De basgitaar. Leerlingentekst en leerlingenopdracht. Instrumenten

Transcriptie

1 De basgitaar Leerlingentekst en leerlingenopdracht Lees onderstaande tekst aandachtig door. In de tekst staan de verschillende onderdelen van de gitaar beschreven. Bij het lezen van de tekst is het misschien lastig je hier een beeld bij te vormen. Het is daarom nu aan jou om de dikgedrukte woorden in de tekst in het plaatje op de volgende pagina op de juiste plaats in te vullen. De basgitaar kan, net als de gitaar, eigenlijk door midden gehakt worden in twee delen: de body en de hals. De basgitaar heeft een solid body. Dit betekent dat de body niet hol is zoals bij de akoestische gitaar, maar bestaat uit een massief stuk hout. Er bestaan ook akoestische basgitaren, die een holle klankkast hebben. Een basgitaar heeft meestal vier snaren. Deze snaren worden gestemd in E A D G, net zoals de dikste snaren van een gitaar, maar dan een octaaf lager. Basso betekent laag in het Italiaans, vandaar de naam basgitaar. De snaren zitten aan de kant van de body vast aan de brug. Aan de kant van de hals liggen de snaren over een kunststof strip. Deze witte/zwarte strip wordt de kam genoemd en vormt de overgang naar de kop. Vervolgens komen ze aan bij de kop van de basgitaar. Elke snaar gaat daar naar een stemmechaniek, oftewel stemschroef. Door aan het stemmechaniek te draaien, bepaal je de toonhoogte van de afzonderlijke snaar. Wanneer een snaar aangeslagen wordt, gaat deze trillen. De trillingen worden opgevangen door de elementen die zich op de body bevinden. De trillingen worden omgezet in geluid dat via de versterker te horen is. De basgitaar moet met een jackkabel aangesloten worden op de versterker. Dit gaat via de snoeringang die zich naast de volumeknoppen en toonknoppen bevindt. De hals is in stukjes verdeeld door middel van ijzeren staafjes die frets heten. De stukjes worden naarmate ze dichter bij de body zijn steeds smaller. Deze stukjes worden ook wel toetsen genoemd. Sommige toetsen bevatten een bolletje (positieteken). Wanneer je op papier een speciaal muziekschrift (tablatuur) afleest voor basgitaar, worden deze toetsen aangeduid met cijfers. De toets die zich het dichtste bij de kop bevindt, is nummer 1. De toets die zich het dichtst bij het element bevindt, kan bijvoorbeeld nummer 20 zijn. Dit verschilt per basgitaar. Sommige basgitaren hebben dus 23 toetsen, andere hebben er maar 20. De positietekens bevinden zich op toets 3, 5, 7, 9, 12, 15, 17, 19 en 23. Op toets 12 bevinden zich twee bolletjes, omdat na toets twaalf een nieuw octaaf begint. Dit wil zeggen dat wanneer we de dikste snaar open (dus zonder een toets in te drukken) aanslaan, we een E horen. Wanneer we de snaar indrukken bij de twaalfde toets en deze aanslaan, horen we weer een E, maar dan een octaaf hoger. Als we van 0 (open snaar) aanslaan en daarna steeds de toetsen 1 t/m 12 indrukken en aanslaan, is de gehele chromatische toonladder (alle noten die bestaan op de basgitaar) voorbij gekomen. Tot slot staat helemaal rechts op de kop het merk van de gitaar afgedrukt. Enkele basgitaarmerken zijn Fender, Gibson, Ibanez, Washburn en Jackson.

2 Lijst in te vullen onderdelen Body Hals Snaren Brug Kam Kop Stemmechaniek Elementen Snoeringang Volumeknoppen en toonknoppen Frets Toetsen Positieteken Merk....

3 Geschiedenis van de basgitaar Tot de jaren 30 was de contrabas het belangrijkste basinstrument. De contrabas wordt meestal staand bespeeld met de vingers of een strijkstok. Het instrument is echter lastig te vervoeren. Helemaal te voet of met de fiets is het haast onmogelijk. Daarom was er in de jaren 30 behoefte aan een bas die gemakkelijker te mee te nemen was. De eerste basgitaar uit 1936 werd geen groot succes. Het grote succes kwam door gitaarbouwer Leo Fender. Hij ontwierp een basgitaar die een kruising vormde tussen de elektrische gitaar en de contrabas. In 1951 bracht hij de Fender Precision Bass uit. Zijn bedoeling was dat deze basgitaar de contrabas zou vervangen. Jazzmuzikanten liepen niet warm voor Precision Bass. Deze naam bedacht hij, omdat de basgitaar (in tegenstelling tot de contrabas) van frets Figuur 1 Contrabas voorzien is. Dankzij de frets kan de bassist nauwkeuriger de juiste toon aanslaan. Door het ontbreken van de frets op een contrabas kost het veel meer moeite om er zuiver op te leren spelen. De popmuziek, die toen in opkomst was, omarmde wel de nieuwe basgitaar. Zo werd Fenders Precision Bass toch een groot commercieel succes. De basgitaar heeft een grote invloed gehad op het ontstaan van pop- en rockmuziek. De basgitaar maakt deel uit van de ritmesectie (samen met drums). Omdat de basgitaar zowel een ritme tot stand kan laten komen, als melodie kan voortbrengen, vormt het instrument een brug tussen ritme (drums) en harmonie (akkoordeninstrumenten, zoals gitaar en piano). Een veelgebruikte term in de muziek is grooven. Grooven doet een partij wanneer een samensmelting plaatsvindt van bas en basdrum, snaredrum en hihat (de laatste drie zijn onderdelen van het drumstel). Figuur 2 Fender Precision Bass Lange tijd hadden basgitaren altijd vier snaren. Onder invloed van de opkomst van muziek met lage synthesizerbassen kwamen er basgitaren met vijf snaren. Deze snaren hadden een extra lage snaar (die in B gestemd dient te worden). Ook waren er virtuoze bas-solisten die behoefte hadden aan een extra hoge snaar (in C gestemd). Zo kwamen er ook basgitaren die zes snaren hadden. Sommige bassisten haalden de frets uit de hals van hun basgitaar. Dit deden ze om het oorspronkelijke geluid van de contrabas beter te kunnen imiteren. Onder andere Jaco Pastorius deed dit. Er kwamen fretloze basgitaren op de markt. Deze zijn echter nooit heel populair geworden, omdat ze veel moeilijker te bespelen zijn dan een basgitaar met frets.

4 Bekende bassisten Er zijn enkele grote vernieuwers die een bijzondere bijdrage geleverd hebben aan het basgitaarspel zoals we dit nu kennen. Ze hebben allemaal een verschillend karakter, verschillende opvattingen en een verschillende achtergrond. Ze zijn allemaal op hun eigen manier vernieuwend en betekenisvol geweest, hoewel ze erg van elkaar verschillen. Er bestaat dus geen ideale manier van gitaarspelen. Zoek over twee van de volgende bassisten informatie op over hun typische manier van gitaarspelen. Luister naar ten minste twee fragmenten van de gitarist op bijvoorbeeld YouTube. Maak een korte samenvatting over de gitarist waarin je in 10 regels schrijft over: Titel van het stukje: naam van de bassist; Afkomst (waar komt de bassist vandaan) en de tijd waarin hij muziek maakt(e); Het genre dat hij speelt/speelde; De band waarin de artiest speelt/speelde; Wat is/was vernieuwend aan zijn manier van basgitaarspelen? Noem twee liedjes van de bassist en beschrijf hoe je deze manier van spelen kunt horen in de genoemde voorbeelden. Bassisten waaruit je kunt kiezen: Jaco Pastorius John Entwistle (The Who) Michael "Flea" Balzary (Red Hot Chili Peppers) Paul McCartney (The Beatles) Charles Mingus Cliff Lee Burton (Metallica) Les Claypool (Primus) Steve Harris (Iron Maiden) Roger Waters (Pink Floyd) Sting (The Police) Marcus Miller John Paul Jones (Led Zeppelin) Guy Berryman (Coldplay) Christopher Wolstenholme (Muse) Paul Turner (Jamiroquai) Bootsy Collins (Funkadelic, Parliament) Mike Dirnt (Green Day) Als je zelf nog een bekende basgitarist kent die je graag beschrijft, mag dat ook.

5 Zelf bassen! Tijdens dit laatste deel van de les ga je zelf een stukje basgitaar spelen. Om dit te kunnen doen, is het nodig dat je de basis van de muziekregistratie voor basgitaar kent: tablatuur. De basgitaar heeft vier snaren. Bij tablatuur worden de snaren onder elkaar weergegeven met lijnen. De dikste snaar staat onderaan, de dunste snaar bovenaan. De snaren worden gestemd als E (dikste snaar) A D G (dunste snaar). De dikste snaar klinkt dus als je hem aanslaat met je rechterhand en als je met je linkerhand niets doet als een E. De tweede snaar als een A, de derde als een D en de dunste snaar, de onderste, klinkt als een D. G D A E Wanneer je op de dikste snaar een G speelt, en die wilt noteren in tablatuur, wordt dit gedaan als: G D A E Dit betekent dat je met je vinger in het midden van het derde vakje op de gitaarhals de snaar moet indrukken. Wanneer je de snaar dan aanslaat, klinkt de G. Op de gehele snaar is, zoals eerder al gezegd, de gehele chromatische toonladder te vinden. De chromatische toonladder bestaat uit de noten C, C#, D, D#, E, F, F#, G, G#, A, A#, B, en tot slot komt de C weer, maar dan een octaaf hoger. Alle bestaande noten komen op de basgitaarhals voor. Wanneer je de dikke snaar in het midden van het eerste vakje indrukt, hoor je een F. Het tweede vakje is een F# en het derde vakje is een G. Bij tablatuur moet je de balken van links naar rechts lezen. Wanneer je de noten E, F, F# en G achter elkaar speelt en noteert, ziet dat er dan als volgt uit: G D A E Wat bij tablatuur anders is dan bij het notenschrift, is dat er geen notatie van tijd te vinden is. Er staat niet in de balk hoe lang een bepaalde toon aanhoudt. Om dit te weten, moet je het muziekstuk beluisteren. Je gaat nu een stukje van een bekende melodie luisteren die je zelf gaat bassen; Seven Nation Army van The White Stripes.

6 Instrumenten Wanneer je deze melodie (een riff heet dit in (bas)gitaartaal) kunt bassen, kun je eigenlijk al bijna het hele nummer spelen. De enige snaar die je gaat gebruiken, is de A-snaar. Dit is de een na dikste snaar, oftewel de snaar onder de bovenste, dikste snaar. Kijk naar onderstaand stukje tablatuur, daarna volgt een beschrijving van de vingerzettingen. D A E Begin met je linker wijsvinger op de A-snaar en druk de snaar in in het zevende vakje. Speel deze noot twee keer. Vervolgens druk je met je pink de A-snaar in in het tiende vakje. Dit kun je ook met je ringvinger doen, als je te weinig kracht hebt in je pink. Vervolgens sla je het zevende vakje weer aan en daarna laat je je hand afglijden tot je met je wijsvinger bij het vijfde hokje bent. Dan sla je ook de snaar weer aan. Tot slot laat je je hand nog verder afgelijden en druk je met je wijsvinger het derde vakje in en vervolgens druk je met je wijsvinger het tweede vakje in. Voor de precieze timing, moet je goed naar het liedje luisteren. Je kunt dit stukje oefenen. Wanneer je het onder de knie hebt, kun je het volgende stukje oefenen. Dit is precies dezelfde riff, maar dan op een andere manier genoteerd. Misschien vind je de tweede manier makkelijker om te spelen. Je gebruikt dan een kleiner deel van de hals. G D A E Je laat je hand precies op dezelfde manier staan, je hoeft niet over de hals te glijden. Vakje zeven sla je steeds aan met je wijsvinger, alle tienen sla je steeds aan met je pink, de acht sla je aan met je middelvinger. Deze manier van spelen is wellicht moeilijker, maar ook dit stukje kun je een aantal keren oefenen.

7 Een ander bekend nummer dat je zou kunnen bassen, is Blurred Lines van Robin Thicke. Het intro, voordat het couplet ingestart wordt, speel je als volgt: G D A E De 5 speel je in het begin met je wijsvinger. De 7 op de G-snaar pak je dan met je ringvinger. Vervolgens speel je een open D snaar (de 04 5), deze noten volgen zich snel op. Je hebt dan de kans om met je wijsvinger de 4 te spelen, en de 5 met je ringvinger. Zo laat je je vingers voorlopig staan. Wanneer je het stuk met de zeven vijven speelt, pak je deze weer over met je wijsvinger. De laatste maat bespeel je alle noten op de A-snaar met je wijsvinger, de noten op de G- snaar met je ringvinger. Behalve de 0, dat is een open snaar. De laatste 2 pak je dan met je wijsvinger. Oefen dit eerst langzaam met de goede vingerzettingen. Daarna kun je versnellen.