hoe ziet mijn pilconsult eruit?

Transcriptie

1 Anticonceptie: Hormonale anticonceptie: Voorlichting Hoe geven ziet aan mijn pilstarters pilconsult eruit? 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de de NHG-Standaard M02 M02 van van December september Sinds de anticonceptiepil op de markt is, heeft voortdurend uitgebreid onderzoek plaatsgevonden naar de werking en bijwerkingen van de pil op de korte en lange termijn. Met de resultaten hiervan verschuiven de inzichten en daarmee de richtlijnen in de NHG-Standaard ten aanzien van preparaatkeuze en controle bij pilgebruik. De vraag dient zich aan welke taak de huisarts aan de praktijkassistente wil delegeren bij het voorschrijven van hormonale anticonceptie. In de voorgaande programmaonderdelen hebben de deelnemers kennis kunnen maken met de richtlijnen en het waarom van deze richtlijnen. In dit programmaonderdeel gaan zij met elkaar in discussie over hun bereidheid de nieuwe richtlijnen in de praktijk te gaan toepassen. Wat weerhoudt hen of wat motiveert hen juist om van beleid te veranderen? Het programma bestaat uit drie onderdelen. Eerst worden de standpunten ten aanzien van enkele richtlijnen plenair geïnventariseerd. Daarna volgt een carrousel waarbij men twee aan twee discussieert over de meest controversiële stellingen. Tot slot kan men nogmaals plenair inventariseren hoe de meningen zijn verdeeld na discussie over de verschillende stellingen. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur Doelstelling: De deelnemer wordt zich bewust van eventuele weerstanden tegen richtlijnen uit de NHG-Standaard Hormonale anticonceptie en evalueert hoe terecht deze weerstanden zijn. Doelgroep: WDH, Hagro, toetsgroep, beroepsopleiding. Groepsgrootte: Maximaal 20 deelnemers. Tijdsduur: 70 minuten. hoe ziet mijn pilconsult eruit? 3. Uitvoering Leid het programmaonderdeel in. U kunt hierbij gebruikmaken van de tekst onder 'Toelichting' (1 min.). Lees een stelling voor en laat de deelnemers die het met de stelling eens zijn hun hand opsteken, daarna degenen die het er niet mee eens zijn. Ieder moet een keuze voor of tegen maken. De docent kan zo een indruk krijgen over welke stelling discussie bestaat en over welke niet. Lees daarna de volgende stelling voor. De deelnemers kiezen weer positie enzovoort, totdat alle stellingen aan bod zijn geweest (5 min.). Als bij deze inventarisatie blijkt dat over bepaalde stellingen geen discussie bestaat, kunt u die weglaten in de carrousel. Zet voor de carrousel twee rijen stoelen tegenover elkaar in een cirkelvorm. Verdeel de stellingen over de stoelen, zodat op stoelen die tegenover elkaar staan dezelfde stelling ligt en op stoelen, die naast elkaar in dezelfde cirkel staan, verschillende stellingen liggen. Laat de deelnemers op de stoelen plaatsnemen (5 min.). Ieder tweetal krijgt vijf minuten om over een stelling elk zijn of haar mening te geven en vervolgens hierover te discussiëren en tot slot een conclusie te formuleren. 1

2 Geef ook aan dat het consult na 5 minuten door een observator wordt beëindigd (5 min.). Geef vervolgens de subgroepen de opdracht om met de nabespreking te beginnen. Voor de nabespreking is 15 minuten beschikbaar (15 min.). Loop na deze 15 minuten opnieuw de subgroepen langs. Deel dan de Werkbladen bij casus 2 uit: 2a, 2b, 2c, 2d en 2e. Vraag de deelnemers nu van rol te wisselen. Geef aan dat dit rollenspel over een allochtone vrouw gaat. Indien de subgroepleden dit wensen, kunnen ze er ook voor kiezen de eerste casus nogmaals te spelen, maar dan in een andere samenstelling. De hele procedure herhaalt zich (25 min.). Roep na 25 minuten de groep weer bijeen en inventariseer de leerpunten (5 min.). Deel tot slot de Hand-outs 3a, 3b en 3c uit en geef de deelnemers de tijd om deze door te lezen. 4. Organisatie Deel in uw uitnodiging voor de nascholing mee dat een rollenspel over voorlichting geven onderdeel van het programma is. Vraag de deelnemers in verband daarmee de door hen gebruikte folders/nhg-patiëntenbrieven over hormonale anticonceptie en soa mee te nemen. Kopieer de Werkbladen 1a t/m 2e en de hand-outs in voldoende aantal. Zorg voor een locatie waarin het mogelijk is met subgroepen te werken. Vraag het foldermateriaal uit de hand-outs eventueel aan voor de deelnemers. Bereid u voor door alle rollen van tevoren door te nemen alsmede de paragraaf Voorlichting uit de NHG-Standaard Hormonale anticonceptie. 2

3 Werkblad 1a Huisartsenrol / Praktijkassistenterol Casus 1 Mariet, 17 jaar en verkoopassistente in een slagerij, komt op het spreekuur omdat ze de pil wil gaan gebruiken. Tijdens de anamnese wordt duidelijk dat ze dit wil omdat ze voor het eerst een vriend heeft en binnenkort bij hem gaat logeren; er blijken geen contra-indicaties te zijn voor pilgebruik en ze overweegt geen ander anticonceptivum dan de pil. Het consult begint op dit moment met het voorlichtingsgedeelte. Geef voorlichting zoals u dit in uw praktijk gewend bent te geven aan een 17-jarige pilstarter van wie u alleen het bovenstaande weet. U vermoedt dat ze niet veel weet over seksualiteit, dat ze wat onzeker is en u ziet dat ze een stevige lichaamsbouw heeft zonder dat ze overmatig zwaar is. Opdracht Lees de casus aandachtig door (5 min.). Maak een kort lijstje voor uzelf met wat u de vrouw wilt uitleggen over de pil en wat u verder aan de orde wilt laten komen. Speel nu het rollenspel (5 min.). 3

4 Werkblad 1b Patiëntenrol Casus 1 U bent Mariet, 17 jaar, en verkoopassistente in een slagerij. Je komt op het spreekuur omdat je de pil wilt gaan gebruiken, omdat je voor het eerst een vriend hebt en binnenkort bij hem gaat logeren. Behalve verkoudheden en griep ben je nooit ziek geweest, voor zover je weet komen er ook geen bijzondere ziekten in de familie voor. Je hebt geen ander anticonceptivum overwogen dan de pil. Op dit moment begint het consult met het voorlichtingsgedeelte. Opdracht U bent een jonge vrouw die geen ervaring heeft met pilgebruik, die die hooguit weet dat een vrouw menstrueert en soms tussen de de menstruaties door pijn pijn kan kan hebben hebben vanwege vanwege een eisprong, een eisprong, die over die over vruchtbaarheid alleen alleen weet dat weet ze dat zonder ze zonder pil pil vruchtbaar is en is die en van die van de pil de alleen pil alleen weet weet dat die dat goed die goed werkt werkt tegen tegen zwangerschap. zwangerschap. Je weet Je uit las de op Flair internet dat je dik dat of je depressief dik of depressief kunt worden kunt worden van sommige van sommige pillen. Gezien pillen. Gezien je huidige je huidige (naar het (naar ideaalbeeld het ideaalbeeld wat te hoge) wat te gewicht hoge) en gewicht je onzekerheid en je onzekerheid zit je op zit je deze op bijwerkingen deze bijwerkingen niet te niet wachten. wachten. Een vraag die u zichzelf kunt stellen om u in de rol in te leven is: Wat verwacht ik van de huisarts/praktijkassistente? Speel nu het rollenspel (5 min.). 4

5 Werkblad 1c Observatieopdracht voor de eerste observator over de inhoud van de informatie en adviezen Casus 1 Toelichting U bent observator van de inhoud van de voorlichting en let op de huisarts. Lees de onderstaande observatiepunten aandachtig door en neem ze in u op. U bent tegelijk de voorzitter. Bewaak de tijd en beëindig het gespeelde consult na vijf minuten. Daarna leidt u de nabespreking met behulp van de richtlijnen op Werkblad 1e. In de nabespreking brengt u ook uw eigen observaties in. Observatiepunten over inhoud van de informatie en adviezen De werking van de pil Wanneer te beginnen met de pil Innamepatroon van de pil (drie weken slikken, een week stoppen) Onttrekkingsbloeding Betrouwbaarheid van de pil Mogelijke bijwerkingen en het meestal verdwijnen ervan Het vergeten van de pil Braken en diarree Antibioticagebruik Roken, met name bij vrouwen boven de 35 jaar Soa-risico Seksualiteit m Folder of NHG-Patiëntenbrief meegeven, of verwijzen naar de NHG-publiekswebsite Eerste herhalingsrecept aanvragen vóór het beëindigen van de derde strip of m Eerste bij vragen herhalingsrecept en/of klachten aanvragen over het pilgebruik vóór het een beëindigen afspraak van maken de derde strip of bij vragen en/of klachten over het pilgebruik een afspraak maken 5

6 Werkblad 1d Observatieopdracht voor de tweede observator over de vorm/manier van de voorlichting Casus 1 Toelichting U bent observator van de vorm/manier waarop de voorlichting wordt gegeven. U let dus op de emotionele en relationele aspecten tijdens het consult. Lees onderstaande observatiepunten eerst aandachtig door. In de nabespreking brengt u uw observaties in. Observatiepunten over vorm/manier van de voorlichting 1. Kwam de informatie over de werking, het gebruik, de mogelijke bijwerkingen en het vergeten van de pil naar uw idee voldoende over bij de patiënte? Zo ja, waaruit bleek dat? Zo nee, wat zou hiervan de reden kunnen zijn? Heeft de huisarts bijvoorbeeld bij de patiënte nagevraagd of deze alles had begrepen? Heeft de huisarts nagegaan of er nog vragen waren? 6

7 Werkblad 1d 2. Kwam de informatie naar uw idee voldoende over bij patiënte dat zij na gebruik van drie strips slechts een herhalingsrecept hoeft aan te vragen en alleen bij vragen en/of klachten een afspraak hoeft te maken? 3. Indien de huisarts foldermateriaal uitdeelde: of had naar u de ander indruk voorlichtingsmateriaal dat de patiënte verwees: dit waardeerde? had u de Waaruit indruk bleek dat de dat? patiënte dit waardeerde? Waaruit bleek dat? 7

8 Werkblad 1e Richtlijnen voor nabespreking consult Casus 1 Bespreek met z n vieren het rollenspel na. De De observator van van de de inhoud treedt op op als als voorzitter van van de de nabespreking. Leg de Leg nadruk de nadruk op de op rol de van rol de van uisarts/prak- de huisarts/ praktijkassistente. Hiervoor is 15 minuten beschikbaar. 1. Vraag de dokter/praktijkassistente wat deze van het consult vond. Wat ging goed? Wat is voor verbetering vatbaar? 2. Vraag de patiënte wat deze van het consult vond. Kon zij de informatie goed opnemen? Zo ja, waardoor kwam dat vooral? Zo nee, wat waren belemmerende factoren? 3. Ga na of de inschatting van de dokter/praktijkassistente en de patiënt met elkaar overeenstemmen.wanneer dit niet zo is, bespreek dan gezamenlijk de reden daarvan en de consequenties. 8

9 Werkblad 1e 4. Breng nu uw eigen observatiepunten over de inhoud in en vervolgens die van uw collega over de vorm van het voorlichten. Zorg dat u zo feitelijk mogelijk weergeeft wat u heeft gezien en gehoord. Probeer de feedback op twee zaken te richten: wat bevorderde en wat hinderde de communicatie? 5. Vraag naar de reactie van beide spelers op deze waarnemingen. 6. Geef gelegenheid voor een korte discussie. 7. Bespreek gezamenlijk de leerpunten. 9

10 Werbblad 2a Huisartsenrol/Praktijkassistenterol Casus 2 Fatima Bouazza, 26 jaar, is Marokkaanse en heeft vijf kinderen. Haar man gaat regelmatig voor familiezaken naar Marokko. Ze wil de pil gaan slikken om niet meer zwanger te raken. Ze is nog maar net in uw praktijk, ze draagt een hoofddoek. Ze spreekt matig Nederlands; ze is naar uw inschatting wel intelligent. U denkt het zonder tolkentelefoon af te kunnen. U bespreekt met mevrouw Bouazza de verschillende anticonceptiemethoden en gaat de contra-indicaties na. Dan komt u toe aan de voorlichting. Opdracht Lees de casus aandachtig door (5 min.). Maak een kort lijstje voor uzelf met wat u patiënte wilt uitleggen over de pil en wat u verder aan de orde wilt laten komen. Speel nu het rollenspel (5 min.). 10

11 Werkblad 2b Patiëntenrol Casus 2 U bent Fatima Bouazza, 26 jaar. U bent Marokkaanse, woont sinds drie zes jaar in Nederland en heeft vijf kinderen. Uw man gaat regelmatig voor familiezaken naar Marokko, u woont bij uw schoonouders. U heeft uw handen vol aan uw vijf kinderen. U wilt echt niet meer zwanger raken en wilt daarom de pil gaan slikken. U vindt het wel een beetje eng, want je hoort zoveel verhalen over de pil. Bijvoorbeeld dat hij nogal eens niet werkt en dat je dan een gehandicapt kind kunt krijgen. U vindt het een hele stap om met deze vraag naar de huisarts te gaan, maar uw vriendinnen hebben u aangemoedigd. U bent nog niet erg lang patiënt bij deze huisarts en hoopt dat deze u zal begrijpen. U bent islamitische en draagt een hoofddoek. U spreekt matig Nederlands, doet uw best om het beter te leren en bent wel intelligent. De huisarts heeft met u de verschillende anticonceptiemethoden en de contra-indicaties besproken. Op dit moment begint in het consult de voorlichting. Opdracht Een vraag die u zichzelf kunt stellen om u in de rol in te leven is: Wat verwacht ik van de huisarts/praktijkassistente? Speel nu het rollenspel (5 min.). 11

12 Werkblad 2c Observatieopdracht voor de eerste observator over de inhoud van de informatie en adviezen Casus 2 Toelichting U bent observator van de inhoud van de voorlichting en let op de huisarts. Lees de onderstaande observatiepunten aandachtig door en neem ze in u op. U bent tegelijk de voorzitter. Bewaak de tijd en beëindig het gespeelde consult na vijf minuten. Daarna leidt u de nabespreking met behulp van de richtlijnen op Werkblad 2e. In de nabespreking brengt u ook uw eigen observaties in. Observatiepunten over inhoud van de informatie en adviezen Keuze van het anticonceptivum peilen, eventueel alternatieven benoemen en bespreken De werking van de pil Wanneer te beginnen met de pil Innamepatroon van de pil (drie weken slikken, een week stoppen) Onttrekkingsbloeding Betrouwbaarheid van de pil Mogelijke bijwerkingen en het meestal verdwijnen ervan Het vergeten van de pil Braken en diarree Antibioticagebruik Roken, met name bij vrouwen boven de 35 jaar Soa-risico Seksualiteit m Folder of NHG-Patiëntenbrief meegeven, of verwijzen naar de NHG-patiëntenwebsite Eerste herhalingsrecept aanvragen of vóór het beëindigen met van veel de derde voorlichtings- strip of materiaal, bij vragen en/of ook in klachten andere talen over het pilgebruik een afspraak maken m Eerste herhalingsrecept aanvragen vóór het beëindigen van de derde strip of bij vragen en/of klachten over het pilgebruik een afspraak maken 12

13 Werkblad 2d Observatieopdracht voor de tweede observator over de vorm/manier van de voorlichting Casus 2 Toelichting U bent observator van de vorm/manier waarop de voorlichting wordt gegeven. U let dus op de emotionele en relationele aspecten tijdens het consult. Lees onderstaande observatiepunten eerst aandachtig door. In de nabespreking brengt u uw observaties in. Observatiepunten over vorm/manier van de voorlichting 1. Kwam de informatie over de werking, het gebruik, de mogelijke bijwerkingen en het vergeten van de pil naar uw idee voldoende over bij de patiënte? Zo ja, waaruit bleek dat? Zo nee, wat zou hiervan de reden kunnen zijn? Heeft de huisarts bijvoorbeeld bij de patiënte nagevraagd of deze alles had begrepen? Heeft de huisarts nagegaan of er nog vragen waren? 13

14 Werkblad 2d 2. Kwam de informatie voldoende over bij de vrouw dat de stopweek niet langer dan zeven dagen mag zijn, dus dat zij de nieuwe pilstrip (op de vaste begindag van de week) moet starten, ook al is zij nog niet rein/is rein/de de menstruatie nog nog niet niet voorbij? 3. Kwam de informatie voldoende over bij de vrouw dat zij, als haar man op reis gaat, bij voorkeur normaal moet doorgaan met de pil volgens het schema van drie weken slikken en een week stoppen? 4. Kwam de informatie naar uw idee voldoende over bij de vrouw dat zij na gebruik van drie strips slechts een herhalingsrecept hoeft aan te vragen en alleen bij vragen en/of klachten een afspraak hoeft te maken? 14

15 Werkblad 2d 5. Indien de huisarts voorlichtingsmateriaal foldermateriaal uitdeelde: op papier had u uitdeelde: indruk dat had de u patiënte de indruk dat dit waardeerde? patiënte dit Waaruit waardeerde? bleek dat? Waaruit bleek dat? 15

16 Werkblad 2e Richtlijnen voor nabespreking consult Casus 2 Bespreek met z n vieren het rollenspel. De observator van de inhoud treedt op als voorzitter van de nabespreking. Leg de nadruk op de rol van de huisarts/praktijkassistente. Hiervoor is 15 minuten beschikbaar. 1. Vraag de dokter/praktijkassistente wat deze van het consult vond. Wat ging goed? Wat is voor verbetering vatbaar? 2. Vraag de patiënt wat deze van het consult vond. Kon zij de informatie goed opnemen? Zo ja, waardoor kwam dat vooral? Zo nee, wat waren belemmerende factoren? 3. Ga na of de inschatting van de dokter/praktijkassistente en de patiënt met elkaar overeenstemmen. Wanneer dit niet zo is, bespreek dan gezamenlijk het waarom daarvan en de consequenties. 16

17 Werkblad 2e 4. Breng nu uw eigen observatiepunten over de inhoud in en vervolgens die van uw collega over de vorm van het voorlichten. Zorg dat u zo feitelijk mogelijk weergeeft wat u heeft gezien en gehoord. Probeer de feedback op twee zaken te richten: wat bevorderde en wat hinderde de communicatie? 5. Vraag naar de reactie van beide spelers op deze waarnemingen. 6. Geef gelegenheid voor een korte discussie. 7. Bespreek gezamenlijk de leerpunten. 17

18 Hand-out 3a Hints en adviezen voor de huisarts/praktijkassistente over het omgaan met andere referentiekaders 1 Wees u ervan bewust dat uw patiënten wellicht anders denken, voelen en doen dan u op het eerste gezicht verwacht. Vrijwel iedereen is snel geneigd van de eigen referentiekaders uit te gaan. Zodra de onderwerpen subtieler worden, en dat is in de spreekkamer snel het geval, is de kans groot dat de patiënt anders denkt, voelt en handelt dan u. Het is goed u daarvan steeds bewust te zijn. Door meer over de denkwijze en achtergrond van mensen te weten, zult u zich gemakkelijker in hun situatie kunnen verplaatsen. In grote lijnen vertonen referentiekaders van mensen bepaalde te omschrijven kenmerken. Door te lezen over hoe anderen denken en voelen, raakt u vertrouwd met cultuurelementen van anderen. Dat vergroot de kans dat u de patiënt goed begrijpt en aansluit bij diens manier van denken en doen. Een kennismakingsgesprek kan u daarover veel informatie verschaffen. Bovendien: onbekend maakt onbemind! Door actief te luisteren en goed waar te nemen, kunt u veel leren over hoe een bepaalde patiënt, of hoe een categorie patiënten denkt, voelt en handelt. Begrip voor de wijze waarop de patiënt denkt, voelt en handelt, krijgt u alleen door actief te luisteren: vat samen wat u denkt dat de patiënt u zei, vraag de patiënt in eigen woorden dingen te herhalen et cetera. Durf door te vragen naar dingen die u opvallen of die u altijd al heeft willen weten; wees nieuwsgierig! Wees niet te benauwd gewoon open te vragen naar de dingen die u bezighouden, frapperen of belang inboezemen. In de meeste gevallen zal de patiënt uw vragen zien als belangstelling en er graag op antwoorden. Als blijkt dat u een pijnlijke vraag stelt, is het wellicht juist goed daarover door te praten. 1 Mouthaan I. Geboorteregeling bij Marokkanen en Turken in Nederland. Praktische gids voor hulpverlening en voorlichting. Utrecht: Bureau Voorlichting Gezondheidszorg Buitenlanders. Utrecht: NISSO,

19 Hand-out 3a Maak gebruik van de beeldvorming over categorieën patiënten, maar besef tegelijkertijd dat ieder individu uit zo n categorie van het beeld kan afwijken. Het is mooi als u de beeldvorming over bepaalde andere categorieën kent en probeert de beelden zo betrouwbaar mogelijk te maken (bijvoorbeeld als man ook vrouwenboeken lezen). Besef echter altijd dat het individu tegenover u niet noodzakelijkerwijs de kenmerken van de categorie waartoe deze behoort, hoeft te bezitten. Besef dat, juist als u niet veel verschilt van de patiënt(e) tegenover u, de kans groot is dat u ten onrechte denkt wel te weten hoe de ander denkt, voelt en handelt. Als de patiënt tegenover u een leeftijdgenoot, seksegenoot, iemand van dezelfde sociale status of van dezelfde club is, is de kans groot dat u er snel van uitgaat dat u de principes, gedachten en gevoelens van de patiënt wel kent. Juist bij oppervlakkig gezien grote overeenkomsten is het belangrijk te beseffen dat u er niet op voorhand van mag uitgaan dat u met uw interpretaties goed zit. Wees u ervan bewust dat u (positieve of negatieve) waarden toekent aan referentiekaders van anderen. Of we het willen of niet: we kennen aan andere referentiekaders waarden toe. We vinden ze sympathiek of niet, beangstigend of niet, onbegrijpelijk of niet. Dat is vanzelfsprekend en daar is in principe niets mis mee. Wel is het belangrijk u van die waarderingen bewust te zijn, zodat uw handelen zuiver blijft. En, zoals gezegd, meer kennis kan de toegekende waarderingen corrigeren. De waarderingen die u aan andere referentiekaders toekent, kunnen uw mate van openstaan en begrijpen beïnvloeden. Trek daarom uw grenzen. Wanneer u onderdelen van bepaalde referentiekaders niet kunt accepteren, is het zaak bij uzelf te rade te gaan hoe u verder wilt handelen. Bepaalde zaken kunnen binnen iemands referentiekader nog zo acceptabel zijn of lijken, als u daar echt grote moeite mee heeft, kan niemand u dwingen erin mee te gaan. 19

20 Hand-out 3b Top tien van aandachtspunten 2 1. Benader een Marokkaanse of Turkse vrouw in de eerste plaats als vrouw en niet als buitenlandse. Vertel haar hetzelfde als een autochtone vrouw; houd dus ook hetzelfde anticonceptiepraatje. Wees erop bedacht dat zij van u verwacht dat u zich opstelt als professional én als vertrouwenspersoon. 2. Wat te doen bij taalproblemen? Werken met een tolk: maak bij voorkeur gebruik van de tolkentelefoon of een persoonlijk aanwezige tolk van de tolkencentra. Werken zonder tolk: gebruik eenvoudige taal, maar gebruik geen kindertaal. 3. Waarop te letten in de communicatie? Wees erop bedacht dat een vrouw impliciete taalcodes kan gebruiken. Een voorbeeld: verhalen over andere vrouwen hebben misschien betrekking op haarzelf. Communiceer zelf soms op een directe en soms op een meer impliciete manier, afhankelijk van de communicatiecodes van de vrouw. Vrouwen zitten soms met vragen die zij niet expliciet zullen stellen; dit vereist van u een actievere opstelling. 4. Hoe om te gaan met de aanwezigheid van de echtgenoot? Doe in eerste instantie niet moeilijk over de aanwezigheid van de echtgenoot. Praat kort met het echtpaar, geef de echtgenoot daarbij ook aandacht, bijvoorbeeld door een paar interessevragen te stellen; dit om de vertrouwensrelatie te verstevigen. Verzoek daarna - indien gewenst - de echtgenoot om weg te gaan, omdat u even alleen of via de tolkentelefoon met de vrouw wilt spreken. Wanneer de echtgenoot het gehele consult bijwoont en u de vrouw toch liever een keer alleen wilt spreken: stel de vrouw voor dat zij ook alleen of via de tolkentelefoon met u kan praten; maak hiervoor eventueel direct een afspraak. 2 Mouthaan I. Geboorteregeling bij Marokkanen en Turken in Nederland. Praktische gids voor hulpverlening en voorlichting. Utrecht: Bureau Voorlichting Gezondheidszorg Buitenlanders. Utrecht: NISSO,

21 Hand-out 3b 5. Moet en kan inwendig onderzoek worden gedaan? Houd er rekening mee dat sommige vrouwen een inwendig onderzoek verwachten. Houd er rekening mee dat uw uitleg dat een inwendig onderzoek niet meer noodzakelijk is, niet altijd direct zal overkomen; neem hiervoor de tijd. Ook een mannelijke hulpverlener kan inwendig onderzoek doen, mits er een vertrouwensrelatie bestaat. Houd er rekening mee dat een inwendig onderzoek vandaag misschien niet uitkomt voor de vrouw, maar wel een andere keer. 6. Wat te doen bij een eerste anticonceptieconsult? Het meest gebruikte anticonceptiemiddel is de pil. Mogelijk kunt u de vrouw vragen of zij aan andere anticonceptiemethoden dan de pil heeft gedacht. Leg het pilgebruik zo concreet mogelijk uit aan de hand van de pilstrip. Ga na of de vrouw de uitleg heeft begrepen door haar aan de hand van de pilstrip te laten navertellen hoe zij de pil gaat gebruiken. Wees bedacht op de twee meest gemaakte fouten, namelijk het hanteren van een te lange pauzeweek en het alleen slikken van de pil bij geslachtsgemeenschap. Maak een vervolgafspraak voor een maand later en vraag de vrouw of zij het doosje met de pilstrip dan wil meenemen. Als u aan het eind van het consult twijfelt of de vrouw alles heeft begre- pen, maak haar er dan op attent dat er een boekje in en de een eigen cassettebandje taal bestaan de eigen of attendeer taal bestaan haar op of attendeer mogelijkheid haar op van de groepsvoorlichting mogelijkheid van in de in groepsvoorlichting eigen taal; u kunt haar in de hiervoor eigen taal; verwijzen u kunt naar haar het hiervoor kruiswerk verwijzen of de GGD, naar het afd. kruiswerk GVO. of de GGD, afd. GVO. 7. Marokkaanse en Turkse vrouwen hebben net zoals autochtone vrouwen angsten en klachten Wees er op bedacht dat Marokkaanse en Turkse vrouwen andere angsten kunnen hebben dan autochtone vrouwen, bijvoorbeeld de angst om een gehandicapt kind te krijgen na pilgebruik. Of dat angsten en klachten een andere betekenis kunnen hebben, bijvoorbeeld tussentijdse bloedingen zijn vervelend omdat de vrouw dan onrein is. Het hebben van lichamelijke klachten kan een aanleiding zijn om met anticonceptie te stoppen; benadruk dat de vrouw niet met anticonceptie moet stoppen als zij klachten heeft, maar dat zij dan moet terugkomen. 21

22 Hand-out 3b 8. Marokkaanse en Turkse vrouwen praten onderling - in hun vrouwennetwerk - veel over geboorteregeling en anticonceptie. In dit netwerk krijgt de vrouw soms onjuiste informatie die voor haar zwaarder kan wegen dan de informatie die zij van de huisarts krijgt. Maak daarom bij het oplossen van misverstanden gebruik van verhalen over andere vrouwen of wijs de vrouw op de mogelijkheden van groepsvoorlichting. 9. Ongehuwde Marokkaanse en Turkse vrouwen en anticonceptie. Houd in de gaten dat anticonceptiegebruik door een ongehuwde vrouw van huis uit niet geaccepteerd is; benadruk de geheimhoudingsplicht. Houd er rekening mee dat toch steeds meer ongehuwden seksuele contacten aangaan en een risicogroep vormen voor ongewenste zwangerschap. 10. Marokkaanse en Turkse vrouwen en abortus. Voor ongehuwde Marokkaanse en Turkse vrouwen geldt dat een zichtbare zwangerschap meestal een grotere schande is dan een abortus. Gehuwde Turkse vrouwen zien abortus vaak wel als geboorteregelingsmethode, Marokkaanse vrouwen in het algemeen niet. Een besluit tot zwangerschapsafbreking vormt een goede aanleiding voor het geven van anticonceptievoorlichting. 22

23 Hand-out 3c Bij een onderzoek onder allochtone cliënten van een abortuskliniek, afkomstig uit 93 verschillende landen, werd een aantal fouten en onjuiste veronderstellingen vastgesteld: 3 1. Midden in een strip stoppen met de pil als men denkt geen geslachtsgemeenschap meer te zullen hebben; 2. Vergeten van een pil en die niet alsnog innemen binnen de toegestane tijd; 3. Inlassen van een pauze in het pilgebruik om vast te stellen of men nog menstrueert of om het lichaam te laten herstellen van vermeende nadelige invloeden van de pil; 4. Op onjuiste wijze veranderen van anticonceptiemethode, bijvoorbeeld stoppen met de pil en af en toe een condoom gebruiken; 5. Niet gebruiken van anticonceptie omdat men meent geen kinderen meer te kunnen krijgen of omdat men meent van pilgebruik onvruchtbaar te kunnen worden. Website voor hulpverleners en voorlichters die autochtone allochtone vrouwen én allochtone informeren vrouwen over informeren geboorteregeling; over geboorteregeling; samengesteld door samengesteld het NIGZ en door RutgersNisso. het NIGZ en RutgersNisso. 3 Mouthaan I, De Neef M, Rademakers I. Abortus in multicultureel Nederland. Delft: Eburon,