Programmaverslag Stadsregio Arnhem Nijmegen 2008

Transcriptie

1 Programmaverslag Stadsregio Arnhem Nijmegen 2008 Stadsregio Arnhem Nijmegen Definitief: Nijmegen 24 maart 2009

2 - 2 -

3 INHOUD Pagina: 1. VOORWOORD 5 2. PROGRAMMA S Programma Bestuur Programma Mobiliteit Programma Werken Programma Ruimte Programma Wonen PARAGRAFEN Weerstandsvermogen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen PROGRAMMAREKENING Algemeen Balans per 31 december 2008 en toelichting Baten en lasten 2008 per programma en toelichting

4 - 4 -

5 1. Voorwoord Voor u ligt de Programmarekening Ook 2008 was weer een enerverend jaar voor de stadsregio. Tegelijkertijd was 2008 een jaar waarin er weliswaar buiten minder projecten zijn opgeleverd, maar waarin heel hard is gewerkt aan de voorbereiding van projecten en programma s waarvan de uitvoering in 2009 zijn beslag zal krijgen. Eén van de programmaonderdelen waarop veel inzet is gepleegd is het openbaar vervoer. Voor de komende periode is de hoofddoelstelling om de stadsregio bereikbaar te houden. Naast de verschillende grote infrastructuurprojecten (verbreding A50, verbreding A12, 2 e stadsbrug bij Nijmegen, de doortrekking van de A15) is het noodzakelijk om flankerend een schaalsprong te bewerkstelligen in ons regionaal openbaar vervoer aanbod. Dus op de onderdelen Stadsregiorail, HOV-as, de busconcessie en de integrale concessie is in heel 2008 enorm veel werk verzet. Allemaal nog niet te zien op straat, maar hoogst noodzakelijk om vanaf begin 2009 tot concrete uitvoering te komen. Het meest concrete voorbeeld is de oplevering van het stadsregiorail station Mook-Molenhoek, waarvan de bouw eind 2008 is gestart. Oplevering staat gepland voor 6 mei Het financieel jaar 2008 sluiten we af met een positief resultaat. Voor de gemeenten binnen de stadsregio is daarbij van belang dat we hun bijdrage op 3,15 per inwoner hebben kunnen handhaven. Op grond van een goed treasurybeleid (onze depositio s hebben geen schade opgelopen in verband met de kredietcrisis) is er over 2008 nog een behoorlijk hoog rendement gehaald. Eind 2008 zien we echter dat bij het afsluiten van nieuwe deposito s, er veel minder hoge rentes worden gegeven. Dat gekoppeld aan het feit dat we in 2009 en verder veel van onze uitstaande gelden concreet gaan uitgeven bij de realisatie van projecten, wordt dat plaatje bij de rekening over 2009 en zeker voor 2010 veel minder rooskleurig. Bij de Programmabegroting 2010 zal daarom onafwendbaar sprake zijn van een hogere bijdrage per inwoner voor 2010 en verder. Price Coopers Waterhouse zal over deze jaarrekening binnen het lopende contract haar laatste goedkeurende accountantverklaring afgeven op de getrouwheid en de rechtmatigheid. Mede door de komst van onze huidige controller in februari 2008, zijn wij in staat geweest veel van de adviezen van de accountant in deze rekening door te voeren. Inmiddels is het proces voor de aanbesteding van onze accountant voor de periode vanaf 2008 gestart. Medio 2009 wordt helder wie in opdracht van de Stadsregioraad deze taak zal voortzetten. Wij bieden u met genoegen dit programmaverslag aan en zijn benieuwd naar uw reactie en commentaar erop. Vanzelfsprekend hopen wij op een positief besluit ten aanzien van de goedkeuring ervan door uw raad. Hoogachtend, College van Bestuur van de Stadsregio Arnhem Nijmegen de secretaris de voorzitter Carol van Eert Jaap Modder - 5 -

6 - 6 -

7 2. Programma s 2.1 Programma Bestuur 1. Wat wilden we bereiken? De Stadsregio Arnhem Nijmegen is een herkenbare, effectieve en efficiënte organisatie die samen met de twintig stadsregiogemeenten werkt aan vier belangrijke stadsregionale taken: Mobiliteit, ruimte, wonen en werken. Het zorgvuldig omgaan met de beperkte overheidsmiddelen is daarbij vanzelfsprekend het uitgangspunt. De stadsregio zal telkens opnieuw haar meerwaarde moeten aantonen. Daarbij geldt ook: onbekend maakt onbemind. De stadsregio zal zich moeten inspannen om niet alleen effecten te boeken, maar die ook zichtbaar te maken. De stadsregio werkt hieraan door; Versterking van de samenwerking met overheden en maatschappelijke organisaties en marktpartijen. Kernbegrippen zijn: flexibiliteit, tempo en transparantie; Vergroting van de efficiency van bestuurlijke en ambtelijke overlegstructuren; Afgestemde en vraaggerichte aanbieding van dienstverlening; Vergroten van het rendement en/of verlaging van kosten voor de gemeenten; Duidelijke profilering van de stadsregionale producten; Verbeteren van de interne en externe informatievoorziening onder andere met eigen communicatiemiddelen, maar vooral ook door het benutten van diverse media. 2. Wat hebben we bereikt? De doelen bij het programma Bestuur zijn vrij algemeen gesteld en daardoor moeilijk meetbaar. De vier taken van de stadsregio, mobiliteit, ruimte, wonen en weken, worden in nauw overleg met de gemeenten uitgevoerd. Zowel ambtelijk als bestuurlijk worden zaken besproken met vertegenwoordigers van de gemeenten. Vertegenwoordigers van de betrokken gemeenten, maar tevens van de provincie, het rijk en maatschappelijke organisaties, participeren in werkgroepen en stuurgroepen. De samenwerking met de provincie Gelderland krijgt bijvoorbeeld gestalte door de ondertekening van het samenwerkingsverband Openbaar Vervoer, maar ook door ambtelijke provinciale participatie in het concessieteam en anderzijds deelname van de stadsregio in de provinciale concessieteams Achterhoek en Rivierengebied. Op het beleidsterrein mobiliteit speelt verder nog het marketing programma ErvaarhetOV. Tevens wordt bezien of er met Gelderland een gezamenlijke investeringsagenda voor economie in de stadsregio kan worden opgezet. In de Stadsregioraad van 17 april 2008 is ingestemd met de inhoudelijke en financiële programmering voor het Regiocontract Op 25 april vond de officiële ondertekening plaats van het contract

8 3. Wat hebben we er voor gedaan? Branding van de regio. Onder de naam Arnhem Nijmegen Cool Region is een apart project opgezet, hetgeen heeft geresulteerd in een drietalige webportal. Bij het programma Werken wordt hier nader op ingegaan. In mei 2008 is ter verdere versterking en ondersteuning van de interne communicatie een light intranet geïntroduceerd. (Een delegatie van) het College van Bestuur heeft werkbezoeken gebracht aan bijna alle stadsregiogemeenten. De gemeenten die in 2008 niet zijn bezocht worden in het eerste kwartaal 2009 bezocht. Met de gemeente Nijmegen en de Duitse gemeenten Kranenburg en Kleve is opdracht gegeven voor een Verflechtungsstudie naar grensoverschrijdende activiteiten. De gemeenten Druten en West Maas en Waal hebben een verzoek tot toetreding tot de stadsregio ingediend. Wij hebben vervolgens Berenschot opdracht gegeven een nader onderzoek naar de effecten van toetreding te doen. Besluitvorming in de Stadsregioraad vindt in 2009 plaats. Het lidmaatschap van de VNG is met ingang van 2008 geëffectueerd. De voorzitter maakt deel uit van de commissie Nijpels die door de VNG is ingesteld om in beeld te brengen welke bijdrage de stadsregio s verlenen aan de maatschappelijke opgaven van de stedelijke gebieden. De stadsregio heeft zich formeel aangemeld voor de organisatie van het VNG congres. Als uitwerking van het proces van bestuurlijke vernieuwing worden de voorzitters van de commissies van advies benoemd vanuit de Stadsregioraad. De samenwerking met de overige stadsregio s en met name Twente is verder aangehaald. Er zijn 11 edities van het e-nieuws verschenen. Daarnaast is een extra E-card verschenen in december met een Kerst- en Nieuwjaarswens voor alle relaties. In totaal zijn 40 persberichten verzonden. 4. Wat hebben we niet gedaan? Wij zijn niet gaan deelnemen in Stadsregio TV. Wel is een relatie aangegaan met kanaal 13 voor het produceren en vertonen van een aantal specials over de stadsregiotaxi. De vertaling van onze website in het Engels is niet doorgegaan. Wel is Engelstalige en Duitstalige informatie beschikbaar op de webportal Cool Region. er is geen nader initiatief ontwikkeld om de gemeenteraden proactief te benaderen inzake de functie en activiteiten van de stadsregio. Overigens wordt door bestuurders of ambtenaren van de stadsregio op verzoek wel een toelichting gegeven in commissievergaderingen en raadsvergaderingen. Er zijn geen nadere gesprekken gevoerd met het WERV-gebied. 5. Wat heeft het gekost? Oorspronkelijke begroting 2008 Begroting 2008 na wijziging Werkelijk 2008 Lasten Baten Zie voor toelichting op de cijfers pagina

9 2.2 Programma Mobiliteit Algemeen In het Regionaal Plan, de Regionale Nota Mobiliteit en het Masterplan Openbaar Vervoer is gewerkt aan een strategische agenda voor mobiliteit. De belangrijkste mobiliteitsdoelstelling is een goede interne en externe bereikbaarheid van de regio. Hieraan wordt gewerkt door projecten en processen die een verbetering van het openbaar vervoer nastreven, noodzakelijke aanpassingen van de infrastructuur agenderen en uitvoeren en mobiliteitsmanagement bevorderen. Het brede programma mobiliteit kan onderscheiden worden in twee deelgebieden: openbaar vervoer; infrastructuur. Deze deelgebieden worden hieronder verder afzonderlijk behandeld. Daarnaast zijn op twee aanpalende gebieden: a. planning en monitoring en b. mobiliteitsmanagement en verkeersveiligheid concrete zaken opgepakt in Deze twee gebieden worden hierna kort toegelicht. a. Planning en monitoring Coördinatie met andere overheden De coördinatie met de gemeenten is verbeterd door de meer reguliere portefeuillehouders- en contactambtenarenoverleggen. Daarnaast zijn de gemeenten in vele projecten actief betrokken. Met het Rijk zijn afspraken gemaakt tijdens de landsdelige MIRT overleggen. In september heeft staatsecretaris Huizinga de stadsregio bezocht. Met de provincie is intensief contact geweest op vele dossiers en is een samenwerkingsverband gesloten op openbaar vervoer gebied. Met het SKVV (samenwerkende stadsregio s) is middels veelvuldig overleg de inbreng in het NMB afgestemd en kennis uitgewisseld op diverse deelgebieden. Er zijn drie Bestuurlijke Overleggen Mobiliteit geweest (BOM) waar naast de grote gemeenten, het Rijk, de provincie, en RWS ook de NS en ProRail zijn aangesloten. Tevens is de stadsregio betrokken geweest bij het opstellen van het Euregionaal Mobiliteitsplan (door de KvK) en het opstellen van de Mobiliteitsaanpak (door het Rijk). Coördinatie met bedrijfsleven Door het opstarten van Offensief Bereikbaarheid is de coördinatie met het bedrijfsleven verder verbeterd. Dit is vastgelegd in regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement. Er was en is overigens al regelmatig contact via diverse overleggen waaronder het GVVP (het Gelders Verkeer- en Vervoer Platform). Financiële planning De begrotingen en de MUM zijn tijdig opgesteld. Daarnaast zijn voor quick wins investeringsprogramma s opgesteld en is in februari 2008 door de Stadsregioraad de mobiliteitsfondsverordening vastgesteld Verkeersmodel Het verkeersmodel is in 2008 geactualiseerd en voor meerdere modaliteiten toepasbaar gemaakt

10 Monitoring en NDW De stadsregio is medekoploper bij het NDW (Nationale Databank Wegverkeergegevens). Tevens is gestart met de Reistijdenmonitor (een verplichting uit de Nota Mobiliteit) en is er met de provincie een monitorrapport opgesteld. Daarnaast zijn de volgende producten opgeleverd: - uitkomsten van de OV Klantenbarometer; - onderzoek Kwaliteit communicatiemiddelen, oplevering januari 2009; - monitoringsrapport Dynamische beleidsagenda in samenwerking met provincie. b. Mobiliteitsmanagement en verkeersveiligheid Offensief Bereikbaarheid In 2008 is gestart met een samenwerkingsverband tussen overheid en bedrijfsleven op het terrein van bereikbaarheid. Hiertoe is op 23 april het Pact van Lent gesloten. Doel is om gezamenlijk onorthodoxe en creatieve ideeën te lanceren om de files in de stadsregio te verminderen. De ideeën zijn uitgewerkt en vastgelegd in convenanten. Daarnaast is het Regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement door regionale overheid en bedrijfsleven ondertekend en op 8 september 2008, aangeboden aan de ministers van VROM en V&W. Tevens zijn er concrete voorstellen aan het Rijk gedaan en zijn de voorstellen voor Spitsmijden en Multimodale Reisinformatie onder voorwaarden goedgekeurd en is hier vanuit het Rijk ongeveer 11 miljoen Euro voor gereserveerd. VCC Oost Naast algemene taken op het gebied van mobiliteitsmanagement heeft het VCC Oost, ondersteund door de stadsregio, taken uitgevoerd bij onder andere Offensief Bereikbaarheid, Rondje Heyendaal en monitoring. Verkeersveiligheid De pilot Zet het op de Kaart is uitgevoerd. Daarnaast heeft de stadsregio het ROVG (Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid ondersteund gebaseerd op hun jaarprogramma) en specifieke projecten, zoals bromfietscursussen, ondersteund. Openbaar vervoer 1. Wat wilden we bereiken? Masterplan openbaar vervoer Doelstelling was processturing, bewustwording, strategische agenda en het opleveren van deelproducten. Beheer Concessies Eén van de belangrijkste taken van de stadsregio is het beheren en integraal verknopen van de verschillende openbaar vervoer concessies binnen de stadsregio. Het gaat daarbij om de concessies voor bus, stadsregiotaxi en de regionale spoorlijnen. Concessie Daar het Rijk geen uitstel van aanbesteding wilde geven is er besloten om het busvervoer voor een korte periode aan te besteden waarna vanaf 2013 een integrale concessie kan starten waar meer voorbereidingstijd voor nodig is

11 Concessie Doelstelling is om het openbaar vervoer en rechten voor ruimtelijke ontwikkelingen in één integrale concessie onder te brengen. Een multimodale concessie die gezamenlijk met ontwikkelrechten rondom knooppunten en ontwikkeling van infrastructuur wordt aanbesteed. Stadsregiotaxi Doelstelling is het bieden van Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) aan inwoners van de stadsregio. De huidige concessie loopt in 2009 af. Stadsregiorail Doel van Stadsregiorail is om meer reizigers, meer treinen en meer stations te verkrijgen. De ambitie daarbij is dat in de stadsregio met een frequentie van 4 x per uur gereden wordt. HOV as Arnhem Nijmegen Een van de pijlers van het masterplan Openbaar Vervoer zijn de HOV-assen. De eerste HOV-as die de stadsregio wil realiseren is de as tussen Arnhem en Nijmegen. Overige projecten openbaar vervoer Naast de concessies zijn er veel projecten die bijdragen aan een goed functionerend openbaar vervoer in de stadsregio. Deze projecten zoals DRIS, haltetoegankelijkheid en Waalsprinter worden hieronder nader toegelicht. 2. Wat hebben we bereikt? Masterplan Openbaar Vervoer Het Masterplan Openbaar Vervoer is in februari vastgesteld door de Stadsregioraad. Het Openbaar Vervoer Manifest is gereed, maar nog niet ondertekend. Streven is de ondertekening in mei 2009 te laten plaats vinden. Er is een visie op vanzelfsprekend openbaar vervoer opgesteld. Deze heeft geleid tot een paragraaf in de specificatie openbaar vervoer concessie 2010 en een richtinggevend document voor de dialoog van de concessie Er is een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van openbaar vervoer gesloten met de provincie Gelderland. Nieuwe concessies en concessiebeheer Het dagelijks beheer van de busconcessies (KAN Noord en KAN Zuid) en de stadsregiotaxi is uitgevoerd. Bij de stadsregiotaxi is naast het dagelijks beheer van de concessie het verbeterplan in uitvoering (onder andere: opleidingen voor chauffeurs, informatieverbetering, belettering van de taxi s en realisatie van het Taxipoint bij UMC St Radboud). Realisatie van buurtbusprojecten in Wijchen, Groesbeek, Renkum en extra buurtbus in Rijnwaarden. Realisatie nieuwe lijn 44 IJsseloord II. Er is een toezegging van ruim 8 miljoen gekregen van het Rijk voor het uitvoeren van de projecten Rijn- Waalsprinter en de IJsselsprinter. Ondersteuning is gegeven bij het project gratis OV 65+ Nijmegen. Onze eerste inzet was de concessie voor het openbaar busvervoer, die afloopt in 2010, te verlengen tot 2013 zodat een integrale concessie voor trein

12 en bus kan worden vergeven. De minister van Verkeer en Waterstaat heeft ons verlengingsverzoek afgewezen. Vervolgens hebben wij ons gericht op een concessie voor het busvervoer van 2010 tot Het programma van eisen voor deze concessie is in december in de Stadsregioraad behandeld, met als belangrijk onderdeel de keuze voor aardgasbussen in de stad Nijmegen. Tevens zijn we gestart met de voorbereidingen voor de multimodale concessie Onder andere zijn de volgende activiteiten uitgevoerd en producten opgeleverd: marktanalyse knooppunten, profielenboekjes per gemeente, argumenten voor een gecombineerde concessie, adviesrapport stadsregiotaxi, (inter-)nationale verkenning ambities, juridisch advies over aanbesteden ontwikkelrechten, juridisch advies ontheffing duur concessie, basis van het financieel model en presentatie aan stakeholders. Samen met de provincie Gelderland zijn de lopende treinconcessies tot 2013 verlengd. Stadsregiorail De uitvoering van station Mook Molenhoek is gestart en voor de stations Zevenaar oost, Westervoort, Elst en Goffert lopen de studies. Er is een samenwerkingovereenkomst met ProRail opgesteld en de samenwerking is aanzienlijk verbeterd. Er is ondersteuning verleend aan Nijmegen bij de studies voor station Lent. De frequentie van 4 x per uur is voor het traject Arnhem Nijmegen en voor het traject Arnhem - Doetinchem gerealiseerd. HOV as Arnhem Nijmegen De verkenning naar de HOV-as Arnhem Nijmegen is gestart. Voor het eerste gedeelte van Heyendaal naar Bemmel is een schetsontwerp gemaakt en de vervoerspanning tussen het middengebied en Arnhem en Nijmegen is in kaart gebracht. Overige projecten openbaar vervoer Dynamisch Reizigers Informatie Systeem (DRIS) Het DRIS voorziet de reiziger van actuele reisinformatie over het openbaar vervoer. Voor het DRIS zijn contracten afgesloten met ARS Traffic & Transport Technology. Er is een contract afgesloten met de Openbaar Vervoer Reisinformatiegroep (9292) voor het verzamelen en bundelen van de vereiste data. In de bussen is het DRIS systeem reeds aanwezig. Waalsprinter De Waalsprinter is gecontinueerd en het concept verder verbeterd en uitgebreid. Haltetoegankelijkheid In 2008 is gestart met het verbeteren van de haltetoegankelijkheid van de geplande haltes. Voor 2008 is 75% aangepast. OV chipkaart De voorbereidingen voor de invoer van de chipkaart waren in volle gang. Vanuit de stadsregio zijn er initiatieven genomen om gezamenlijke met de overige decentrale overheden meer grip op het systeem te krijgen

13 Roetdeeltjes De stadsregio heeft in 2007 voor het wagenpark van NOVIO en Connexxion subsidie aangevraagd voor het aanbrengen van roetfilters. De vervoerbedrijven hebben de roetfilters geplaatst. Innovatieproject Heyendaal De haltes, looproutes en informatie over OV in de gebouwen bij Heyendaal worden verbeterd. 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Masterplan openbaar vervoer Programmamanagement is uitgevoerd. Concessiesbeheer Voor het concessiebeheer zijn onder andere de volgende taken uitgevoerd: dagelijks beheer; contacten met ministerie over verlenging concessie; deelname aan campagne ErvaarhetOV Gelderland; deelname platform Sociale Veiligheid Arnhem Winterswijk; deelname aan actie 125 jaar spoor Tiel Arnhem. Concessie Het PvE is opgesteld en ter inspraak voorgelegd. Concessie De voorbereidingen voor de aanbesteding zijn in juni 2008 gestart. Insteek is dat de aanbesteding door een concurrentiegerichte dialoog zal worden voorbereid. Omdat dit de eerste keer is dat een dergelijke integrale concessie wordt verleend, is veel overleg gevoerd met gemeenten en stakeholders. Stadsregiotaxi Voor de stadsregiotaxi zijn de volgende werkzaamheden verricht: er is een verbeterplan opgesteld dat wordt uitgevoerd en er is een toegankelijke website Stadsregiotaxi gemaakt; er is gestart met de voorbereiding van een nieuwe aanbesteding; onder andere met een denktank wordt bezien in hoeverre WMO geïndiceerden in het CVV systeem kunnen participeren. Stadsregiorail De realisatie van station Mook Molenhoek is verder uitgewerkt. Opening van het station staat gepland voor mei De planstudie voor station Westervoort is gestart. De planstudie spoorzone Elst is verder ontwikkeld en wordt begin 2009 afgerond. de verkenningen van Nijmegen Goffert en Zevenaar Oost zijn opgeleverd. HOV as Arnhem Nijmegen Er is een projectorganisatie opgezet om de HOV-as Arnhem Nijmegen uit te werken

14 Overige OV projecten Dynamisch Reizigers Informatie Systeem (DRIS) Het DRIS voorziet de reiziger van actuele reisinformatie over het openbaar vervoer. Er is een bestek opgesteld voor de aanbesteding en er is aanbesteed. Voorgesteld is de beheerorganisatie onder te brengen bij de verkeerscentrale van de gemeente Nijmegen. Op dit moment vinden gesprekken plaats over de voorwaarden. Waalsprinter Er worden plannen uitgewerkt om de Waalsprinter voort te zetten van 11 juli 2009 tot 13 december Gelijktijdig hiermee worden, in het kader van de grootschalige werkzaamheden aan de Prins Mauritssingel (A325), plannen ontwikkeld voor uitbreiding van de busbediening naar Nijmegen voor dezelfde periode. In de aanbesteding 2010 is opgenomen dat de Waalsprinter per 13 december 2009 wordt geïntegreerd in de reguliere dienstregeling. Haltetoegankelijkheid In november 2006 is bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat het halteplan voor de stadsregio ingediend. De stadsregio geeft daarin aan dat in de periode tot 2014 in totaal 869 haltes toegankelijk worden gemaakt. In die periode worden door de gemeenten in samenwerking met de stadsregio 567 haltes toegankelijk gemaakt. De provincie maakt in de stadsregio 100 haltes toegankelijk. Met de 202 haltes die nu reeds toegankelijk zijn voldoen wij aan de taakstelling van 869 toegankelijke haltes. OV chipkaart In 2007 gingen wij nog uit van invoering van de OV chipkaart in Als gevolg van landelijke ontwikkelingen als het kraken van de chipkaart en een gewijzigde opstelling bij de vervoerders is met de samenwerkingspartners in de regio Oost besloten om de invoering uit te stellen. Met de vervoerders wordt gesproken over een uitgewerkt tarievenplan dat, na consultatie van de consumentenorganisaties, door ons College kan worden vastgesteld. Roetdeeltjes In 2007 heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat een Uitkeringsregeling voor voorzieningen die de uitstoot van roetdeeltjes van OV bussen verminderen vastgesteld. Doelstelling is dat bussen die worden ingezet in het openbaar vervoer minder roetdeeltjes uitstoten. De stadsregio heeft in 2007 voor het wagenpark van NOVIO en Connexxion subsidie aangevraagd voor het aanbrengen van roetfilters. De vervoerbedrijven hebben de roetfilters aangebracht. Het laatste deel van de subsidieaanvraag is in 2008 afgewikkeld. Innovatieproject Heyendaal Projectmanagement is uitgevoerd

15 Infrastructuur 1. Wat wilden we bereiken? Grote infraprojecten In 2003 en 2004 is de gezamenlijke prioritering van de Grote Infrastructuur vastgesteld. De partners: provincie Gelderland., steden Arnhem en Nijmegen en de stadsregio kozen daarbij gezamenlijk voor de volgende projecten: - stadsbrug Nijmegen; - doortrekking A15; - doorstroming A325; - verbreding A12 en A50. Daarnaast wordt door de stadsregio een snelle uitvoering van Sporen in Arnhem en Arnhem CS ondersteund. Met deze projecten moet met name de externe bereikbaarheid van de stadsregio vergroot worden. Gemeentelijke BDU projecten Een gedeelte van de BDU gelden wordt in gezet voor gemeentelijke projecten met een regionaal belang. Met de spelregels van de mobiliteitsfondsverordening worden de voorgestelde projecten afgewogen. Het doel is deze BDU gelden zo effectief mogelijk in te zetten voor de bereikbaarheid van de regio. Quick Wins 2006 en 2007 In 2006 en 2007 zijn er Quick Wins door het Rijk aan de stadsregio toegekend. Het doel is nu deze toegekende Quick Wins tijdig te realiseren. Regionaal fietsnetwerk Om het gebruik van de fiets te stimuleren en daarmee de druk op het wegennet te verminderen wordt er gestreefd naar een goed regionaal fietsnetwerk, zowel utilitair als recreatief. Binnenvaart en Goederenvervoer Om de afwikkeling van het goederenvervoer en specifiek ook de binnenvaart zo goed mogelijk te accommoderen, wilde de stadsregio hier een visie op ontwikkelen met concrete ontwikkelingsmogelijkheden, ook omdat hier financiering van het Rijk mogelijk door zou worden. BBKAN/SLIM Om de doorstroming van het verkeer op het huidige regionale hoofdwegennet te verbeteren, zijn samen met de 22 wegbeheerders ruim 130 maatregelen uitgewerkt. Doel is deze voor 2010 te realiseren. Tevens wordt er na 2010 gestreefd dit voort te zetten en te verbreden met het programma SLIM. Studies Samen met de andere overheden en in overleg met het bedrijfsleven voert de stadsregio specifieke studies uit om de bereikbaarheid van de stadsregio te verbeteren

16 2. Wat hebben we bereikt? Grote infraprojecten De stadsregio is actief betrokken bij de begeleidingsgroepen van de grote infrastructuur projecten zoals de stadsbrug Nijmegen, A50 en A12 verbreding, doortrekking A15 en sporen in Arnhem. Daarnaast wordt Arnhem CS financieel gesteund. Voor de doortrekking A15 is samen met de betrokken gemeenten een gedragen gebiedsvisie opgesteld. Gemeentelijke BDU projecten De gelden in 2008 beschikbaar voor gemeentelijke BDU projecten zijn bestemd. Er zijn beschikkingen en eindafrekeningen opgesteld voor BDU projecten uit voorgaande jaren. Onder andere de volgende gemeentelijke BDU projecten zijn in 2008 afgerond: - kruispunt Larensteinseweg-Waterstraat (Rheden); - kruispunt Larensteinseweg-Waterstraat (Arnhem); - busbaan Westeraam (Overbetuwe); - spoorwegonderdoorgang Horsterstraat (Arnhem); - Kronenburgsingel /Kronenburgdijk (Arnhem); - fietspad Ketelhuis (Arnhem); - Eimersingel oost (Arnhem); - drietal fietsoversteken (Rijnwaarden); - fietspad Neerboscheweg (Nijmegen). Quick Wins 2006 en 2007 Van de Quick Wins zijn de volgende projecten afgerond: - bikedispensers in Arnhem Zuid en Nijmegen Lent; - uitbreiding P+R terrein Zevenaar; - fietspad Kanaaldijk Nijmegen; - Waalsprinter; - fietsprojecten in Arnhem. Nog in uitvoering zijn de volgende projecten: - implementatie DRIS; - Rondje Heyendaal; - P+R station Molenhoek. Een aantal projecten zoals P+R Elst moet nog opgestart worden. Regionaal fietsnetwerk Er is een studie gestart naar de snelfietsroute Arnhem Nijmegen. Het stadsregiodekkende fietsknooppunten systeem is aanbesteed en de eerste borden zijn geproduceerd. Binnenvaart en goederenvervoer In 2008 is het Kwaliteitsnetgoederenvervoer Oost Nederland afgerond en is de netwerkanalyse binnenvaart opgesteld. Op basis hiervan is er een toezegging van het Rijk gekomen van 2 miljoen voor de containerterminal in Nijmegen. BBKAN/SLIM Een groot aantal maatregelen van BBKAN is uitgevoerd, in uitvoering of in voorbereiding (ruim 90%) De opzet voor SLIM is vastgesteld en er is extra financiering van ruim 25 miljoen toegezegd door het Rijk voor BBKAN en SLIM projecten

17 Studies De gebiedsvisie A15 en de studie Groesbeek A73 zijn afgerond. Studies naar de bereikbaarheid Arnhem Noordwest en Renkum (inclusief de Oortjes bij de A12) en de afslag 38 (aansluiting Elst) op de A15 zijn gestart. 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Grote infraprojecten Door het projectbureau ViA15, een samenwerkingsverband tussen Rijkswaterstaat, provincie Gelderland en de stadsregio, is hard gewerkt aan de planstudie. Op dit moment wordt gewacht op het verschijnen van de richtlijnen MER. Als deze richtlijnen in maart verschijnen, kan de planstudie verder opgepakt worden. De gemeente Nijmegen werkt aan de verdere concretisering van de stadsbrug. De stadsregio is betrokken bij de planvorming rond de rijkswegen en sporen in Arnhem. Gemeentelijke BDU projecten De ingediende projecten zijn tegen elkaar afgewogen en er is een beslissing voorbereid. Daarnaast zijn beschikkingen en toegezegde reserveringen afgegeven en zijn gemeenten begeleid bij het indienen en administratief afronden van de projecten. Quick Wins 2006 en 2007 Er vindt administratieve ondersteuning plaats bij het afronden van de Quick Wins. Daarnaast is bekeken en besproken met het Rijk welke aanpassingen er gemaakt konden worden om toegezegde budgetten geheel te gebruiken. Regionaal fietsnetwerk Bij realisatie van de fietspaden Wijchen Beuningen, Ewijk Winssen en Winssen Deest wordt subsidie verstrekt. Er is een tracé voor de snelfietsroute Arnhem Nijmegen vastgesteld. Dit proces is bijzonder gezien de samenwerking met de Fietsersbond die een belangrijke initiator was. Binnenvaart en Goederenvervoer Begin 2008 is de studie Kwaliteitsnetgoederenvervoer opgeleverd. In het kader van de Quick Wins binnenhavens en vaarwegen is in 2008 gewerkt aan een netwerkanalyse binnenvaart. Tevens is een MKBA uitgevoerd voor het project uitbreiding laad/loskade BCTN Nijmegen. BBKAN/SLIM Her BBKAN projectmanagement is uitgevoerd. De opzet van SLIM is gemaakt en een voorstel met ruim 60 concreet uitgewerkte maatregelen is uitgewerkt. Studies Samen met onze partners zijn studies opgestart en uitgevoerd

18 Wat hebben we niet gedaan Algemeen Door een aantal ontwikkelingen op nationaal niveau, zoals de uitwerking van de Mobiliteitsaanpak in actieprogramma s, het niet goedkeuren van de concessieverlenging voor de bussen en de mogelijkheid voor financiering van binnenhavens en mobiliteitsmanagement en door verzoeken vanuit de regio, zoals uitwerking van de HOV-as en de snelfietsroute, heeft de sector meer opgepakt dan gepland was. Tevens is er extra aandacht besteed aan het updaten van de monitoring en het verkeersmodel. Dit alles had ook tot gevolg dat een aantal deelprogramma s iets minder aandacht hebben gekregen dan was voorzien. Openbaar vervoer Stadsregiorail ligt achter op het schema dat voorzien was. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met de samenwerking met ProRail. Momenteel wordt de scope gezamenlijk bekeken en is een samenwerkingovereenkomst tussen ProRail en de stadsregio in de maak. Hiermee hoopt de stadsregio weer vaart in het proces te krijgen. Infrastructuur In algemene zin geldt dat voor de grote wegwerkzaamheden en -projecten de uitspraak van de Raad van State (RvS) voor het project A4 Burgerveen-Leiden in juli 2007 rondom de luchtkwaliteit heeft geleid tot vertraging. Eén van de consequenties van de uitspraak van de RvS was dat een goede gebiedsafbakening voor het luchtonderzoek ontbrak. Sindsdien is er landelijk hard gewerkt aan een methode voor gebiedsafbakening. Nu er een methode voor gebiedsafbakening is vastgesteld, kan men op dit punt weer verder met de projecten. Daarnaast zijn een aantal wegenstudies, zoals rondweg Malden en aansluiting N224-A50, nog niet opgepakt. Dit kwam met name omdat andere partijen uitstelden of er nog geen overeenstemming was over de scope. Hier wordt nu aan gewerkt, zodat in 2009 de wegenstudies verder kunnen worden opgepakt. 4. Wat heeft het gekost? Oorspronkelijke begroting 2008 Begroting 2008 na wijziging Werkelijk 2008 Lasten Baten Zie voor toelichting op de cijfers pagina

19 2.3 Programma Werken 1. Wat wilden we bereiken? In 2007 is de Stadsregionale Agenda Economie vastgesteld. Voor 2008 werd ingezet op 6 strategische prioriteiten: versterken innovatieklimaat verbeteren aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs stimuleren regionale acquisitie en branding segmentatie bedrijventerreinen ruimte bieden voor verdere ontwikkeling detailhandel EU agenda en kantoor Brussel. 2. Wat hebben we bereikt? De economische agenda is nader uitgewerkt in nauwe samenwerking met Kamer van Koophandel, MKB en VNO NCW en verder geconcretiseerd in een uitvoeringsprogramma. In het uitvoeringsprogramma, dat is vastgesteld in de Stadsregioraad van 19 februari 2009, is per doelstelling aangegeven welke acties in de periode 2009 tot en met 2011 op stapel staan, wat al in gang gezet is door de partners en wat de stadsregio zelf gaat doen. De Stadsregioraad heeft besloten dat er een tijdelijke taskforce wordt ingesteld die regionale acquisitie verder uitwerkt. In 2008 ging de internationale webportal voor de regio online. 3. Wat hebben we ervoor gedaan? Versterken innovatieklimaat Samen met partners is een regionaal innovatieonderzoek uitgevoerd door de HAN, Het onderzoek, met daarin in de praktijk bruikbare voorstellen wordt begin 2009 afgerond. Verbeteren aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs B4You is doorontwikkeld tot een regioarrangement / programma met 6 topprioriteiten en een eigen bestuursstructuur. Op 16 april 2008 hebben 21 partners het B4You regioarrangement ondertekend. De stadsregio vervult de projectleiding voor topproject 6 : aantrekkelijk vestigingsklimaat. In 2008 is een plan van aanpak gemaakt voor een verleidingstool bèta studies op Cool Region, zijn profielen van vier high tech werklocaties op Cool Region gemaakt, is een regionaal behoefteonderzoek onder expats gedaan en is onderzocht welke mogelijkheden er zijn om Arnhem Business School te verbeteren. Ten behoeve van het Nationaal Platform Bèta Techniek wordt een monitoring uitgevoerd. Stimuleren regionale acquisitie en branding Op 20 februari 2008 is de campagne Arnhem Nijmegen Cool Region gepresenteerd. De website is in de loop van het jaar verder uitgebouwd. Met de gemeente Arnhem is geparticipeerd in de internationale tentoonstelling van Victor & Rolf in Londen en de designbeurs BODW in Hong Kong. Voor het relatieprogramma rondom de tentoonstelling van Victor & Rolf is het Engelstalige bookazine Arts meets Science geproduceerd en zowel in de regio als nationaal en internationaal verspreid

20 Er is een begin gemaakt met de uitwerking van een brandingcampagne. Segmentatie bedrijventerreinen Er is een workshop gehouden om met ondernemers en gemeenten de problemen en kansen van herstructurering te inventariseren. In een portefeuillehoudersoverleg is gekozen voor een uitwerking op subregionaal niveau. Ruimte bieden voor verdere ontwikkeling detailhandel A-325 zone In voorgaande jaren zijn met de gemeenten afspraken gemaakt over locaties die in aanmerking komen voor vestiging van bovenlokale winkel- en vrijetijdsvoorzieningen. De locatie Aamse Poort is inmiddels bestemd voor detailhandel in de branche tuin en buitenleven. Er is een inventarisatieronde geweest over de herijking van het regionale detailhandelsbeleid, dit wordt in 2009 voortgezet. Er is een start gemaakt met het, ambtelijk, adviesteam detailhandel. EU agenda en kantoor Brussel Op 30 oktober 2008 is een zogenaamde Europadag gehouden. Op dezelfde dag heeft de Stadsregioraad ingestemd met het voorstel om: Het Brussels steunpunt te continueren met in 2012 een nieuw beslismoment De agenda van het Brussels steunpunt te focussen op de Economische agenda van de stadsregio. De overige taken te continueren. In 2008 heeft een eerste bestuurlijke conferentie plaatsgevonden in Brussel met de bestuurders van de samenwerkende regio s. Daarna twee ambtelijke conferenties met secretarissen van de regio s Twente en de stadsregio, plus gemeentesecretarissen van de grootste gemeenten. Twee Europa lunches in de regio met bestuurders van de gemeenten. Eén trainee is in 2008 ingezet ten behoeve van het kantoor Brussel. 4. Wat hebben we niet gedaan? Regionale acquisitie Er is geen onderzoek verricht naar de acquisitie inspanning top 100 van zakelijke dienstverleners Er is geen onderzoek ingesteld naar een stimuleringsbudget voor marketing initiatieven. Bedrijventerreinen Het bedrijventerreinenbeleid is nog niet zover ontwikkeld dat al een visie over de inzet van instrumenten kon worden opgesteld. Dit volgt in Wat heeft het gekost? Oorspronkelijke begroting 2008 Begroting 2008 na wijziging Werkelijk 2008 Lasten Baten Zie voor toelichting op de cijfers pagina

21 2.4 Programma Ruimte 1. Wat wilden we bereiken? Centrale doelstelling voor de ruimtelijk economische ontwikkeling van de stadsregio is het versterken van de kwaliteiten van de regio om bedrijven en inwoners te binden aan de regio en deze een aantrekkelijk alternatief te laten zijn voor vestiging van nieuwe bedrijven in de concurrentieslag tussen stedelijke regio's. In het Regionaal Plan Stadsregio Arnhem Nijmegen zijn de sturingsfilosofie, de bestuurlijke prioriteiten, de visie op de ontwikkeling van de regio, doorvertaald in projecten, en in een beleidskader vastgelegd. Naast het afmaken van al voorbereide plannen is transformatie als middel ingezet om de ruimtelijke kwaliteit van de regio te vergroten. De visie op de ontwikkeling van de regio is in het plan in 4 thema s verder uitgewerkt: 1. Werken en bereikbaarheid 2. Vervoer en knooppunten 3. Landschap en recreatie 4. Wonen in stad en land 2. Wat hebben we bereikt? Het realiseren van de hiervoor genoemde doelstelling vraagt een voortdurende inspanning. In 2008 zijn verschillende projecten en processen gestart om hieraan bij te dragen. Concreet is een beperkt aantal zaken afgerond. Er is een bestuursovereenkomst gesloten voor Park Lingezegen. Met het tekenen van een intentieverklaring is de discussie over herstructurering glastuinbouw Huissen-Angeren afgerond en is een start gemaakt met de uitvoering. Met het Nirov is een brochure gemaakt over de mogelijkheden om als stadsregio in te spelen op de gevolgen van de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening, die met ingang van 1 juli 2008 van kracht werd. 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Ontwikkeling landschap en recreatie Regionaal groenproject de Woerdt. De stadsregio is budgethouder voor de rijksbijdrage voor dit project. De gemeente Lingewaard is bezig met grondverwerving en inrichting. Het project De Woerdt is inmiddels opgenomen als onderdeel van het Park Lingezegen. Recreatief routenetwerk Het jaar 2008 heeft in het teken gestaan van de voorbereidingen voor het aanleggen van het netwerk. Na een Europese aanbesteding is een contract afgesloten tussen de stadsregio en Brimos. De tweede helft van 2008 heeft in het teken gestaan van de productie van alle materialen waarbij tevens de basis van het netwerk is geplaatst. Afronding vindt plaats in het eerste kwartaal van Ook is met de aangrenzende regio's afstemming over integratie van bestaande netwerken en nog aan te leggen netwerken. Met RBT KAN is een actieplan opgesteld voor een campagne "lekker fietsen". Met het routebureau i.o. zijn afspraken gemaakt over beheer en onderhoud

22 Identiteit kleine kernen De gemeenten zijn, met de dorpsraden van Laag Soeren, Overasselt en Valburg, bezig met de verdere concretisering en uitvoering van de projecten. Ontwikkelen van cultuurhistorische hotspots In het Regionaal Plan is een inventarisatie gemaakt van de belangrijkste cultuurhistorische hotspots. In 2008 is gestart met een masterplan Dijk en Kolk, gericht op de riviergeschiedenis. De stadsregio levert in het kader van het ontwikkelingsprogramma Limes een bijdrage aan de Romeinse Limes Alliantie. In samenwerking met de provincie Gelderland en het projectbureau Belvedère wordt gewerkt aan een uitvoeringsprogramma voor het Masterplan Limes. Nadere uitwerkingen van beleid In de begroting 2008 is een aantal uitwerkingen van het Regionaal Plan genoemd. Het beleid vrijkomende agrarische bebouwing was reeds eind 2007 vastgesteld Voor wat betreft de groene wiggen Veluwezoom wordt overlegd met de gemeente Rheden. De uitwerking gebiedsvisie westelijke Ooypolder is opgepakt door de gemeenten Nijmegen en Ubbergen. De gemeente Beuningen heeft een hoogwaardige visie opgesteld als zoekzonde landschapsontwikkeling (gebied tussen van Heemstraweg rivier). Op verzoek van het ministerie van VROM werken wij aan een toekomstvisie 2040 voor de stadsregio. 4. Wat hebben we in 2008 niet gedaan? In 2007 is een Regionaal Ontwikkelingsprogramma opgesteld dat de strategische agenda bevat van de stadsregio. De geplande actualisatie van het ROP heeft niet plaatsgevonden. Wel is een position paper Sterk in samenwerking opgesteld t.b.v. onderhandelingen regiocontract en EFRO. Tevens is de uitvoering overgangszones stad-land niet opgepakt. Luchtkwaliteit 1. Wat wilden we bereiken? Binnen het programma ruimte wordt apart aandacht besteed aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. Onder de naam Eureka zijn 5 luchtkwaliteitsprogramma s vastgesteld, te weten: - Hydra: transitie via aardgas, biogas naar elektrisch en waterstof; - Terra: vervoersmanagement, stedelijke distributie en doorstroming; - Flora: groene maatregelen; - Eolus: maatregelen aan puntbronnen; - Argus: regel en meetstrategie (monitoring). 2. Wat hebben we bereikt? Hydra: ondertekening intentieovereenkomst schone en duurzame brandstoffen door 11 gemeenten; door middel van wagenparkscans stimuleren van rijden op aardgas door 10 gemeenten; met 6 gemeenten stimuleren bij bedrijven van rijden op aardgas;

23 stadsbussen Nijmegen op aardgas/ biogas,inclusief vulpunt; stimuleren van rijden op aardgas bij stadsregiotaxibedrijven; in twee gemeenten stimuleren biomassa/ -gas; project van 4 bussen in Arnhem op waterstof, inclusief vulpunt; campagne elektrische scooters. Terra: werkgroep met bedrijfsleven stadsregionale stedelijke distributie heeft 4 concrete projecten geformuleerd die verder worden uitgewerkt; werkgroep duurzame logistiek heeft verschillende doorstromingsmaatregelen voorgesteld die via BBKAN zijn uitgevoerd. Flora: meetproef A50 De proef moet aantonen of groen langs de snelweg helpt om de luchtkwaliteit te verbeteren. Rapportage meetproef is bijna afgerond. Europees project Future Cities betreffende luchtkwaliteit en opwarming stedelijk gebied opgezet. Wordt nu verder uitgewerkt. Voorstel fijn stof problematiek bedrijfsterrein Looveer in concept gereed. Eolus projectgroep is gestart met onderzoek naar belangrijkste luchtvervuilende puntbronnen en te nemen maatregelen. In concreto wordt nu gewerkt aan intensieve veehouderij en houtkachels. In het programma Argus kunnen nog geen resultaten worden aangegeven. Voor het Eureka programma is in totaal bijna 10 miljoen subsidie toegezegd door het rijk en de provincie. 5. Wat heeft het gekost? Oorspronkelijke begroting 2008 Begroting 2008 na wijziging Werkelijk 2008 Lasten Baten Zie voor toelichting op de cijfers pagina

24 - 24 -

25 2.5 Programma Wonen 1. Wat wilden we bereiken? Doelstelling van dit programma was het versnellen van de woningbouwproductie opdat uiterlijk 31 december woningen gerealiseerd zijn. 2. Wat hebben we bereikt? De woningbouwproductie is mede door de inzet van het Project Tempo KAN! aanzienlijk versneld. De beoogde productie van woningen uiterlijk 31 december 2009 wordt echter pas medio 2010 gerealiseerd. De inspanningen om betaalbaar bouwen te realiseren hebben hun vruchten afgeworpen. Gemiddeld genomen realiseren de gemeenten de afgesproken percentages. Arnhem, Doesburg en Nijmegen 35% in het betaalbare segment, de overige gemeenten 50%. 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Tempo KAN In 2008 zijn de volgende activiteiten verricht: Vier bezoekrondes, ambtelijke monitorgesprekken, bij gemeenten waarvan twee in aanwezigheid van bestuurders; Twee maal een voorspellende monitor uitgebracht ten behoeve van het portefeuillehoudersoverleg en éénmaal een factsheet betaalbaar bouwen; Mediation georganiseerd tussen een gemeente en een woningbouwcorporatie over grondprijzen; Voorzitterschap bij snelkookpansessies bij stagnatie van projecten; Organisatie van 5 themabijeenkomsten, waarvan één masterclass. De bijeenkomsten worden bezocht door vertegenwoordigers van gemeenten, corporaties, projectontwikkelaars, makelaars en soms gemeenteraadsleden. Voor de tweede keer is de leergang, Bouwen regisseren georganiseerd in samenwerking met de KR8 corporaties. Voor 4 gemeenten is een expertmeeting gehouden over Europese aanbesteding en staatssteun Subsidie verstrekt op basis van de Subsidieverordening Woningbouw KAN Regionale Huisvestingsverordening Stadsregio Arnhem Nijmegen 2007 Consequenties voor de woonruimteverdeling door de inwerkingtreding van de verordening worden regelmatig besproken met gemeenteambtenaren en corporatiemedewerkers. Op landelijk niveau is meegewerkt aan de voorbereiding van de nieuwe Huisvestingswet. Statushouders In 2008 is wederom geprobeerd de taakstelling voor de stadsregio, naar rato verdeeld over de 20 gemeenten, verder in te vullen. Nog steeds zijn er gemeenten die achterblijven bij de afgesproken taakstelling. Ook in 2008 heeft de stadsregio per saldo haar taakstelling gehaald. Verstedelijkingsafspraken Zowel bestuurlijk als ambtelijk wordt gewerkt aan nieuwe verstedelijkingsafspraken

26 Het ministerie van VROM heeft in mei 2008 aangegeven dat de minister in het najaar van 2009 nieuwe Verstedelijkingsafspraken wil maken. Aan de stadsregio s is gevraagd om in een gebiedsdocument aan te geven hoe de woningmarkt er in uit zal zien, maar vooral ook welke consequenties de woningbouwopgaven hebben voor andere functies in de regio, zoals openbaar vervoer en infrastructuur, groen, economische ontwikkelingen, milieu etc. Wij hebben de minister in november jl. een globale en hoofdzakelijk kwalitatieve analyse van de woningmarkt in onze regio gegeven en de belangrijkste ontwikkelingen en knelpunten geschetst. In de brief hebben wij tevens aangegeven dat, in samenwerking met de 20 gemeenten de analyse, ontwikkelingen en knelpunten verder aangescherpt en onderbouwd zullen worden. Aan de gemeenten is gevraagd voor 1 april 2009 een ruimtelijk toekomstbeeld te geven waarbij wordt ingegaan op de lokale woningmarkt en de belangrijkste ruimtelijke, economische en infrastructurele projecten binnen de gemeente. De gemeentelijke plannen worden beoordeeld door een onafhankelijke adviescommissie Regionale Verstedelijkingsopgaven, onder voorzitterschap van Sander van Bodegraven. Overig wonen Op verzoek van de gemeenten is het intergemeentelijk platform wonen opnieuw opgezet. In dit platform wordt kennis en ervaring uitgewisseld tussen gemeenteambtenaren en regio ambtenaren. 4. Wat heeft het gekost? Oorspronkelijke begroting 2008 Begroting 2008 na wijziging Werkelijk 2008 Lasten Baten Zie voor een toelichting op de cijfers pagina

27 3. Paragrafen In dit hoofdstuk zijn de volgende, voor de stadsregio van toepassing zijnde paragrafen opgenomen: weerstandsvermogen; financiering; bedrijfsvoering; verbonden partijen; De paragrafen onderhoud kapitaalgoederen, lokale heffingen en grondbeleid zijn voor de stadsregio niet van toepassing. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen kan worden gedefinieerd als het vermogen van de stadsregio om financiële tegenvallers te kunnen opvangen zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering. Het weerstandsvermogen is de relatie tussen het geheel van financiële reserves en alle risico s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen. Het is van belang onderscheid te maken tussen enerzijds de risico s, die zijn gerelateerd aan de programmatische ambities en anderzijds de risico s, die verbonden zijn met de stadsregio als werkorganisatie. Financiële reserves Vanaf de start van het KAN, in 1995, is afgesproken dat er geen algemene reserves zullen worden opgebouwd. Dit is ook niet gebeurd (ultimo 2008 staat slechts 303 als algemene reserve gepresteerd, hetgeen een afronding is van de resultaatbestemming). Consequentie is wel dat er geen incidentele weerstandscapaciteit is en dat de risico s van onverwachte financiële tegenvallers, die tot een nadelig exploitatiesaldo leiden, uiteindelijk voor rekening van de deelnemers, dus de gemeenten, komen. Een belangrijke bron van inkomsten voor de stadsregio is de bijdrage per inwoner die wij van de deelnemende gemeenten ontvangen. De hoogte van deze bijdrage wordt jaarlijks bij het vaststellen van de begroting door de Stadsregioraad vastgesteld en conform artikel 39 van de gemeenschappelijke regeling wordt in de rekening het door elk van de deelnemende gemeenten over het desbetreffende dienstjaar werkelijk verschuldigde bedrag opgenomen. In theorie kent deze bijdrage per inwoner geen limiet, omdat de kosten van samenwerkingsverbanden voor de gemeentebegroting als verplichte uitgaven gelden. In de praktijk is het beleid er op gericht de bijdrage van de gemeenten zo laag mogelijk te houden, zoals ook blijkt uit het bevriezen van de bijdrage, vanaf 2004 op 3,15 per inwoner. Er heeft eveneens geen prijsindexatie plaatsgevonden. Deze bijdrage van 3,15 per inwoner is in 2008 te laag om de kosten van bedrijfsvoering en de totale kosten van de programma s Bestuur, Werken, Wonen en Ruimte te financieren. Als gevolg van het voordelige renteresultaat hoeft desalniettemin voor 2008 geen extra bijdrage per inwoner gevraagd te worden

28 Risico s De financiële risico s die gerelateerd zijn aan de programmatische ambities zijn momenteel goed te beheersen. Daarbij worden het uitgangspunt gehanteerd dat de programmatische ambities passen binnen de beschikbare financiële middelen. Voor het project Cool Region geldt dat een aanvraag voor Efro-subsidie is ingediend, maar definitieve toekenning dient nog plaats te vinden ). Het risico is voor 2008 (zie jaarrekening, toelichting programma werken). Indien de stadsregio bijdraagt aan het realiseren van programma-ambities wordt het risico van kostenoverschrijdingen zoveel mogelijk neergelegd bij die partij/partijen die ook daadwerkelijk verantwoordelijk kunnen zijn voor de uitvoering/realisatie. Voor wat betreft de bedrijfsvoering/financiering bestaat momenteel voornamelijk een renterisico. Gezien de situatie op de financiële markten, waardoor rentepercentages onder druk staan en de verwachte inkrimping van de door ons uit te zetten gelden als gevolg realisatie van een aantal grote projecten zullen de rente-inkomsten met ingang van 2009 dalen. Hierdoor komt de bijdrage van 3,15 per inwoner in de toekomst onder druk te staan, daar deze bijdrage onvoldoende is om de totale kosten van de programma s Bestuur, Wonen, Werken en Ruimte te dekken. In de begroting zal dit verder worden uiteengezet. Financiering Binnen de kaders van het Treasurystatuut vindt de uitvoering van de treasuryfunctie plaats. Het huidige treasurystatuut is op 28 juni 2007 vastgesteld. In het statuut staat o.a. beschreven dat wij onze gelden bij (minimaal) single A-rating banken mogen wegzetten. Dit is conform de Wet Fido en overige daaruit voortvloeiende wetgeving. Gezien de aard en omvang van de huidige kredietcrisis zijn in november binnen de kaders van het door de Stadsregioraad vastgestelde Treasurystatuut- de te gebruiken regels met betrekking tot het wegzetten bij banken door het College van Bestuur aangescherpt. In beginsel worden alle gelden in de toekomst bij triple A-Rating banken weggezet. Indien gelden worden weggezet bij double A-rating banken dient het College van Bestuur dit goed te keuren. Tot op heden is gekozen alleen middelen uit te zetten op basis van deposito s en soortgelijke producten. Aan de hand van liquiditeitsplanningen worden keuzes gemaakt voor het beleggen in deposito s. Hierbij is gekozen voor verschillende termijnen. Het behaalde gemiddelde rendement in 2008 was 4,88% per transactie. Ultimo 2008 is 97 miljoen weggezet bij vijf verschillende banken. Dit zijn de Bank Nederlandse gemeenten, Rabobank, SNS Reaal, ING-bank en Bank of Scotland. Een bedrag van 29,5 miljoen heeft een rentetypische looptijd langer dan 1 jaar. De bovengenoemde nieuwe regels worden toegepast op het moment van natuurlijke afloop van de deposito s