Raadsvergadering, 28 juni Voorstel aan de Raad. Onderwerp: Onkruidbestrijding op verharding

Transcriptie

1 Raadsvergadering, 28 juni 2011 Voorstel aan de Raad Onderwerp: Onkruidbestrijding op verharding Nr.: - Agendapunt: Voorbespreking Datum: 12 april 2011 Onderdeel raadsprogramma: 3 Wonen en Ruimtelijke Ontwikkeling Portefeuillehouder: Robbert Peek Voorgesteld besluit 1. Onkruidbestrijding op verhardingen uit te voeren met chemische bestrijdingsmiddelen volgens het DOB-concept; 2. De ambitie uit te spreken chemische onkruidbestrijding op verharding verder af te bouwen naar nul en primair toe te passen bij toekomstige afkoppelingsgebieden; 3. De extra kosten ad ,- voor 2011 ten laste te brengen van de Voorziening Rioleringen en vanaf 2012 te dekking via de rioolheffing Korte samenvatting In Wijk bij Duurstede heeft tot 2010 chemische onkruidbestrijding op verharding plaatsgevonden met handspuit en zogenaamde Mankar. Omdat deze methode niet meer is toegestaan moet naar een andere manier van bestrijding gezocht worden. Met het streven om verontreiniging van het watermilieu te voorkomen is in het Voorstel aan de Raad van 29 september 2009 betreffende het Gemeentelijk RioleringsPlan 2009 t/m 2013, de ambitie uitgesproken om het gebruik van bestrijdingsmiddelen op verhardingen af te bouwen naar nul. De geschatte meerkosten van ,- zouden middels verhoging van de rioolheffing met ca 10,- per aansluiting gedekt kunnen worden. Nader onderzoek moest uitwijzen in hoeverre dit mogelijk is. Het Milieubeleidsplan verwijst voor onkruidbestrijding naar het GRP III. Aan de hand van gepubliceerd onderzoek is uitgezocht wat de milieueffecten en de kosten van de verschillende methoden van onkruidbestrijding zijn. Ook zijn ervaringen van verschillende gemeenten verzameld. Doel was om aan de hand van milieueffect, kosten en effectiviteit een overwogen keuze te maken.

2 Resultaten onderzoek Onkruidbestrijding op verharding is onder te verdelen in chemische, thermische (branden, hete lucht, heet water) en mechanische (borstelen) bestrijding en combinaties hiervan. Ieder methode van onkruidbestrijding heeft een milieueffect door verbruik van grondstoffen en energie, emissies naar water, bodem en lucht en de productie van afval. Technische ontwikkelingen en maatregelen zijn erop gericht om naast optimalisatie van de methode en minimalisatie van kosten de schade aan het milieu te minimaliseren. Voor chemische onkruidbestrijding is de DOB-systematiek (Duurzaam Onkruid Bestrijding) ontwikkeld. Hiermee kunnen afwegingen gemaakt worden waar chemische onkruidbestrijding wel en niet toegepast kan worden om aan de oppervlaktewatercriteria te voldoen. In opdracht van het Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) en de Vereniging van Waterbedrijven In Nederland (VEWIN) zijn de milieueffecten van verschillende methodes van onkruidbestrijding in beeld gebracht. Berekend is wat de invloed is op algemene milieuthema s (zoals broeikaseffect, verzuring, aquatische en terrestrische toxiteit, aantasting van de ozonlaag en vermesting). Het betrof de volgende methodes: - klassieke chemische onkruidbestrijding. Door middel van sensoren wordt onkruid herkend, waarna het bestrijdingsmiddel wordt toegepast. Moeilijk bereikbare plaatsen worden met een spuitlans bewerkt. - DOB-methode. Chemische onkruidbestrijding, maar met een lagere dosering van de actieve stof. Daarnaast worden maatregelen genomen om afspoeling te minimaliseren. Waar dit risico bestaat moeten alternatieven gebruikt worden (branden, borstelen of bosmaaier). En bij kans op regen mag niet gespoten worden. Omdat de mate van afspoeling in het onderzoek niet eenduidig kon worden vastgesteld wordt gesproken van DOBhoog (afspoeling 25%) en DOB-laag (afspoeling 3%). - Borstelmachine en bosmaaier. Op locaties waar de borstelmachine niet kan komen wordt onkruid met de bosmaaier verwijderd. - Borstelmachine en chemische bestrijding met rugspuit. Bij obstakels wordt onkruid met chemisch bestreden met een rugspuit. - Heet watermachine. Na detectie met een sensor wordt het onkruid met heet water (95 graden) onder druk toegediend. Bovengrondse delen worden door verhitting gedood - Branden. Bovengrondse delen worden door verhitting gedood Onderstaand figuur geeft de scores van de methoden weer in tabelvorm.

3 Wat betreft de schadelijkheid voor het milieu (ecotoxiteit) blijkt dat thermische bestrijding door middel van branden en heet water betere tot vergelijkbare scores heeft als chemische bestrijding volgens de DOB-laag methode. In opdracht van het RIZA heeft Syncera Water B.V, in samenwerking met Alterra, Ecoconsult en Plant Research International in 2005 onderzoek gedaan naar de kosten voor onkruidbestrijding op verhardingen. In onderstaande tabel worden de resultaten weergegeven.

4 Uit het overzicht blijkt dat de kosten van chemische onkruidbestrijding volgens de DOB-methode (DOB-laag) minimaal een factor twee lager zijn dan de andere methodes. Eind 2006 zijn er op landelijk niveau afspraken gemaakt over onkruidbeheer op verhardingen. Het College voor Toelating van Bestrijdingsmiddelen (CTB) wijzigde de toelating van Roundup Evolution. Vanaf 1 januari 2007 is toepassing van Roundup Evolution op verhardingen alleen nog toegestaan voor professionele, gecertificeerde toepassers volgens het DOB-concept (de werkwijze van DOB-laag). Chemische onkruidbestrijding mag alleen nog worden uitgevoerd volgens wettelijk vastgestelde regels, zogenaamde short-lists, door een gecertificeerde aannemer. Ervaringen gemeenten Bij verschillende gemeenten (Zeist, Bunnik, Leeuwarden, Lelystad) is informatie ingewonnen naar de ervaringen van thermische onkruidbestrijding, zoals branden, heet water en hete lucht. Het blijkt thermische onkruidbestrijding bewerkelijker is en minder effectief dan chemische onkruidbestrijding. De inspanning om het vereiste beeld te verkrijgen vindt men terug in de prijs. Keuze Bestrijden van onkruid volgens de DOB-methode wordt breed gedragen, ook door (semi) overheidsinstellingen als RIZA (Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling), VEWIN (Vereniging van Waterbedrijven in

5 Nederland) en de waterschappen. Deze instellingen hebben ook een actieve bijdrage geleverd aan het onderzoek. Milieueffect, kosten en effectiviteit zijn in onderstaand overzicht kort samengevat Chemisch Thermisch Mechanisch (DOP) Effectiviteit Milieuwinst Financieel Op grond van het bovenstaande wordt voorgesteld om op verhardingen chemische onkruidbestrijding toe te passen volgens het DOB-concept en hieraan uitvoering te geven volgens de wettelijk vastgestelde regels die hiervoor opgesteld zijn (de shortlists). De gemeenteraad heeft de ambitie uitgesproken om het gebruik van bestrijdingsmiddelen af te bouwen naar nul. Bij de DOB-methode wordt dit niet volledig gehaald: een afspoelingpercentage van 3% naar het oppervlaktewater resteert. In overleg met de waterkwaliteitbeheerder is dit in het kader van duurzaamheid en doelmatigheid ruim voldoende. De ambitie om volledig af te bouwen naar nul blijft overeind maar is afhankelijk van technische ontwikkelingen. In onderstaand overzicht wordt op basis van een gegevens van 2010 een raming gegeven voor chemische onkruidbestrijding en van thermische bestrijding door middel van hete lucht. Ook wordt de noodzakelijke verhoging van de rioolheffing aangegeven, uitgaande van aansluitingen en het huidige budget van ,-. Bestrijdingmethode Bestekskosten Uitvoeringskosten Totale kosten Consequenties extra rioolheffing DOB-methode 9.000, , ,- 5,40 Thermische 9.000, ,- 12,40 bestrijding ,- Voor onkruidbestrijding op verharding is slechts ,- gereserveerd. Voorgesteld wordt de extra kosten ad ,- voor 2011 ten laste te brengen van de Voorziening Rioleringen. Dekking vindt per 2012 plaats door de rioolheffing met 5,40 te verhogen.

6 Aanleiding Aanleiding voor dit voorstel is: - de tot 2010 gehanteerde methode van onkruidbestrijding is niet meer toegestaan, zodat een andere methode gezocht moet worden. - het streven om verontreiniging van het watermilieu te voorkomen. Dit streven is verwoord in het Gemeentelijk RioleringsPlan 2009 t/m 2013, waarin de ambitie is uitgesproken om het gebruik van bestrijdingsmiddelen op verhardingen af te bouwen naar nul. Specifiek (beoogd doel) Het doel van onkruidbestrijding op verharding is: 1) het realiseren van een zo veilig mogelijke situatie. Door onkruidgroei kunnen gladde of onoverzichtelijke situaties ontstaan. 2) het realiseren van een beeld zoals beschreven in het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte (IBOR): redelijk in de kernen en sober in de overige bebouwde kom. 3) daarbij een methode gebruiken die zo verantwoord mogelijk is, zowel bezien vanuit het oogpunt van kosten en efficiency als ook vanuit het duurzaamheidaspect. Meetbaar Uit onderzoek blijkt dat het afspoelingpercentage van bestrijdingsmiddelen volgens de (wettelijk toegestane) DOBmethode 3% bedraagt. Bij de onkruidbestrijding zoals dat voorheen gebeurde blijkt de afspoeling in de orde van grootte van 50% te liggen. Het werkelijk afspoelingpercentage is zonder omvangrijk onderzoek niet meetbaar. Gebruik van hoeveelheden bestrijdingsmiddel per oppervlakte is wel meetbaar. Deze en andere gegevens als data van uitvoering en weertype dienen geadministreerd te worden en op verzoek van de Algemene Inspectie Dienst (AID) te worden vertoond. Acceptabel De ambitie om het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen af te bouwen naar nul wordt bij de DOB-methode niet volledig gehaald. Er blijft een afspoelingpercentage van 3% naar het oppervlaktewater over. In overleg met de waterkwaliteitbeheerder is dit in het kader van duurzaamheid en doelmatigheid ruim voldoende (er is sprake van een grote afname). Overwegingen die leiden tot het besluit Uit onderzoek blijkt dat het algehele milieueffect van het gebruik van chemische onkruidbestrijding op verhardingen volgens het DOBconcept, dus onder strikte voorwaarden toegepast door een gecertificeerde aannemer volgens de huidige wettelijke regels en

7 beschreven in shortlists, vergelijkbaar is met of beter is dan thermische onkruidbestrijdingsmethoden als branden en heet water. Chemische onkruidbestrijding is minder bewerkelijk en de kosten zijn minimaal een factor twee lager. Op grond van bovenstaande conclusies wordt voorgesteld om op verhardingen chemische onkruidbestrijding toe te passen volgens het DOB-concept en hieraan uitvoering te geven volgens de praktische regels die hiervoor opgesteld zijn (de shortlists). In afkoppelingsgebieden wordt het hemelwater niet meer afgevoerd naar het riool maar via wadi s en andere opvangsystemen naar bodem- en/of oppervlaktewater gevoerd. In deze systemen bestaat een grotere kans op cumulatie van voor het aquatisch milieu schadelijke stoffen, zoals van bestrijdingsmiddelen en de afbraakprodukte hiervan bij chemische onkruidbestrijding. Dit is de reden om met name in deze gebieden naar een bestrijdingsmethode te zoeken, waarbij zowel het effect voor het aquatisch milieu als het totale milieueffect minimaal is. De ambitie om chemische onkruidbestrijding op verharding volledig af te bouwen naar nul wordt nogmaals uitgesproken. Draagvlak Betreffende de milieueffecten is de DOB-methode de meest optimale methode voor het bestrijden van onkruid op verhardingen. Bestrijden van onkruid volgens de DOB-methode wordt breed gedragen, ook door (semi) overheidsinstellingen als RIZA (Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling), VEWIN (Vereniging van Waterbedrijven in Nederland) en de waterschappen. Deze instellingen hebben een actieve bijdrage geleverd aan het onderzoek. Chemische onkruidbestrijding heeft over het algemeen een negatief imago bij de bevolking. Benadrukt dient te worden dat met de DOBmethode afspoeling naar het oppervlaktewater met 97% terugdringt en dat de milieuschade vergelijkbaar is met thermische onkruidbestrijding. De ambitie om af te bouwen naar nul blijft overeind maar is afhankelijk van technische ontwikkelingen. Realistisch Het vergelijkend onderzoek wijst uit dat chemische onkruidbestrijding volgens de DOB-methode op dit moment de minst ongunstige milieueffecten heeft, de laagste kosten heeft en de meest effectieve is. En daarmee de meest realistische werkwijze is.

8 Kanttekeningen bij het voorgestelde besluit Voorwaarde voor het realiseren van een afspoelingspercentage van maximaal 3% staat en valt met het naleven van de wettelijke richtlijnen aan de hand waarvan chemische onkruidbestrijding mag plaatsvinden. Alternatieven Alternatieven methoden van chemische onkruidbestrijding zijn thermische (heet water, branden, hete lucht) en borstelen. De milieueffecten zijn óf vergelijkbaar óf slechter. De kosten zijn minimaal een factor twee hoger. Dit betekent een extra verhoging van de rioolheffing voor de inwoners. Tijdgebonden Op dit moment geldt het besluit dat chemische onkruidbestrijding op verhardingen mag worden toegepast tot juli Een definitieve uitspraak moet nog gedaan. Gezien de achterstand van behandeling in het Europees parlement van de werkzame stof (glyfosaat) die bij chemische onkruidbestrijding gebruikt mag worden is verlenging zeer waarschijnlijk. Aanpak/uitvoering Tot nu toe was chemische onkruidbestrijding ook uitbesteed aan een hiervoor gecertificeerde aannemer. Bij de DOB-methode is nieuw dat een bestek gemaakt moet worden, geënt op de shortlists. Daarnaast is intensief toezicht tijdens de uitvoering noodzakelijk, uitgevoerd door de opzichter. Ook de AID kan middels een steekproef controle uitvoeren. Communicatie De bewoners van Wijk bij Duurstede worden via de krant en de gemeentelijke website op de hoogte gesteld van de werkwijze. Financiën De kosten voor onkruidbestrijding worden geraamd op ,-. In de begroting is voor onkruidbestrijding op verharding slechts ,- opgenomen. Voorgesteld wordt de extra kosten ad ,- in 2011 ten laste te brengen van de Voorziening Rioleringen en vanaf 2012 te dekking via de rioolheffing. Bijlagen Collegebesluit Onkruidbestrijding op verharding Burgemeester en wethouders van Wijk bij Duurstede, Janneke Louisa-Muller secretaris Guus Swillens burgemeester

9 Raadsbesluit De raad van de gemeente Wijk bij Duurstede; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 12 april 2011, nr. gelet op artikel 108 van de gemeentewet besluit: 1. Onkruidbestrijding op verhardingen uit te voeren met Chemische bestrijdingsmiddelen volgens het DOBconcept; 2. De ambitie uit te spreken chemische onkruidbestrijding op verharding verder af te bouwen naar nul en primair toe te passen bij toekomstige afkoppelingsgebieden; 3. De extra kosten ad ,- voor 2011 ten laste te brengen van de Voorziening Rioleringen en vanaf 2012 te dekking via de rioolheffing Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van dinsdag 31 mei 2011 De raad voornoemd, griffier, voorzitter,