Masterplan Wonen Horst aan de Maas. Goed wonen voor iedereen!

Transcriptie

1 Masterplan Wonen Horst aan de Maas Goed wonen voor iedereen!

2 Voorwoord Masterplan Wonen Horst aan de Maas Goed wonen voor iedereen! In de afgelopen jaren is veel gedaan en bereikt op het vlak van bouwen en wonen. Denk aan het pakket aan stimuleringsmaatregelen, dat ervoor heeft gezorgd dat woningen (weer) bereikbaar werden voor doelgroepen. De maatregelen zorgden ook voor activiteiten in de bouw. Maar ook de woningen die zijn gerealiseerd in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap hebben gezorgd voor dynamiek op de woningmarkt. Bovendien zagen we steeds nadrukkelijker de rol van initiatieven van onderop. Dorpsraden of groepen woningzoekenden sloegen de handen ineen om wooninitiatieven te realiseren. Horst aan de Maas blijft zo een aantrekkelijke gemeente om in te wonen, te werken en te leven. De volkshuisvesting is volop in beweging: er komt steeds meer invloed voor inwoners op de woningen die worden gebouwd. Woningcorporaties moeten zich vanwege de nieuwe Woningwet meer richten op de huishoudens met de lage inkomens. De nieuwe Woningwet biedt in samenhang met andere wetgeving, gemeenten ook meer mogelijkheden en instrumenten om te sturen: voor wie, hoeveel en wat voor type woningen moeten er worden gebouwd. Het college wil die mogelijkheden benutten, om te zorgen voor aantrekkelijke gemengde wijken voor al onze inwoners envoor een evenwichtige groei van de gemeente. Zodat ieder die woont of wil wonen in Horst aan de Maas een woning kan vinden die bij hem of haar past. Een woonvisie is daarbij een belangrijk instrument. De nieuwe Woningwet stelt immers dat zonder woonvisie er geen bindende afspraken met de woningcorporaties kunnen worden gemaakt. Deze woonvisie geeft de richting aan voor de volkshuisvesting. Ook de komende jaren gaan we intensief samenwerken met de woningcorporaties, de particuliere investeerders en vooral met onze eigen inwoners. Deze woonvisie geeft de hoofdlijnen aan van het beleid dat de gemeente Horst aan de Maas voor ogen staat. Voor de komende vier jaar is de kern daarvan: behouden van de betaalbare voorraad en het optimaal benutten van mogelijkheden voor meer doorstroming. Goed Wonen voor iedereen én Bouwen naar behoefte zijn daarbij de uitgangspunten voor het volkshuisvestelijk beleid van Horst aan de Maas. De woonvisie bouwt voort op drie belangrijke documenten: Het coalitieakkoord De ruimtelijke structuurvisie Horst aan de Maas De regionale structuurvisie Wonen Noord-Limburg Deze woonvisie is de lokale uitwerking van de regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg. We noemen deze visie dan ook het Masterplan Wonen Horst aan de Maas, goed wonen voor iedereen! Juni 2016 Bob Vostermans Wethouder

3 Inhoudsopgave MASTERPLAN WONEN Horst aan de Maas, goed wonen voor iedereen! 6. Een nieuwbouwprogramma met toekomstwaarde 6.1. Ambitie Horst aan de Maas 6.2. Mogelijkheden voor woningbouw 6.3 Overzicht woningbouwplannen 6.4 Afwegingskader / locatiescan dynamisch voorraadbeheer Hoofdstuk 1. Inleiding 1.1. Een nieuwe lokale woonvisie voor Horst aan de Maas 1.2. Drie beleidsopgaven voor Horst aan de Maas 1.3. Leeswijzer 2. Samenvatting 2.1. Speerpunten Masterplan Wonen 2.2. Woningbouwprogramma 2.3. Stimuleringsmaatregelen 2.4. Wonen, welzijn en zorg 2.5. Behoud aantrekkelijke woningvoorraad en wijken 3. Gemeente Horst aan de Maas in relatie tot de provincie Limburg en de regio Noord Limburg 3.1. regionale structuurvisie Wonen 4. Trends en ontwikkelingen 4.1. Algemene trends en ontwikkelingen Samenleving en economie Woningwet Sociaal domein Inwoners en bevolkingsontwikkeling Horst aan de Maas Woningvoorraad Horst aan de Maas Ladder van Duurzame verstedelijking 7. Sluitend netwerk van wonen, welzijn en zorg 7.1 Faciliteren zelfredzaamheid van inwoners 7.2 Voldoende aanbod levensloopgeschikte woningen Faciliteren van mantelzorgwonen Afstemmen wonen, welzijn en zorg in de wijken 7.3. Wonen en intensieve zorg 7.3 Zelfredzaamheid van ouderen 8. Behoud aantrekkelijke woningvoorraad en wijken 8.1 Analyse Horst aan de Maas 8.2 De leefbaarheid is goed 8.3 Verbetering energetische kwaliteit woningvoorraad 8.4. Een betaalbare huurvoorraad in Horst aan de Maas 8.5 Aanpassing beleid naar aanleiding van de evaluatie van de structuurvisie Horst aan de Maas Bijlagen: 1. Overzicht stimuleringsmaatregelen 2. Overzicht Ambitie huurwoningen in de kernen 3. Woningbouwprogramma Overzicht woningbouwplannen 5. B&W besluit d.d. januari 2016 tot aanpassing van de Werkwijze bij tabel Voorwaarden voor het toevoegen van woningen in Horst aan de Maas uit de Evaluatie Structuurvisie welke is vastgesteld op 22 september Stimulering van de woningmarkt 5.1 Maatregelen koopwoningen 5.2 Stimuleringsmaatregelen 5.3 Voorstel aanpassen bestaand pakket aan stimuleringsmaatregelen Beëindigen koopsubsidie starters Stimulering starters naar bestaande voorraad Toevoegen tijdelijke huurwoningen Koopsubsidie voor nul op de meter woning Bewustwording langer zelfstandig wonen 5.4. Provinciale regelingen 5.5 overzicht gemeentelijke stimuleringsmaatregelen en provinciale regelingen per doelgroep 5.6. Maatregelen huurwoningen 5.7 Voorraad huurwoningen in de kernen en ambitie

4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Een nieuwe lokale woonvisie In deze lokale woonvisie schetst de gemeente haar visie op het wonen in de gemeente Horst aan de Maas. Deze visie is een uitwerking van de regionale structuurvisie wonen Noord Limburg. In het masterplan Wonen onderbouwen wij ons streven naar een kwalitatief gedifferentieerd woningaanbod, dat aansluit op de vraag van onze huidige en toekomstige inwoners. Een gedifferentieerd woningaanbod biedt de mogelijkheid om een gewenste wooncarrière te maken binnen de gemeente en draagt bij aan een evenwichtige bevolkingsopbouw. Ter bevordering van deze evenwichtige bevolkingsopbouw besteden wij in ons programma wonen met name aandacht aan bouwen voor jongeren, starters en senioren. Wij bieden een veilige en behaaglijke woonomgeving met veel groen, optimale voorzieningen voor alle leeftijdsgroepen, fraaie verblijfsgebieden in de dorpen en de natuur. Kortom een inspirerende omgeving voor inwoners, ondernemers en bezoekers. 1.2 Drie beleidsopgaven voor Horst aan de Maas Eerste opgave: Een nieuwbouwprogramma met toekomstwaarde Een woningbouwprogramma dat toereikend is in aantal en gedifferentieerd is in eigendom, type en prijs. Dit gedifferentieerde woningbouwprogramma sluit aan bij de vraag en de financiële mogelijkheden van starters, kleine huishoudens, gezinnen en senioren en bevordert de doorstroming. Een aantrekkelijk woningbouwprogramma betekent ook: flexibiliteit in het woningontwerp, waardoor bewoners tot uitbreiding of aanpassing van de woning kunnen komen; consumentgericht bouwen, waarbij de bewoner inspraak heeft bij het ontwerp, de indeling en uitrusting; particulier opdrachtgeverschap, waarbij de bewoner bepaalt wat en hoe er gebouwd wordt. Inbreidings- en herontwikkelingslocaties (vrijkomend vastgoed) krijgen voorrang bij nieuwe woningbouwontwikkelingen. Bij deze drie thema s spelen leefbaarheid, duurzaamheid en samenwerking een belangrijke rol. De woningbouw dient een bijdrage te leveren aan de leefbaarheid door de sociale en fysieke kwaliteit van de woon- en leefomge-...optimale voorzieningen dragen bij aan leefbaarheid... Tweede opgave: Een sluitend netwerk van wonen, zorg en welzijn Een woningaanbod, dat veilig en toegankelijk is en in de nabijheid van voorzieningen. Een dergelijk aanbod maakt zorg op maat mogelijk en biedt mogelijkheden voor ontmoeting en sociale activiteiten, zodat alle inwoners zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en in de samenleving kunnen functioneren. Derde opgave: Aantrekkelijk houden van de bestaande woningvoorraad en bestaande wijken door verduurzaming in brede zin Een aantrekkelijke en behaaglijke woonomgeving waarborgen door beheer en waar nodig herstructurering, in samenhang met het woningbouwprogramma op inbreidings- en herontwikkelingslocaties. Daarmee wordt de ruimtelijke en stedenbouwkundige kwaliteit versterkt en ontstaat er een gedifferentieerd woningaanbod.

5 ving te versterken. Daarnaast dient de woningbouw zelf duurzaam te zijn en bijvoorbeeld op het gebied van groen, water en energie een bijdrage leveren aan de woonomgeving. Al deze beleidsopgaven kunnen alleen in samenspraak met woningcorporaties, marktpartijen en zorg- en welzijnsinstellingen ter hand worden genomen. 1.3 Leeswijzer Wij bieden in het volgende hoofdstuk een samenvatting aan van de woonvisie. Deze samenvatting bevat de hoofdpunten van beleid en wordt ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. Vervolgens gaan we in hoofdstuk 3 kort in op de regionale structuurvisie Wonen, in hoofdstuk 4 de algemene trends en ontwikkelingen en gaan we in hoofdstuk 5 in op de stimuleringsmaatregelen, de koopwoningenmarkt en de huurwoningenmarkt. Dit vertalen wij in hoofdstuk 6 in onze concrete bouwplannen. In hoofdstuk 7 beschrijven wij onze plannen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Tot slot sluiten wij in hoofdstuk 8 af met onze plannen op het gebied van duurzaamheid en leefbaarheid. Hoofdstuk 2 Samenvatting Het Masterplan Wonen (lokale woonvisie) is een uitwerking van de regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg. 2.1 Speerpunten Masterplan Wonen Deze beleidsopgaven voor Horst aan de Maas zijn als volgt: 1. een nieuwbouwprogramma met toekomstwaarde 2. een sluitend netwerk van wonen, zorg en welzijn 3. aantrekkelijk houden van de bestaande woningvoorraad en dorpen door verduurzaming in brede zin. De beleidsopgaven resulteren in de volgende speerpunten in het masterplan Wonen ( ): Streven naar een kwalitatief gedifferentieerd woningaanbod, dat aansluit op de vraag van onze huidige en toekomstige inwoners. Een gedifferentieerd woningaanbod biedt de mogelijkheid om een gewenste wooncarrière te maken binnen de gemeente (doorstroming) en draagt bij aan een evenwichtige bevolkingsopbouw. Ter bevordering van een evenwichtige bevolkingsopbouw besteden we in ons programma wonen extra aandacht aan woningen (huur en koop) voor jongeren, starters en senioren. Voor senioren is het van belang dat de woning zorggeschikt is en zij daar kunnen blijven wonen ook als ze zorg behoeven. In de bestaande particuliere woningvoorraad kan nog een flinke slag gemaakt worden op het gebied van duurzaamheid en het toekomst bestendig maken. Met name woningen uit de periode vragen om (energetische) verduurzaming om deze toekomstbestendig en courant te houden Realiseren van de nieuwbouw hoofdzakelijk binnen de bestaande bebouwing en in vrijkomend vastgoed in de woonkernen om de groene en landelijke omgeving tussen de woonkernen te behouden. Het stimuleren van de starters naar de bestaande voorraad, de realisatie van tijdelijke huurwoningen en de bewustwording van langer zelfstandig wonen. 2.2 Woningbouwprogramma Ingevolge de bevolkingsprognoses van Etil groeit het aantal huishoudens van Horst aan de Maas nog tot 2030 met Het woningbouwprogramma is daarop afgestemd. De bestaande plancapaciteit wordt tegen het licht gehouden voor wat betreft de kwalitatieve invulling. Er dient met name aandacht te zijn voor (huur)woningen voor jongeren en levensloopbestendige woningen voor ouderen. Uit de regionale structuurvisie Wonen Noord-Limburg (Etil 2015) Totale plancapaciteit Huishoudensgroei Verschil plancapaciteit huishoudensgroei % verschil plancapaciteit - huishoudensgroei Horst aan de Maas % In de regionale Structuurvisie wonen is de huishoudensgroei tot 2030 opgenomen. De trend in de regio is dat de huishoudens de komende jaren nog toenemen. Horst aan de Maas groeit in de regio het langste door, in 2032 wordt

6 het kantelpunt verwacht. Derhalve is het verstandig om de focus niet op 2030 te leggen, maar op Van is er een huishoudensgroei van 659. Reden temeer om met een goede lokale woonvisie te sturen en in te spelen op ontwikkelingen, om ervoor te zorgen dat er geen leegstand ontstaat. Uiteraard worden de cijfers jaarlijks gemonitord, zodat indien nodig, het beleid bijgesteld kan worden. In Horst aan de Maas zijn circa woningen. De nieuwbouwplannen betreffen een toevoeging van circa 7,5% van de totale woningvoorraad. Om een kwalitatieve slag te kunnen maken dient met name aandacht te zijn voor de bestaande voorraad. Gezien de vergrijzing en ontgroening van de bevolking en de ontwikkelingen in de zorg ligt er een grote opgave. Aantal huishoudens, 75-plussers, , Horst aan de Maas Aantal huishoudens, 75-plussers, , Horst aan de Maas Afspraken woningbouwprogramma: 1. In alle kernen is voor de lange en de korte termijn een passend woningaanbod aanwezig, ook met betrekking tot (sociale en markt) huurwoningen. Per kern is een ambitie opgenomen voor vergroting van het aantal huurwoningen in Er wordt gebouwd voor de concrete behoefte, deze wordt samen met de dorpen bepaald. 3. Er wordt ingezet op innovatieve concepten. 4. Inbreidingslocaties en herontwikkeling vrijkomend vastgoed gaan voor nieuwe uitbreidingslocaties woningbouw. 2.3 Stimuleringsmaatregelen De stimuleringsmaatregelen zijn in 2013 in het leven geroepen om met name de bouw te stimuleren. Inmiddels is gebleken dat er weer volop gebouwd wordt. Dit is ook mede te danken aan een voorzichtig economisch herstel en de lage rente. We constateren dat de stimuleringsmaatregelen goed hebben gewerkt, maar ook dat de bestaande stimuleringsmaatregelen onvoldoende zijn afgestemd op de huidige en nieuwe uitdagingen: de transformatie van de bestaande woningvoorraad naar toekomstbestendigheid / duurzaamheid; het beter bereikbaar maken van de huur- en koop woningen in de bestaande voorraad voor starters. Het toevoegen van starterswoningen in de nieuwbouw is niet de oplossing voor de toekomst. Gezien de dubbele vergrijzing is dit niet het type woning waar in de toekomst behoefte aan is. We streven ernaar om starters te stimuleren in de bestaande voorraad te gaan wonen. Dat betekent minder starters koopwoningen in de nieuwbouw, maar meer huurwoningen in de nieuwbouw en/ of bestaande woningvoorraad. Tevens betekent dit het toekomstbestendig maken van de bestaande voorraad. Afspraken stimuleringsmaatregelen: 1. Koopsubsidie voor starterswoningen wordt beëindigd 2. Advies voor starters met betrekking tot het toekomstbestendig maken van een bestaande woning 3. Subsidie voor starters inzake het verduurzamen bestaande woning 4. Koopsubsidie voor nul op de meter nieuwbouwwoning 5. Geliberaliseerde markthuurinitiatieven van particuliere partijen faciliteren 6. Bewustwording toekomstbestendigheid van particuliere woningbezitter 7. Stimuleringsmaatregel voor tijdelijke huurwoningen 2.4 Wonen, Welzijn en Zorg In Nederland worden mensen gemiddeld steeds ouder en blijven tot op hogere leeftijd vitaal. In de gemeente Horst aan de Maas neemt het aantal huishoudens vanaf 75 jaar de komende jaren toe. Deze inwoners blijven langer zelfstandig wonen. Enerzijds uit eigen keuze en anderzijds vanwege rijksregelgeving De zorg voor mensen met met beperkingen gaat gaat er er de komende jaren jaren anders anders uitzien: uitzien: - meer meer zorg zorg aan aan huis huis via via woonservicewijken, wijkteams en en domotica; - meer levensloopgeschikte woningen en wonen in de nabijheid van een mantelzorger; meer levensloopgeschikte woningen en wonen in de nabijheid van een mantelzorger; - meer kleinschalige woonvormen, die aansluiten bij de specifieke vraag van inwoners, die in sommige meer kleinschalige woonvormen, die aansluiten bij de specifieke vraag van inwoners, die in sommige gevallen gevallen ook bereid zijn om daarvoor extra te betalen. ook bereid zijn om daarvoor extra te betalen. In het gemeentelijk beleidsplan Sociaal Domein wordt de zorg aan huis verder uitgewerkt. Daarbij wordt uitgegaan In het gemeentelijk van de eigen beleidsplan kracht Sociaal en de zelfredzaamheid Domein wordt de van zorg inwoners aan huis verder en hun uitgewerkt. eigen sociale Daarbij netwerk. wordt uitgegaan van de eigen kracht en de zelfredzaamheid van inwoners en hun eigen sociale netwerk. Afspraken wonen, welzijn en zorg: 1. Mantelzorgwonen wordt gefaciliteerd. Afspraken wonen, welzijn en zorg: 2. Streven naar nieuwbouw van levensloopgeschikte (appartementen en grondgebonden) woningen. 1. Mantelzorgwonen wordt gefaciliteerd. 3. Gemeente en corporaties zetten zich gezamenlijk in voor het bevorderen van wonen, welzijn en zorg 2. Streven naar nieuwbouw van levensloopgeschikte woningen. op maat in de gemeente, door te voorzien in de woonbehoeften van kwetsbare mensen Gemeente Er wordt en een corporaties bewustwordingscampagne zetten zich gezamenlijk gestart in voor met het betrekking bevorderen tot van het wonen, langer welzijn zelfstandig en zorg kunnen op maat in de blijven gemeente, wonen door te voorzien in de woonbehoeften van kwetsbare mensen Er wordt De gemeente een bewustwordingscampagne neemt actief deel aan gestart het onderzoek met betrekking van de tot Hogeschool het langer zelfstandig Zuyd en MKB kunnen Horst blijven aan de wonen Maas in het onderzoek naar het ontwikkelen van strategieën om burgers te bewegen hun woning geschikt te maken voor bewoning tot op hoge leeftijd. 5. De gemeente neemt actief deel aan het onderzoek van de Hogeschool Zuyd en MKB Horst aan de Maas in het onderzoek naar het ontwikkelen van strategieën om burgers te bewegen hun woning geschikt te maken voor 2.5. Behoud bewoning aantrekkelijke tot op hoge leeftijd. woningvoorraad en wijken Het grootste deel van de woningvoorraad in de gemeente Horst aan de Maas is gebouwd voor 1970 (66%). De 2.5. inwoners Behoud aantrekkelijke van Horst woningvoorraad de Maas zijn over en het wijken algemeen tevreden over alle aspecten van leefbaarheid 1 in hun Het grootste woonomgeving. deel van Leefbaarheid de woningvoorraad heeft in daarbij de gemeente onder andere Horst aan betrekking de Maas op is gebouwd het woonklimaat, voor 1970 betrokkenheid (66%). bij De de inwoners leefomgeving, van Horst de aan veiligheid, de Maas zijn de aanwezigheid over het algemeen van tevreden voorzieningen, over alle maar aspecten heeft van bijvoorbeeld leefbaarheid ook 1 in hun betrekking op de sociale samenhang in de kernen. Samen met andere partijen, zoals corporaties, woonomgeving. Leefbaarheid heeft daarbij onder andere betrekking op het woonklimaat, betrokkenheid bij de zorgorganisaties en sportverenigingen werken wij aan het behoud van de leefbaarheid in de gemeente. leefomgeving, de veiligheid, de aanwezigheid van voorzieningen, maar heeft bijvoorbeeld ook betrekking op de Daarbij is met name aandacht voor verbetering van de balans tussen wonen-werken-recreëren, een voorzieningenaanbod sociale samenhang in de in kernen. de wijken Samen dat aansluit met andere bij de partijen, demografische zoals corporaties, ontwikkelingen zorgorganisaties en er is en aandacht sportverenigingen energetische werken wij aan kwaliteit het behoud van de van woningvoorraad. de leefbaarheid in de gemeente. Daarbij is met name aandacht voor verbe- voor de tering van de balans tussen wonen-werken-recreëren, een voorzieningenaanbod in de wijken dat aansluit bij de demografische ontwikkelingen en er is aandacht voor de energetische kwaliteit van de woningvoorraad Leefbaarheidsonderzoek Horst aan Horst de Maas aan de d.d. Maas januari d.d. 2016januari

7 Speciale aandacht is nodig voor de energietransitie van de bestaande woningvoorraad. In 2013 is een nationaal Energie-akkoord gesloten. Vanaf 2020 moeten alle nieuwe gebouwen energieneutraal gebouwd worden. Er zijn diverse partijen actief om de energietransitie in bestaande woningen op gang te krijgen. Uiteindelijk moet dit leiden tot een energie neutrale woningvoorraad in De energietransitie heeft ook als doel om de netto woonlasten betaalbaar te houden. Kortom: energetische verduurzaming is nodig om bestaande woningen courant te houden en wijken aantrekkelijk. Energetische aanpassingen kunnen uiteraard slim gecombineerd worden met het comfortabel, veilig en levensloopbestendig maken van woningen. Dit sluit aan op het besluit van de gemeenteraad om Duurzaam Bouwen en Wonen aan te wijzen als één van de vier speerpunten van het duurzaamheidsbeleid van Horst aan de Maas. Hoofdstuk 3 Gemeente Horst aan de Maas in relatie tot de provincie Limburg en de regio Noord Limburg Afspraken aantrekkelijke woningvoorraad en wijken 1. Corporaties, huurdersvereniging en de gemeente maken gezamenlijke prestatieafspraken. Uitgangspunt is dat in de gemeente voldoende (sociale) huurwoningen beschikbaar zijn voor de huidige en toekomstige vraag. 2. De corporatie werkt aan verlaging van de energiecomponent in de woonlasten door haar woningen energiezuiniger te maken. 3. De gemeente is aangesloten bij de Regionale Energie Alliantie, die gericht is op het stimuleren van de verduurzaming van particuliere woningen. 4. De gemeente faciliteert het lokale bedrijfsleven bij het opzetten van een samenwerkingsverband om woningeigenaren in Horst aan de Maas te adviseren en ontzorgen bij het verduurzamen van hun woning in brede zin. 5. De gemeente promoot de bekendheid en het gebruik van reeds bestaande financiële stimuleringsmaatregelen voor het verduurzamen van particuliere woningen. De provincie heeft het Provinciaal Omgevingsplan (POL) 2014 vastgesteld. In het plan staat de toekomst van Limburg beschreven op het gebied van wonen, werken, recreatie, natuur. Het thema Wonen is regionaal uitgewerkt in de regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg. De lokale uitwerking van de regionale structuurvisie vindt plaats in het onderhavige masterplan wonen. 3.1 Regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg In de regio Noord Limburg is een regionale structuurvisie wonen opgesteld. Deze structuurvisie is door de gemeenteraad van Horst aan de Maas vastgesteld op 5 april Met deze regionale structuurvisie willen de bestuurders sturing geven aan de regionale woningmarkt. Samen met de woonpartners zijn vijf inhoudelijke pijlers geïdentificeerd die de kern vormen van de regionale structuurvisie: 1. Een gezonde woningmarkt in balans: nieuwbouw naar behoefte Het aantal plannen dat we hebben en maken om nieuwbouw toe te voegen, moet in gezonde verhouding staan tot de kwantitatieve behoefte. We vinden het onverantwoord om te sturen op een bouwprogramma dat uitgaat van meer dan voorspelde groei 2. De juiste woning op de juiste plek en dynamisch voorraadbeheer Een breed palet aan woonmilieus dat aansluit bij de huidige en toekomstige inwoners van deze regio. De dominante vraag in de regio is het wonen in grote kernen waarin voorzieningen zijn 3. Goed wonen voor iedereen, maar met extra aandacht voor... Bijzondere aandacht is nodig voor de huisvesting van (toekomstige) werknemers en dan vooral de arbeidsmigranten, maar ook studenten. Arbeidsmigranten vullen veel banen in en zijn voorwaarde voor de verdere economische ontwikkeling. Maar ook vluchtelingen en statushouders vragen nadrukkelijk aandacht. 4. Kwaliteit bestaande voorraad en kernen meer centraal De kwaliteit en geschiktheid van de bestaande voorraad komt meer centraal te staan. Vooral in de meer stedelijke wijken vraagt dit aandacht. Maar ook de leefomgeving in de kernen. De vitaliteit staat op sommige plekken onder druk. 5. Een levensloopvriendelijke en duurzame regio Door de vergrijzing neemt het aantal senioren fors toe, in de kleine keren gaat dit proces nog sneller. Hierin wordt extra aandacht besteed in het onderdeel wonen met zorg. Hier wordt ook een koppeling gezocht met bewustwording op het terrein van verduurzaming.

8 In de regionale structuurvisie wonen is een regionaal actieprogramma opgenomen (paragraaf 8.2 van de regionale woonvisie). Dit regionaal actieprogramma is waar nodig door vertaald in onderhavig Masterplan Wonen. Hoofdstuk 4 Trends en ontwikkelingen 4.1 Algemene trends en ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen hebben grote invloed op de woningmarkt. De meest fundamentele ontwikkeling is de demografische transitie. Een toekomstige daling van het aantal inwoners (na 2032), een toekomstige afnemende groei van het aantal huishoudens (na 2032) en de verandering in de bevolkingssamenstelling. Door de lagere groei van het aantal huishoudens zijn minder woningen nodig dan eerder gedacht. Door de ontgroening en vergrijzing zijn andere woningen nodig op andere plekken. Tegelijkertijd vraagt de instroom van arbeidsmigranten en de huidige toename van het aantal statushouders ook om passende en voldoende woningen. Ingrijpende veranderingen in regelgeving door de rijksoverheid (de drie decentralisaties en de nieuwe Woningwet) beïnvloeden bovendien het woonbeleid Samenleving en economie Mensen zijn mondiger geworden Economische recessie remt de woningmarkt Nederland verandert van een verzorgingsstaat in een participatiesamenleving. Mensen willen het liefst zelfstandig zijn en zijn onmiskenbaar mondiger geworden. De overheid kent beperkingen in wat zij kan regelen of voorkomen. Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar leven en omgeving, aldus de regering in de troonrede Nederland lijkt in 2015 weer op te veren uit een flinke economische recessie. In combinatie met doorgevoerde bezuinigingen zijn er maar weinig Nederlanders die niets hebben gemerkt van veranderende tijden. We zien dit ook in de kernen van onze gemeente. Inwoners willen actief meedenken en communiceren. Van onderop ontstaan initiatieven zoals Kansrijk Meterik en de woningbouwplannen in Swolgen die geïnitieerd zijn door een lokale werkgroep. We zien dit als een kans die we graag willen benutten! Woningwet Invloed gemeente neemt toe Corporaties richten zich op huishoudens met een kleine beurs De herziene Woningwet regelt dat woningcorporaties zich moeten richten op de woningzoekenden met een kleine beurs. Woningcorporaties worden geacht werkzaam te zijn voor huishoudens met een inkomen tot maximaal het modale inkomen. Daarbinnen moeten de woningcorporaties meewerken aan het beperken van het gebruik van Huurtoeslag, door (op een kleine marge na) woningzoekenden die voor Huurtoeslag in aanmerking komen een woning toe te wijzen met een huur onder de aftoppingsgrenzen van de Huurtoeslag. Een flink deel van de nieuwe verhuringen (ten minste 80 %) vindt plaats aan deze huishoudens. Voor de woningcorporaties betekent dat een grote opgave, omdat veel woningen bij leegkomst minder huurverhoging kunnen krijgen dan waarmee tot voor kort werd gerekend. Ook zal soms tot huurverlaging moeten worden besloten. De huurprijzen van woningcorporaties zijn eveneens begrensd door de herziene Woningwet. De liberalisatiegrens (maandhuur van 710,68, prijspeil 2016) is de grens voor de sociale sector Sociaal domein Sociaal domein naar gemeenten Wonen en zorg extramuraal

9 Ook in het sociale domein heeft de gemeente een belangrijke rol gekregen. In veel gevallen is samenwerking met zorgpartijen, bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties de aangewezen weg om tot aansprekende resultaten te komen. Juist in het sociale domein is het inspelen op de participatiesamenleving een belangrijk gegeven. Daarvoor verwijzen we naar het beleidsplan sociaal domein van de gemeente. Scheiden van wonen en zorg is een ontwikkeling die vanuit landelijk beleid sterk wordt doorgevoerd. Alleen inwoners met een ernstige ziekte of beperking, die intensieve zorg nodig hebben, komen nog in aanmerking voor opvang in verpleeghuizen of andere intramurale instellingen. Alle andere inwoners blijven zelfstandig wonen. Ondersteuning en zorg wordt indien nodig in de thuissituatie of in de buurt (dagbesteding) geboden (extramuralisering). Ook voor wie veel of specialistische zorg nodig heeft. De zorginstellingen zijn hierop goed ingespeeld. Huishoudelijk hulp, begeleiding en dagbesteding is op indicatie beschikbaar. Veel ouderen willen graag in hun eigen woning of in ieder geval hun eigen wijk blijven wonen. Er zal dus een groter deel van de reguliere woningvoorraad bewoond blijven worden door zelfstandig wonende ouderen. Dit betekent dat er minder woningen vrijkomen voor doorstroming. van de reguliere woningvoorraad bewoond blijven worden door zelfstandig wonende ouderen. Dit betekent dat er minder Inwoners woningen bevolkingsontwikkeling vrijkomen voor doorstroming. Horst aan de Maas Groeiende bevolking Inwoners en bevolkingsontwikkeling Horst aan de Maas Vergrijzing en ontgroening Groeiende bevolking Steeds meer kleine huishoudens Vergrijzing en ontgroening Het aantal Steeds inwoners meer in kleine Horst aan huishoudens de Maas groeit volgens de Etil-prognose nog tot Daarna vindt geleidelijk aantal een daling inwoners van het in aantal Horst inwoners aan de Maas plaats. groeit De bevolking volgens de in Horst Etil-prognose aan de Maas nog vergrijst tot langzaam. Daarna Dat vindt is een Het geleidelijk ontwikkeling een die daling een van tijd het plaatsvindt. aantal inwoners Horst aan plaats. de Maas De gaat bevolking zich voorbereiden in Horst aan op de meer Maas bewoners vergrijst in langzaam. de oudste Dat leeftijdsklassen. is een ontwikkeling Daarnaast die zullen al een er tijd minder plaatsvindt. kinderen Horst en jongvolwassenen aan de Maas gaat zijn. zich voorbereiden op meer bewoners Ook het aantal in de mensen oudste leeftijdsklassen. neemt toe dat alleen Daarnaast of met twee zullen in er een minder woning kinderen woont. Daardoor en jongvolwassenen neemt het gemiddeld zijn. Ook het aantal mensen neemt toe dat alleen of met twee in een woning woont. Daardoor neemt het aantal personen per huishouden af. Het aantal woningen dat nodig is om de bevolking te huisvesten neemt daardoor toe. gemiddeld aantal personen per huishouden af. Het aantal woningen dat nodig is om de bevolking te huisvesten neemt daardoor toe. Horst Horst aan aan de Maas, E,til E,til Woningvoorraad Horst aan de Maas In Horst aan de Maas bestaat gemiddeld 23% van de woningvoorraad uit huurwoningen. Hierbij is 16% in eigendom van de corporaties (Wonen Limburg en Woonwenz) en bestaat 7% uit markthuur (waaronder ook de woningen die verhuurd worden onder de leegstandswet). De overige 77% van de woningen is particulier eigendom Woningvoorraad Horst aan de Maas In Horst aan de Maas bestaat gemiddeld 23% van de woningvoorraad uit huurwoningen. Hierbij is 16% in eigendom van de corporaties (Wonen Limburg en Woonwenz) en bestaat 7% uit markthuur (waaronder ook de woningen die verhuurd worden onder de leegstandswet). De overige 77% van de woningen is particulier eigendom Ladder van duurzame verstedelijking Sinds 2012 is de ladder voor duurzame verstedelijking opgenomen in artikel 3.1.6, tweede lid, van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). Deze stelt eisen aan ruimtelijke plannen met het oog op een zorgvuldige afweging, transparante besluitvorming en een optimale benutting van de ruimte in stedelijke gebieden Ladder van duurzame verstedelijking Sinds 2012 is de ladder voor duurzame verstedelijking opgenomen in artikel 3.1.6, tweede lid, van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). Deze stelt eisen aan ruimtelijke plannen met het oog op een zorgvuldige De ladder is van toepassing op diverse ruimtelijke ontwikkelingen. We hebben te maken met de ladder van duurzame verstedelijking en dat wil zeggen dat nieuwe plannen eerst hieraan getoetst moeten worden. Er moet eerst gekeken worden naar een regionale behoefte, vervolgens naar de vraag of de behoefte kan worden opgevangen binnen het bestaand stedelijk gebied. afweging, transparante besluitvorming en een optimale benutting van de ruimte in stedelijke gebieden. De ladder is van toepassing op diverse ruimtelijke ontwikkelingen. We hebben te maken met de ladder van duurzame verstedelijking en dat wil zeggen dat nieuwe plannen eerst hieraan getoetst moeten worden. Er moet eerst gekeken worden naar een regionale behoefte, vervolgens naar de vraag of de behoefte kan worden opgevangen binnen het bestaand stedelijk gebied. De ladder van duurzame verstedelijking is ook opgenomen in de omgevingsverordening Limburg, daarbij uitgebreid met de verplichting om in ruimtelijke plannen die nieuwe stedelijke ontwikkelingen mogelijk maken, de mogelijkheden van herbenutting van leegstaande monumenten en beeldbepalende gebouwen te onderzoeken. De ladder van duurzame verstedelijking is ook opgenomen in de omgevingsverordening Limburg, daarbij uitgebreid met de verplichting om in ruimtelijke plannen die nieuwe stedelijke ontwikkelingen mogelijk maken, de mogelijkheden van herbenutting van leegstaande monumenten en beeldbepalende gebouwen te onderzoeken.

10 Hoofdstuk 5 Stimulering van de woningmarkt In de periode was op de Nederlandse woningmarkt sprake van onzekerheid als gevolg van de economische recessie. Inwoners ervaren dat het lastig is een woning te kopen of juist te verkopen. Provincie, regio en gemeente volgen de ontwikkelingen nauwlettend en stemmen hierop hun woonbeleid af. Inmiddels is de markt aan het herstellen. 5.1 Maatregelen koopwoningen Sinds 2011 heeft de rijksoverheid de normen voor hypothecaire kredietverlening aangescherpt om kopers te beschermen tegen te hoge woonlasten en om het risico op een restschuld bij woningverkoop te verkleinen. Banken en verzekeraars hanteren sinds 1 augustus 2011 strengere regels bij de afsluiting van nieuwe hypotheken. Volledig aflossingsvrije hypotheken worden niet meer verstrekt en huizenkopers moeten gedurende de looptijd verplicht minimaal de helft van de waarde van hun woning aflossen. Bovendien is de hoogte van de lening beperkt tot maximaal 102 procent van de marktwaarde (2016). De maximale hypotheek wordt elk jaar met 1% verlaagd. Uiteindelijk mag in 2018 de maximale hypotheek niet hoger zijn dan 100% van de marktwaarde. De koper zal dus in de toekomst de bijkomende kosten steeds meer zelf moeten betalen. Verder geldt de hypotheekrenteaftrek uitsluitend voor het deel van de lening dat wordt afgelost. De hypotheekvormen waarvoor de renteaftrek gehandhaafd blijft zijn de annuïteiten- en de lineaire hypotheek. Deze maatregelen maken het met name voor mensen/huishoudens met lagere inkomens moeilijker om een start te maken op de markt voor koopwoningen. Daar staat tegenover dat de prijzen voor koopwoningen zijn gedaald, waardoor een lagere hypotheek nodig is én dat de rentestand nog steeds laag is. 5.2 Stimuleringsmaatregelen Door de gemeente zijn vanaf 2011 maatregelen getroffen om de woningmarkt in de gemeente Horst aan de Maas te stimuleren, enerzijds voor onze volkshuisvestelijke opgave en anderzijds als antwoord op de crisis. Door middel van de startersleningen, koopsubsidies, garantieregeling, woonketting en in het leven roepen van het Startpunt Wonen heeft de gemeente een inspanning gedaan om ervoor te zorgen dat inwoners van de gemeente Horst aan de Maas en daarbuiten hun woonwensen in de gemeente zoveel mogelijk kunnen verwezenlijken. Woonketting: Indien er sprake is van de aankoop van een vrije sector kavel of nieuwbouwwoning in een gemeentelijk nieuwbouwproject dat deel uit maakt van de verhuisketen dan levert onder andere de gemeen-...nieuwbouwproject de afhang in afrondende fase... Overzicht huidige stimuleringsmaatregelen (bijlage 1) Garantieregeling: Met de garantieregeling koopt de gemeente onder voorwaarden- de huidige woning tegen 90% van de getaxeerde marktwaarde. Koopsubsidies: Subsidie voor kopers van een starterswoning of levensloopbestendige woning in een gemeentelijk nieuwbouwproject. Starterslening: Aanvullende lening die in de gehele gemeente kan worden gebruikt bij aankoop van een woning (zowel bestaand als nieuwbouw).

11 te een bijdrage van maximaal 5% van de kavelprijs. Hiermee kunnen alle transacties in de keten vlot worden getrokken. Startpunt Wonen: Informatievoorziening ten behoeve van woningbouw voor de gehele gemeente. met betrekking tot het toekomstbestendig maken van de betreffende woning. We denken hierbij aan een advies van bijvoorbeeld de Energiealliantie, dat bekostigd wordt uit een nieuw te vragen duurzaamheidsbudget. In het advies wordt dan tevens een advies te worden gegeven over financieringsmogelijkheden van deze woningaanpassing (zoals subsidies, provinciale regelingen en dergelijke). Kavelprijs voor markthuur en sociale huur: De grondprijs voor huurwoningen wijkt af van de reguliere kavelprijs. Voor sociale huurwoningen geldt een grondprijs van 160/m2 en voor markthuurwoningen een grondprijs van 185/m Voorstel aanpassen bestaand pakket aan stimuleringsmaatregelen De volkshuisvestelijke opgave nu ligt met name in het toevoegen van huurwoningen en het langer zelfstandig wonen van ouderen. Daarnaast willen we starters stimuleren om een woning in de bestaande voorraad te kopen. Gezien de volkshuisvestelijke opgave is het toevoegen van nieuwbouw (koop) starterswoningen niet het type woning dat extra gestimuleerd moet worden, mede, gezien de reeds aanwezige voorraad in de bestaande bouw 2. Door het verstrekken van een subsidie op nieuwbouw wordt de aantrekkelijkheid van de bestaande voorraad verkleind. Ook uit een consultatie van marktpartijen 3 is gebleken dat het stimuleren van wonen in de bestaande voorraad beter past bij de huidige volkshuisvestelijke opgaven. Het beëindigen van de koopsubsidie voor nieuwbouw starterswoningen is daar een logisch gevolg van en wordt ook ondersteund door de bevraagde marktpartijen. De bestaande stimuleringsmaatregelen zijn in april 2015 geëvalueerd. Op basis van de volkshuisvestelijke prioriteiten die worden gesteld in dit Masterplan Wonen wordt voorgesteld om het pakket aan stimuleringsmaatregelen als volgt aan te passen: Beëindigen koopsubsidie starters De koopsubsidie voor starters (subsidie van indien een starterswoning wordt gekocht of gebouwd in een gemeentelijke grondexploitatie) wordt regelmatig toegepast. Ten tijde van de inwerkingtreding van deze maatregel, heeft deze geholpen om de bouwactiviteiten te stimuleren en de startersmarkt op gang te houden. Het bijeffect is dat bij de ontwikkeling van nieuwbouwwoningen men zich nu veelal richt op de ontwikkeling van starterswoningen, terwijl volkshuisvestelijk nu andere prioriteiten worden gesteld Stimulering starters naar de bestaande woningen We hebben te maken met vergrijzing. Voor deze groep dienen de komende jaren geschikte woningen beschikbaar te komen. Dat betekent dat juist in de nieuwbouw met name ingezet moet worden op woningen voor deze doelgroep (levensloopbestendig). De koopsubsidie voor levensloopbestendige woningen blijft in stand. In de nieuwbouw zal echter het realiseren van starterswoningen niet meer extra gestimuleerd worden. Zoals gezegd willen we de bestaande voorraad aantrekkelijker maken voor starters. In de bestaande voorraad zijn namelijk veel starterswoningen te koop. In maart 2016 was 22% van het aanbod op funda een bestaande woning met een vraagprijs tot Door de koopsubsidie voor nieuwbouw starterswoningen te beëindigen, wordt keuze voor een starter tussen een bestaande of een nieuwbouwwoning weer gelijk. Aan een bestaande woningen zijn wel vaker aanpassingen nodig. Als een starter een bestaande woning koopt en deze verbouwt (verduurzaamd dan wel weer toekomstbestendig maakt) heeft dat een aantal voordelen. Aan de woning wordt een kwaliteitsimpuls toegebracht, dit is ook goed voor de woningen in de directe omgeving. Het brengt weer doorstroming op gang, de verkoper verhuist naar een andere woning waar ook weer een kwaliteitsslag wordt gemaakt. Het bestaande woningbestand krijgt een nieuwe impuls en wordt verduurzaamd. We willen starters die een woning tot willen kopen tegemoet komen door een (gratis) advies te geven 2. Funda maart 2016: er staan 134 koopwoningen in de bestaande bouw met een maximale vraagprijs in Horst aan de Maas te koop, afgezet tegen een totaal aanbod van 610 woningen, is dit 22% van het aanbod dat qua prijs geschikt is voor starters. 3. Consultatie met een afvaardiging van ontwikkelaars, aannemers, makelaar en bank. Indien starters besluiten tot aanpassing van de woning, waarbij een (deel) van het advies inzake het toekomstbestendig maken van de woning wordt uitgevoerd, willen we een deel van de uit te voeren duurzaamheidsmaatregelen subsidiëren. Deze subsidieregeling dient nog nader uitgewerkt te worden en zal in het najaar 2016 als onderdeel van het pakket stimuleringsmaatregelen aan de raad ter vaststelling worden aangeboden. Uiteraard zal deze regeling na 1 jaar geëvalueerd worden Toevoegen tijdelijke huurwoningen Het aantal huishoudens groeit tot circa 2032, daarna is er sprake van een afname. Deze tijdelijke piek willen we opvangen door te voorzien in tijdelijke woningen. Deze kunnen bij de daling van het aantal huishoudens weer verwijderd worden, zodat er in de bestaande voorraad geen leegstand zal ontstaan. Gebleken is dat de ontwikkeling van (degelijke) tijdelijke woningen geen goedkoop product is. De gemeente wil tijdelijke woningbouw echter stimuleren door de mogelijkheid te bieden om de grond te huren. Om de realisatie van tijdelijke huurwoningen mogelijk te maken, is er een stimuleringsmaatregel ontwikkeld, die de tijdelijke verhuur van grond mogelijk maakt. Voor een periode van maximaal 15 jaar wordt de grond verhuurd om op deze locatie tijdelijke huurwoningen te realiseren. Na de verhuurperiode vervalt de grond terug aan de gemeente. Deze maatregel is van toepassing voor marktpartijen en corporaties. Met deze stimuleringsmaatregel willen we de markt uitdagen om te komen met innovatieve concepten. Inmiddels zijn er twee pilots voor tijdelijke huurwoningen, Woonovatie in Meterik en de Kompaswoning van Wonen Limburg in America. Deze concepten willen we ook verder uitrollen in andere kernen in de gemeente Koopsubsidie voor Nul op de meter woning De Europese Richtlijn 2010/31/EU zegt dat uiterlijk 31 december 2020 alle nieuwbouw, dus ook woningen, bijna energieneutraal ( nearly zero energy buildings ) moet zijn. De Nederlandse overheid sluit hierop aan met het beleid om de EPC-eis voor de woningbouw geleidelijk aan te scherpen. Wie nu al energieneutraal bouwt, anticipeert dus op wettelijke verplichtingen die in de nabije toekomst gaan gelden en zorgt er voor dat woningen hun waarde langer behouden. We willen bouwers van een nieuwbouwwoning in een gemeentelijk nieuwbouwproject stimuleren om vooruitlopend op de Europese Richtlijn nu al een nul op de meter woning te realiseren. Kopers van een kavel in een gemeentelijke grondprijs krijgen in dat geval een koopsubsidie. Ook deze subsidieregeling dient nog nader uitgewerkt te worden en zal in het najaar 2016 als onderdeel van het pakket stimuleringsmaatregelen aan de raad ter vaststelling worden aangeboden Bewustwording langer zelfstandig wonen Voor de bewustwording langer zelfstandig wonen is nog geen stimuleringsmaatregel ontwikkeld. Het sluit echter wel aan bij hoofdstuk 7 van deze visie, waarin aandacht is voor Wonen, Welzijn, Zorg en dan met name de bewustwording van inwoners op dit thema. Hogeschool Zuyd is samen met de gemeente en MKB partners een RAAK 4 subsidie aanvraag aan het voorbereiden met als doel strategieën te ontwikkelen om burgers te bewegen hun woning geschikt te maken voor bewoning tot op hoge leeftijd. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek kan een nieuwe stimuleringsmaatregel worden 4. RAAK-mkb financiert projecten van hogescholen in samenwerking met het mkb. Het doel van de regeling is het bevorderen van kennisuitwisseling om het innovatief vermogen van mkb-ondernemingen te vergroten.

12 ontwikkeld. Hierbij zal het hoofdzakelijk gaan over de bewustwording. 5.4 Provinciale regelingen Stimuleringslening Levensloop bestendig bouwen Door de provincie Limburg is een Stimuleringsleningen Levensloopbestendig Wonen Limburg ontwikkeld. Met de stimuleringslening wordt het mogelijk gemaakt voor 55-plussers met een eigen koopwoning om onder gunstige voorwaarden geld te lenen om hun woning levensloopbestendig te maken. Stimuleringslening duurzaamheid De provincie heeft een stimulering leningsduurzaamheid ontwikkeld. Voor een aantal maatregelen kan een Stimuleringslening duurzaamheid worden aangevraagd, zoals PV- of zonnepanelen, HR++ glas (U 1,2 m² K/W), Zonneboiler (Minimale productie van 1,5 GJ per jaar), Vloer- en bodemisolatie (RC 3,5 m² K/W) etc. De volledige lijst staat op de website van de provincie. Advies Revaplan Veel woningen in Limburg zijn gedateerd en voldoen niet aan de eisen van de koper die een instapklare en toekomstbestendige woning wil. Revaplan maakt middels een uitgewerkt plan, inclusief plattegronden, visualisaties en een reëel kostenplaatje de potentie van een woning zichtbaar. De methode van Revaplan maakt inzichtelijk hoe bestaande woningen aan kunnen sluiten bij de huidige en toekomstige vraag naar levensloopbestendige en duurzame woningen. Op die manier wordt een bijdrage geleverd aan de doelstelling van het Transitiefonds om vraag en aanbod dichter bij elkaar te brengen. 5.5 Overzicht gemeentelijke stimuleringsmaatregelen en provinciale regelingen per doelgroep Starters Doorstromers Senioren Huurmarkt Gemeente Woonketting Woonketting Woonketting Sociale grondprijs Gemeente Garantieregeling Garantieregeling Markthuur grondprijs Gemeente Reguliere starterslening Verhuur grond ten behoeve van tijdelijke woningbouw Gemeente Advies toekomstbestendig maken Koopsubsidie Levensloopbestendig woning Gemeente Subsidie toekomstbestendig maken bestaande woning Gemeente Koopsubsidie nul op de meter Koopsubsidie nul op de meter Koopsubsidie nul op de meter Provincie Advies Revaplan Advies Revaplan Provincie Stimuleringslening Duurzaamheid Stimuleringslening Duurzaamheid Stimuleringslening Duurzaamheid Provincie Stimuleringslening Levensloopbestendig bouwen Met behulp van een financiering door de provincie Limburg kan een vernieuwbouwplan nu worden aangeboden voor 55,- inclusief BTW per maand. Hiervoor krijgt de klant niet alleen het vernieuwbouwplan, maar worden tevens aanvullende diensten ter bevordering van de verkoop van de woning aangeboden. Revaplan biedt dit all-in service contract aan gedurende 24 maanden. De woningen die hiervoor in aanmerking komen zijn voor 1990 gebouwd, zijn 10 jaar in het bezit van de huidige bewoners en zijn de laatste 10 jaar niet verbouwd. 5.6 Maatregelen huurwoningen Sociale huurwoningen zijn bestemd voor huishoudens met een laag inkomen. Sinds 1 juli 2015 moeten woningcorporaties jaarlijks minimaal 80% van hun vrijgekomen sociale huurwoningen toewijzen aan huishoudens met een inkomen tot (prijspeil 2016). 10% mag naar huishoudens met een inkomen tussen en (prijspeil 2016) en 10% mag naar de hogere inkomens. Verder bepaalt de overheid welke sociale huur (op basis van het puntensysteem) en huurverhoging de corporatie maximaal mag vragen. De aanvangshuur van een sociale huurwoning mag in 2016 maximaal 710,68 zijn. Het gaat hier om kale huur. Dat wil zeggen: huur zonder servicekosten en kosten voor gas, water en licht. Voor huishoudens met een lager inkomen blijft het mogelijk om huurtoeslag aan te vragen om de huisvesting betaalbaar te houden. De maximale huurprijzen, huurverhogingen en huurtoeslag gelden niet voor geliberaliseerde huurcontracten. Dit zijn huurcontracten voor zelfstandige woningen met een huurprijs boven de liberalisatiegrens van 710,68 (prijspeil 2016). In de vorige paragraaf is reeds een voorstel opgenomen om het toevoegen van tijdelijke huurwoningen te stimuleren. De tijdelijke huurwoningen voorzien in een verlichting van de druk op de huurwoningenmarkt en vangt de huidige piek op van verschillende doelgroepen (hoofdzakelijk jongeren en statushouders) die nu geen geschikte huurwoning kunnen vinden. Gezien het verwachte kantelpunt in 2032, wanneer de huishoudens weer gaan afnemen, wordt verwacht dat de bestaande voorraad weer kan voorzien in de vraag van alle inwoners. Uiteraard blijft er bij de herontwikkelings- en nieuwbouw locaties aandacht voor de toevoeging van huurwoningen. In het grondprijsbeleid is ook aandacht voor sociale huurwoningen, de grondprijs voor sociale huurwoningen bedraagt 160,-- / m2 (excl BTW). In december 2015 heeft de raad besloten om geen maximale kavelgrootte hieraan te verbinden.

13 Daarnaast geldt ook een verlaagde grondprijs voor markthuurwoningen, deze bedraagt 185,-- / m2 (excl BTW). Van de verlaagde grondprijs voor markthuur is tot op heden geen gebruik gemaakt. Aangezien we een trend 5 zien dat steeds meer mensen in een huurwoning willen wonen, maar een groot deel van wege een te hoog inkomen niet in aanmerking komt voor een sociale huurwoning, blijft deze verlaagde grondprijs wel in stand. 5.7 Voorraad huurwoningen in de kernen en ambitie De druk op de huurwoningenmarkt neemt toe. Dit komt enerzijds doordat de koopwoningenmarkt niet meer bereikbaar is voor een groep mensen (vanwege strengere hypotheekeisen), anderzijds doordat er meer vraag is van jongeren naar huurwoningen (flexibiliteit), maar ook vanwege de groep nieuwe Nederlanders die een beroep doen op de aanwezige (sociale) huurwoningen. Een ambitie van dit Masterplan Wonen is om het aanbod huurwoningen te vergroten. Dit is ook in lijn met de motie Huurwoningen van de raad van 3 november We streven ernaar om de huurwoningen verspreid over alle kernen toe te voegen, zodat voor alle lokale woningenzoekenden woonruimte beschikbaar komt, maar dat er ook een spreiding van doelgroepen plaatsvindt. Uitgangspunt bij de huisvesting van nieuwe Nederlanders (arbeidsmigranten en statushouders) is dat deze gespreid worden gehuisvest, hetgeen de integratie ten goede komt. Een overzicht van huurwoningen per kern: Totaal aantal woningen Sociale huurwoningen (Wonen Limburg Geliberaliseerde / markthuur wonin- Totaal % huurwoningen Per 1 jan2016 (BAG) of Woonwenz) gen (particulieren) America (17%) 41 (5%) 180 (22%) Broekhuizen (14%) 20 (6%) 66 (20%) Broekhuizenvorst (14%) 27 (6%) 90 (20%) Evertsoord % Griendtsveen (13%) 9 (4%) 38 (17%) Grubbenvorst (12%) 208 (10%) 458 (22%) Hegelsom (12%) 29 (4%) 117 (16%) Horst (25%) 449 (8%) 1852 (33%) Kronenberg (8%) 9 (2%) 44 (10%) Lottum (8%) 59 (7%) 126 (15%) Meerlo (11)% 23 (3%) 107 (14%) Melderslo (9%) 31 (4%) 101 (13%) Meterik (8%) 39 (7%) 82 (15%) Sevenum (14%) 162 (6%) 541 (20%) Swolgen (7%) 25 (5%) 61 (12%) Tienray (18%) 35 (7%) 124 (25%) Totaal (16%) (7%) (23%) Deze ambitie is tot stand gekomen door per kern te kijken naar de woningbouwplannen, de mogelijkheden in de bestaande voorraad en van bestaand vastgoed in relatie tot de bevolkingsontwikkeling. Totaal aantal huur woningen Per 1 jan 2016 (BAG) Ambitie aantal huurwoningen in 2021 America Broekhuizen Broekhuizenvorst Evertsoord 0 Geen ambitie Griendtsveen Grubbenvorst Hegelsom Horst Kronenberg Lottum Meerlo Melderslo Meterik Sevenum Swolgen Tienray Totaal Actieplan huurwoningen Wat betreft het toevoegen van huurwoningen ligt er in dit Masterplan Wonen een grote ambitie. We willen deze ambitie als volgt waarmaken. Prestatieafspraken corporaties We maken met de corporaties prestatieafspraken over het toevoegen van sociale huurwoningen. De corporaties brengen een bod uit met als basis het Masterplan Wonen (volkshuisvestelijk beleid). Faciliteren initiatieven van onderop We faciliteren initiatieven die uit een dorp zelf komen, door partijen actief met elkaar te verbinden, mee te denken in de ontwikkeling van een plan en indien van toepassing het ook het zoeken naar investeerders. We dagen de dorpen zelf uit om met initiatieven te komen, om er vervolgens samen een succes van te maken! Afspraken met marktpartijen Voor het toevoegen van markthuurwoningen zijn gesprekken gaande met marktpartijen. We zien dat gemiddeld 16% van de totale woningvoorraad sociale huurwoningen zijn (huurwoningen eigendom van Wonen Limburg en Woonwenz). In de geliberaliseerde huur is nog eens een aanbod 7% van de totale woningvoorraad. Dit betreft particuliere verhuurders, waaronder ook de verhuur onder de leegstandswet. We hebben de ambitie om de totale voorraad huurwoningen te vergroten. Dit betreft de sociale huur en de markthuur. Hiervoor kijken we naar de woningbouwontwikkelingen de mogelijkheden van bestaand vastgoed en leggen we per kern een ambitie vast (bijlage 2). Tijdelijke huurwoningen De concepten van Woonovatie en Kompaswoning worden uitgerold over meerdere kernen van onze gemeente. Ontzorgingsarrangement Het ontzorgingsarrangement van de corporaties wordt uitgerold over onze gemeente. Leegstaande particuliere woningen kunnen dan via Wonen Limburg worden verhuurd aan statushouders. 5. Als actiepunt van de regionale structuurvisie wonen is in de regio een woonbehoefte onderzoek uitgevoerd. Hierin wordt deze trend onderschreven.

14 Vrijkomend vastgoed De mogelijkheden van herontwikkeling van vrijkomend vastgoed worden in beeld gebracht. Indien een locatie geschikt is voor herontwikkeling tot huurwoningen zullen hier actief investeerders en marktpartijen bij worden gezocht. 5.9 Vrijkomend vastgoed Eind 2016 is het project herijking van het integraal accommodatiebeleid gereed. Dan weten we welke locaties vrijkomen en kan een keuze worden gemaakt met betrekking tot herontwikkelingsmogelijkheden. Zie ook hoofdstuk 8 (Behoud aantrekkelijke woningvoorraad en wijken). Ook in de particuliere voorraad is vastgoed beschikbaar dat zeer geschikt is voor herontwikkeling. Als goed voorbeeld kan dienen de herontwikkeling van de boerderij D n Homberg in Hegelsom. Naar dergelijke initiatieven zijn we op zoek en we willen deze dan ook stimuleren en faciliteren. Samenvatting ontwikkelingen op de woningmarkt 1. Koopsubsidie voor starterswoningen wordt beëindigd 2. Advies voor starters met betrekking tot het toekomstbestendig maken van een bestaande woning 3. Subsidie voor starters verduurzamen bestaande woning 4. Koopsubsidie nul op de meter woning 5. Geliberaliseerde markthuurinitiatieven van particuliere partijen faciliteren 6. Bewustwording toekomstbestendigheid van particuliere woningbezitter 7. Stimuleringsmaatregel voor tijdelijke huurwoningen 8. In alle kernen is voor de lange en de korte termijn een passend woningaanbod aanwezig, ook met betrekking tot (sociale en markt) huurwoningen. Per kern is een ambitie opgenomen voor vergroting van het aantal huurwoningen in Hoofdstuk 6 Een nieuwbouw-programma met toekomstwaarde 6.1 Ambitie Horst aan de Maas Het is onze ambitie om een goed woon en leefklimaat te hebben en te houden voor onze inwoners. Voor alle doelgroepen dient er voldoende aanbod te zijn. Er wordt gebouwd naar de concrete behoefte. Deze behoefte wordt samen met het dorp en door eventuele initiatieven uit het dorp bepaald. 6.2 Mogelijkheden voor woningbouw De gemeente zet sterk in op woningbouw binnen de huidige bebouwingsgrenzen van de kernen. In het woningbouwprogramma wordt naast de bestaande woningbouwlocaties ook ruimte gecreëerd voor de inbreidingslocaties voor woningbouw in de gemeente. Deze locaties zullen deels bestaan uit het vrijkomend maatschappelijk vastgoed. De analyse voortkomend uit de herijking van het accommodatie beleid is gereed eind De huidige bestaande planvoorraad voorziet in de woningbehoefte tot Zoals eerder reeds geconstateerd zet na 2032 een daling in van het aantal huishoudens. Daar zal in de woningbouwprogrammering tevens rekening mee worden gehouden. In de totale plancapaciteit zoals opgenomen in de regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg, zijn de mogelijke inbreidingslocaties (vrijkomend maatschappelijk vastgoed naar aanleiding van de herijking van het integraal accommodatiebeleid) nog niet meegenomen. Indien deze locaties zouden worden aangewend ten behoeve van woningbouw, dan zou er sprake kunnen zijn van een overschot aan plancapaciteit. Voor locaties van het vrijkomend maatschappelijk vastgoed wordt onderzocht wat de beste herontwikkeling is. Uiteraard kan dat ook een andere invulling zijn dan woningbouw. Voor inbreidingslocaties geldt echter dat ontwikkeling veelal afhankelijk is van private initiatieven en vaak een lange voorbereidingstijd kennen. Er is in het huidige woningbouwprogramma geen sprake van overcapaciteit. Het is van belang dit zo te houden. In de regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg is afgesproken om alle plannen (bestaande en nieuwe) te beoordelen aan de hand van het zogenaamde stoplichtmodel. Dit biedt de gemeente mogelijkheden om bij de beoordeling ruimtelijke en volkshuisvestelijke prioriteiten te stellen bij de te ontwikkelen woningbouwlocaties. De ontwikkeling van de woningbehoefte en de voortgang van ontwikkeling van de bouwlocaties moet goed worden gemonitord. Vanuit volkshuisvestelijk en stedenbouwkundig oogpunt is het van belang de goede woningen op de goede plek te bouwen. Het totale overzicht van de woningbouwlocaties per 1 januari 2016 is opgenomen in bijlage Overzicht woningbouwplannen In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de huidige stand van zaken van alle woningbouwlocaties in de gemeente. Deze locaties worden allen opnieuw afgewogen bij de heroverweging, zoals afgesproken in de regionale

15 Zo kan een plan dat slechter scoort in de locatiescan toch worden ontwikkeld, omdat het bijvoorbeeld een cruciale rol speelt in de herstructurering van een wijk. Het stoplichtenmodel zal hierbij als leidraad worden gebruikt. structuurvisie Wonen Noord Limburg. De vrijkomende locaties naar aanleiding van de herziening van het accommodatiebeleid zijn in dit overzicht ook niet meegenomen, deze worden ingebracht bij de totale heroverweging. 6.4 Afwegingskader / locatiescan dynamisch voorraadbeheer In de regionale structuurvisie wonen is afgesproken dat de gemeenten zelf lokaal verantwoordelijk zijn voor het terugbrengen van de capaciteit en daarmee ook lokaal aanspreekbaar (legitimatie). Beslissingen zullen immers nodig zijn waar het gaat om het faseren, doseren, schrappen en afwaarderen van locaties. Daarvoor is voor de lokale afweging een uniforme locatiescan ontwikkeld, waarmee gemeenten (samen met partners) op basis van een aantal indicatoren de (relatieve) aantrekkelijkheid van de locaties kunnen prioriteren en kunnen komen tot een stoplichtenmodel (groen/oranje/rood) per locatie. Hiermee wordt direct gewerkt aan voorzienbaarheid. De locatiescan bestaat uit drie onderdelen, uitgewerkt in een aantal criteria: 1 Kwaliteit en marktvraag: Passend binnen regionale en lokale kwalitatieve woningmarktbehoefte. Prioriteit bij versterken dragende structuur centrumdorpen. Kwaliteit locatie: inbreiding voor uitbreiding (onder andere herbestemmingsmogelijkheden, invulling rotte plekken ). Kwaliteit woning: levensloopbestendigheid, duurzaamheid, flexibele bouw, (collectief) particulier opdrachtgeverschap, oprichten coöperatie en hergebruik monument levert pluspunten op. 2 Juridisch: wat is de juridische status van het plan en welke mogelijkheden biedt dit. Bestemmingsplan onherroepelijk ( harde plannen die binnen 5 jaar niet tot uitvoering worden gebracht, worden heroverwogen). Is er voor het project sprake van een overeenkomst? Wat voor type overeenkomst betreft het (intentieovereenkomst, samenwerkingsovereenkomst, grondverkoopovereenkomst)? Welke mogelijkheden biedt een contract om te ontbinden en wat zijn daarvan consequenties? Dit kan overigens tevens resulteren in financiële consequenties. Daarnaast dient worden gekeken in hoeverre het risico bestaat op schade als gevolg van het terugdraaien van plannen. Denk daarbij aan gronden waar bijvoorbeeld al de bestemming wonen is gerealiseerd. Nadat het project Herijking integraal accommodatiebeleid is afgerond, is duidelijk welk (maatschappelijk) Nadat het project Herijking integraal accommodatiebeleid is afgerond, is duidelijk welk (maatschappelijk) vastgoed vastgoed vrijkomt. De vrijkomende locaties die geschikt zijn voor een woningbouwontwikkeling worden ook vrijkomt. De vrijkomende locaties die geschikt zijn voor een woningbouwontwikkeling worden ook meegenomen meegenomen in de locatiescan. in de locatiescan. 23 Afspraken woningbouwprogramma: 1. In alle kernen is voor de lange en de korte termijn een passend woningaanbod aanwezig, ook met betrekking tot (sociale en markt) huurwoningen. Per kern is een ambitie opgenomen voor vergroting van het aantal huurwoningen in Er wordt gebouwd voor de concrete behoefte, deze wordt samen met de dorpen bepaald 3. Er wordt ingezet op innovatieve concepten 4. Inbreidingslocaties en herontwikkeling vrijkomend vastgoed gaan voor nieuwe uitbreidingslocaties woningbouw 3 Financieel: wat zijn de financiële mogelijkheden en consequenties. Hoogte van de boekwaarde. Hoogte van eventuele planschade. Resultaat op de grondexploitatie op basis van huidig programma en fasering: realistisch? Risico s met betrekking tot de grondexploitatie. Het resultaat van het afwegingskader is een waardering van alle woningbouwlocaties in de regio Noord-Limburg. De score kan aanleiding zijn om bepaalde projecten in prioriteit naar voren te halen, de kwantitatieve of kwalitatieve invulling van een project bij te stellen of een project te schrappen en waar nodig af te boeken of een voorziening te nemen. Het afwegingskader is hierin echter niet geheel doorslaggevend. Zo kan een plan dat slechter scoort in de locatiescan toch worden ontwikkeld, omdat het bijvoorbeeld een cruciale rol speelt in de herstructurering van een wijk. Het stoplichtenmodel zal hierbij als leidraad worden gebruikt.

16 Hoofdstuk 7 Sluitend netwerk van wonen, welzijn en zorg Hoofdstuk 7 Sluitend netwerk van wonen, welzijn en zorg Een sluitend netwerk van wonen, welzijn en zorg wordt de komende jaren belangrijker. Dit is het gevolg van twee ontwikkelingen. Enerzijds groeit het aantal inwoners in de leeftijd van 65 jaar en Een ouder. sluitend Deze netwerk leeftijdsgroep van wonen, blijft welzijn langer en actief zorg en wordt vitaal, de maar komende bereikt jaren gemiddeld belangrijker. ook een hogere leeftijd. Dit is het gevolg van twee ontwikkelingen. Enerzijds groeit het aantal inwoners in de leeftijd van 65 jaar en Een hoge leeftijd gaat vaker gepaard met beperkingen, waardoor het aantal inwoners met beperkingen zal ouder. Deze leeftijdsgroep blijft langer actief en vitaal, maar bereikt gemiddeld ook een hogere leeftijd. Een groeien. Anderzijds streeft de overheid naar beheersing van de kosten van de zorg. Zo is de AWBZ-indicatiestelling voor het wonen in een zorg- of verpleeginstelling de laatste jaren aangescherpt, de zogenaamde hoge leeftijd gaat vaker gepaard met beperkingen, waardoor het aantal inwoners met beperkingen zal groeien. Anderzijds extramuralisering streeft de van overheid de zorg. naar De beheersing AWBZ is vanaf de 2015 kosten verder van hervormd, de zorg. Zo en is betaalt de AWBZ-indicatiestelling alleen nog de zwaarste, voor langdurige het wonen zorg. in een Daarnaast zorg- of wordt verpleeginstelling met de nieuwe de laatste Wmo sterk jaren ingezet aangescherpt, op een betere de zogenaamde organisatie van zorg en extramuralisering welzijn en op de van eigen de zorg. kracht De van AWBZ inwoners is vanaf en hun 2015 sociale verder netwerk. hervormd, De en ingezette betaalt alleen scheiding nog de van zwaarste, wonen en langdurige zorg. Daarnaast wordt met de nieuwe Wmo sterk ingezet op een betere organisatie van zorg en zorg bevordert dat inwoners die zorg nodig hebben langer thuis blijven wonen. welzijn en op de eigen kracht van inwoners en hun sociale netwerk. De ingezette scheiding van wonen en zorg bevordert dat inwoners die zorg nodig hebben langer thuis blijven wonen. Kortom Kortom de de overheid doet doet in in toenemende mate mate een een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van mensen en en biedt biedt alleen alleen een voorziening aan als aan laatste als laatste vangnet. vangnet. Het aantal Het aantal inwoners inwoners een zelfstandige in een zelfstandige woning, woning, dat meer dat of in mindere of mate mindere zorg mate nodig zorg heeft, nodig neemt heeft, daardoor neemt de daardoor komende de jaren komende toe. jaren meer toe....artist impression van hof te berkel...

17 Het langer zelfstandig wonen maakt deel uit van het beleid 25 van de overheid, maar sluit ook aan bij de vraag van inwoners met een functiebeperking zelf. Veelal geldt dat zij zo lang mogelijk deel uit willen maken van de samenleving. De huisvesting moet dan wel aan een aantal eisen voldoen: afgestemd op de fysieke mogelijkheden, het kunnen terugvallen op zorg, een goed aanbod aan (welzijns-)diensten, de mogelijkheid om sociale contacten te kunnen onderhouden, voorzieningen als winkels en openbaar vervoer in de buurt en een veilige en aantrekkelijke woonomgeving. Dit vraagt om een goede afstemming tussen organisaties met een woon-, zorg- of welzijnstaak. 7.1 Faciliteren zelfredzaamheid van inwoners Wij willen inwoners in staat stellen om zo lang mogelijk zelfredzaam te zijn, ook als zij te maken krijgen met beperkingen. Dit willen we op de volgende wijze bevorderen en faciliteren: - een voldoende aanbod van levensloopgeschikte woningen in alle woonkernen; - faciliteren van mantelzorgwonen; - afstemmen wonen, welzijn en zorg in de wijken; - particulieren stimuleren om hun bestaande of nieuwe woning zoveel mogelijk levensloopgeschikt te maken; - het gebruik van domotica bevorderen. 7.2 Voldoende aanbod levensloopgeschikte woningen Een voldoende aanbod van levensloopgeschikte woningen zal inwoners stimuleren om (tijdig) te kiezen voor een woning, die aansluit bij hun levensfase en hen in staat stelt om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. Een toereikend aanbod van levensloopgeschikte woningen kan bovendien het beroep op het Wmo-budget beperken. In het kader van de Wmo heeft de gemeente momenteel de plicht om inwoners met een beperking te compenseren, zodat zij mee kunnen doen aan de samenleving. Dit kan betekenen dat woningaanpassingen, voor inwoners met een beperking, uit de Wmo worden bekostigd. Ingevolge het beleid Sociaal Domein wordt nog scherper gekeken worden naar de mogelijkheden van inwoners zelf. Samen met de inwoners wordt gekeken naar de beste oplossing om hen te ondersteunen als ze te maken krijgen met een beperking Faciliteren van mantelzorgwonen Een andere manier om inwoners met een beperking, ziekte of aandoening in staat te stellen langer zelfstandig te wonen is het faciliteren van mantelzorg. Een groot deel van de dagelijkse hulp in de thuissituatie ontvangen kwetsbare inwoners van familieleden, vrienden en andere naasten, de zogenaamde mantelzorgers. De ondersteuning van deze mantelzorgers is sinds de invoering van de Wmo een gemeentelijke taak. Voor gemeenten is de mantelzorger een onmisbare partner in het lokale zorgbeleid. Zijn/haar inzet helpt het beroep op Wmo-voorzieningen en de AWBZ te beperken of uit te stellen. Op mantelzorgwonen zijn de wettelijke bepalingen voor een goede ruimtelijke ordening van toepassing. Het is bijvoorbeeld op basis van deze regelgeving niet toegestaan, dat bij of in een hoofdwoning een extra zelfstandige woning ontstaat. Binnen de mogelijkheden die de wet ons biedt faciliteren wij het mantelzorgwonen. Daarnaast kunnen bij gebleken behoefte meergeneratiewoningen, ook wel kangoeroewoning geheten, worden gerealiseerd. Hierbij wonen ouders en kinderen bij elkaar om elkaar wederzijds te kunnen helpen. Wij staan ook open voor andere woonvormen, waarbij particulieren kleinschalige woon/zorgprojecten kunnen ontwikkelen en exploiteren. Het gevoerde beleid met betrekking tot mantelzorg wonen zal in de komende periode worden geëvalueerd Afstemmen wonen, welzijn en zorg in de wijken Inwoners die nu of in de toekomst te maken hebben met een beperking zijn gebaat bij een samenhangend aanbod op het gebied van wonen, welzijn en zorg in de wijken. Gebiedsteams De ontwikkeling van gebiedsteams hangt samen met de decentralisaties op het gebied van participatie, jeugd en zorg. De gebiedsteams moeten een laagdrempelig eerste contact vormen voor de inwoners. Zij moeten de wijk versterken, de zelfredzaamheid bevorderen, verbindingen leggen en doorgeleiden naar specialistische hulp, met als uitgangspunt één huishouden, één plan en één regisseur. De komende periode onderzoeken we welke manier van wijkgericht aansluit bij de behoefte in de verschillende woonkernen. Dit kan leiden tot een verschillende aanpak per woonkern. Wijk- en dorpscentra Daarnaast hebben de wijk- en dorpscentra een belangrijke functie. Het gaat om openbare ontmoetingsruimten in een buurt- of wooncomplex, waar mensen terecht kunnen voor sociale contacten, laagdrempelige activiteiten, dagbesteding, informatie en ondersteuning bij het zelfstandig wonen. 7.3 Wonen en intensieve zorg Voor mensen die intensieve zorg behoeven en vallen in de zware zorgcategorieën, zijn er verschillende woonvormen. Naast intramuraal wonen in een verpleeghuis zijn er mogelijkheden voor beschermd wonen. De Commissie Toekomst Beschermd Wonen schrijft in haar advies Van beschermd wonen naar een beschermd thuis dat mensen met psychiatrische en sociaal-maatschappelijke problemen hun zelfstandigheid vaker kunnen behouden als passende ondersteuning in de thuissituatie sneller beschikbaar is. Om dit te bereiken moeten gemeenten samen met andere partijen onder meer nieuwe betaalbare woningen regelen 6. De gemeente gaat meewerken aan een onderzoek van Hogeschool Zuid en MKB Horst aan de Maas om strategieën te ontwikkelen om burgers te bewegen hun woning geschikt te maken voor bewoning tot op hoge leeftijd. Voor verzorgd wonen is geen specifieke woonvorm nodig, deze woningen kunnen dus onderdeel zijn van het reguliere woningbouwprogramma, zij het dat ze wel in de nabijheid van een zorgvoorziening dienen te liggen. Voor beschermd wonen zijn specifieke woonvormen in de directe nabijheid van zorgvoorzieningen nodig. 6. Rapport Van beschermd wonen naar een beschermd thuis van de Commissie Danneburg d.d. november 2015

18 Op dit moment is sprake van een verschuiving van het aanbod in de zorg. Vanaf 2013 krijgen inwoners met een lichte indicatie zorg aan huis en niet langer in een instelling. Daarnaast is sprake van het scheiden van wonen en zorg. Wonen en zorg wordt apart gefinancierd. De cliënt betaalt zelf voor het wonen via huur of koop. De zorg wordt apart gefinancierd via de zorgverzekeringswet (ZVW), de nieuwe Wet Langdurige Zorg (WLZ), de Wmo, AWBZ en eventueel via eigen middelen. De gedachte is dat bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen hierdoor meer keuzevrijheid krijgen en de diversiteit in wonen wordt vergroot. We zien momenteel een tendens van ouderen waarvan de gezondheid op enig moment achteruit gaat om samen te gaan wonen en particuliere zorg in te kopen. Als gemeente willen we graag faciliteren in deze woonwensen door betrokken partijen te verbinden en te ondersteunen. 7.4 Zelfredzaamheid van ouderen De ouderen geven aan dat ze langer zelfstandig willen en kunnen wonen in hun huidige en vertrouwde woonomgeving 7. Ouderen willen langer zelfstandig blijven. Echter is het zo dat ouderen in een kleinere kern, woondorp, sneller hun zelfstandigheid moeten opgeven. Deze groep ouderen in de kleine kernen wordt snel afhankelijk, omdat ze zichzelf niet meer kunnen voorzien. Om de zelfstandigheid van de bewoners in kleine kernen te bevorderen is uit onderzoek gebleken dat de ouderen zelf goed in staat zijn om zich zelf te voorzien. Echter door, onder andere, de schaalvergroting en toegenomen mobiliteit is dit niet meer mogelijk in de woondorpen. De afstand om jezelf te voorzien is niet meer loopbaar, waardoor de ouderen gedwongen worden om afhankelijk te worden van (klein)kinderen, sociale contacten etc. Sociale contacten worden hierdoor een noodzakelijk goed, mede om vereenzaming tegen te gaan, geplande ontmoetingen te arrangeren, maar nu dus ook om zichzelf te kunnen voorzien. Om zelfredzaamheid en zelfstandigheid te waarborgen zullen er voorzieningen in de woondorpen moeten komen die dit stimuleren. Dit hoeft niet groots en onrealistisch te zijn, zoals in elk dorp een supermarkt. Het is voor de ouderen al voldoende dat ze zelf hun boord kunnen halen bij de wekelijks marktkraam bij de kerk. Langer zelfstandig wonen is gewenst en kan gestimuleerd worden, maar hierin zal ook gefaciliteerd moet worden. Daarnaast willen de meeste ouderen in hun dorp blijven wonen, maar zal het niet faciliteren mogelijk een trek naar de grotere dorpen betekenen en/of een achteruitgang in de levensstandaard van de ouderen in de woondorpen. Samenvatting sluitend netwerk wonen-zorg-welzijn:...het gevoerde beleid met betrekking tot mantelzorg zal in de komende periode worden geëvalueerd Een sluitend netwerk van wonen, zorg en welzijn wordt de komende jaren steeds belangrijker. Het aantal oudere inwoners neemt toe en daarmee de behoefte aan zorg. De zorg zal vaker bij ouderen thuis plaatsvinden, aangezien zij als gevolg van rijksregelgeving en uit eigen keuze langer zelfstandig wonen. De gemeente wil inwoners in hun zelfredzaamheid faciliteren met voldoende levensloopgeschikte woningen, ruimte voor mantelzorgwonen en een goed aanbod van zorg aan huis door wijkgericht werken, bijvoorbeeld via de gebiedsteams Hoofdstuk 8 Behoud aantrekkelijke woningvoorraad en wijken 8.1 Analyse Horst aan de Maas Horst aan de Maas heeft is een aantrekkelijke woongemeente met over het algemeen een goede leefbaarheid. Bewoners zijn doorgaans tevreden met hun wijk en buurt. De bevolking zal nog langzaam groeien. Huishoudens blijven gemiddeld kleiner worden. Horst aan de Maas heeft een woningmarkt die licht gespannen is. Er is dus behoefte aan uitbreiding van de woningvoorraad. In de regionale structuurvisie wonen worden met name de volgende type woningen als kansrijk benoemd: Toenemende vraag huur Kleine toename duurdere huur Kwaliteitsvraag van gezinnen naar 2^1 kap of vrijstaand in het middeldure segment in / nabij grotere kernen met voorzieningen. Groeiende behoefte aan levensloopbestendige woning (toegankelijk, comfortabel en betaalbaar) in de nabijheid van voorzieningen. Nieuwe vormen van verzorgd /geclusterd wonen Toenemende vraag in centrumdorpen (met voorzieningen voor ouderen) Woonvoorzieningen arbeidsmigranten en statushouders Een van de acties uit de regionale structuurvisie wonen is het uitvoeren van een woonbehoefteonderzoek. De resultaten hiervan worden in mei 2016 gepresenteerd. Aan de hand van deze resultaten wordt per kern inzicht verkregen in de verhuisbewegingen en woonbehoefte van de inwoners. Eind 2016 worden de resultaten verwacht van de herijking van het integraal accommodatiebeleid. In de paragraaf over het woningbouwprogramma is reeds aangegeven dat inbreidingslocaties en herontwikkeling van vrijkomend vastgoed vóór nieuwe uitbreidingslocaties van woningbouw gaan. Dit is geheel in lijn met de afspraken die in de regionale structuurvisie zijn gemaakt. 8.2 De leefbaarheid is goed De leefbaarheid wordt bepaald door de aanwezige voorzieningen, de kwaliteit van de fysieke en sociale woonomgeving en de mate van overlast, onveiligheid en criminaliteit. Uit het recente leefbaarheidsonderzoek blijkt dat inwoners zich over het algemeen veilig voelen in hun huis en in hun buurt. Leefbaarheid heeft daarbij onder andere betrekking op het woonklimaat, betrokkenheid bij de leefomgeving, de veiligheid, de aanwezigheid van voorzieningen, maar heeft bijvoorbeeld ook betrekking op de sociale samenhang in de kernen. Samen met andere partijen, zoals corporaties, zorgorganisaties en sportverenigingen werken wij aan het behoud van de leefbaarheid in de gemeente. Daarbij is met name aandacht voor verbetering van de balans tussen wonen-werken-recreëren, een voorzieningenaanbod in de wijken dat aansluit bij de demografische ontwikkelingen en er is aandacht voor de energetische kwaliteit van de woningvoorraad. 7. Afstudeeronderzoek het minimumniveau van leefbaarheid ligt niet ver weg, een onderzoek naar de ervaren leefbaarheid van ouderen in een woondorp door Lisa Elbers, d.d. juni 2013

19 8.3 Verbetering energetische kwaliteit woningvoorraad Het grootste deel van de woningvoorraad in de gemeente Horst aan de Maas is gebouwd voor 1970 (66%). Speciale aandacht is nodig voor de energietransitie van de bestaande woningvoorraad. In 2013 is een nationaal Energie-akkoord gesloten. Vanaf 2020 moeten alle nieuwe gebouwen energieneutraal gebouwd worden. Er zijn diverse partijen actief om de energietransitie in bestaande woningen op gang te krijgen. Uiteindelijk moet dit leiden tot een energieneutrale woningvoorraad in De energietransitie heeft ook als doel om de netto woonlasten betaalbaar te houden. Kortom: energetische verduurzaming is nodig om bestaande woningen courant te houden bestaande woningen courant te houden en wijken aantrekkelijk. Energetische aanpassingen kunnen en wijken aantrekkelijk. Energetische aanpassingen kunnen uiteraard slim gecombineerd worden met het comfortabel, veilig en levensloopbestendig maken van woningen. uiteraard slim gecombineerd worden met het comfortabel, veilig en levensloopbestendig maken van woningen. Dit sluit aan op het besluit van de gemeenteraad om Duurzaam Bouwen en Wonen aan te wijzen als één van de vier Dit speerpunten sluit aan op van het het besluit duurzaamheidsbeleid van de gemeenteraad van Horst om aan Duurzaam de Maas. Bouwen en Wonen aan te wijzen als één van de vier speerpunten van het duurzaamheidsbeleid van Horst aan de Maas. Kenmerken van een energieneutrale woning: Kenmerken van een energieneutrale woning: comfortabel - comfortabel geen of zeer lage energierekening - geen of zeer lage energierekening - verbruik verbruik is gelijk is gelijk aan aan zelf zelf opgewekte opgewekte duurzame duurzame energie energie Het is een uitdaging: particuliere eigenaren van van een een bestaande woning woning aan te aan zetten te zetten tot tot energiebesparing, levensloopbestendigheid en andere en andere duurzame duurzame maatregelen. maatregelen. Diverse partijen Diverse uit partijen Horst aan uit de Horst Maas aan doen de mee Maas aan doen Regio- levensloopbestendigheid mee nale Energie aan Regionale Alliantie, Energie die tot doel Alliantie, heeft die particuliere tot doel woningeigenaren heeft particuliere te woningeigenaren stimuleren. te stimuleren. Hoge woonlasten zijn een toenemend vraagstuk voor huurders. Bij mutatie wordt doorgaans de huur verhoogd (streefhuurbeleid). Starters hebben veel meer last van hoge huren dan zittende bewoners. Verhuizen betekent meestal ook een huurverhoging. Dit remt de doorstroming. De passendheidsnorm, waarbij woningzoekende huishoudens die in aanmerking komen voor Huurtoeslag een woning onder de aftoppingsgrens aangeboden moeten krijgen, zal dit probleem kleiner maken. Het vraagt van de corporaties wel een gematigder huurprijsbeleid. De betaalbaarheid van huren wordt ondersteund met Huurtoeslag. Desondanks hebben veel bewoners te maken met hoge woonlasten. Dit komt mede door een hoge energierekening. In een deel van de voorraad zijn al energetische verbeteringen aangebracht, in een ander deel van de voorraad is er nog een slag te maken. 8.5 Aanpassing beleid naar aanleiding van de evaluatie van de structuurvisie Horst aan de Maas De structuurvisie Horst aan de Maas is in september 2015 geëvalueerd in de raad. De eerste praktijkervaringen met de tabel Voorwaarden voor het toevoegen van woningen in Horst aan de Maas uit de Evaluatie Structuurvisie leren dat de definiëringen en voorwaarden rond bestaand vastgoed tot misverstanden kunnen leiden. Met de hierna voorgestelde werkwijze wordt hier duidelijkheid over verschaft, zodat toetsing op een heldere en eenduidige manier kan plaatsvinden. 1. De voorwaarde niet op het achtererf bij woningen in bestaand vastgoed bij een bestaande woning in de kern, zoals opgenomen in bijlage 2 van de Evaluatie Structuurvisie: tabel Voorwaarden voor het toevoegen van woningen in Horst aan de Maas, te toetsen aan de hand van de in de bijlage opgenomen toetsingscriteria; 2. de in Bijlage 2 tabel Voorwaarden voor het toevoegen van woningen in Horst aan de Maas uit de Evaluatie Structuurvisie opgenomen categorie in behoudenswaardig vastgoed bij woningen in overig bestaand vastgoed in de kern aan te vullen met de categorie in maatschappelijk vastgoed. Een groep ondernemers werkt samen aan de oprichting van een Lokale Energie Alliantie in Horst aan de Maas. Doel is om samen een integraal aanbod te verzorgen voor mensen die een gezond, veilig, comfortabel, duurzaam, Een groep ondernemers werkt samen aan de oprichting van een Lokale Energie Alliantie in Horst aan de Maas. levensloopbestendig Doel is om samen energieneutraal een integraal huis aanbod willen. te verzorgen voor mensen die een gezond, veilig, comfortabel, Deze Lokale Energie duurzaam, Alliantie levensloopbestendig zou een rol kunnen en krijgen energieneutraal in het adviseren huis van willen. starters bij de aankoop en verbouw Deze van een Lokale bestaande Energie woning Alliantie (zie paragraaf zou een rol stimuleringsmaatregelen). kunnen krijgen in het adviseren van starters bij de aankoop en verbouw van een bestaande woning (zie paragraaf stimuleringsmaatregelen). 8.4 Een betaalbare huurvoorraad in Horst aan de Maas 8.4 Een betaalbare huurvoorraad in Horst aan de Maas Meer inwoners zochten en zoeken een betaalbare huurwoning. De druk op de goedkope voorraad is door de economische recessie en inkomensonzekerheid vergroot en zal door vergrijzing en herstructurering groot blijven en Meer inwoners zochten en zoeken een betaalbare huurwoning. De druk op de goedkope voorraad is door de economische recessie en inkomensonzekerheid vergroot en zal door vergrijzing en herstructurering groot blijven nog toenemen. en nog toenemen. Daarom moet Daarom rekening moet worden rekening gehouden worden met gehouden een licht met afnemende een licht slaagkans afnemende van woningzoeken- slaagkans van woningzoekenden. Gezien onzekerheden rondom inkomens- en demografische ontwikkelingen is het verstandig om voorzichtig om te gaan met de voorraad sociale huurwoningen. Omdat er weinig betaalbare woningen vrijkomen is daarom Gezien een voldoende de onzekerheden grote voorraad rondom sociale inkomens- huurwoningen demografische van belang. Zoals ontwikkelingen ook al eerder is is het aangegeven verstandig hebben om we in voorzichtig dit masterplan om een te gaan ambitie met opgenomen de voorraad met sociale betrekking huurwoningen. tot het vergroten Omdat van er weinig de voorraad betaalbare huurwoningen. woningen vrijkomen is daarom een voldoende grote voorraad sociale huurwoningen van belang. Zoals ook al eerder is aangegeven hebben we in dit masterplan een ambitie opgenomen met betrekking tot het vergroten van de voorraad huurwoningen. Afspraken aantrekkelijke woningvoorraad en wijken 1. Corporatie, huurdersvereniging en de gemeente maken gezamenlijke prestatieafspraken. Uitgangspunt is dat in de gemeente voldoende (sociale) huurwoningen beschikbaar zijn voor de huidige en toekomstige vraag. 2. De corporatie werkt aan verlaging van de energiecomponent in de woonlasten door haar woningen energiezuiniger te maken. 3. De gemeente is aangesloten bij de Regionale Energie Alliantie, die gericht is op het stimuleren van de verduurzaming van particuliere woningen. 4. De gemeente faciliteert het lokale bedrijfsleven bij het opzetten van een samenwerkingsverband om woningeigenaren in Horst aan de Maas te adviseren en ontzorgen bij het verduurzamen van hun woning in brede zin. 5. De gemeente promoot de bekendheid en het gebruik van reeds bestaande financiële stimuleringsmaatregelen voor het verduurzamen van particuliere woningen. 6. Het duurzaam bouwen wordt door de gemeente gestimuleerd.

20 Bronnenoverzicht 1. Regionale structuurvisie wonen Noord Limburg (vastgesteld door de raad van Horst aan de Maas op 5 april 2016) 2. Integraal beleidsplan sociaal domein (september 2014) 3. Evaluatie stimuleringsregelingen 4. Structuurvisie Horst aan de Maas (april 2013) 5. Evaluatie structuurvisie Horst aan de Maas (december 2015) 6. Etil prognoses Leefbaarheidsonderzoek (januari 2016) 8. Afstudeeronderzoek het minimumniveau van leefbaarheid ligt niet ver weg, een onderzoek naar de ervaren leefbaarheid van ouderen in een woondorp door Lisa Elbers, d.d. juni 2013 Bijlage 1 Overzicht huidige stimuleringsmaatregelen Welke stimuleringsmaatregelen zijn er op dit moment Garantieregeling: Maatregel voor kopers in gemeentelijke grondexploitaties Met de garantieregeling koopt de gemeente de huidige woning tegen 90% van de getaxeerde marktwaarde. Dit doet de gemeente als het de verkoper niet lukt de woning binnen 18 maanden te verkopen. Een aantal voorwaarden zijn: verkoper koopt een bouwkavel die de gemeente uitgeeft. Of koopt een nieuwbouwwoning van een project waarvoor de gemeente de kavels ontwikkeld heeft. het gaat om een woning in Horst aan de Maas. de woning is verkoopbaar. een taxateur die werkt in opdracht van de gemeente voert de taxatie uit. Koopsubsidies: Subsidie voor kopers (starters en levensloopbestendige woning/kavel) in gemeentelijke grondexploitaties. De koopsubsidie op een starterswoning is De voorwaarden hiervoor zijn: U koopt voor het eerst een woning. De koop- of aanneemsom is niet hoger dan De nieuwbouwwoning is gelegen in een gemeentelijk nieuwbouwproject. U heeft de woning of bouwkavel na 9 april 2013 gekocht. U mag de woning niet binnen 5 jaar na toekenning van de koopsubsidie verkopen. De subsidie op een levensloopbestendige woning is De voorwaarden hiervoor zijn: In de woning zijn faciliteiten voor wonen, slapen, koken en baden/douchen gelijkvloers en zijn alle ruimtes rolstoeltoegankelijk. De koop- of aanneemsom is niet hoger dan De nieuwbouwwoning is gelegen in een gemeentelijk nieuwbouwproject. U heeft de woning of bouwkavel na 9 april 2013 gekocht. U mag de woning niet binnen 5 jaar na toekenning van de koopsubsidie verkopen. Starterslening: Aanvullende lening die in de gehele gemeente kan worden gebruikt bij aankoop van een woning (zowel bestaand als nieuwbouw). Een starterslening is een aanvullende lening van maximaal De lening is voor mensen die voor het eerst een huis kopen binnen de gemeente Horst aan de Maas. De regeling geldt zowel voor bestaande woningen als voor nieuwbouwwoningen. Er kan géén starterslening worden aangevraagd indien men eerder een huis heeft gekocht. De starterslening is een toegestane uitzondering op de NHG-normen. U kunt op verantwoorde wijze uw hoofdlening aanvullen met de starterslening. De starterslening overbrugt het verschil tussen de totale aankoopkosten van uw huis en het maximale bedrag dat u kunt lenen bij de bank.