Netwerkbenaderingen van psychopathologie

Transcriptie

1 Netwerkbenaderingen van psychopathologie Denny Borsboom University of Amsterdam

2 Overzicht Het standaardmodel: stoornissen als latente variabelen Een alternatief: De stoornis als netwerk Enkele toepassingen op aan schizofrenie gerelateerde symptomen Individuele verschillen en gepersonaliseerde netwerken Voorspellen, anticiperen, en controleren

3 I. Het standaardmodel

4 Kans op symptoom 0 Schizofrenie Sociaal isolement Paranoia Hallucinaties Schizofrenie

5 Reductionistisch dagdromen

6 Alternatief model: Ecosystemen van problemen Hallucinaties Paranoia Isolement

7

8 II. Stoornissen als netwerken

9 Ising model voor de DSM-IV (NESARCdata) Major depressive episode Dysthymia Mania or hypomania Generalised anxiety disorder Social phobia Specific phobia Panic disorder Agoraphobia Post-traumatic stress disorder Attention-deficit/hyperactivity disorder Alcohol abuse or dependence Nicotine dependence Psychotic symptoms Boschloo, L., van Borkulo, C. D., Rhemtulla, M., Keyes, K. M., Borsboom, D., & Schoevers, R. A. (0) The Network Structure of Symptoms of the DiagnosMc and StaMsMcal Manual of Mental Disorders. PLoS ONE, 0 (9): e06.

10 Schizofrenie (GROUP data) CT CT GP P CT CT CT GP9 P P6 GP GP GP6 P GP GP N GP GP6 N Positive Symptoms Negative Symptoms GPsychopathology Childhood Trauma GP P P P GP N GP0 GP GP GP8 N GP N N N6 Adela Isvoranu (0). General Psychopathology as a Potential Mediator between Childhood Trauma and Psychosis. Unpublished Internship Report.

11 Schizofrenie (GROUP data) CT CT GP Hallucinaties P CT CT CT P GP9 Paranoia P6 GP GP GP6 P GP GP Sociale vermijding GP6 GP Sociaal N isolement GP N Positive Symptoms Negative Symptoms GPsychopathology Childhood Trauma P P P GP N GP0 GP GP GP8 N GP N N N6 Adela Isvoranu (0). General Psychopathology as a Potential Mediator between Childhood Trauma and Psychosis. Unpublished Internship Report.

12 Schizofrenie (GROUP data) CT CT P GP CT CT CT Seksueel misbruik Angstigheid GP9 P P6 GP GP Schuldgevoel GP6 P GP GP Paranoia N GP GP6 N Positive Symptoms Negative Symptoms GPsychopathology Childhood Trauma GP P P P GP N GP0 GP GP GP8 N GP N N N6 Adela Isvoranu (0). General Psychopathology as a Potential Mediator between Childhood Trauma and Psychosis. Unpublished Internship Report.

13 Schizofrenie (GROUP data) CT CT GP P CT CT CT Fysieke verwaarlozing GP9 P P6 GP GP GP6 P GP GP N GP GP6 N Positive Symptoms Negative Symptoms GPsychopathology Childhood Trauma GP P P P GP N GP0 GP GP GP8 N GP Motor retardatie N N N6 Gebrek aan spontaniteit Adela Isvoranu (0). General Psychopathology as a Potential Mediator between Childhood Trauma and Psychosis. Unpublished Internship Report.

14 Schizofrenie (GROUP data) Shortest Paths: Emotional Abuse Positive & Negative Symptoms CT CT P GP Fysiek misbruik CT CT CT GP9 P P6 GP GP GP6 Impuls controle P GP GP N GP GP6 N Positive Symptoms Negative Symptoms GPsychopathology Childhood Trauma GP Vijandigheid P P P GP N GP0 GP GP GP8 N GP N N N6 Adela Isvoranu (0). General Psychopathology as a Potential Mediator between Childhood Trauma and Psychosis. Unpublished Internship Report.

15 Interim conclusie Data suggereren dat psychotische klachten centraal staan in het DSM-netwerk In de GROUP data zien we dat het effect van jeugdtrauma via algemene psychopathologie lijkt te lopen Dit suggereert dat schizofrenie een verknoopt netwerk is waarbij sommige initiële symptomen (bv. paranoia) uitlopers zijn van meer gewone problemen, en andere er van buiten het netwerk bijkomen (bv. hallucinaties) Vergelijk ook de spectrum- en staging-ideeën van Jim van Os

16 III. Individuele verschillen en gepersonaliseerde netwerken

17 CRI only indicates influence of node while RI indicates all three have some importance. Example : Empirical load("gvarres.rdata") layout(t(:)) qgraph(res$pcc, layout = "spring", repulsion = 0.8, labels = TRUE, legend.cex = 0., GLratio =., title = "Contemporaneous Network") qgraph(res$pdc, layout ="spring", labels = TRUE, repulsion = 0.9, legend.cex = 0., GLratio =., title = "Temporal Network", mar = c(,,,)) Contemporaneous Network Temporal Network 9 8 woede droevig schuld 9 8! "#$% &%! + " ' ( ')$*'% + " + ( +)$*' #! Results: inf <- gvarinfo(res$beta, Res$kappa) data.frame( label = labs, MI = round(inf$mi_nodewise,), CMI = round(inf$cmi_nodewise,) ) Bringmann, L., Vissers, N., Wichers, M., Geschwind, N., Kuppens, P., Peeters, F., Borsboom, D., & Tuerlinckx, F. (0). A network approach to psychopathology: New insights into clinical longitudinal data. PLoS ONE.

18 qgraph(res$pcc, layout = "spring", repulsion = 0.8, labels = TRUE, legend.cex = 0., GLratio =., title = "Contemporaneous Network qgraph(res$pdc, layout ="spring", labels = TRUE, repulsion = 0.9, Individuele legend.cex = 0., netwerken GLratio =., title = "Temporal Network", mar Contemporaneous Network Temporal Network droevig woede schuld sults:

19 Therapeutische toepassingen In netwerken kun je interveniëren op knopen (bv. medicatie voor hallucinaties) en op verbindingen (bv. gedragstherapie om effect van hallucinaties te beperken) Je kunt in principe uitrekenen wat de meest effectieve interventies zijn Daarop zou je in samenspraak met de cliënt de inrichting van de therapie kunnen baseren Harriette Riese en anderen in de groep van Robert Schoevers (UMCG) draaien nu pilots om dat uit te proberen

20 Weerbaar systeem QFSUVS CBUJPO Paranoia Hallucinaties Isolement QFSUVS TUBCMF TUBUF CBUJPO QFSUVS CBUJPO TUBCMF TUBUF UJQQJOH QPJOU Kwetsbaar systeem UJQQJOH QPJOU QFSUVS TUBCMF TUBUF " CBUJPO Paranoia TUBCMF TUBUF # Hallucinaties Isolement TUBCMF TUBUF " TUBCMF TUBUF #

21 N= studie

22 Mogelijkheden Als onze resultaten robuust zijn biedt dat mogelijkheden voor vroege opsporing De correlaties tussen mood states lopen sterk op, ruim voordat het gemiddelde begint te stijgen Eventuele toepassingen bij het detecteren van terugval Met smartphones misschien ook mogelijkheden zonder zelfrapportage

23 Conclusie Netwerken bieden een interessante nieuwe kijk op stoornissen Netwerken verklaren allerlei bekende fenomenen min of meer vanzelf Netwerkmodel genereert enorm veel hypothesen, dus nieuwe mogelijkheden tot inzicht Op termijn misschien ook technologische toepassingen in de praktijk

24 Meer weten?