INHOUD VAN HET BASS PACKS Hoogwaardige E-basgitaar Gevoerde draagtas Hoogwaardige aansluitkabel (ca. 3 m) Verstelbare basgitaarriem 3 plectrums Beginn

Transcriptie

1

2 INHOUD VAN HET BASS PACKS Hoogwaardige E-basgitaar Gevoerde draagtas Hoogwaardige aansluitkabel (ca. 3 m) Verstelbare basgitaarriem 3 plectrums Beginnersboek voor basgitaar 2

3 INHOUDSOPGAVE ONDERDELEN VAN DE BAS... 4 INLEIDING... 5 Linker hand (grijphand)... 5 De bas goed vasthouden... 5 STEMMEN VAN DE BAS... 5 Elektronisch stemapparaat... 5 Relatieve stemmethode... 6 Toetsinstrumenten... 6 SPELTECHNIEKEN... 7 Plectrums... 7 Het aanslaan van de snaren met het plectrum... 7 Het aanslaan van de snaren met de vingers... 7 slap bass-techniek... 8 NOTATIE... 9 Greepdiagrammen... 9 Tabulatuur... 9 MUZIEKVOORBEELDEN...10 Blues Shuffle Blues Shuffle Blues Slap Blues Walking Bass RITME...11 Notenwaarden Plaatsen van punten Ritme-oefening Triolen Ritmeoefening Rusten Ritme-oefening Shuffle TOONLADDERS Intervallen Grote terts en kleine terts De grote terts-toonladder De kleine terts-toonladder De grote terts pentatonische toonladder De kleine terts pentatonische toonladder De chromatische toonladder Houding van de linker hand Toonladderoefening Toonladderoefening D-grote terts-toonladder G-kleine terts-toonladder Toonladderoefening Toonladderefening AKKOORDEN...17 C-grote terts (C) D-kleine terts (Dm) E-kleine terts (Em) F-grote terts (F) G-grote terts(g) A-kleine terts (Am) H-kleine terts verminderd (Hm -5 ) ONDERHOUD EN REPARATIE...19 Reiniging van de bas Voorzorgsmaatregelen Vervangen van snaren

4 ONDERDELEN VAN DE BAS Het doet er niet toe welke basgitaar of je bespeelt, de wezenlijke onderdelen zijn altijd hetzelfde. De volgende afbeelding maakt je benamingen duidelijk. Neem de tijd om er vertrouwd mee te raken! 4

5 INLEIDING Welkom bij de BEHRINGER-Familie! In dit beginnershand boek voor basgitaar zul je ervaren hoeveel plezier je kunt beleven aan het bespelen van een muziekinstrument. Eerst zullen we je met enige belangrijke principes m.b.t. tot verschillende speltechnieken en nog een paar dingen meer vertrouwd maken. Daarna tonen we je enige muziekvoorbeelden, ritme-oefeningen en toonladders, die je het begin van het bespelen van de bas makkelijker moeten maken. Laat je door deze overvloed aan informatie niet afschrikken, ook wanneer het nu veel lijkt. Begin er ontspannen aan en het zal je snel duidelijk worden, dat je vooruitgang boekt. Veel succes! Linker hand (grijphand) De vingers van de linker hand zijn van 1 tot 4 genummerd, beginnend met de wijsvinger. Druk steeds met de vingertoppen de snaren naar beneden. Dat gaat met korte nagels op de vingers veel makkelijker. De bas goed vasthouden Zet de bas op je rechter bovenbeen en klem hem tussen borst en rechter arm. Daarbij moet je beslist ontspannen blijven! Stabiliseer de positie van de bas met je lichaam en niet met je handen. De hals van de bas is een beetje naar boven gericht. Wanneer je benen over elkaar slaat, kun je de hals hoger houden, wat het spelen makkelijker maakt. Een paar algemene tips: * Let altijd weer op je lichaamshouding en ook op je armen en benen, om spanningen te vermijden. * Experimenteer zo lang met je houding, tot je je prettig voelt. * Probeer, je hoofd recht te houden, anders komt er te veel spanning op je wervelkolom. Wanneer de bas als je rechtop staat te spelen te laag hangt, zou je linker pols onnodig gespannen kunnen raken. Of er ontstaat een overbelasting van de rechter hand, bij het aanslaan van de snaren. Stel de riem zo in, dat je je houding als prettig ervaart, waarbij beide handen heel ontspannen hun werk kunnen doen. HOUDING ZITTEND HOUDING STAAND STEMMEN VAN DE BAS Het stemmen van een bas betekent, dat je de toon van elke snaar precies moet instellen. Er zijn verschillende stemmethoden om je bas te stemmen, maar eerst moet je weten, welke tonen de vier bassnaren hebben: Snaar 1: G (de dunste, onderste snaar) Snaar 2: D Snaar 3: A Snaar 4: E (de dikste, bovenste snaar) Elektronisch stemapparaat Elektronische stemapparaten zijn in elke muziekzaak te krijgen. Ze maken het je op een makkelijke manier mogelijk de bas te stemmen. Een stemapparaat analyseert de toonhoogte van elke snaar, wanneer je die apart aanslaat. Door middel van een optische aanduiding kun je zien, of de betreffende toon te hoog of te laag is. Op onze website ( tref je een virtueel stemapparaat aan. Probeer het maar eens! 5

6 Relatieve stemmethode De relatieve stemmethode is de meest onafhankelijke methode, want je kunt die altijd en overal gebruiken. Wat je ervoor nodig hebt, is een referentietoon (bijv. van een ander instrument of een stemvork). Wanneer er maar één snaar goed is gestemd, kunnen alle andere ten opzichte van elkaar worden gestemd. In het volgende voorbeeld dient de vierde snaar (E) als uitgangspunt. 1. Stem de open (niet ingedrukte) vierde snaar (E) met behulp van een referentietoon (bijv. stemvork). 2. Druk de vierde snaar op de vijfde fret in. Je hoort nu de toon, waarmee de open derde snaar (A) moet worden gestemd. Sla nu de ingedrukte vierde en de losse derde snaar aan en stem de derde tot beide tonen met elkaar overeenstemmen. 3. Deze methode gebruik je voor alle overige snaren. De referentietoon is steeds de snaar met het hogere getal, voor de telkens ernaast liggende, nog te stemmen snaar. Hier hebben we nog een samenvatting voor je: vierde snaar, vijfde fret = losse derde snaar derde snaar, vijfde fret = losse tweede snaar tweede snaar, vijfde fret = losse eerste snaar Houd je gewoon aan het volgdende overzicht: Toetsinstrumenten Met een piano of een keyboard kun je je bas eveneens stemmen. Hierbij moet je slechts weten, welke tonen van het toetsenbord met die van de bassnaren overeenkomen. Kijk daarvoor op de volgende afbeelding: Ga om je bas te stemmen op volgende manier te werk: 1. Ga ontspannen zitten met je bas. 2. Zorg ervoor dat het keyboard in de buurt staat. 3. Sla de noot E op het keyboard aan en pas de toon van de E-snaar (geheel boven) aan deze toon aan, door aan de betreffende stemmechaniek te draaien. 4. Herhaal deze methode net zo voor de snaren A, D en G samen met de bijbehorende noten op het keyboard. Als het voor je te moeilijk wordt om alle vier snaren met behulp van het keyboard te stemmen, gebruik dan deze methode voor maar één snaar en stem de andere volgens de relatieve stemmethode. 6

7 SPELTECHNIEKEN Plectrums Houd het plectrum vast tussen duim en wijsvinger. In je BASS GUITAR PACK zitten drie plectrums. De meeste bassisten beginnen met een dun plectrum en gebruiken dikkere, wanneer ze hun speltechniek hebben verbeterd. Het aanslaan van de snaren met het plectrum Hier zie je, hoe het plectrum op de snaren moet neerkomen. Ontspan je en denk er niet voortdurend over na, wat je nu doet. Dat helpt je, je bij het spelen prettig te voelen. Je kunt de snaren van de bas met het plectrum op twee manieren aanslaan: van boven naar beneden (naar beneden slaan) en van onder naar boven (naar boven slaan). Probeer gewoon eens een snaar gelijkmatig afwisselend van boven naar beneden en omgekeerd aan te slaan ( Alternate Picking ). Een metronoom is hierbij zeer handig, om een constant ritme en gelijkmatigheid te krijgen. Begin eerst met een zeer langzaam tempo en sla de snaren op de maat van de metronoom aan (bij elke slag aanslaan). Wanneer je vindt dat dit tempo goed gaat, kun je beginnen de snelheid stap voor stap te verhogen. Het aanslaan van de snaren met de vingers Veel bassisten geven er de voorkeur aan, de snaren met de vingers aan te slaan. Hierbij moet je wijsvinger en de middelvinger van de rechter hand gebruiken en afwisselend de snaren aanslaan. Leg hiervoor de duim als steun op de E-snaar (bovenste snaar) van de bas en sla met de vingertop van de wijsvinger de daarondergelegen A-snaar zo aan, dat de wijsvinger aansluitend op de E-snaar daaronder rust. Sla nu de A-snaar op dezelfde manier met de middelvinger aan. Zodra deze op de E-snaar rust, moet je de wijsvinger weer omhoog doen en sla opnieuw de A-snaar aan, enz. Probeer op die manier alle vier snaren van de bas aan te slaan en gebruik, wanneer mogelijk, eveneens een metronoom, om een constant ritme te krijgen. Let er alleen op, dat je de duim van de E-snaar haalt, wanneer je deze wilt aanslaan. In dit geval moet je met de duim op de klankkast steunen. 7

8 Slap bass-techniek Een bij het basspelen al lang gebruikte speeltechniek is het Slappen. Bij deze manier van spelen worden de snaren van de bas met de duim aangeslagen. Dit gebeurt dan vaak afgewisseld met het lichtjes aanslaan van een hogere snaar (pop). Zo wordt bijvoorbeeld eerst de E-snaar met de duim aangeslagen (slap) en dan de D-snaar met de wijs- of middelvinger lichtjes aangeraakt (pop). Strek de duim en sla de bovenste E-snaar met het duimgewricht, ongeveer op de hoogte van het einde van de greepplank aan. De andere vingers liggen samengetrokken in de buurt van de onderste G-snaar. De pink kan daarbij worden gebruikt, om de hand op de klankkast te steunen. Sla aansluitend op één van de onderste beide snaren (nooit beide tegelijkertijd!) met de wijs- of middelvinger, door de vingertop van de betreffende vinger onder de G- of D-snaar te schuiven en met zo weinig mogelijk vingertop en niet te veel kracht de snaar lichtjes naar boven aan te raken. Attentie: Wanneer je dit te wild doet, kunnen de snaren knappen. Let er bij deze speltechniek op, dat de bewegingen losjes uit de pols komen. De arm ligt als het kan daarbij stil op het corpus van de bas. 8

9 NOTATIE Greepdiagrammen Greepdiagrammen laten je zien, welke noten gespeeld en welke snaren worden aangeslagen. De volgende afbeelding hoe het greepdiagram op de greepplank van de bas wordt weergegeven. Tabulatuur Er bestaan verschillende methoden om muziek op te schrijven, zoals bijv. het notenschrift, waarvoor een beetje oefening nodig is, om tenslotte de geschreven tonen op de greepplank te vinden. Een ander probleem van het notenschrift samen met het spelen van snaarinstrumenten is daarin gelegen, dat men vaak één en dezelfde toon op verschillende posities en op verschillende snaren kan spelen. Uit het notenschrift blijft evenwel niet duidelijk, waar de toon nu eigenlijk wordt gegrepen. Dit moet dan extra worden aangegeven. Voor het noteren van de volgende oefeningen (tot aan de ritme-oefeningen in hoofdstuk RITME ) gebruiken we in dit boek de zogenaamde tabulatuurschrijfwijze. Voor de bas bestaat deze uit vier lijnen, waarbij de onderste lijn de E-snaar voorstelt en de daarbovenliggende de A-, D- en G-snaar. Zoals bij het greepdiagram geeft ook de tabulatuur een afbeelding van de greepplank weer. Om een chronologische volgorde weer te geven, wordt de tabulatuur zoals bij het notenschrift in maten verdeeld. De tonen binnen de maten worden met behulp van getallen weergegeven, die zich op de te spelen snaren bevinden. De getallen geven de fret aan, waarin de betreffende snaar wordt gegrepen. De lengte van de verschillende tonen, wordt zoals bij het notenschrift, bovendien aangegeven (zie hoofdstuk Notenwaarde ). 9

10 MUZIEKVOORBEELDEN IIn dit hoofdstuk vind je enige voorbeelden van verschillende muziekstijlen. Hiervoor gebruiken we de tabulatuurschrijfwijze, omdat deze aan het begin makkelijker is. Het beste gebruik je hiervoor een metronoom, om een gelijkmatig ritme te krijgen. Let erop, de tonen netjes te grijpen, zonder dat je linker hand daarbij verkrampt en onnodig wordt belast. Blues Dit standaard blues-schema bestaat uit 16 maten en uitsluitend uit kwartnoten. Fast Rock Dit voorbeeld behelst slechts achtste noten en daardoor 8 aanslagen per maat. De aanslag is daarom twee keer zo snel als bij de eerdere blues. Verminder het tempo, wanneer je aan het begin problemen met de snelheid zou hebben. Shuffle Blues Hier is een blues met een ternair ritme. Lees voor meer informatie het hoofdstuk RITME door. Begin ook hier met een langzaam tempo, om een constant ritme te krijgen en te wennen aan het spelen van de shuffle. Wanneer het niet onmiddellijk lukt, speel dan dit stuk eerst met geheel normale achtste triolen zonder pauze. Zodra je dan dit goed beheerst, kun je proberen de tweede noot van elke triool weg te laten. Slap Blues De volgende blues in E-grote terts wordt met de Slap-techniek gespeeld, waarbij de lage noten op de E- en A-snaar met de duim worden aangeslagen (Slap) en de hoge noten op de D- en G-snaar lichtjes worden gespeeld (Pop). 10

11 Walking Bass Dit voorbeeld geeft een typische manier van spelen zoals bij blues-, rhythm & blues- en jazz weer. Zoals het eerste voorbeeld bestaat dit eveneens slechts uit kwartnoten. Let erop, dat tussen de afzonderlijke noten geen pauzes ontstaan, zodat die vloeiend in elkaar overgaan. RITME Als bassist ben je in hoge mate voor ritme en groove verantwoordelijk. Je bent eigenlijk de schakel tussen het ritme (slagwerk, percussie enz.) en de harmonie (bijv. gitaar, keyboard en zang) en zorgt ervoor, dat het een eenheid wordt een goed ritmegevoel is daarvoor voorwaarde. Dit hoofdstuk moet je een overzicht van de vele soorten ritme geven en je het gebruik ervan makkelijker maken. Voor het weergeven van de notenwaarden en de volgende ritme-oefeningen gebruiken we in dit hoofdstuk het notenschrift. Notenwaarden Muziekstukken zijn in afzonderlijke maten te verdelen, die bestaan uit een bepaald aantal tellen. De bekendste is hier zeker de 4/4- maat. Deze heeft een lengte van vier tellen en wanneer je alle vier tellen op je bas zou aanslaan, dan zou je per maat vier kwartnoten spelen. Daarom ook de naam 4/4-maat. Natuurlijk zijn er veel mogelijkheden een maat met verschillende aanslagen te vullen, om effectvolle ritmische voorbeelden te ontwikkelen. Hiervoor moet men de verschillende notenwaarden kennen, waarin zich een maat laat verdelen. Wanneer een 4/4-maat slechts bestaat uit één noot, die de gehele lengte van de maat duurt (vier tellen), dan spreekt men van een gehele noot. Hij heeft de lengte van vier kwart noten: w = q q q q Wanneer je in een 4/4-maat twee gelijke lange noten zet (één beginnend op de eerste kwartslag, één beginnend op de derde kwartslag) dan speel je twee halve noten. Deze hebben telkens de lengte van twee kwartnoten: h h = q q q q Speel je op elk van de vier tellen één noot, dan bestaat de maat uit vier kwart noten zoals aan het begin aangegeven: q q q q = q q q q Een kwart noot is te verdelen in kortere notenwaarden. Zo komt de lengte van een kwart noot overeen met bijv. de lengte van twee achtste noten. Speel je nu op elke van de vier tellen even lange achtste noten, dan bestaat de maat uit acht aanslagen: Speel je op elke van de vier kwarttellen telkens vier aanslagen, dan spreekt men van zestiende noten. Een 4/4-maat zou dan uit zestien aanslagen bestaan: Het plaatsen van punten Een punt achter een noot geeft aan, dat de betreffende notenwaarde met de helft van zijn eigen waarde wordt verlengd. Zo heeft een kwart noot met een punt erachter bijvoorbeeld de lengte van een kwart noot plus een achtste noot, en een halve noot met een punt erachter die van een halve noot plus een kwart noot enz. h. = h + q l q. = q + e l e. = e + x l x. = x + r In de volgende ritmeoefening bevindt zich op drie plaatsen een kwart noot met een punt erachter. Let er bij het spelen op, deze noten dus met een achtste noot te verlengen. 11

12 Ritme-oefening 1: Deze oefening combineert de verschillende waarden van de noten via acht 4/4-maten met elkaar. Probeer eerst elke afzonderlijke maat met een langzaam tempo het beste gaat dit met een metronoom te spelen. Soms helpt het ook de kwart tellen luid mee te tellen of met de voet mee te tikken. Wanneer je de afzonderlijke maten dan goed beheerst, kun je proberen ze met elkaar te verbinden. Zodra je aan het einde van de achtste maat bent aangekomen, kun je het best weer van voren aan beginnen. Wanneer je deze oefening dan goed kunt spelen, probeer dan het tempo stap voor stap te verhogen. In de volgende oefeningen worden alle tonen op de open (niet ingedrukte) A-snaar gespeeld. Je kunt ze natuurlijk ook op elke andere snaar oefenen: Triolen Wanneer men een notenwaarde niet in twee even grote stukken verdeelt (bijv. een kwart noot in twee achtste noten), maar in drie delen, dan ontstaan de zogenaamde Triolen. In het notenbeeld of in de tabulatuur worden deze met een daarboven- of eronder staande 3 aangegeven. Verdeelt men een gehele noot niet in twee, maar in drie halve noten, dan krijgt men de zogenaamde halve triool. Een 4/4-maat zou daarom een halve triool (resp. drie afzonderlijke halve noten) weergeven: Wanneer men een halve noot in drie kwart noten verdeelt, dan krijgt men de kwarttriolen. Een 4/4-maat zou in dit geval uit twee kwarttriolen (resp. zes afzonderlijke kwartnoten) bestaan: Verdeelt men een kwart noot niet in twee, maar in drie achtste noten, dan krijgt men achtstetriolen. Een 4/4-maat zou bestaan uit vier achtstetriolen, dus twaalf afzonderlijke achtste noten: Achtste noten zijn telkens volgens hetzelfde principe in drie zestiende noten, de zestiende triolen, te verdelen. In dit geval zou een 4/4-maat uit acht zestiende triolen (24 afzonderlijke zestiende noten)bestaan: 12

13 Ritme-oefening 2: Deze oefening combineert nu via acht 4/4-maten de verschillende soorten triolen. Probeer ze op dezelfde manier te leren zoals de eerste oefening. Het zou kunnen zijn, dat het je aan het begin een beetje moeilijk valt een gevoel voor het spelen van triolen te ontwikkelen. Probeer daarom maat na maat langzaam te oefenen en gelijke afstanden tussen de afzonderlijke triolen te houden. Rusten In de muziek zijn er vanzelfsprekend ook pauzes, waarvan men het belang niet moet onderschatten. Ook pauzes moeten goed worden gespeeld. Als ze goed worden gebruikt zijn ze een belangrijk stijlmiddel voor effectvolle grooves en ritmische figuren. Zoals bij de waarden van de noten, is hier de hele rust (komt overeen met de lengte van een hele noot): i = w de halve rust (komt overeen met de lengte van een halve noot): = h de kwart rust (komt overeen met de lengte van een kwart noot): de achtste rust (komt overeen met de lengte van een achtste noot): en de zestiende rust (komt overeen met de lengte van een zestiende noot): r= q ä = e = x Er zijn natuurlijk nog kortere rusten, zoals er ook nog kortere notenwaarden zijn. Hierop gaan we in deze basschool niet nader in, omdat dit samengaat met een hoog speeltempo en voor het begin eventueel te gecompliceerd zou zijn. Ritme-oefening 3: Ter afsluiting nog een oefening, die beide eerder vermelde voorbeelden verbindt en ook enige rusten gebruikt. Hier wordt het contrast van de verschillende ritmes bijzonder duidelijk. Let erop, dat je de snaar gedurende de rusten ook werkelijk dempt. De eerder gespeelde tonen mogen op deze plaatsen niet uitklinken. 13

14 Shuffle Wanneer je een muziekstuk met triolen speelt (bijv. met achtste triolen) en bij elke triool de tweede noot weglaat (bijv. achtste rust), dan ontstaat een gedrevener, levendiger ritme een zogenaamde ternair ritme, of ook Shuffle genoemd. Het niet met triolen gespeelde binaire ritme klinkt in vergelijking hiermee iets statischer en minder bezielend. Het ritmevoorbeeld 3 vertoont op een paar plekken deze manier van spelen en in het hoofdstuk MUZIEKVOORBEELDEN tref je een shuffle blues aan. TOONLADDERS Toonladders zijn gewoonweg reeksen afzonderlijke tonen, die (in de meeste gevallen) ingedeeld kunnen worden bij een bepaalde toonsoort. Hiermee kan men muziekstukken begeleiden, die in de betreffende toonsoort worden gespeeld. De bekendste toonsoorten zijn de zogenaamde grote terts-toonladders en de kleine terts-toonladders. Het onderscheid tussen deze toonladders bestaat in de rangschikking van halve toon- en hele toon-stappen, waardoor de individuele karakters van de toonladders ontstaan. Ter verklaring: De stap van een halve toon komt overeen met het gaan van een fret naar de volgende hogere (of volgende lagere) fret: bijv. het gaan van E (tweede fret, D-snaar) naar de F (derde fret, D-snaar) of omgekeerd. Deze toonafstand (interval) noemt men kleine secunde. Een stap van een hele toon daarentegen beschrijft het gaan van een fret naar de fret die twee stappen hoger ligt (of twee stappen lager) bijv. het gaan van F (derde fret, D-snaar) naar de G (vijfde fret, D-snaar) of omgekeerd. Deze toonafstand (interval) noemt met grote secunde. Intervallen Hier willen we je kort mededelen, wat intervallen zijn, zodat je in de volgende hoofdstukken geen moeilijkheden hebt met bepaalde begrippen. Een interval geeft de toonhoogte-afstand van één noot naar de andere aan. Er zijn veel verschillende, omdat er ook vele verschillende noten zijn. In de volgende afbeelding is altijd de afstand van de afzonderlijke noot tot de grondtoon C (Tonika) aangegeven. Grote terts en kleine terts (majeur en mineur) Wat is eigenlijk het verschil tussen een grote en een kleine terts-toonladder? Beslissend hiervoor is de afstand (interval) tussen de eerste toon (grondtoon) en de derde toon (terts) van de toonladder. Bestaat deze interval uit vier stappen van een halve toon (resp. twee stappen van een hele toon), dan gaat het hier om een grote terts. Dit is kenmerkend voor een grote terts-toonladder, die meestal een lichte, vrolijke indruk maakt. Bestaat deze interval evenwel slechts uit drie stappen van een halve toon (resp. een stap van een halve toon en een stap van een hele toon) dan gaat het om een kleine terts, die kenmerkend voor een kleine terts-toonladder is. Kleine terts-toonladders klinken gewoonlijk wat melancholischer en treuriger dan grote terts-toonladders. De grote terts-toonladder (majeur) De volgende afbeelding toont je het greepdiagram van de C-grote terts-toonladder. Deze bestaat uit zeven op elkaar volgende tonen, waarbij vanaf de achtste toon (C) de toonladder een octaaf hoger opnieuw begint: C - D - E - F - G - A - H - (C). Karakteristiek voor de grote terts-toonladder is, dat er van de derde naar de vierde stap (van E naar F) en van de zevende naar de achtste stap (van H naar (C) halve tonen zijn. De Romeinse cijfers in alle volgende greepdiagrammen dienen ter oriëntering en geven de fret aan, waarin je je bevindt. In het volgende voorbeeld is de zevende fret aangegeven (VII). 14

15 De kleine terts-toonladder (mineur) Deze afbeelding laat je de A-kleine terts-toonladder zien. Deze bestaat eveneens uit zeven op elkaar volgende tonen. Ook hier begint vanaf de achtste noot (A) de toonladder een octaaf hoger opnieuw: A - H - C - D - E - F - G - (A). Het verschil t.o.v. de grote tertstoonladder bestaat daarin, dat de halve toonstappen zich bij de andere stappen bevinden: van de tweede naar de derde stap (van H naar C) en van de vijfde naar de zesde stap (van E naar F). Deze toonladder begint op de vijfde fret (V). Het is je zeker opgevallen, dat de A-kleine terts-toonladder in principe uit dezelfde tonen bestaat als de C-grote terts-toonladder. Dus liggen de halve toon stappen ook bij dezelfde tonen (van H tot C en van E naar F). De toonladders beginnen eigenlijk slechts met verschillende tonen, waardoor de halve toonstappen naar andere stappen verschuiven. Men zegt ook, dat A-kleine terts de parallele toonsoort van C-grote terts is. De grote terts pentatonische toonladder Penta is Grieks en betekent vijf en tonisch staat voor toon. Pentatonische toonladders bestaan uit vijf tonen per octaaf. Bij de grote terts pentatonische toonladder gaat het om een majeur toonladder zonder de vierde en de zevende noot, waar hij geen halve toonstap heeft. De afbeelding laat de C-grote terts pentatonische toonladder zien met de volgende noten: C - D - E - G - A - (C). Wanneer je deze noten met die van de C-grote terts-toonladder vergelijkt, zul je constateren, dat hier de tonen F en H ontbreken. De zesde toon (C) geeft hierbij weer het nieuwe begin van de toonladder een octaaf hoger aan. De kleine terts pentatonische toonladder De A-kleine terts pentatonische toonladder bestaat eveneens uit vijf tonen en is van de A-kleine terts-toonladder af te leiden, doordat met de tweede (H) en de zesde toon (F) eruit haalt: A - C - D - E - G - (A). Bij de zesde toon (A) begint de toonladder opnieuw een octaaf hoger. Gebruik de tonen van de grote terts en de kleine terts pentatonische toonladder om bijv. eenvoudige loopjes te spelen. De chromatische toonladder De chromatische toonladder bestaat uitsluitend uit halve toon-stappen en heeft dus alle twaalf tonen: C - C# - D - D# - E - F - F# - G - G# - A - A# - H - (C). Vanaf de dertiende toon (C) begint ook deze toonladder een octaaf hoger opnieuw. Omdat deze toonladder slechts halve toon-stappen heeft, is hij bij geen enkel toongeslacht in te delen (grote of kleine terts) en klinkt hij niet erg harmonisch. Houding van de linker hand Behalve de chromatische toonladder bevinden zich de afzonderlijke tonen van de toonladders altijd binnen een bereik van vier fretten. Let erop, dat elke vinger van je linker hand voor hoort bij één van deze fretten. Dat betekent voor de C-grote terts-toonladder/c-kleine terts pentatonische toonladder (zevende positie): zevende fret (VII): eerste vinger (wijsvinger) achtste fret (VIII): tweede vinger (middelvinger) negende fret (IX): derde vinger (ringvinger) tiende fret (X): vierde vinger (pink)...en voor de A-kleine terts-toonladder/a-kleine terts-pentatonische toonladder (vijfde positie): vijfde fret (V): eerste vinger (wijsvinger) zesde fret (VI): tweede vinger (middelvinger) zevende fret (VII): derde vinger (ringvinger) achtste fret (VIII): vierde vinger (pink) 15

16 De chromatische toonladder vormt hier een uitzondering. Zodra je bij het spelen naar de volgende snaar gaat, moet je de positie met één fret verschuiven. Op de D-snaar bevinden zich bovendien niet alleen vier, maar vijf tonen, waarbij de laatste twee tonen beide met de pink worden gepakt. Om dit te bewerkstelligen, moet jij aan het einde van de toonladder met de pink van de negende fret (IX) naar de tiende fret (X) glijden (Slide). Wanneer je de toonladder op de toon C begint, ziet dat er als volgt uit: E-snaar: eerste vinger (VIII) tweede vinger (IX) derde vinger (X) vierde vinger (XI) A-snaar: eerste vinger (VII) tweede vinger (VIII) derde vinger (IX) vierde vinger (X) D-snaar: eerste vinger (VI) tweede vinger (VII) derde vinger (VIII) vierde vinger (IX) vierde vinger (X) Houd je hand bij het spelen indien mogelijk recht en probeer ontspannen te blijven en niet te verkrampen. Toonladderoefening 1: Probeer elke toonladder in een tempo dat jij aangenaam vindt (het beste met behulp van een metronoom) omhoog en omlaag te spelen. Mocht je een plectrum gebruiken, probeer dan de aan het begin aangesproken wisselslag (Alternate Picking) toe te passen, doordat je bij de eerste toon met de slag naar beneden begint en dan wisselend de andere tonen met de slag omhoog en een slag omlaag laat klinken. Let beslist op een constante afwisseling tussen de slag omhoog en slag omlaag en met een constant tempo, om een gelijkmatigheid in het spel te bereiken. Probeer ook omgekeerd de toonladders met een slag omhoog te beginnen. Op die manier kun je de onafhankelijkheid van je rechter hand scholen. Toonladderoefening 2: Verschuif de toonladders op de greepplank, zodat ze met andere tonen beginnen. Op deze manier leer je de toonladders op verschillende posities zeker te spelen. Zodra je de positie en daardoor de grondtoon wijzigt, verandert ook de toonsoort. Verschuif je bijv. de C-grote terts-toonladder met twee fretten naar boven, dan ligt de eerste toon van de toonladder op de tiende fret van de E-snaar (D). Daardoor wijzigt de toonladder in de D-grote terts-toonladder. Verschuif je bijv. de A-kleine terts-toonladder met twee fretten naar beneden, dan ligt hier de eerste toon op de derde fret van de E-snaar (G) en de toonladder wordt de G-kleine tertstoonladder, enz. D-grote terts-toonladder G-kleine terts-toonladder Toonladderoefening 3: De volgende afbeelding laat je nog eens de C-grote terts-toonladder zien. In dit geval wordt hij echter via twee octaven gespeeld en strekt zich uit over tien fretten. Dit moet je duidelijk maken, dat de tonen van een toonladder uiteindelijk over de gehele greepplank kunnen worden gespeeld. Toonladderoefening 4: De volgende afbeelding laat je zien, hoe de tonen van de C-grote terts- (resp. A-kleine terts) toonladder via de gehele greepplank zijn verdeeld. Vanaf de twaalfde fret (XII) is telkens het octaaf van elke snaar bereikt en de greepplank begint daar praktisch opnieuw. Probeer deze reeksen in je op te nemen en eigen loopjes, melodieën en riffs te ontwikkelen, met deze tonen. Probeer ook eens de toonladder met andere begintonen in verschillende posities te spelen (bijv. in de tweede positie vanaf de G). Op deze manier ontstaan een aantal nieuwe toonladders, die gebaseerd zijn op de C-grote terts-toonladder. 16

17 Wanneer je nu elke H en elke F uit het overzicht zou willen halen, dan zouden de tonen van de C-grote terts- (resp. A-kleine terts-) pentatonische toonladder over de gehele greepplank verdeeld over blijven. Oefen deze precies zo, als de C-grote terts-toonladder. AKKOORDEN Hoewel de bassist niet zo vaak in aanraking komt met akkoorden dan bijvoorbeeld de gitarist, willen we je toch een kort een overzicht geven, waaruit akkoorden bestaan en welke verschillende akkoorden er zijn. Een akkoord bestaat altijd uit tenminste drie verschillende tonen: de tonika (grondtoon), de terts (de derde toon van de toonladder) en de kwint (de vijfde toon van de toonladder). Men noemt dit ook de tertsopbouw, waarna tussen elk van de drie tonen een afstand (interval) van één terts ligt. De soort akkoord wordt door rangschikking van de verschillende tertsen (grote en kleine terts) bepaald. Omvat een akkoord eerst een grote terts en aansluitend een kleine terts, dan gaat het om een grote terts akkoord. Bezit het akkoord aan het begin een kleine terts en daarna een grote terts, dan is dit een kleine terts akkoord. Daaruit komen volgende samenstellingen voor grote terts en kleine terts akkoorden uit voort: Grote terts akkoord: kleine terts akkoord: tonika, grote terts kwint tonika, kleine terts, kwint Hierna nemen we de bekende C-grote terts-toonladder en proberen, met elk van de zeven tonen een akkoord te vormen. We starten met de C als tonika. Zoeken we nu in de overige tonen de toonladder na de terts naar de tonika, dan komen wij bij de E, de derde ton van de toonladder. Hierbij gaat het om een grote terts (twee hele toon stappen). Van de E uitgaand zoeken wij nu de volgende terts. Deze bevindt zich een halve toon en een hele toon boven de E (kleine terts) bij de G en is de kwint met de tonika C. Uit de rangschikking van de tertsen eerst grote terts, dan kleine terts blijkt dat het om een grote terts akkoord gaat. Dus hadden we alle drie tonen van het C-grote terts akkoord (C, E, G). De korte beschrijving voor dit akkoord is gewoon maar C. Nemen wij nu de D, de volgende toon van de C-grote terts-toonladder en zoeken op dezelfde manier de akkoordtonen, dan krijgen we D, F en A. Hierbij gaat het om het D-kleine terts akkoord, omdat de rangschikking van de tertsen eerst een kleine en dan een grote terts vertoont. De korte aanduiding voor dit akkoord is Dm. Wanneer je volgens hetzelfde principe op elk van de tonen een drieklank vormt, dan ontstaan er volgende toonladdereigen akkoorden. %DVLVWRRQ 7HUWV.ZLQW $NNRRUG 1. Stap C E G & 2. Stap D F A 'P 3. Stap E G H (P 4. Stap F A C ) 5. Stap G H D * 6. Stap A C E $P 7. Stap H D F +P Het Hm-5 akkoord (H-kleine terts verminderd) op de zevende trap vormt hier een uitzondering met de resterende grote terts en kleine terts akkoorden. Hier worden twee kleine tertsen over elkaar gelegd, waaruit een verminderde kwint (of ook overmatige kwint) wordt gevormd van de tonika H naar de F. Alle andere akkoorden bezitten reine kwinten, bestaande uit een grote een kleine terts. 17

18 Hierna zie je zeven greepdiagrammen, die telkens aangeven hoe je deze akkoorden kunt spelen. C-grote terts (C) D-kleine terts (Dm) E-kleine terts (Em) F-grote terts (F) G-grote terts (G) A-kleine terts (Am) H-kleine terts verminderd (Hm -5 ) 18

19 ONDERHOUD EN REPARATIE Reinigen van de bas Reinig telkens na het spelen de snaren met een zachte droge doek. Door het zweet van je handen kunnen de snaren gaan roesten! Regelmatig schoonmaken verlengt de levensduur van de snaren. Poets je bas van tijd tot tijd met een goede instrumentenpolish waar een kleine hoeveelheid siliciumvrije was in verwerkt is. Om de greepplank te verzorgen kun je citroenolie met een doek in het hout wrijven. Dit gaat het uitdrogen van het hout tegen. Voorzorgsmaatregelen Laat je bas niet tegen de muur leunen iemand kan er tegenaan botsen, waardoor hij omvalt. Laat de bas niet op de vloer of op het bed liggen iemand kan erop trappen of erop gaan zitten en hem beschadigen. Laat de bas niet bij extreme warmte of koude in de kofferbak van een auto liggen. Bij extreme temperaturen kan een instrument kromtrekken! Moet de bas gedurende langere tijd in de auto blijven liggen, neem dan de spanning van de snaren en wacht daarna, tot het instrument weer op kamertemperatuur gekomen is, voordat je het weer stemt. Vervangen van de snaren Bassnaren zijn in elke muziekhandel verkrijgbaar. Daar kun je precieze adviezen inwinnen hoe je de nieuwe snaren erop zet. Vervang de snaren regelmatig, want de klank verliest mettertijd aan helderheid. Hoe vaak je ze vervangen moet, hangt ook van de soort en dikte van de snaren af. Vuistregel: wanneer de bas dof klinkt, wordt het tijd voor nieuwe snaren. Technische veranderingen en veranderingen in het productuiterlijk onder voorbehoud. Alle gegevens komen overeen op het moment van de drukoplage. De hier afgebeelde of vermelde namen van andere bedrijven, instellingen of publicaties en de desbetreffende logo s zijn geregistreerde handelsmerken van de desbetreffende houders. Het gebruik hiervan is op géén enkele wijze een aanspraak op het desbetreffende handelsmerk en vertegenwoordigt géén bestaande band tussen de houder van het handelsmerk en BEHRINGER. Voor de juistheid en volledigheid van de gegeven beschrijvingen, afbeeldingen en aanwijzigen neemt BEHRINGER géén enkele vorm van aansprakelijkheid. De afgebeelde kleuren en specificaties kunnen onbeduidend van het product afwijken. Distributeurs en handelaren zijn geen gevolmachtigden van BEHRINGER en hebben geen enkele bevoegdheid om BEHRINGER op welke wijze dan ook juridisch te binden, zij het impliciet of expliciet. Dit boek is auteursrechtelijk beschermd. Ieder verveelvoudiging, bijv. nadrukken, ook uittrekselsgewijs, en iedere reproductie van de afbeeldingen, ook in veranderde toestand, is alleen met schriftelijke toestemming van de firma BEHRINGER International GmbH toegestaan. BEHRINGER is een geregistreerd handelsmerk. ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN BEHRINGER International GmbH, Hanns-Martin-Schleyer-Str , Willich-Münchheide II, Deutschland Tel , Fax