Gemeente Den Haag. De voorzitter van Commissie Bestuur DSO/ RIS december Opbrengsten acquisitie missies China

Transcriptie

1 Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool Gemeente Den Haag De voorzitter van Commissie Bestuur DSO/ RIS december 2013 Opbrengsten acquisitie missies China Geachte voorzitter, In de raadscommissie van 16 oktober jl. heeft u mij verzocht om de kosten en opbrengsten van de dienstreizen naar China binnen de huidige collegeperiode inzichtelijk te maken. In Den Haag wordt al een aantal jaren gewerkt aan de transitie van de stedelijke economie: van ambtenarenstad naar internationale zakenstad. Vanuit deze achtergrond is de blik meer en meer gericht op het buitenland om internationale instellingen en bedrijven te interesseren voor vestiging in Den Haag. Gedurende deze collegeperiode heb ik negen reizen naar China gemaakt in de hoedanigheid van wethouder Economie én als voorzitter van de Raad van Participanten van de WFIA. Daarbij heb ik mij gericht op drie investeringszones in China: Pearl River Delta (Guangdong), Yangtse River Delta (Shanghai) en Bohai River Delta (Beijing). De gemiddelde kosten per dienstreis naar China bedragen 5.000,- per persoon. In de meeste gevallen werd ik vergezeld door een ambtenaar en/of een acquisiteur van de WFIA. De WFIA verzorgt in opdracht van meerdere participanten (zoals de gemeenten Delft, Leiden, Lansingerland en Zoetermeer, de provincie Zuid Holland en het Stadsgewest Haaglanden) de internationale acquisitie voor de regio West Holland. De wethouder Economie van de gemeente Den Haag is tevens voorzitter van de Raad van Participanten van de WFIA. De reizen naar China en de contacten met Chinese bedrijven en overheidsinstanties hebben de regio aanzienlijke werkgelegenheid en investeringen opgeleverd. Op dit moment zijn in onze regio 62 Chinese bedrijven actief die door de WFIA zijn geassisteerd bij hun vestiging. Bij deze bedrijven zijn naar schatting tussen de 325 en 465 medewerkers werkzaam. Volgens cijfers van het CBS kennen buitenlandse bedrijven een fors hogere arbeidsproductiviteit dan Nederlandse bedrijven. Voor Nederlandse bedrijven schat het CBS de toegevoegde waarde per werknemer op circa , voor die van buitenlandse bedrijven op Hiervan uitgaande is er voor de Chinese werkgelegenheid binnen onze regio sprake van een totale toegevoegde waarde tussen 29 en 41 miljoen euro per jaar. Kees Slingerland

2 DSO/ Daarnaast heeft een viertal China-gerelateerde congressen deze collegeperiode circa duizend zakelijke bezoekers naar onze stad getrokken. Het betreft het 7th World Congress of Chinese Medicine in oktober 2010, de WECBA The Netherlands Conference in november 2010, het ICMART-congres in mei 2011 en meest recent de Horasis Conferentie. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen hanteert de schatting dat elke congresbezoeker een stad gemiddeld 344 euro oplevert. Vanuit deze rekenmethodiek hebben de vier genoemde congressen (met gezamenlijk 10 congresdagen) voor 3,4 mln euro aan bestedingen in de lokale economie met zich meegebracht. Bredere Context In deze brief geef ik een nadere beschrijving van de gevolgde strategie en de behaalde resultaten. Ik noem daarbij ook mijn andere buitenlandse reizen, om u de bredere context van het internationale acquisitiebeleid van dit college te schetsen. Dit acht ik van belang, omdat de economische ontwikkeling van Den Haag sinds de jaren 90 aan sterke verandering onderhevig is. Tot ongeveer 10 à 15 jaar geleden leunde de Haagse economie sterk op de aanwezigheid van de rijksoverheid en daarvan afgeleide bedrijvigheid. De zich toen al aftekenende stabilisatie bij de overheid was voor de gemeente echter aanleiding om nieuwe wegen in te slaan. Met de succesvolle acquisitie van enkele internationale organisaties (zoals het Joegoslavië Tribunaal en OPCW) lag het meer dan voor de hand om als gemeente actief andere internationale instellingen te gaan interesseren voor vestiging in Den Haag. Tegen deze achtergrond werden de blikken college-breed meer gericht op het buitenland. In diezelfde periode werd ook de strategie voor de werving van internationale bedrijven ontwikkeld. Met de oprichting van de Stichting Westholland Foreign Investment Agency (WFIA) in het jaar 2000 verkregen wij de middelen en de kennis om hier succesvol invulling aan te geven. Naast mijn werkbezoeken die gericht zijn op internationale acquisitie van bedrijven woon ik vanwege mijn lidmaatschap van het Comité van de Regio s (COR, Europese verdragsorganisatie van decentrale overheden voor de Europese Unie) en mijn functies in Eurocities vergaderingen bij. De bijeenkomsten vinden voornamelijk in Brussel plaats. Het COR geeft adviezen aan de Europese Commissie en het Europees Parlement aangaande beleidsvoornemens van de Europese Unie die ook de positie van decentrale overheden raken. Het COR bestaat uit verschillende commissies die de besluitvorming van de plenaire vergadering voorbereiden. Ik ben lid en eerste vice-voorzitter van de sociaal-economische commissie ECOS. Eurocities is een belangenorganisatie van grote Europese steden. Vrijwel sinds de oprichting van Eurocities in de jaren 80 van de vorige eeuw is Den Haag al lid. Namens Den Haag zit ik in het dagelijks bestuur (excom genaamd) en ben ik voorzitter van het Social Affairs Forum (SAF). Deelname aan deze organisaties spruit voort uit de wens van het gemeentebestuur om invloed te kunnen uitoefenen op de Europese besluitvorming aangaande de positie van gemeenten op het gebied van de EU-wetgeving voor aanbesteden, staatssteun, milieu, subsidiefondsen etc. Bij deze organisaties gaat het dus om het uitoefenen van invloed op de Europese Unie. Een dergelijke ambitie is anders dan de acquisitiereizen moeilijker in directe financiële baten voor Den Haag uit te drukken. Wel is goed traceerbaar wat de invloed kan zijn op de besluitvorming van de Europese Unie. Zo hebben meer dan eens de Haagse inspanningen er toe geleid dat het EU-beleid ten gunste van gemeenten is omgebogen. De Raad voor het Openbaar Bestuur wijst in haar recente rapport Met Europa verbonden 1 erop, dat het Europees Parlement het advies van het COR inzake aanbestedingen waarvan ik de opsteller was in grote lijnen heeft overgenomen. In dat advies zijn maatregelen voorgesteld om de positie van het MKB in aanbestedingen te verbeteren. 1 Raad voor het Openbaar Bestuur, Met Europa verbonden, pag. 54, Den Haag november 2013

3 DSO/ Van meer indirecte betekenis is wat ik noem de aanwezigheidsfactor in Brussel. Wie niet in Brussel verschijnt telt niet (altijd) mee. Voor onze regio speelt dat in het bijzonder. Onze regio huisvest immers belangrijke Europees gerichte instellingen: Europol, Eurojust, Europees Octrooibureau, Europese school, Europees ruimtevaartcentrum. Vanwege het grote belang van deze instellingen voor onze regio is het een goede zaak dat Den Haag zich laat zien in Brussel. De kosten die ik maak voor mijn COR-vergaderingen in Brussel en soms andere steden in Europa worden vergoed door het COR. Kosten voor vergaderingen van Eurocities worden betaald door de gemeente. Acquisitiestrategie In Den Haag wordt al een aantal jaren gewerkt aan de transitie van de stedelijke economie: van ambtenarenstad naar (internationale) zakenstad. De zakelijke dienstverlening is inmiddels de sector met het grootste aandeel in de Haagse werkgelegenheid. Het Beatrixkwartier is de op één na hoogst gewaardeerde kantorenlocatie van Nederland. Steeds meer internationale hoofdkantoren kiezen voor Den Haag als vestigingsplaats (bv. Q8, Aramco Overseas, Total Benelux, APM Terminals, Damco). Ook binnen het landelijke topsectorenbeleid van het ministerie van Economische Zaken is hier specifieke aandacht voor. De meeste buitenlandse reizen hebben binnen dit beleidskader plaatsgevonden. De economische en politieke verhoudingen in de wereld zijn al een aantal jaren drastisch aan het veranderen. De BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) laten indrukwekkende economische groeicijfers zien. Hoewel de financiële wereldcrisis deze landen niet onberoerd laat, herstellen zij sneller en trekken zij andere economieën mee. Het aanknopen van economische relaties met deze landen biedt derhalve kansen. In het acquisitiebeleid werkt Den Haag nauw samen met een aantal strategische partners. Dit betreft uiteraard partijen als de WFIA (waaronder het business support office in Beijing) de NFIA, het NCH, ambassades en consulaten, maar ook werkgeversorganisaties en Chinese netwerken als de lokale Chambers of Commerce. Om economische relaties met China op te bouwen is het van belang dat er op bestuurlijk niveau interactie plaatsvindt. Chinezen waarderen de aanwezigheid van bestuurders en er worden weinig contacten en contracten gesloten zonder goedkeuring van de Chinese overheid. Over het algemeen word ik als bestuurder ingezet om deuren te openen of om deals/vestigingskeuzes af te maken. De acquisiteurs van de WFIA en de accountmanagers van DSO/Economie onderhouden de contacten en zorgen voor de inhoudelijke voorbereiding. De laatste jaren is in samenwerking met collega-wethouder Marjolein de Jong en Den Haag Marketing een verbreding aangebracht naar de toeristische sector. Met de gemeenten Qingdao, Hangzhou en Shenzhen en met diverse touroperators wordt gestreefd naar de toename van het aantal toeristische bezoeken vanuit China aan Nederland en specifiek de Haagse regio. Bekendheid met Den Haag via een toeristische invalshoek kan in een later stadium mogelijk positief bijdragen aan bedrijfsvestiging. Het is overigens bepaald geen eenrichtingsverkeer van Nederland naar China. In de huidige collegeperiode heb ik meer dan tien Chinese delegaties op het stadhuis mogen ontvangen. Vooral de laatste twee jaar weten steeds meer afvaardigingen de weg naar Den Haag te vinden. De onderwerpen die bij deze gesprekken aan de orde komen zijn divers: handel, toerisme, anti-corruptie, lokaal bestuur, duurzaamheid en verkeer. Naast de bezoeken van bredere delegaties verzorgt de WFIA regelmatig zogenoemde fact finding trips voor Chinese bedrijven. Dit is een op maat gemaakt programma voor een buitenlands bedrijf waarbij alle aspecten van de vestiging in de regio WestHolland aan bod komen. In dit kader hebben in totaal 75 bedrijven Den Haag meer dan 100 keer bezocht. De afgelopen jaren zijn ook diverse initiatieven ondernomen om Chinese groothandelscentra te realiseren in Den Haag. Helaas met wisselend succes. Zoals bekend is de ondernemer van het ECTC failliet gegaan, waardoor geen terugbetaling heeft plaatsgevonden aan de gemeente voor de verstrekte lening.

4 DSO/ Vervolgens is de betreffende locatie op Zichtenburg opgekocht door Chinese ondernemers uit Dubai, die het hebben omgedoopt tot Dragon Plaza Holland. Dit heeft echter niet geleid tot de gewenste activiteiten. Zeer recent heeft een nieuwe Chinese partij (de onderneming GIA, gespecialiseerd in de verkoop van onderdelen en accessoires voor auto s) het pand overgenomen. Er zullen vanaf volgend jaar o.a. beurzen en tentoonstellingen over auto's worden gehouden. De gemeente is officieel geen partij meer in dit project. Wel stelt de gemeente zich dienstverlenend op en zullen bij de nieuwe eigenaren pogingen worden ondernomen om (een deel van) de eerdere leningen terug te ontvangen. Concrete resultaten In landelijk opzicht zijn door de NFIA in de periode vanaf 2007 in totaal 187 Chinese projecten afgerond. Regio WestHolland heeft hierin een aandeel van 80 succesvolle vestigingstrajecten. Hierbij moet wel de kanttekening worden geplaatst dat niet alle projecten van de WFIA geteld worden door de NFIA, en andersom. Projecten kunnen alleen geteld worden als er genoeg toegevoegde waarde is geleverd door de betreffende organisatie. Sinds 2007 heeft de WFIA in totaal 78 bedrijven uit China geassisteerd bij de vestiging in WestHolland. Hiervan zijn op dit moment nog 62 bedrijven actief, met naar schatting tussen de 325 en 465 medewerkers. Voor een meer toegespitst beeld van de behaalde resultaten wordt in bijlage 1 een vijftal acquisitieprojecten nader beschreven. Het betreft DeHeng Civil Code (zakelijke dienstverlening), CITS (touroperator), Xinhua (staatspersbureau), YuZuTang (gezondheidscentrum) en Huawei (telecom). Buiten de reeds gevestigde Chinese bedrijven heeft de WFIA op dit moment ook nog een aantal projecten in portefeuille. Het is de verwachting dat deze projecten tot concrete resultaten gaan leiden. Aanvullend onderzoek Op mijn verzoek heeft de WFIA recent nader onderzoek gedaan onder de in onze regio gevestigde Chinese bedrijven. In totaal 42 bedrijven hebben aan het onderzoek meegewerkt. Hieronder vindt u een korte samenvatting van de uitkomsten van het onderzoek (het volledige rapport vindt u terug als bijlage 2). De belangrijkste redenen voor de vestiging van Chinese bedrijven in WestHolland zijn het Nederlandse belastingklimaat (27 procent), de toegang vanuit de regio tot de Europese markt (27 procent) en de kwaliteit van leven in de regio (24 procent). Het investeringsklimaat en de algemene kwaliteit van leven in onze regio worden goed gewaardeerd. Ook de service vanuit de WFIA en vanuit de gemeente krijgen een hoge waardering. Verder blijkt uit het onderzoek, dat alle bedrijven vertrouwen hebben in de toekomst. Geen van de geassisteerde bedrijven verwacht te zullen krimpen, zeventig procent van de bedrijven gaat ervanuit te zullen groeien, de overige bedrijven verwachten stabiel te blijven. Een meerderheid van de bedrijven heeft aangegeven graag follow-on contact en assistentie van WFIA te willen krijgen. Alle bedrijven zien meerwaarde in de steun van de gemeente. Tot slot is er een belangrijke suggestie voor de toekomst. Maar liefst 9 bedrijven hebben laten weten de procedure bij de IND te traag te vinden. Komende periode Van het totale aantal acquisities van de WFIA over de afgelopen jaren is het grootste percentage afkomstig uit China. Slechts 15 procent hiervan is ingebracht door de landelijke NFIA (Netherlands Foreign Investment Agency). De inspanningen van de afgelopen jaren hebben de gemeente Den Haag een wijdverbreid netwerk in China opgeleverd. Dit heeft ertoe geleid dat een groot aantal Chinese bedrijven een vestiging heeft geopend in Den Haag en in de regio WestHolland. De strategie voor de komende periode blijft erop gericht om via belangrijke partners de focus op individuele bedrijven te houden. Hierbij zal extra aandacht worden besteed aan marktbenadering, business development en matchmaking. De meest kansrijke sectoren zijn de zakelijke dienstverlening, ICT & Telecom, Energie en Traditional Chinese Medicine.

5 DSO/ Daarnaast blijven de gemeente en de WFIA hun aandacht houden voor de reeds gevestigde Chinese bedrijven. Dat gebeurt onder meer met actieve after-sales en investor relations management. Het contact betreft uiteenlopende thema s als huisvesting, voorzieningen, netwerken en personeel, maar ook het opvangen van signalen die mogelijk kunnen leiden tot nieuwe leads/projecten. Overige dienstreizen Om het belang van de verdere versterking van het profiel van Den Haag, internationale zakenstad te versterken vermeld ik graag nog kort mijn andere dienstreizen. In totaal heb ik deze collegeperiode 26 acquisitiereizen ondernomen. Naast de eerder genoemde reizen naar China betreft het de volgende reizen. Ik heb acquisitiereizen ondernomen naar Rusland (2x), India, Korea, VS/Canada, Denemarken, Zweden en Turkije. In het merendeel van deze bezoeken heb ik opgetreden in de hoedanigheid van voorzitter van de Raad van Participanten van de WFIA. Enkele concrete resultaten van bovenstaande acquisitiereizen zijn de vestiging van Russoft en Firstline Software (vanuit Rusland), TaTa Interactive Systems en Geodesic (India), Damco (Denemarken) en het productiecentrum van Simit Sarayi (Turkije). Het bezoek aan de VS en Canada heeft eraan bijdragen dat in 2014 de ASIS International European Security Conference and Exhibition in Den Haag plaatsvindt. Ik heb samen met een collega wethouder het college drie keer vertegenwoordigd op internationale vastgoedbeurzen. Het ging twee keer om de Expo Real in München en één keer de MIPIM in Cannes. Hier heb ik meerdere gesprekken gevoerd met beleggers en ontwikkelaars in Haags vastgoed. Voor de overname van het World Forum (i.v.m. met faillissement van TCN) en het behoud van de exploitant GL Events heb ik drie bezoeken gebracht aan Frankrijk (2x Lyon en 1x Parijs). De gemeente Den Haag heeft zoals u weet het vastgoed van het World Forum inmiddels verworven, met GL Events zijn goede afspraken gemaakt voor verdere exploitatie. Hiermee is de voor Den Haag zo belangrijke congresfunctie voor de toekomst behouden. In het kader van het Horasis congres dat op 10 en 11 november 2013 in Den Haag heeft plaatsgevonden heb ik een bezoek gebracht aan Riga (waar de editie van 2012 heeft plaatsgevonden) en aan Zürich (hoofdkantoor van organisator van het congres). Op uitnodiging van Siemens Nederland heb ik in september 2013 een bezoek gebracht aan het Siemens R&D centrum in Londen. Met vriendelijke groet, de wethouder Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie H.P.M. Kool