Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie.

Transcriptie

1 Voorbij diagnostische labels: Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie. Marieke Wichers, hoogleraar Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation University Medical Centre Groningen

2 Wat zijn psychiatrische stoornissen precies??

3 Diagnostische categorieën Patient 1 Patient 2

4 What kind of things are mental disorders? Kendler et al. Psychol Med Jun;41(6): Goekoop & Goekoop. PLoS One Nov 26;9(11):e Borsboom D. World Psychiatry Feb;16(1):5-13. Bringmann et al. PLoS One Apr 4;8(4):e Wichers Psychol Med May;44(7):

5 Frequente prospectieve metingen

6 moment-to-moment interplay between negative affect and paranoia Childhood trauma Stress-sensitivity Depressive symptoms Follow-up psychotic symptoms Kramer, I et. Al. Schizophr Bull Mar;40(2):278-86

7 ESM: ervaringen veroorzaken cascade aan effecten Exp1 Exp2 Exp3 Exp4 Exp5

8 Cascades en netwerken Lage connectiviteit in het netwerk Hoge connectiviteit in het netwerk Wichers, Wigman, Myin-Germeys, Emotion Review, 2015

9 Looking through the microscope: real data Healthy controls (n=207) Depression (n=129) Satisfied 2 Cheerful 1 3 Insecure Satisfied 2 Cheerful 1 3 Insecure Down 4 5 Suspicious Down 4 5 Suspicious Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

10 Looking through the microscope: real data Psychosis (n=263) Depression (n=129) Cheerful Cheerful Satisfied 1 Satisfied Insecure 2 3 Insecure Down 4 5 Suspicious Down 4 5 Suspicious Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

11 Transdiagnostische BOTTOM UP benadering TOP-DOWN BOTTOM UP Categorie 1 Categorie 2 Categorie 3 Empirische benadering Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

12 Novel empirical-based components of a network BOTTOM UP APPROACH 1. Impact of positive emotions 2. Impact of feeling down 3. Healthy suspicion 4. Balance between active and passive positive emotions 5. Impact of feeling insecure 6. Negative mood reactivity 7. Unhealthy suspicion Wigman JTW. ( ) Wichers M., Psychol Med 2015

13

14 Netwerken: andere visie op psychopathologie Traditionele benadering: Netwerk benadering: Weinig mechanistisch inzicht Statische benadering Geen oplossing voor individuele verschillen Veel mechanistisch inzicht Neemt dynamiek mee in model Persoons-specifieke modellen Extra info naast symptomen alleen

15 Impact van stress Traditioneel model Netwerk model Cramer AOJ. BorsBoom D. ( ) Kendler KS Psychol Medicine

16 En de genen? Wichers, Psychological Medicine 2014

17 Transdiagnostische benadering Cramer AOJ. (..) Borsboom Behavioral and Brain Sciences 33, Borsboom D. & Cramer AOJ. Annu Rev Clin Psychol. 2013;9:

18 Automatische individuele modellen Hoe gek is NL: Peter de Jonge Frank Blaauw Ando Emerencia F.M. Bos, F. Blaauw ( ) M. Wichers

19 Critical evaluation networks Paper: Can we jump from cross-sectional to dynamic interpretations of networks? Implications for the network theory in psychiatry, accepted in Psychotherapy and Psychosomatics cross-sectional: Eerste ESM meting cross-sectional: person-means van ESM metingen dynamisch: timelagged ESM effecten Meest centraal: Self-doubt Sadness Instrength: Sadness Outstrength: Anhedonia

20 Critical evaluation networks Welke elementen? Verwacht je altijd hetzelfde? Jindra bakker et al., Reward processing in daily life Moderation by MADRS score

21 Mentale stoornissen als complexe systemen Kantelpunten zijn typische eigenschap van complexe systemen Risico transitie time Stijgende instabiliteit TRANSITIE NAAR ANDERE STAAT

22 Transities kunnen we zien aankomen Marten Scheffer et al. Published in Nature 2009 Rising early warning signals Transition in climate Mogelijk om stijgende instabiliteit te detecteren Werkt voor alle soorten complexe systemen

23 Tipping points applied to depression Transition moment Low levels of symptoms High levels of symptoms time Rising early warnings

24 Early warning signals 1. INCREASE IN AUTOCORRELATION 2. INCREASE IN VARIANCE 3. INCREASE IN CONNECTIVITY

25 Single-case experiment 2,5 S C L R depression scale 2,0 1,5 1, Dose reduction week 7-14 w e e k 25

26 Directe empirische steun EARLY WARNINGS AND TRANSITION IN DEPRESSION 1 deelnemer 1400 observaties Tijd-series van emoties Over 239 dagen Transition in symptoms Rising autocorrelation Stemming volgt principes van complexe systemen Rising early warning signals M. Wichers, P.C. Groot, PSYCHOSYSTEMS, ESM-GROUP, EWS-GROUP. Critical slowing down as a personalized early warning signal for depression. Psychotherapy and Psychosomatics, in press.

27 2,0 S C L R depression scale 1,5 1, w e e k Start of experiment Close to transition PA= positive affect; SU= suspicious; MU= mental unrest NA= negative affect; WO = worry

28 Is er vertraging van herstel? CASE 2 TRANS-ID pilot

29 klachten TRANS-ID studie Website: of Volledig veranderproces binnen een persoon Van geen klachten naar veel klachten Tijd Wie kan meedoen? Deelnemers die besloten hebben af te bouwen met antidepressiva En deelnemers die wegens depressieve klachten starten met psychologische behandeling -inzage in eigen patronen -max 250 euro vergoeding + reiskosten

30 TRANS-ID studie Website: of WP1: Antidepressiva afbouw studie WP3 >100 aanmeldingen. Regenboog Apotheek Bavel

31 TRANS-ID studie Website: of WP2. Herstel studie WP3 Voordelen: Eigen inzicht in proces 250 euro + evt reiskosten Eigen regie ook qua aanmelding

32 Positief affect Implementatie in de praktijk Nieuwe vorm van diagnostiek zonder grenzen met extra persoons-specifieke informatie Lichamelijk actief

33 Implementation experiments Extra psychose diagnostiek : samenwerking Wim Veling Psychiatrists can mark specific questions that they want to have examined; For example: How often does patient experience symptoms? Does daily context influence level of symptoms? How does daily life look like? How does patient deal with hallucinations?

34 Bipolar diagnostics and monitoring Design: 20 bipolar patients who monitored experiences for 4 months Bennard Doornbos GGZ Drenthe They receive a report on their changes in symptoms.and a report on what precisely preceded episodes of depression or mania

35 What do patients and clinicians think? -6 focus groups and 15 personal interviews -participation of 22 patients and 20 clinicians May more rapidly signal problem areas of particular patient May give more insight in behaviours/contexts influencing symptoms May increase motivation for behavorial change May facilitate conversation between clinician and patient: ESM as tool for communication May add to personal control on treatment/recovery process May help reducing biases in memory while reporting mood /problems Clinician needs to take time to discuss results with patients Patients needs access to own personal data Data interpretation with caution Is an extra tool, not holy grail

36 What do patients and clinicians think? Patiënten: willen graag effecten interventie in kaart brengen. Met N=1 kijken of het werkt. Patiënten: willen graag alerts bij verhoogde (risico) waardes. ESM kan dan sneller aangeven dat het verkeerde kant op gaat. Behandelaren: willen dit laatste niet. Want moet je dan acuut reageren? Verantwoordelijkheidsissues Behandelaren en patiënten: geeft meer eigen regie voor patiënt geeft nieuw info, zicht op situaties die je anders niet helder krijgt en betrouwbaardere info het is persoonsgebonden en oordeelvrij Patienten: leuk om resultaten te zien. Behandelaren en patiënten: kan belastend zijn. Smartphone beter dan reguliere registratie en het moet patient genoeg opleveren Behandelaren: mogelijk niet voor iedereen face to face contact blijft onontbeerlijk.

37 Design choice Flexible ESM interface for implementation -random beep design -fixed beep design -Daily questions -Weekly/monthly questions personalized diary Valid design for purpose Valid order of items Possibility of personal items Details design Number measurement moments Duration Start date domains Sleep Mood Somatic symptoms Psychological symptoms Contextual factors Treatment factors Personal reports Clinician patient choose their type of feedback and choose variables for feedback And combinations of variables (e.g. context and frq of specific symptom in that context)

38 Conclusies Innovatie onderzoek in psychopathologie: -dynamisch perspectief -zonder grenzen -gericht op uitkomsten relevant voor het individu ESM mogelijk belangrijke aanvullend stuk gereedschap hiervoor Netwerk analyse, complexe systeem theorie zijn veelbelovend Nieuwe getoetste onderzoeksgegevens op individueel direct naar kliniek vertalen middels interface.

39 TRANS-ID studie Website: of WP2. Herstel studie WP3 Behandeling wegens depressieve klachten Ruim vóór start behandeling flyer meegeven Patiënten melden zichzelf aan op website Voordelen: Eigen inzicht in proces 250 euro + evt reiskosten Eigen regie ook qua aanmelding