek Boter Cohort - Coronaire hartziekten Te weinig onderzoek Boter Cohort - Borstkanker Verband is niet eenduidig Boter Cohort - Longkanker Te weinig onderzoek Boter Cohort - Darmkanker Te weinig onderzoek Olijfolie Cohort - Coronaire hartziekten Te weinig onderzoek Olijfolie Cohort - Beroerte Te weinig onderzoek HO=verhoogd gehalte aan oliezuur; EV=extra vierge Gezondheidsraad. Vetten en oliën - Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad; 2015: publicatienr. A15/24.

16 RCT s met type vetzuren: effect op bloedlipiden Meta-analyse van 43 RCT s: Mensink RP, Zock PL, Kester ADM, Katan MB. Am J Clin Nutr 2003;77: Verandering in LDL-cholesterol bij vervanging van 1 energieprocent koolhydraat: door verzadigd vet: mmol/l door cis-enkelvoudig onverzadigd vet: mmol/l Grote bewijskracht door cis-meervoudig onverzadigd vet: mmol/l Verandering in LDL-cholesterol bij vervanging van 1 energieprocent verzadigd vet: door cis-enkelvoudig onverzadigd vet: mmol/l door cis-meervoudig onverzadigd vet: mmol/l Grote bewijskracht

17 RCT s verzadigd vs. meervoudig onverzadigd vet en risico op coronaire hartziekten Meta-analyses RCT s RR Opmerkingen Skeaff ,83 Mozaffarian ,81 Meta-analyse bevat enkel RCT s met duur >1 jaar. De risicoreductie neemt toe met de interventieduur. Ramsdén ,85 Hooper ,91 Ramsdén ,98 Bevat oude onderzoeken met transvet-margarine. Chowdhury ,86 Conclusie: Het vervangen van 10 energie% verzadigde vetzuren door meervoudig onverzadigde vetzuren verlaagt het risico op coronaire hartziekten met ~15%. Bewijskracht: groot. RR=1,33 voor vergelijking met n-6 (3 trials). Gezondheidsraad. Verzadigde, enkelvoudig en meervoudig onverzadigde (n-6) vetzuren- Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad; 2015: publicatienr. A15/22.

18 Cohortonderzoek verzadigd vs. meervoudig onverzadigd vet en coronaire HZ Conclusie: Een 5 energie% hogere inname van meervoudig onverzadigde vetzuren t.o.v. verzadigde vetzuren hangt samen met ~10% lager risico op coronaire hartziekten. Bewijskracht: groot. Gezondheidsraad. Verzadigde, enkelvoudig en meervoudig onverzadigde (n-6) vetzuren- Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad; 2015: publicatienr. A15/22.

19 Cohortonderzoek is niet eenduidig voor: VV = verzadigd vet EOV = enkelvoudig onverzadigd vet MOV = meervoudig onverzadigd vet Gezondheidsraad 2015, publicatienr. A15/22.

20 De volgende verbanden acht de commissie onwaarschijnlijk... enkelvoudig onverzadigde vetzuren vs. koolhydraten en het risico op borstkanker meervoudig onverzadigde vetzuren vs. koolhydraten en het risico op borstkanker verzadigde vetzuren vs. koolhydraten en het risico op longkanker enkelvoudig onverzadigde vetzuren vs. koolhydraten en het risico op longkanker meervoudig onverzadigde vetzuren vs. koolhydraten en het risico op longkanker alfa-linoleenzuur en het risico op borstkanker alfa-linoleenzuur en het risico op darmkanker N.B. Deze conclusies zijn gebaseerd op studies waarin ook verhitte oliën en vetten als voedingsbronnen zijn meegenomen. Gezondheidsraad 2015, publicatienr. A15/22.

21 Cohortonderzoek is niet eenduidig voor:

22 De bevindingen samengevat Geen richtlijn voor TFA, maar norm <1 en% geldt nog steeds... Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. 2015/24.

23 Vetconsumptie in Nederland Bron: Task Force verantwoorde vetzuurinname (MVO) o.b.v. voedselconsumptiepeilingen

24 Vragen? Tel: