Digitale diensten in de NOFA-gemeentes

Transcriptie

1 Digitale diensten in de NOFA-gemeentes Dokkum, Door: Marijke de Jager 4 e jaar Informatiedienstverlening en management (IDM) 1 e begeleider: Wilco Uitslag 2 e begeleider: Kees Westerkamp Foto s: noordoostfriesland.nl

2 Digitale diensten in de NOFA-gemeentes Dokkum, Door: Marijke de Jager e jaar Informatiedienstverlening en management (IDM) 1 e begeleider: Wilco Uitslag 2 e begeleider: Kees Westerkamp In opdracht van: Kabel Noord Gijs van Hesteren 2 Digitale diensten Foto s: in noordoostfriesland.nl NOFA

3 Managementsamenvatting De leefbaarheid op het platteland is al jaren een onderwerp waarover veel gesproken wordt. Niet alleen in de regionale media, maar vooral ook op nationaal en Europees niveau. Op Europees niveau worden er regelmatig subsidies verstrekt. Die subsidie moet zorgen dat de leefbaarheid op het (Europese) platteland wordt vergroot. Dit onderzoek richt zich op een deelgebied van het internationale traject Interreg IVb. waarvoor subsidie is gekregen van Europa. Binnen dit traject moet een onderzoek worden uitgevoerd naar welke rol ICT-diensten kunnen spelen op het platteland. Hiervoor is de volgende centrale vraag opgesteld: Welke bijdrage kunnen digitale diensten leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in NOFA? De aanleiding van het onderzoek voor Kabel Noord is een bijeenkomst in 2007 waarbij een minisymposium werd gehouden door Doarpsbân met het idee van virtuele loketten. Kabel Noord wilde naar aanleiding daarvan starten met een pilotproject om in 4 tot 7 dorpen in het NOFA-gebied te starten met deze virtuele loketten. Door verschillende omstandigheden is dit niet doorgegaan. Nu er subsidie komt van de Europese subsidieregeling Interreg IV.b voor het project Vital Rural Areas, lijken digitale diensten in de dorpen toch een feit te worden. Om af te bakenen om welk gebied het gaat, wie de bewoners zijn en wat leefbaarheid in dit project inhoudt, is hier eerst desk research naar gedaan. Daarna is gekeken naar de mogelijkheden die er zijn op het gebied van ICT-diensten en wat voor initiatieven er al spelen. Dit is ook met behulp van desk research uitgevoerd. Verklaring begrippen Omdat er meerdere begrippen in omloop waren tijdens dit project (in het begin is gekozen voor wellbeing and services, later is overgeschakeld naar quality of life en in Nederlandse stukken is gekozen voor leefbaarheid) is er tijdens dit onderzoek een model ontstaan die het begrip quality of life met al zijn facetten moet verklaren. Daarbij is gekozen om de volgende facetten mee te nemen: Emotional well-being, interpersonal relations, material wellbeing, personal development, physical wellbeing, self-deremination, social inclusion, rights. In de officiële stukken wordt quality of life gebruikt met een verwijzing naar dat model. Demografisch gebied Het demografisch gebied zijn de gemeenten in NOFA. NOFA is een samenwerkingsverband tussen de 4 gemeenten Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. in NoordOost Friesland. NOFA betekent letterlijk de NoordOost Friese Aanpak. 3 Digitale diensten in NOFA

4 Geografisch gebied Er wonen ongeveer mensen in het NOFA-gebied. De laatste jaren is het inwoneraantal in het NOFA-gebied gestaag gegroeid. Voor de komende jaren wordt een lichte daling voorspeld. Er zit verschil in het stijgen/dalen van het inwoneraantal in de verschillende segmenten. De volgende segmenten zijn onderzocht: Jongeren (12-17), jong volwassenen (18-24), singles, gezinnen zonder kinderen, gezinnen met kinderen, ouderen. De meest opmerkelijke veranderingen zijn: - Explosieve stijging van ouderen - Explosieve daling van jongeren en jong volwassenen - Lichte stijging van singles Resultaten Om antwoord te krijgen op de deelvragen is gekeken naar wat de mogelijkheden zijn op het gebied van ICT en innovatie. Er is gekeken naar vergelijkbare projecten en ICTontwikkelingen. Ontwikkelingen op het gebied van ICT en innovatie Web 2.0 brengt allerlei nieuwe ontwikkelingen met zich mee. Deze ontwikkelingen zie je nu veel terug op het internet. Ontwikkelingen die nu vooral spelen op het gebied van ICT en innovatie zijn: sociale netwerken op internet, personalisatie, crowdsourching, digitale televisie en mobiel internet. Mogelijkheden ICT-diensten In Nederland zijn al enkele initiatieven op het gebied van ICT-diensten op het platteland gestart. De initiatieven die vooral in het nieuws zijn gekomen zijn virtuele loketten in de gemeente Aa en Hunze en een virtueel plein in de gemeente Eindhoven. Deze ontwikkelingen richten zich op nieuwe ICT-diensten en proberen daarbij faciliteiten die op het platteland verdwenen zijn op een andere manier terug te krijgen. Initiatieven in NOFA In NOFA zijn ook enkele initiatieven bezig die ervoor kunnen zorgen dat de leefbaarheid kan worden vergroot onder de bewoners. Sommige initiatieven zijn alleen ideeën andere initiatieven zijn reeds tot uitvoering gebracht. Door deze initiatieven te betrekken bij de verdere uitvoering van dit project, kan ervoor zorgen dat er niet meerdere initiatieven in hetzelfde gebied plaatsvinden. Daarnaast zijn er vaak al dingen onderzocht en/of uitgeprobeerd die tijdens dit project kunnen worden gebruikt. Initiatieven die op dit moment spelen en die in meer of mindere mate te maken hebben met ICT-ontwikkelingen zijn: Virtuele loketten, klasseglas, burgernet, krimplab, nijfinster, woon, zorg en welzijnsontwikkelingen, lokale televisie, medialab en Dokkum 3D. 4 Digitale diensten in NOFA

5 Aanbevelingen Met de kennis van de desk research zijn een aantal aanbevelingen geformuleerd. Dit zijn: Virtuele ontmoetingsplek Een virtuele ontmoetingsplek is een plek op het internet voor de bewoners van de dorpen. Zij kunnen thuis inloggen en veel informatie vinden en uitwisselen over onderwerpen die hen bezighouden. Naast deze ontmoetingsplek is er een loket bij een centrale plek in het dorp waar een computer en een televisiescherm staat. Daarmee kan contact worden gemaakt met de virtuele ontmoetingsplek waarbij ook face-to-face contact met bedrijven en diensten in de omgeving gemaakt kan worden. Zorg op afstand Bij zorg op afstand worden cliënten in contact gebracht met bijvoorbeeld de thuiszorgcentrale. De thuiszorg kan zo de cliënt in de gaten houden en de cliënt kan contact zoeken als dat nodig is. Belangrijk is hierbij beeldcontact. De cliënt ziet via de televisie een medewerker van de thuiszorg en de medewerker van de thuiszorg ziet de cliënt ook op de televisie. Naast de thuiszorgmedewerkers, kan ook virtueel contact met de familie plaatsvinden. Mobiel internet: bloggen voor en door jongeren Het idee is om jongeren te laten bloggen over hun leefomgeving voor andere jongeren (en geïnteresseerden) in hun omgeving. Hierbij is het de bedoeling dat ze vooral korte berichten bloggen over onderwerpen die hun bezig houden (zodat ze ook gemakkelijk met de mobiel te bekijken zijn) en daarbij op elkaar kunnen reageren. Centraal moet hierbij staan hoe de leefbaarheid op het platteland voor jongeren verhoogd kan worden. Hierdoor raken jongeren betrokken bij de problemen die er spelen op een manier die voor hun interessant is. Deze aanbevelingen zijn een eerste aanzet voor de op te starten pilots. Implementatie Voor de implementatie van de aanbevelingen naar pilots is een stappenplan opgesteld. Dit stappenplan ziet er als volgt uit: Stappenplan 1. Opstellen werkgroep 2. Oplossingsrichtingen verder uitwerken 3. Keuze voor dorpen 4. Bijeenkomst(en) met dorpsbelangen 5. Definitieve keuze pilots 6. Vinden van lokale partijen voor deelname aan de pilots 7. Detailuitwerking pilots 5 Digitale diensten in NOFA

6 Voorwoord Dit adviesrapport is geschreven in het kader van het afstuderen van Marijke de Jager, 4 e jaars student Informatiedienstverlening en management (IDM) aan de Hanzehogeschool te Groningen. Een dankwoord wil ik uitspreken aan Gijs van Hesteren en Wilco Uitslag voor het geven van informatie en het begeleiden tijdens het tot stand komen van dit eindrapport. Marijke de Jager 4 e jaars student IDM aan de Hanzehogeschool in Groningen 6 Digitale diensten in NOFA

7 Inhoudsopgave Inleiding...8 Begrippenlijst...9 H1. Achtergrond en aanleiding De opdrachtgever Vital Rural Area Samenwerkende partijen Aanleiding...18 H2. Onderzoeksopzet...19 H3. Theoretische onderbouwing Leefbaarheid en quality of Life Samenvatting desk research voor de opdrachtgever Geografisch gebied Demografische gegevens Faciliteiten...23 H4. Mogelijkheden digitale diensten en innovatie Wat zijn digitale diensten Voorbeelden digitale diensten Ontwikkelingen op het gebied van ICT(-innovatie) Ontwikkelingen in NOFA...31 H5. Aanbevelingen...34 H6. Implementatie/evaluatie...37 Literatuurlijst...38 Bijlagen...42 Bijlage 1: Desk research opzet vanuit de opdrachtgever...43 Bijlage 2: Conclusies uit onderzoek Partoer naar voorzieningen op het platteland...45 Bijlage 3: Waar liggen de partnerregio s?...48 Bijlage 4: Zoekstrategie...50 Bijlage 5: Desk Research voor de opdrachtgever (engels) Digitale diensten in NOFA

8 Inleiding Voor u ligt een onderzoek naar hoe de leefbaarheid in NOFA (gemeentes Kollumerland, Achtkarspelen, Dantumadeel en Dongeradeel) met behulp van digitale diensten verhoogd kan worden. De centrale vraag die in het onderzoek beantwoord moet worden is: Welke bijdrage kunnen digitale diensten leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in NOFA? De methode van onderzoek in dit rapport betreft desk research en wordt uitgevoerd in opdracht van Kabel Noord en de provincie Fryslân. Kabel Noord is een kabelmaatschappij, die naast televisie ook telefonie en internet levert. Deze diensten kunnen apart of samen afgenomen worden. De aandeelhouders zijn gemeentes en daarom heeft Kabel Noord ook een maatschappelijke functie. In hoofdstuk 1 wordt de aanleiding van het rapport beschreven, in hoofdstuk 2 volgt de theoretische onderbouwing. Daarna wordt in hoofdstuk 3 de onderzoeksopzet behandeld. In hoofdstuk 4 worden de resultaten weergegeven en na de oplossingen die in hoofdstuk 5 worden gegeven, wordt in hoofdstuk 6 ingegaan op de implementatie van de oplossingen. Ik wens u veel plezier bij het lezen van dit rapport! 8 Digitale diensten in NOFA

9 Begrippenlijst De begrippenlijst geeft een korte verklaring van termen, begrippen en afkortingen met betrekking tot dit onderzoek naar de leefbaarheid op het platteland. Bloggen Het regelmatig schrijven van (nieuws)artikelen over de dagelijkse zaken op een eigen internetsite, een digitaal dagboek. Boleaanse operatoren Boleaanse operatoren zijn logische operatoren waardoor de computer kan zoeken. Ze komen uit de logica. Met de functie AND zoek je informatie waarbij meerdere woorden voorkomen. Met OR zoek je de informatie waarin één van de woorden voorkomt (maar het kan ook zijn dat ze er allemaal in staan). Met NOT sluit je een woord uit dat niet gevonden mag worden. Hieronder op het plaatje wordt dit verduidelijkt. Figuur 1: Boleaanse operatoren Desk Research Desk research is het verzamelen van informatie uit openbare bronnen, zoals jaarverslagen, databanken, krantenbanken e.d. Vaak heeft het als doel achtergrondinformatie te krijgen over een onderwerp, persoon of bedrijf. Doarpswurk Doarpswurk is een onafhankelijke organisatie die zich richt op het in stand houden en stimuleren van de sociale samenhang en de leefbaarheid van het Friese platteland. Interreg IV.b Interreg IV.b is een financieel instrument van de Europese Unie. Het financiert projecten ter ondersteuning van de internationale samenwerking. Het doel is het vinden van innovatieve manieren om gedeelde problemen in de lidstaten en regio s aan te pakken. 9 Digitale diensten in NOFA

10 Field Research Het verzamelen, analyseren en interpreteren van gegevens waarvoor men zelf onderzoek moet verrichten. Deze gegevens zijn niet door middel van desk research te achterhalen. Leefbaarheid Met leefbaarheid wordt aangegeven hoe aantrekkelijk een gebied is om er te wonen, werken en leven. NOFA Betekent letterlijk: De NoordOost Friese Aanpak. Er zijn vier gemeentes uit het noorden van Friesland die hieraan meedoen, namelijk Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. Partoer Partoer is een Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling in de provincie Fryslân. Ze ondersteunen organisaties en overheden bij maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van Welzijn en zorg. Pilot Pilot betekent letterlijk proef. Hier is het dus een proef om iets nieuws uit te proberen. Quality of life Betekent letterlijk kwaliteit van leven. In paragraaf 2.1 wordt dit begrip verder uitgewerkt. SME SME is een engels begrip en betekent letterlijk Small and Medium Enterprises. Het is vergelijkbaar met de Nederlandse MKB (midden en kleinbedrijf). Triple play Triple play is het aanbieden van digitale radio/televisie, internet en telefonie in één pakket door één aanbieder. Vital Rural Area Vital Rural Ares is een project in binnen Interreg IVb. Het gaat over het bevorderen van de leefbaarheid en het behoud van dienstverlening in plattelandsgebieden. In paragraaf 1.2 wordt dit verder uitgewerkt. 10 Digitale diensten in NOFA

11 H1. Achtergrond en aanleiding In dit hoofdstuk zal in worden gegaan op de achtergrond en aanleiding van dit onderzoek. Als eerste wordt er stilgestaan bij de opdrachtgever. In paragraaf 1.2 wordt verder ingegaan op het project Vital Rural Area s. In paragraaf 1.3 komen de samenwerkende partijen aan bod. Als laatste zal de aanleiding van het onderzoek worden beschreven. 1.1 De opdrachtgever Kabel Noord is een bedrijf gespecialiseerd in het aanbieden van internet, (digitale) televisie/radio en telefoon, al dan niet samen in een pakket. Kabel Noord is een publiek bedrijf met de gemeenten Ameland, Schiermonnikoog, Dantumadeel, Kollumerland c.a. en Dongeradeel als aandeelhouders. Daarom heeft Kabel Noord geen winstoogmerk. In 1979 is Kabel Noord opgericht als Gemeenschappelijke Regeling en ondertussen zijn er zo n huishoudens aangesloten bij Kabel Noord. Het doel van Kabel Noord is zoveel mogelijk burgers en bedrijven in de gemeenten Ameland, Dantumadeel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Schiermonnikoog aan te sluiten op de kabel. In 1996 is de bestuurscultuur veranderd en werd Kabel Noord een NV-bedrijf met de gemeenten als aandeelhouders. Infrastructuur Er ligt zo n 500 km glasvezelkabel in NoordOost Friesland. Dit is de hoofdstructuur. Ook zijn er verbindingen met de stadsring van Leeuwarden en zijn er netwerken met andere kabelbedrijven. Naar de huizen lopen vanaf centrale punten in de dorpen en wijken, coaxkabels. Partners Kabel Noord laat ook andere partijen op het netwerk toe die een meerwaarde voor de klanten betekenen. Eerst werd er samenwerking gezocht met Telekabel (het huidige UPC) en werd internet als product aan het pakket toegevoegd. Een aantal jaren later werd (nu Ziggo) verkrijgbaar via het netwerk van Kabel Noord en in 2005 is er gestart met het eigen internetproduct KNID. In 2006 werd ook telefonie via de kabel aangeboden en in 2007 werd begonnen met een combinatieproduct van kabeltelevisie, internet en telefonie. Ook wordt digitale tv aangeboden. (Kabel Noord, 2008) 11 Digitale diensten in NOFA

12 Cijfers Kabel Noord In 2007 had Kabel Noord het jaar afgesloten met een winst van euro. Dit was het beste jaar voor Kabel Noord. In onderstaande tabel zijn meer financiële gegevens over Kabel Noord te vinden. De cijfers voor 2008 waren nog niet bekend, maar verwacht wordt dat ook in 2008 winst gemaakt is. (Prima jaar voor Kabel Noord, 2008) Aantal in 2007 eenheid Omzet x 1000 Winst 315 x 1000 Eigen vermogen x 1000 Geïnvesteerd in x 1000 Aantal medewerkers 17,6 fte Aantal kabelabonnees Gewone abonnees Aantal internetklanten via kabel Klanten aangesloten via 3 providers Tabel 1: Cijfer Kabel Noord In onderstaande tabellen is te zien waar Kabel Noord de inkomsten vandaan haalt en waaraan het geld wordt uitgegeven: Figuur 2: Verdeling inkomsten Digitale diensten in NOFA

13 Figuur 3: Verdeling kosten 2008 Producten Kabel Noord levert naast analoge televisie/radio ook digitale televisie/radio, internet en telefonie. Deze producten kunnen gezamenlijk of los afgenomen worden. Radio/televisie In het radio/televisie basisabonnement krijgt de klant zowel analoge als digitale radio/televisie. In het basispakket zitten 46 digitale televisiezenders en 37 digitale radiozenders. Daarnaast zijn er 35 analoge televisiezenders en 38 analoge radiozenders. Andere pakketten die worden aangeboden zijn: - digitaal extra - film - sport - eredivisie live Deze pakketten kunnen als extra pakket tegen extra kosten aangeschaft worden. Internet Internet heeft naast hun eigen internet (KNID), twee andere providers waaruit de klant kan kiezen: UPC en Ziggo. Voor hun eigen internet worden 4 pakketten aangeboden: -KNID Basis -KNID Familie -KNID Comfort -KNID Lauwersland 13 Digitale diensten in NOFA

14 Telefonie Het nieuwste product dat Kabel Noord aanbiedt is telefonie. Telefonie kan aangeschaft worden bij Kabel Noord als de klant al internet en/of televisie van Kabel Noord heeft of dit tegelijk wil aanschaffen. 3-1 pakket Al deze producten worden ook in 1 pakket aangeboden (het triple play principe). De klant heeft dan als voordeel al zijn diensten bij dezelfde aanbieder te hebben, wat voor de klant erg overzichtelijk is. Het voordeel voor het bedrijf is dat het meer verkoopt aan zijn bestaande klanten. Doordat klanten alle drie de diensten afnemen kan er een korting worden gegeven waardoor het ook aantrekkelijker wordt om alles bij dezelfde aanbieder onder te brengen. (Kabel Noord, 2008) In onderstaand schema is te vinden hoe de verdeling is tussen de afgenomen producten: Figuur 4: Percentage klanten met digitaal product Promotie Kabel Noord bestaat dit jaar 30 jaar en is daarom een campagne begonnen. Er worden 3 maal dit jaar 30 prijzen verloot onder alle abonnees. Er is geadverteerd in de plaatselijke kranten en op reclameborden langs de weg in Dokkum. Daarnaast wordt de actie (uitgebreid) omschreven op de website. 14 Digitale diensten in NOFA

15 De markt Kabel Noord biedt 3 diensten aan, al dan niet in een pakket (triple play). Daarnaast was triple play voor het eerst het meest verkochte product (22%) op de communicatiemarkt (De doorbraak van triple play, 2009). Daarom is gekozen om de aanbieders te bekijken die ook alle drie deze diensten aanbieden (al dan niet in een pakket). - KPN KPN heeft ruim 38 miljoen klanten in Nederland, Duitsland en België. De grootste groep heeft een mobiele telefoon via KPN (ruim 31 miljoen). Ruim 3,9 miljoen klanten hebben een vaste telefoon, 2,5 miljoen hebben breedband internet en ongeveer klanten hebben tv via KPN. Het aantal fte s binnen KPN is De jaaromzet van 2008 was 14,6 miljard en daarvan was 2,6 miljard winst. (Dit is KPN, z.d.) KPN biedt 3 triple play pakketten aan: InternetPlusBellen Basis en Interactieve TV, InternetPlusBasis extra en interactieve tv en InternetPlusBellen Premium en Interactieve TV. (Internet + Bellen + TV van KPN, z.d.) HetNet, een onderdeel van KPN heeft ook eigen triple play pakketten: Instap Surfen&Bellen&TV kijken en Snel Surfen&Bellen&TV kijken (Surfen, bellen en tv kijken, z.d.) - Ziggo Ziggo heeft ruim 3,3 klanten in Nederland. 1,4 miljoen mensen nemen internet af, 1 miljoen mensen (digitale) televisie en er zijn internetabonnees. Het aantal fte s binnen Ziggo is De jaaromzet was in ,239 miljard euro. Daarvan was 130,7 miljoen euro winst. (Over Ziggo, bedrijfsprofiel, z.d.) (Ziggo ziet winst, 2009) Ziggo biedt ook 3 pakketten aan: Alles-in-1 Basis, Alles-in-1 Plus en Alles-in-1 Extra. (Alles in 1,z.d.) - UPC UPC is een internationaal bedrijf dat deel uitmaakt van Liberty global. Er werken zo n mensen bij UPC Europa. Er zijn bij UPC meer dan twee miljoen klanten die (digitale) televisie afnemen. Er zijn bijna klanten met breedband internet en een kleine mensen neemt telefonie af. (Over UPC, z.d.) (Liberty global, UPC broadband, 2009) Bij UPC kan de klant zelf zijn pakket samenstellen. In iedere categorie zijn 3 keuzes. Het goedkoopste product is gratis. (UPC totaalpakketten, 2009) 15 Digitale diensten in NOFA

16 De bedrijven die hier zijn genoemd zijn vele malen groter dan Kabel Noord. Een vergelijking is daarom moeilijk te maken. Daarnaast zijn de andere bedrijven, bedrijven die zoveel mogelijk winst moeten maken, bij Kabel Noord staat de klant voorop en speelt ook het maatschappelijk belang. Het voordeel voor Kabel Noord is dat ze in een klein gebied veel klanten hebben. Prijsvergelijking De triple play diensten die door de concurrenten aangeboden worden zijn vergelijkbaar met de producten van Kabel Noord. De prijzen verschillen wel enkele euro s, maar welk pakket het voordeligst is, hangt af van de wensen en eisen van de klant. Om echt iets te zeggen over de concurrenten op de markt is een diepere analyse nodig. In dit onderzoek is dit niet van belang en daarom is dit achterwege gelaten. 16 Digitale diensten in NOFA

17 1.2 Vital Rural Area Naast het aanbieden van de drie diensten, wil Kabel Noord zich ook profileren als een organisatie waar het maatschappelijk belang groot is. Daarom is er binnen Kabel Noord een afdeling Innovatie die met behulp van bedrijven in de omgeving innovatieve internet-/ictontwikkelingen wil toepassen. Hierbij maken ze deel uit van verschillende projecten in de omgeving en zijn ze soms de trekker binnen een project. Projecten die op dit moment spelen zijn: - Klasseglas (glasvezel bij scholen) - Nijfinster (beeldcommunicatie in de zorg) - Medialab (virtuele versie van Ameland) - Lokale televisie - Virtuele loketten op het platteland - Dokkum 3D (een 3D versie van Dokkum) - Vital Rural Areas (bevorderen van leefbaarheid en behoud van dienstverlening in plattelandsgebieden) (Hesteren, 2009) Vital Rural Area is een internationaal project in de Noordzeeregio s van Europa. Vital Rural Area maakt deel uit van Interreg IVb. (North Sea Region Programme), wat betekent dat er subsidie is gekregen van Europa. Achtergrond Sinds de hervorming van de gemeenschappelijke EU-landbouwbeleid in 2003/2004, speelt plattelandsontwikkeling een steeds belangrijkere rol om te voldoen aan de economische, sociale en milieu-uitdagingen van de 21ste eeuw. De EU-lidstaten worden aangemoedigd om te werken naar een meer duurzame plattelandsontwikkeling (in lijn met de strategie van Göteborg), het stimuleren van groei en werkgelegenheid te creëren in landelijke gebieden, in overeenstemming met de Lissabon-strategie. (Interreg IVB North See Region Programme ) Doelstelling De belangrijkste doelstelling van dit internationale project is een waardevolle bijdrage te leveren aan de verbetering van het platteland op het sociaal-economische vlak en in het bijzonder het stimuleren en verrijken van de gemeenschap in de Noordzeeregio s. Daarnaast hoopt men met behulp van dit programma een standaard werkmethode te ontwikkelen voor projecten op het platteland die ook in de andere EU-landen en regio s gebruikt kunnen worden. Er zijn drie deelgebieden waarin het project is onderverdeeld. - Empowerment of SME s (WP1) - Regional Branding (WP2) - Wellbeing and services (WP3) (Interreg IVB North See Region Programme ) 17 Digitale diensten in NOFA

18 1.3 Samenwerkende partijen Dit project is een internationaal project en daarom zijn er meerdere samenwerkende internationale partijen. De leader van het project is de Provincie Fryslân. De partners in het project zijn: Nederland: NOFA (4 gemeentes in Noordoost Friesland), Gemeente Sluis, Friese Poort bedrijfsopleidingen België: Streekplatform & Meetjesland, Intercommunale Leiedal, Provincie West Vlaanderen United Kingdom: Norfolk County Council Germany: Stadt Langenhagen, Witschaftsakademie Schleswig Holstein GmbH Denmark: Vejen Kommune Norway: Rogaland Fylkeskommune, Finnoy Kommune Dit zijn allemaal gemeentes in diverse landen die meewerken in dit project. Voor WP3 zijn de partnerregio s: - NOFA - Provincie Fryslân - Intercommunale Leiedal - Vejen Kommune - Rogaland Fylkeskommune In bijlage 3 is een overzicht te vinden van deze gebieden. 1.4 Aanleiding Het idee om te starten met digitale diensten bestaat al langer. In het begin van 2008 wilde Kabel Noord starten met een pilotproject voor virtuele loketten in 4 tot 7 dorpen in de NOFA-gemeentes. De aanleiding om te starten met deze pilot was een minisymposium van Doarpsbân in juni 2007, waarbij Nederland Breedbandland(NBL), Stichting Doarpswurk, de NOFA-gemeentes, de provincie Fryslân en Kabel Noord betrokken waren. Door verschillende omstandigheden (vertrek betrokken wethouder, project in de la bij provincie Fryslân, de grootste geldschieter en het afhaken van NBL) is dit toen niet doorgegaan. Nu er subsidie komt van de Europese subsidieregeling Interreg IV.b voor het project Vital Rural Areas, lijken digitale diensten in de dorpen toch een feit te worden. (Actieplan Fryske Fiersichten, 2008) 18 Digitale diensten in NOFA

19 H2. Onderzoeksopzet De leefbaarheid op het platteland is de laatste jaren een onderwerp dat veelvoudig terugkomt in het nieuws (Van der Laan vreest spookdorpen, 2009). De voorzieningen op het platteland lopen terug en de mensen trekken naar de grotere steden toe omdat daar meer banen en/of voorzieningen te vinden zijn. Daarnaast wordt de vergrijzing in Nederland groter en op het platteland stijgt de groep ouderen explosief. Ook in de NOFA-gemeenten is dit het geval. Om te kijken hoe dit veranderd kan worden, willen de NOFA-gemeenten weten welke digitale diensten een rol kunnen spelen. Er is een doelstelling en een probleemstelling geformuleerd en een aantal deelvragen zijn opgesteld. Doelstelling Het vergroten van de leefbaarheid in het NOFA-gebied met behulp van ICT-diensten. Probleemstelling Welke bijdrage kunnen digitale diensten leveren aan het vergroten van de leefbaarheid in het NOFA-gebied? Deelvragen: - Wat valt er onder leefbaarheid op het platteland? - Wat zijn de specifieke kenmerken van de inwoners van het NOFA-gebied? - Wat zijn digitale diensten? - Welke digitale diensten kunnen worden gebruikt om de leefbaarheid in het NOFAgebied te vergroten? - Welke (innovatieve) ICT-ontwikkelingen zijn er? - Welke (innovatieve) ICT-ontwikkelingen kunnen worden gebruikt om de leefbaarheid in het NOFA-gebied te vergroten? Onderzoeksmethode Er is voor deskresearch gekozen omdat de vragen die beantwoord moeten worden kwantitatieve vragen zijn. Kwantitatieve vragen kunnen worden beantwoord met desk research. Deze vragen zijn opgesteld omdat er een tekort aan informatie is. Zonder de antwoorden op deze vragen kan er geen verder onderzoek gedaan worden. Daarnaast is dit onderzoek beperkt in tijd. Er is een korte periode waarin de vragen beantwoord moeten worden. Zoekstrategie Voor het vinden van de juiste informatie is een zoekstrategie ontwikkeld. Deze zoekstrategie is te vinden in bijlage Digitale diensten in NOFA

20 H3. Theoretische onderbouwing Om ervoor te zorgen dat de juiste informatie wordt onderzocht voor Work Package 3 van Vital Rural Area, is er eerst desk research gedaan naar een het begrip leefbaarheid. Wat bedoelen we met leefbaarheid? Wat valt er onder dit begrip en wat niet? Om een eenduidige definitie te krijgen die met alle partnerregio s gedeeld kan worden, is dit uitgezocht voordat er verder onderzoek is gedaan. In paragraaf 3.1 komt dit aan bod. Daarnaast moet dit project dienen als voorbeeldproject voor andere Europese gebieden die ook de leefbaarheid op het platteland met behulp van digitale diensten willen verbeteren. Daarom is er vanuit de organisatie een plan voor desk research opgezet dat bij de volgende projecten in Europa op het gebied van leefbaarheid ook gebruikt kan worden. Een uitwerking van dat stuk desk research is te vinden in paragraaf Leefbaarheid en quality of Life De eerste stap tijdens dit onderzoek was het vinden van een eenduidige definitie voor het Engelse begrip: quality of life. In de Engelse stukken die in het project al zijn opgesteld wordt het begrip quality of life genoemd. Tijdens een eerdere bijeenkomst van de partnerregio s is namelijk besloten om voor het begrip quality of life te kiezen omdat men wellbeing een vernederlandst woord vond. In Nederlandse documenten van dit project wordt spreekt men over het begrip leefbaarheid. In het woordenboek wordt leefbaarheid vertaald als quality of life en als liveability. Maar wanneer je de betekenis van quality of life zoekt kom je op kwaliteit van leven. Om af te bakenen wat in dit project precies met quality of life wordt bedoeld is verder onderzoek gedaan naar het begrip. Tijdens het zoeken naar informatie over quality of life, kwam naar voren dat dit begrip zorggerelateerd is. Het begrip wordt veel gebruik in de zorg, wanneer mensen hulpbehoevend zijn. In dit project gaat het niet alleen om mensen die hulpbehoevend zijn, maar ook om de mensen die geen zorg nodig hebben, maar waarvan de kwaliteit van leven wel verbeterd kan worden. Daarnaast zijn er veel definities voor het begrip quality of life die allemaal net weer iets anders betekenen. Het vinden van een eenduidige definitie voor het begrip quality of life voor alle partnerregio s was daarom ook onmogelijk, omdat quality of life door iedereen anders wordt ervaren. Tijdens de afgelopen partnerbijeenkomst is besloten om wel vast te houden aan het begrip quality of life, maar dit voor dit project anders te beschrijven om verwarringen in de toekomst te voorkomen. Daarvoor heb ik een cirkeldiagram gemaakt met de belangrijkste onderwerpen die te maken hebben met het begrip quality of life in dit project. Dit cirkeldiagram kan ook gebruikt worden bij verdere field research om te meten hoe de leefbaarheid is op het platteland. 20 Digitale diensten in NOFA

21 In dit cirkeldiagram worden 8 punten genoemd die van invloed kunnen zijn op de leefbaarheid. Dit zijn: emotional wellbeing, interpersonal relations, material wellbeing, personal development, physical wellbeing, self-determination, social inclusion en rights. Figuur 5: Cirkeldiagram Quality of life. 21 Digitale diensten in NOFA