Het Land van Ommen en Hardenberg

Transcriptie

1 Het Land van Ommen en Hardenberg Bestuurlijk Manifest Ommen-Hardenberg Enschede, januari 2016 Prof. Dr. G.J. Hospers

2 Het Bestuurlijk Manifest Het Land van Ommen en Hardenberg beschrijft het gebied, de kenmerken en de cultuur van de gemeenten Ommen en Hardenberg. Het geeft tevens een beeld van de toekomstige ontwikkelingen en mogelijkheden en roept op tot een intensivering van de onderlinge samenwerking. De colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten Ommen en Hardenberg herkennen zich in dit manifest en willen zich daaraan committeren. Zij willen hiermee de intentie uitspreken om op inhoudelijke thema s de samenwerking te versterken. Ommen / Hardenberg, januari 2016 Burgemeester en wethouders van de gemeente Ommen, Burgemeester en wethouders van de gemeente Hardenberg, secretaris, burgemeester, L. Dennenberg mr. M. Boumans MPM secretaris, J.M.G. Waaijer burgemeester, P.H. Snijders

3 Voor een vitale toekomst van Ommen en Hardenberg is strategische samenwerking tussen beide gemeenten van groot belang. Samen sta je sterker. In dit manifest spreken de colleges daarom de intentie uit om in samenspraak met de samenleving inhoudelijke thema s te verkennen waarop beide gemeenten de krachten verder kunnen bundelen. De N36 loopt als een soort grens tussen de gemeenten Ommen en Hardenberg. Je moet het wel weten, want wie de drukke weg oversteekt, ziet op het eerste gezicht geen verschillen. Aan beide zijden van de noord-zuidroute vinden we een regio die landschappelijk fraai is, maatschappelijk vitaal en economisch sterk. Vanwege de landschappelijke overeenkomsten noemde professor H.W. Keuning de vader van de Nederlandse regionale geografie deze streek in 1946 het Land van Ommen en Hardenberg. Uit Nederland in Geografische Handen: honderd jaar regionale geografie van Nederland, Jan Buursink (1998)

4 Vlak na de Tweede Wereldoorlog was het gebied voornamelijk agrarisch en nog steeds is de landbouw een duidelijk herkenbaar landschapselement. Maar sindsdien heeft de regio zich sterk ontwikkeld. Dat is niet vanzelf gegaan er is de afgelopen decennia veel in het gebied geïnvesteerd. Anno 2015 groeit het Land van Ommen en Hardenberg niet alleen op eigen kracht, maar profiteert het ook steeds meer van de dynamiek rond Zwolle. In economisch opzicht doet de streek het beter dan buurregio s Drenthe en Twente. De maakindustrie, handel, recreatie en toerisme en zorg zijn grote werkgevers. Dat het Ommen en Hardenberg voor de wind gaat, betekent niet dat het zo blijft. De wereld om ons heen verandert snel, waardoor het lokaal bestuur steeds een paar stappen vooruit moet denken. Europa, het rijk, de provincie het zijn schaalniveaus waar gemeenten tegelijkertijd mee te maken hebben. En dat terwijl de complexiteit en regionalisering van de bestuurlijke opgaven toeneemt. Door de handen ineen te slaan is het mogelijk om de vitaliteit van Ommen en Hardenberg te behouden. In 2012 was dit één van de aanleidingen om de ambtelijke organisaties van beide gemeenten onder te brengen in de Bestuursdienst Ommen-Hardenberg. Het resultaat: alleen ga je misschien sneller, maar samen kom je verder. Nu de gemeenten in ambtelijk-organisatorisch opzicht de krachten hebben gebundeld, is het tijd voor een volgende stap. Welke kansen liggen er voor strategische samenwerking tussen Ommen en Hardenberg? Op welke beleidsterreinen kunnen beide gemeenten elkaar versterken?

5 Onder het motto Het Land van Ommen en Hardenberg willen beide gemeenten dergelijke samenwerkingsmogelijkheden verkennen. De overtuiging is dat de gemeenten veel aan elkaar kunnen hebben. Het zijn natuurlijke partners: er is veel wat ze bindt, terwijl ze elk hun onderscheidende kwaliteiten hebben. Dat is een prima basis om allianties te vormen. Het doel daarvan moge duidelijk zijn: de bewoners, bedrijven en bezoekers van Ommen en Hardenberg moeten ervan profiteren. Met die gedachte als vertrekpunt schetst dit manifest twee kansrijke speerpunten voor bestuurlijk-inhoudelijke samenwerking tussen Ommen en Hardenberg, te weten (1) mens en maatschappij en (2) ruimte en economie. Het zijn slechts contouren die in een later stadium met partijen uit de samenleving uitgewerkt moeten worden. Kortom: van de gedeelde belangen die Ommen en Hardenberg eerder bij elkaar hebben gebracht gaan we nu op zoek naar gezamenlijke doelen.

6 Focus op mens en maatschappij Het Land van Ommen en Hardenberg is de enige plattelandsregio aan de Nederlands-Duitse grens die niet krimpt. Volgens de prognoses blijft de bevolking de komende jaren groeien, wat vooral komt door het relatief hoge geboortecijfer. Dat heeft een religieuze achtergrond: in het leven van veel inwoners is de kerk nog een belangrijke factor, met grotere gezinnen als gevolg. Ook andere waardevolle kenmerken van de gemeenten Ommen en Hardenberg hebben een sociaal-culturele oorsprong: oog voor elkaar, rentmeesterschap over de natuur en een doe-mentaliteit. Niet voor niets is het noaberschap (dat teruggaat tot de onderlinge bijstand die boeren op de schrale gronden elkaar leverden) in deze contreien goed ontwikkeld. Het adagium lijkt te zijn: wees zuinig op wat je hebt en probeer te helpen waar je kunt. Juist in deze tijd van transitie, participatie en zelfredzaamheid is dat een troef waar andere regio s in ons land jaloers op mogen zijn. Samen zetten de gemeenten Ommen en Hardenberg zich in om deze menselijke maat te koesteren. Laat de rest van Nederland maar eens komen kijken hoe goed dat systeem hier functioneert!

7 Op sociaal-maatschappelijk terrein werken de gemeenten al jaren met elkaar samen. Graag willen ze op de ingeslagen weg verder gaan. In het sociale domein (Participatiewet, Wmo en Jeugdwet) wordt het meer burger, minder overheid -principe gehanteerd: bij de uitvoering van de wetten komt er in de regio meer verantwoordelijkheid te liggen bij inwoners en maatschappelijke organisaties. In het zorgbeleid trekken de gemeenten nauw met elkaar op. Zo zijn de Samen Doen-teams in onderlinge samenwerking opgezet. Ook stimuleren beide gemeenten burgerinitiatieven op het vlak van noaberschap. Het uitgangspunt van het beleid is behoud van de kwaliteit van leven voor alle inwoners van Ommen en Hardenberg. Dat betekent dat mensen die het niet zelf kunnen regelen passende ondersteuning en begeleiding van de lokale overheid krijgen. Samen spannen de gemeenten zich in om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Ook koesteren ze het culturele klimaat, zoals de theaters en de vele verenigingen. En waar het gaat om het sociaal-culturele voorzieningenniveau in de kleine kernen, beogen beide gemeenten dat er in elk geval één ontmoetingsplek per kern moet zijn.

8 Ommen en Hardenberg hebben elkaar tevens gevonden in de coöperatie Vitaal Vechtdal. Het is een uniek en innovatief concept waarin naast beide gemeenten, regionale zorgverleners in de eerste en tweede lijn, zorgverzekeraars waaronder Zilveren Kruis en ONVZ Zorgverzekeraar en de Vrieling Adviesgroep samenwerken. De doelstelling is een integrale aanpak gericht op gezondheid voor en door inwoners in de regio. Uniek is de regionale verzekering Vitaal Vechtdalpolis, waarmee de beweging van ziekte naar gezondheid wordt gestimuleerd. Afnemers van deze verzekering zijn tevens lid van de coöperatie Vitaal Vechtdal. Vitaal Vechtdal bindt inwoners, werkgevers, zorgverleners en onderwijs, met als gedeelde inzet een vitale regio met gezonde inwoners. De positieve ervaringen die de gemeenten binnen de coöperatie Vitaal Vechtdal hebben opgedaan smaken naar meer. Ommen en Hardenberg willen verder aan de slag. Bij het stimuleren van een gezonde leefstijl speelt sport uiteraard een grote rol. Samen onderzoeken de gemeenten de kansen voor een gemeenschappelijk boegbeeldproject of evenement waardoor het Land van Ommen en Hardenberg bekend komt te staan als regio van het gezonde leven.

9 Focus op ruimte en economie Ommen en Hardenberg liggen op de as Zwolle- Duitsland, waar het sinds de Hanzetijd een drukte van belang is. Vroeger waren de Vecht en de Hessenweg die er parallel aan liep een belangrijke transitzone. Nog steeds vormen Ommen en Hardenberg een scharnierpunt tussen de regio Zwolle, Drenthe, Twente en Duitsland. Net zoals de landbouw zitten handel, transport en logistiek in het DNA van de streek. Door de handen ineen te slaan komt Hardenberg in feite dichter bij Zwolle te liggen en Ommen dichter bij Duitsland. Wil de regio daarvan ten volle profiteren, dan is optimale bereikbaarheid cruciaal. Infrastructuur zorgt immers voor de link van de regio met de rest van de wereld. Nu is het op de wegen in de regio tijdens de spits erg druk. Ommen en Hardenberg willen zich daarom samen hard maken voor een betere ontsluiting van het grondgebied, met name in de richting van de stad Zwolle die tot de economische toplocaties van Nederland behoort. Aanpassingen van N377 en N340/ N48 zijn nodig om het verkeer soepeler, veiliger en sneller door te kunnen laten rijden. Daar hebben bewoners, bedrijven en bezoekers allemaal baat bij.

10 Kenmerkend voor het Land van Ommen en Hardenberg is de mix van zand, veen en water. Keuning noemde het een agrarisch landschap en beschouwde de landbouw als regionaal stuwend, nationaal verzorgend. Dat is nog steeds het geval: de plaatselijke landbouwsector is van economische betekenis en staat bekend om zijn efficiëntie, innovatiekracht en duurzaamheid. Agribusiness is daarom een kansrijk speerpunt van samenwerking tussen Ommen en Hardenberg. De ambitie is om als regio binnen Nederland voorop te lopen in hoogwaardige agrarische bedrijvigheid. Ook op het terrein van de vrijetijdseconomie willen de gemeenten samen toonaangevend zijn. Van oudsher is Ommen een toeristenmagneet (één miljoen overnachtingen per jaar), maar ook Hardenberg trekt veel bezoekers en niet alleen vanwege attractiepark Slagharen. De Vecht, het buitengebied en het Reestdal trekken steeds meer toeristen, terwijl het culturele erfgoed, zoals de Ommerschans, veel potentie heeft. Onder de slogan Vechtdal Overijssel: Alle Tijd groeit de regio langs de Vecht uit tot een toeristisch A-merk. Trouwens: de agribusiness en vrijetijdssector vullen elkaar goed aan, bijvoorbeeld bij de vermarkting van streekproducten.

11 Waar Ommen traditioneel sterk is in recreatie en toerisme, is Hardenberg een topper in de maakindustrie. Relatief veel ondernemingen in Hardenberg, Dedemsvaart en de omliggende dorpen zijn actief op het gebied van kunststoffen, metaal, machinebouw en de bouwsector. Vaak hebben ze het karakter van verborgen kampioenen : onbekend in eigen land, maar wereldberoemd in de branche waarin ze actief zijn. In Hardenberg is de maakindustrie een grote werkgever. Het is van belang om deze bedrijvigheid die we ook in Ommen vinden te koesteren en door te ontwikkelen. Om de concurrentie uit andere regio s aan te kunnen, is scholing, innovatie en marketing cruciaal. Waar nodig helpen de gemeenten Ommen en Hardenberg bij het vergroten van het zakelijk succes van hun ondernemers. Dat gebeurt al in het Ondernemershuis voor het Vechtdal, dat op het gebied van innovatie nauwe banden heeft met Kennispoort Regio Zwolle. Tezamen willen de gemeenten verder werken aan een gezond ondernemingsklimaat waarin industriële bedrijven uit het Land van Ommen en Hardenberg hun concurrentiepositie kunnen versterken. De ambitie: evenals landbouw en toerisme moet de maakindustrie een visitekaartje van de regio blijven.

12 Uitnodiging aan de samenleving De ambitie van Ommen en Hardenberg om meer synergie te behalen op de beleidsterreinen mens en maatschappij en ruimte en economie is hoog. Of het nu gaat om het bijdragen aan het welzijn van de bevolking, het werken aan een betere verbinding met Zwolle of het aantrekkelijker maken van het gebied voor toeristen, de gemeenten zijn ervan overtuigd dat het juist nu zinvol is om de handen ineen te slaan. Door de complexiteit en regionalisering van de bestuurlijke opgaven wordt het steeds belangrijker om gezamenlijk op te trekken. Ommen en Hardenberg hebben deels een identieke geografie, historie en cultuur, waardoor ze dezelfde taal spreken en elkaar goed begrijpen. Tegelijkertijd zorgen de onderscheidende kwaliteiten van de gemeenten (denk aan toerisme in Ommen en industrie in Hardenberg) voor complementariteit en meerwaarde. Door samen te werken op terreinen waar winst is te boeken ontstaat er bovendien ruimte voor behoud van de eigen identiteit. Kortom: bestuurlijke samenwerking levert meer op dan de som der delen.

13 De colleges van Ommen en Hardenberg geloven in de kracht van samenwerking en hopen dat dit manifest de regio enthousiasmeert om mee te denken over de invulling daarvan. In 2016 gaan de colleges over de genoemde thema s in gesprek met beide gemeenteraden en met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Daarbij stellen de colleges zich uitnodigend, open en luisterend op: het is belangrijk om te horen wat er lokaal leeft en waar mogelijk aan te haken bij de energie in de samenleving. Op welke terreinen wordt in Ommen en Hardenberg al samengewerkt en waar nog niet? Welke gezamenlijke doelen moet de regio nastreven? Wat zijn de succes- en faalfactoren? Wat dat betreft geloven de colleges niet alleen in de kracht van samenwerking, maar ook in de kracht van de samenleving. Hopelijk leidt de discussie daarover tot een verdere toenadering van de gemeenten tot elkaar. Want professor Keuning had het zeventig jaar geleden al goed gezien: het Land van Ommen en Hardenberg is uiteindelijk één en dezelfde streek.