Strategisch leren omga
|
|
- Julia Claes
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geletterdheid groep 2 tot en met 4 Strategisch leren omga Margareth van Kleef Marieke Tomesen !I \ :Wlnt"j... -.=--::-r~... '" Goede lezers en schrijvers maken gebruik van strategische kennis. Ze passen tijdens hun lees- of schrijfactiviteiten strategieën veelvuldig toe en kunnen hierover met anderen van gedachten wisselen. Lezen en schrijven op zichzelf zijn denkactiviteiten. Tegelijkertijd zijn lezen en schrijven ook activiteiten die ondersteunend zijn voor het denken. In dit artikel beschrijven de auteurs een aantal overwegingen voor het strategisch leren omgaan met teksten. 6 Lezen en schrijven zijn beide procesmatige activiteiten. Geoefende lezers en schrijvers zijn voortdurend aan het denken. Ze doen dit voorafgaand aan een lees- of schrijf activiteit, tijdens de momenten dat ze lezen of schrijven en ook naderhand. Ze doen dit alles om een tekst te kunnen begrijpen dan wel te produceren. Hierbij maken ze gebruik van hun achtergrondkennis. Ze overwegen vragen zoals: wat weet ik al van het onderwerp, wat vind ik daarvan, wat is belangrijk bij dit onderwerp? Geoefende lezers en schrijvers maken ook gebruik van lees- en schrijfstrategieën. Een leesstrategie is een bepaalde manier of procedure die een lezer bewust gebruikt om de informatie in een tekst goed te begrijpen en te verwerken. Een schrijfstrategie is een werkwijze die een schrijver bewust gebruikt om een tekst op een efficiënte en effectieve manier te schrijven (Aarnoutse & Verhoeven, in druk). Kinderen ontdekken gaandeweg hoe zij lezen en schrijven in verschillende contexten kunnen gebruiken. In een eenvoudige vorm kunnen kinderen vanaf jonge leeftijd lees- en schrijfstrategieën aanleren. Bij de ontwikkeling van interactief taalonderwijs is strategisch leren een belangrijke pijler voor leeractiviteiten.
2 an met teksten Visie op geletterdheid Lees- en schrijfactiviteiten worden door een gespreksactiviteit voorafgegaan Voor de ontwikkeling van geletterdheid bij kinderen zijn verschillende aspecten belangrijk om een goede lezer of schrijver te kunnen en te willen worden. Eén aspect daarvan is de mate waarin lees- en schrijftaken betekenisvol zijn voor kinderen. Een hedendaagse opvatting over geletterdheid gaat ervan uit dat het leven van alledag een rijke bron vormt voor lees- en schrijfactiviteiten van kinderen. Ook leren kinderen veel van manieren waarop er thuis gelezen en geschreven wordt. Leerkrachten en kinderen kunnen hiermee rekening houden bij de inrichting van een stimulerende leeromgeving. Lezen en schrijven is in veel gevallen ook een 'emotie'. Kinderen kunnen ervan genieten als ze kunnen lezen en schrijven. Interessante bronnen en teksten uit de thuisomgeving kunnen de leeromgeving op school versterken. Een andere invalshoek is de opvatting dat leren (over) lezen en schrijven een communicatief proces is. Mondelinge communicatie is van belang bij de schriftelijke taalontwikkeling. De ander, bijvoorbeeld een leeftijdgenoot of een leraar, is behulpzaam bij het leren (over) lezen en schrijven. De ander levert bijvoorbeeld de prikkel om op te reageren en om een uitleg te geven. In de discussie met anderen leren kinderen over de interpretatie van tekst. Anderen kunnen een noodzakelijke aanleiding zijn om geschreven taal voor te ontwerpen. Kinderen leren vooral van activiteiten waarbij ze met elkaar samenwerken, met elkaar overleggen en hun overwegingen duidelijk maken aan elkaar. Door de interactie met anderen bouwen kinderen aan hun mondelinge en hun schriftelijke taalvaardigheid (Van Kleef & Tomesen, 2002a). Vanaf het eerste begin streven leerkrachten na dat kinderen gemotiveerde lezers en schrijvers worden. Ze leren kinderen doelgericht te lezen en te schrijven. Hiertoe creëren ZIJ regelmatig betekenisvolle lees- en schrijfsituaties, waarbij publiek en doel ertoe doen. Leerkrachten maken kinderen bewust van verschillende soorten teksten, onder andere door hen verschillende doelen van teksten te laten ontdekken. Leerkrachten zijn zich ervan bewust dat de leeromgeving en hun eigen rol en gedrag van grote invloed zijn op de lees- en schrijfgedragingen van kinderen. Strategisch leren stimuleren Bij het strategisch leren omgaan met tekst leren kinderen vuistregels te hanteren om eigen lees- en schrijfgedrag te plannen, uit te voeren en te evalueren (vgl. Verhoeven & Aarnoutse, 1999/ 2000). Zij leren zich belangrijke denkstappen eigen te maken waarmee ze teksten kunnen ontsleutelen en zelf kunnen construeren. Voorafgaand aan het lezen bijvoorbeeld bepalen kinderen hun leesdoel, ze bedenken wat ze al van het onderwerp weten en ze bedenken wat er in de tekst zou kunnen staan. Na het lezen bepalen ze bijvoorbeeld wat belangrijke ideeën of gebeurtenissen in de tekst zijn. Ze gaan bij zichzelf na wat ze van de tekst vinden en trekken eigen conclusies. Door kinderen bewust te maken van eigen werkwijzen en hen te leren zichzelf hierop te bevragen en te controleren, worden ZIJ steeds zelfstandiger in hun aanpak van teksten. Gaandeweg kunnen zij wat zij geleerd hebben steeds beter gebruiken in nieuwe leersituaties. Met behulp van enkele praktijkvoorbeelden uit het project Geletterdheid hieronder een voorbeeld hoe leerkrachten jonge kinderen op een eenvoudig niveau kunnen stimuleren strategisch om te gaan met tekst. Waterschildpadden Meester Jan uit groep 4 vertelt dat hij gisteren twee waterschildpadden heeft gekregen. Hij heeft ze mee naar de klas gebracht. Meester Jan heeft een probleem: hij weet niet hoe hij voor de waterschildpadden moet zorgen. Hij heeft al wel in zijn boekenkast gezocht, maar hij kan niet vinden wat een waterschildpad eet en wat hij niet mag eten. Hij roept 7
3 de hulp van kinderen in. Die gaan, thuis en op school, op zoek naar informatiematerialen. Ze verzamelen allerlei reclamefolders, kranten, informatieve boeken, een stuk uit een kinderencyclopedie en ze(ft informatie van internet. Vervolgens gaan alle kinderen in groepjes of in tweetallen aan het werk om te achterhalen wat een waterschildpad eet, maar ook hoe lang een waterschildpad leeft, wat het dier allemaal nodig heeft en wat je het beste kunt vermijden. Nadien bezorgen ze meester Jan een lijstje met tips voor een goede verzorging van waterschildpadden. Meester Jan vraagt hen welke informatie ze wel en niet gebruikt hebben en waarom ze die al dan niet konden gebruiken. /Ql~ 0,.//~-'\ IV,,'". it, / /'....'l- '. -' '.,1",.. '... ". t ' :\\.\ ~ '\. ~.--', {,y-... ' f 8 In bovenstaand voorbeeld leren kinderen doelgericht op zoek te gaan naar informatie als oplossing van een bepaald probleem: hoe verzorg je waterschildpadden? Het probleem is als het ware de richtvraag van hun lees- en onderzoeksactiviteit. Kinderen komen met verschillende soorten teksten in aanraking en met verschillende vindplaatsen van teksten. In overleg met elkaar vormen zij zich een mening over wat geschikte informatie is om hun meester te kunnen helpen met zijn probleem. De gevraagde informatie breiden kinderen uit met extra kennis over het onderwerp. Het resultaat hiervan is een lijstje met adviezen voor een goede verzorging. De leerkracht leidt de lees- en schrijfactiviteiten van kinderen hier in door een mondelinge gespreksactiviteit. Ook kunnen de.. ;, voor wie het boekje dan geschreven wordt. Alleen voor hem of ook nog voor andere mensen? Voor iedereen die het wil lezen, is het besluit van de groep. Samen overleggen ze wat er allemaal in zo'n boekje komt te staan. Kinderen bedenken een titel, ze maken een inhoudsopgave, num- Een eigen verteld verhaal leidt tot een geschreven versie schriftelijke actlvltelten van de kinderen niet uitgevoerd worden zonder mondeling overleg en vindt de reflectie naderhand mondeling plaats. Dat de leeractiviteit hiermee nog niet ten einde is blijkt uit de onderstaande beschrijving. Enkele kinderen besluiten van de lijst met adviezen een boekje te maken. Meester Jan vraagt zich af meren de pagina's, maken tekeningen met ondertitels, plakken er plaatjes bij en bepalen wie de auteurs zijn. Ook moet er in komen te staan wanneer en waar het gemaakt is. Copyright: groep 4 van meester Jan. Kinderen leren door uitwisseling en overleg het nodige over het opstellen van tekst. De rol van de leerkracht is hier cruciaal. Hij werpt vragen op die sturing geven aan het leerproces van de kinderen. Hij benadrukt de punten die bij een vaste werkwijze horen, zoals bijvoorbeeld het overdenken van een inhoudsopgave. Op deze wijze verwerken kinderen de informatie die ze eerst gelezen hebben tot een nieuwe, voor anderen toegankelijke tekst. Het voorbeeld van het boekje over waterschildpadden krijgt later navolging met boekjes over een cavia, een konijn en dergelijke. De zelfgeschreven boeken krijgen een speciale plaats in de groep en worden daarna nog veelvuldig gelezen. Mijn dier Huisdieren blijkt ook een geliefd schrijfonderwerp te zijn in de groep 3 van een andere meester Jan. Op het moment dat in de methode Veilig leren lezen gestart gaat worden met kern 7 leidt Jan dit in met een eigen verhaal over een huisdier waar hij van houdt: zijn
4 - Cavia Hij zit in de kooi. De cavia is lief. Hij is zwart en wit. paard. Hij vertelt uitgebreid over het paard en wat hij allemaal zo leuk vindt aan het dier. Met de kinderen samen maakt hij er een woordveld bij. Rond het woord 'paard' komen andere woorden op de flap te staan: teugels, bit, hooi, suikerklon~jes, stal, benen, manen, draven, in galop, paardrijlaarzen, cap. 'Als ik nu een verhaal over hetpaard zou willen schrijven, hoe zou ik dat dan kunnen aanpakken?' vraagt Jan aan de kinderen. 'Wat zou ik allemaal in het verhaal kunnen schrijven?' De groep reageert met opmerkingen als: hoe het dier heet, waar het slaapt, wat het eet, wat het prettig vindt, wat je zelf zo bijzonder vindt aan het dier, enzovoort. Jan maakt aantekeningen op het bord bij de opmerkingen van de kinderen. Een kind reageert ook met de opmerking dat je de woorden van het woordveld in het verhaal kunt verwerken. Samen komen ze tot de slotsom dat de notities van Jan op het bord al een berde de lijn van een. ~ J t ~. verhaal zijn. Om te kijken of dit klopt vat Jan zijn verhaal samen met de zinnen op het bord. Vervolgens stelt Jan de vraag of kinderen diezelfde zinnen kunnen gebruiken voor een verhaal over een eigen huisdier of een dier dat ze heel leuk vinden. Het mag ook een fantasiedier zijn. Dat willen kinderen graag uitproberen. In groepjes van twee maken kinderen eerst samen een woordveld bij het dier dat zij gekozen hebben. In tweede instantie gaan zij aan het werk met de steunzinnen: Welk dier? Hoe heet hij? Waar woont hij? Wat eet hij? Hoe ziet hij er uit? Wat doe je met...? Nog een leuk verhaal? Het uiteindelijke product wordt een boek met dierenverhalen van groep 3. Jan gebruikt deze voor kinderen betekenisvolle schrljfactiviteit in aanvulling op de meer gesloten schrijftaken in zijn leesmethode..'. In dit tweede voorbeeld laat de leerkracht aan de hand van een eigen verteld verhaal zien hoe deze tot een geschreven versie kan leiden. Hardop denkend en in overleg met de kinderen toont hij een werkwijze en gebruikt daarbij als hulpmiddel een woordveld. Daarbij laat hij kinderen ervaren wat het nut is van steunzinnen die de groep gezamenlijk heeft opgesteld. Voor kinderen is het onderwerp betekenisvol. Ze willen anderen graag informeren over hun eigen huisdier. Door eerst met elkaar over hun eigen huisdier te praten, willen zij nog meer en andere dingen vertellen dan met de steunzinnen wordt opgeroepen. Op deze wijze wordt het aantal steunzinnen op het bord uitgebreid met 'extra zinnen' voor wie nog meer wil opschrijven. Voor de uiteindelijke versie van het verhalenboek schrijven sommige kinderen hun tekst met hulp van de computer. Dit doen zij op het moment dat zij hun oefenversie hebben voorgelezen aan een medeleerling en nadat de leerkracht de tekst heeft bekeken op spelling. Bij de verhalen voegen kinderen eigen tekeningen over hun huisdier. Deze manier van werken krijgt een vervolg in andere verhalenboeken van de groep. Dat strategisch leren omgaan met tekst al heel eenvoudig kan beginnen in een groep 2 illustreert het derde voorbeeld. Wat kinderen van de activiteit leren hangt voor een belangrijk deel af van de wijze waarop de leerkracht en de kinderen met elkaar over de tekst communiceren. De leerkracht stimuleert in de onderstaande activiteit dat kinderen gaan nadenken over wat de illustratie op de voorkant en de lijn van het verhaal met elkaar te maken hebben. Ze daagt de kinderen ook uit met een eigen verhaal te komen als verklaring voor de kaftillustratie. Een bijzonder ei Juf Kitty leest in een klein groepje het prentenboek Een bijzonder ei voor, een prentenboek met beperkte tekst, geschreven door Leo Lionni. Door voorafgaand aan het voorlezen een luistervraag te stellen wil Kitty bereiken dat de kinderen Expertisecentrum Nederlands Het Expertisecentrum Nederlands werkt samen met basisscholen in projecten aan de ontwikkeling van prototypen voor interactief taalonderwijs. Dit zijn voorbeelden van werkwijzen voor interactief taalon derwijs Deze prototypen zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en zijn zodanig uitgewerkt dat ze goed toepasbaar zijn in de onderwijspraktijk. Met interactief taalonderwijs streeft het Expertisecentrum Nederlands naar een geïntegreerd aanbod van taalvaardigheden, inhoudsgericht taalonderwijs, een doorgaande lijn in ontwikkeling en een balans tussen leerkracht- en leerlinggestuurd leren. BelangriJke thema's zijn: - mondelinge communicatie - woordenschat - geletterdheid - procesgerichte evaluatie van het taalonderwijs Kijk voor meer informatie op 9
5 -= 10 extra hun best doen om goed naar het verhaal te luisteren. Dit maal is de luistervraag: 'Waarom zou die krokodil op de voorkant bij dat ei staan?' Er ontwikkelt zich nog een kort gesprekje en daarna begint Kitty met voorlezen. De kinderen zijn voldoende gericht op het verhaal dat gaat komen en luisteren geboeid Op ongeveer een derde van het verhaal stopt Kitty met voorlezen.' 1Ja, nou ben ik wel benieuwd wat er in dat ei zit.]ullie ook?' en even later: 'We kunnen het boekje verder lezen, maar we kunnen ook eerst zelf bedenken hoe het verhaal verder gaat. Wij kunnen dat toch ook, een verhaal bedenken en zelf een echt boekje maken?' Kitty pakt er vier stevige stroken bij Die middag laten de vier kinderen hun zeifkemaakte boeken aan hun groepsgenoten zien. Kitty leest het oorspronkelijke verhaal in zijn totaal voor en komt terug op de luistervraag. Naderhand zijn de kinderen het met elkaar erover eens. Ze vinden het verhaal in het prentenboek heel mooi, maar zij zijn ook echte schrijvers! In deze activiteit leren kinderen op een eenvoudig niveau over het lezen en schrijven van een verhaal. Ze leren dat de kaft van het prentenboek iets prijsgeeft over het verhaal. De luistervraag aan het begin richt de aandacht van de kinderen tijdens het voorlezen. Door de stop die de leerkracht tijdens het voorlezen in- De luistervraag vooraf richt de aandacht tijdens het voorlezen die gevouwen zijn als een zigzagboekje. 'Hierop kunnen we ons eigen verhaal maken. Wie wil het verhaal verder tekenen? Dan gaan we vanmiddag verder luisteren naar het verhaal in dit boek én luisteren naar jullie verhalen. ' Vier kinderen gaan aan de slag. Ieder met een eigen verhaal. Drie van de vier kinderen weten zelfhoe hun verhaal eruit moet zien. Het vierde kind heeft wat hulp nodig om zijn eigen ideeën te verwoorden. Kitty helpt hem op weg door eenvoudige vragen te stellen. Met een puntje op de bladzijde geeft ze aan waar het kind het beste kan beginnen en wat de werkrichting is. Later schrvft ze op iedere pagina de tekst erbij die een kind aangeeft bij zijn tekeningen. Na afloop, als alle verhalen zijn opgetekend, ontstaat er een gesprekje met Kitty en twee kinderen over het nummeren van de bladzijden. Eén van de kinderen heeft dit spontaan gedaan. 'Wat goed; reageert Kitty, 'dan weet je altijd wat de volgorde is. ' Ze pakt het boek Een bijzonder ei erbij. 'Kijk eens; zegt ze, 'daar staan helemaal geen paginanummers in. Dat heeft de schrijver zeker vergeten. ' Op verzoek pakt een van de kinderen een ander boek. Daar staan wel nummers in. De kinderen kijken geïnteresseerd naar het verschil tussen de beide boeken. last, worden kinderen uitgedaagd om eerst zelf na te denken over hoe het verhaal verder zal gaan. Bij de verhaaltekeningen van de kinderen noteert de leerkracht steeds het verhaal dat een kind vertelt. Hierdoor ervaren kinderen dat wat zij zeggen heel goed op papier bewaard blijft. Kinderen ontdekken zelf de aanen afwezigheid (en daarmee ook de functie) van paginanummers. Strategisch leren onder de loep Kinderen krijgen tegenwoordig gerichter instructie in lees- en schrijfstrategieën dan vroeger het geval was. In de verschillende taal- en leesmethoden zien we steeds meer en steeds beter verwerkt hoe onderwijs kinderen kan leren om strategische lezers en schrijvers te worden. Tegelijkertijd zijn er op dit punt verbeteringen mogelijk en streven we binnen de ontwikkeling van interactief taalonderwijs naar het in de praktijk brengen van deze verbeteringen. Deze verbeteringen betreffen vooral de aandacht voor interactie, samenwerkend leren en reflectie op lees- en schrijfgedrag. Een ander belangrijk aandachtspunt is de betekenisvolle context waarin kinderen lees- en schrijfstrategieën leren. Leerkrachten en anderen in het onderwijs kunnen met een kritische blik kijken naar methodes voor begrijpend lezen en naar het onderdeel stellen in taalmethoden. Ze kunnen zich bijvoorbeeld afvragen in hoeverre taken betekenisvol zijn, welke tekstsoorten aan bod komen, welke relaties er tussen lees- en schrijftaken zijn en welke relaties met de zaakvakken. Het project Geletterdheid van het Expertisecentrum in Nijmegen schrijft momenteel aan een publicatie over het strategisch leren omgaan met teksten. De tekst in deze publicatie bouwt voort op de twee publicaties Stimulerende lees- en schrijfactiviteiten in de onderbouwen Werken aan taalbewustzijn, beiden verschenen in Het accent in de nieuwe publicatie ligt op werkwijzen voor het lees- en schrijfonderwijs in groep 3 en 4. De inhoud sluit aan bij de invalshoeken die in dit artikel zijn aangestipt. De auteurs zijn werkzaam bij het Project Geletterdheid, Expertisecentrum Nederlands, NV megen Literatuur - Aarnoutse, C. & Verhoeven, L. (red.) (in druk). Tussendoelen Gevorderde Geletterdheid Een leerlijn voor groep 4 tot en met 8. Nijmegen, Expertisecentrum Nederlands. - Kleef, M. van, & Tomesen, M. (2002a). Stimulerende lees- en schrij/activiteiten in de onderbouw. Prototypen voor het creëren van interactieve leessituaties en het ontlokken van (nieuw) schrijfkedrag. Nijmegen, Expertisecentrum Nederlands. - Kleef, M. van, & Tomesen, M. (2002b). Werken aan taalbewustzijn. Prototype voor het stimuleren van fonologisch bewustzijn in betekenisvolle contexten. Nijmegen, Expertisecentrum Nederlands. - Verhoeven, L., &Aarnoutse, C. ( ). Interactief taalonderwijs in balans. Spiegel, 17/18, 9-29.
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers?
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 10. Toelichting en verantwoording
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 10 158 TULE inhouden & activiteiten Nederlands Kerndoel 10 De leerlingen leren bij de doelen onder mondeling taalonderwijs en schriftelijk taalonderwijs strategieën te herkennen,
Nadere informatieUitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal
Uitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 10 Stichting
Nadere informatieTabel 1: Weekrooster voor de instructie in het Programma Interactief Taalonderwijs
Evaluatieonderzoek naar Programma Interactief Taalonderwijs ER ZIT PIT IN Het Expertisecentrum Nederlands heeft een evaluatieonderzoek uitgevoerd op negen scholen die het Programma Interactief Taalonderwijs
Nadere informatieWat is de rol van eigentijds taalonderwijs?
Wat is de rol van eigentijds taalonderwijs? Taalconferentie 13 oktober Ineke Bruning WWW.CPS.NL Ineke Bruning i.bruning@cps.nl 06 25 065 512 Aan het einde van de workshop o Heeft u een beeld van wat eigentijds
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding. 1 Taal en taalonderwijs. 2 Taalverwerving
Inhoudsopgave Inleiding 1 Taal en taalonderwijs 1.1 Achtergrondkennis: wat is taal? 1.1.1 Functies van taal 1.1.2 Betekenis van taal 1.1.3 Systeem van taal 1.1.4 Componenten van de kennis over taal 1.2
Nadere informatieBegrijpend Luisteren
WORKSHOP PRENTENBOEKEN Begrijpend Luisteren in de onderbouw van de basisschool Doel Een theoretische verdieping en praktische voorbereiding om een prentenboek interactief voor te kunnen lezen. Begrijpend
Nadere informatieBegrijpend luisteren Karin van de Mortel
Begrijpend luisteren Karin van de Mortel LOAN 10 en 11 april 2018 WWW.CPS.NL Karin van de Mortel k.vandemortel@cps.nl 06 29044614 1. Achtergrondkennis begrijpend luisteren en lezen 1 Luisteren -> Lezen
Nadere informatieBeoordeling power-point groep 5
Beoordeling power-point groep 5 Leerkracht: Leerling: Onderdeel 2 4 6 8 10 Opmerkingen Titeldia: Duidelijke titel met onderwerp/naam/groep Inhoudsopgave: Puntsgewijs wat ga je behandelen. Plaatjes: Functioneel
Nadere informatieVoorlezen en vertellen - ROC 4. Voorlezen en vertellen ROC 4
Voorlezen en vertellen ROC 4 135 136 Voorlezen en vertellen - ROC 4 1. Interactief voorlezen Waar gaat het over? Tijdens je stage heb je vast wel eens een juf zien voorlezen aan de klas. Tijdens het voorlezen
Nadere informatieWielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Nadere informatieHoe maak ik een werkstuk?
Hoe maak ik een werkstuk? Je gaat, misschien wel voor de eerste keer, een eigen werkstuk maken. Dat is leuk, maar ook best moeilijk. Je moet er namelijk een heleboel voor doen. Heb je al eens een eigen
Nadere informatieKinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl
Kinderen leren schrijven www.taalvorming.nl Uitgangspunten van taalvorming Taalvorming is een lang bestaande werkwijze die je ook kunt zien als schrijfdidactiek werken vanuit eigen ervaringen samenhang
Nadere informatieCHECKLIST LEIDSTERVAARDIGHEDEN DE TAALLIJN
CHECKLIST LEIDSTERVAARDIGHEDEN DE TAALLIJN CHECKLIST LEIDSTERVAARDIGHEDEN Binnen de Taallijn staat de deskundigheidsbevordering van (toekomstige) leidsters centraal. De nadruk in de scholing ligt dan ook
Nadere informatiePraten over boeken in de klas Het vragenspel van Aidan Chambers
Praten over boeken in de klas Het vragenspel van idan hambers We weten pas wat we denken als we het onszelf horen zeggen. (idan hambers). Elk individu, kind en volwassene, beleeft een tekst op geheel eigen
Nadere informatieWelke rol speelt begrijpend luisteren. in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman. 13 oktober 2016
Welke rol speelt begrijpend luisteren in de doorgaande lijn? Aafke Bouwman 13 oktober 2016 WWW.CPS.NL Aafke Bouwman a.bouwman@cps.nl 0655 824 098 Doelen workshop U heeft kennis en praktische handvatten
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatieTAAL- EN LEESMETHODEN. Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen. Begrijpend lezen. Effectieve strategieën voor begrijpend lezen ALGEMEEN
TAAL- EN LEESMETHODEN ALGEMEEN Het aanbod Taal- en leesmethoden Begrijpend Lezen Algemeen: aandachtspunten bij methode Begrijpend lezen Om een goede begrijpend lezer te zijn, is het in de eerste plaats
Nadere informatieVOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID
VOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID Maak een mindmap of schema van een tekst ga je dan doen? Naar aanleiding van een titel, ondertitel, plaatjes en of de bron van de tekst ga je eerst individueel (en
Nadere informatieUitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt.
Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Om het overzichtelijk te maken, hebben we onder elk onderdeel een afvinklijstje
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieTAAL EN LEESMETHODEN Aanbod voor Jonge Kinderen Doe meer met Bas
TAAL EN LEESMETHODEN Aanbod voor Jonge Kinderen Doe meer met Bas Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
Nadere informatieDoelen. Wat doen we eraan in groep 1-2. Boekentaal BEGRIJPEND LUISTEREN MET STRATEGIEËN. Waar gaat het om bij begrijpend lezen?
Doelen BEGRIJPEND LUISTEREN MET STRATEGIEËN Je weet welke factoren begrijpend lezen beïnvloeden Je kunt vertellen hoe de doorgaande lijn in de didactiek voor begrijpend lezen eruit ziet Je weet hoe je
Nadere informatieHet flexibel inzetten van de taalmethode heeft te maken met de functie van taal.
Taal: vakspecifieke toelichting en tips Taalverwerving en -onderwijs verlopen als het ware in cirkels: het gaat vaak om dezelfde inhouden, maar de complexiteit en de mate van beheersing nemen toe. Anders
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieCPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2
Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan
Nadere informatieUitwerking kerndoel 6 Nederlandse taal
Uitwerking kerndoel 6 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 6 Stichting
Nadere informatieKo observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006
1 Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 Mondeling onderwijs Kerndoel 1 Kerndoel 2 Kerndoel 3 Schriftelijk onderwijs Kerndoel 4 Bijlage kerndoel 4 leestechniek Kerndoel 5 Kerndoel
Nadere informatieTussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling
Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Praat in één-woordzinnen ( bal? betekent bijvoorbeeld: ik wil de bal hebben). 2. Kent de betekenis van ongeveer 70 3. Kan woorden
Nadere informatieUitwerking kerndoel 7 Nederlandse taal
Uitwerking kerndoel 7 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 7 Stichting
Nadere informatieOUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN. Rianne Broeke 28 april 2015
OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN Rianne Broeke 28 april 2015 INHOUD * Algemene taalontwikkeling van jonge kinderen * Wat is kritisch en begrijpend luisteren? * Waarom is kritisch en begrijpend
Nadere informatieHandleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen
Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Antoniusschool Groep 7/8 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding:
Nadere informatieWerkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6
We gaan een werkstuk maken en je mag het helemaal zelf doen. Het is helemaal jouw eigen werkstuk. Maar om je even goed op weg te helpen hebben we hieronder alle stapjes even op een rij gezet. Wat moet
Nadere informatieTijdsplanning werkstuk groep 5
Naam: Groep 5 Tijdsplanning werkstuk groep 5 Wat wanneer Aan de juf het onderwerp van maandag 21 januari 2013 mijn werkstuk doorgeven inleveren opdracht 1 maandag 28 januari 2013 inleveren opdracht 2 donderdag
Nadere informatieHUISWERKGIDS SCHOOLJAAR 2011-2012
HUISWERKGIDS SCHOOLJAAR 2011-2012 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk bladzijde 1. Inleiding De huiswerkgids 3 2. Hoe maak en leer je huiswerk? 4 3. Het leren van woorden (spelling/engels) 5 4. Het leren van topografie
Nadere informatieNAAM: GROEP: SCHOOL:
NAAM: GROEP: SCHOOL: Werkstukwijzer groep 6, 7 en 8 Een werkstuk is eigenlijk één groot informatieverhaal over een bepaald onderwerp. Om een werkstuk goed te kunnen maken, is het handig dit volgens enkele
Nadere informatieZo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren
Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een
Nadere informatieLeerlijn domein mondelinge taalvaardigheid
Leerlijn domein mondelinge taalvaardigheid Kerndoelen: 1. Leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie mondeling (of schriftelijk) gestructureerd weer te
Nadere informatieTaal zonder een lees- en taalmethode, kan dat eigenlijk wel?
Taal zonder een lees- en taalmethode, kan dat eigenlijk wel? Gerri Koster MA SEN De Activiteit, Alkmaar/ s-hertogenbosch Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs g.koster@de-activiteit.nl
Nadere informatieDwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig.
Les 1: Een Wikitekst schrijven Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje over koningin Beatrix op www.nieuwsbegrip.nl 1. Schrijf tijdens het
Nadere informatieHandleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk
Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest
Nadere informatieWelke coöperatieve werkvormen gaan we aanleren?
Welke coöperatieve werkvormen gaan we aanleren? w 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 X 2 X X 3 X X X 4 X X X X 5 X X X X X 6 X X X X X X 7 X X X X X X X 8 X X X X X X X X ö 1. D e n k e n D e
Nadere informatieRegistratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2
Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Mondelinge taalvaardigheid: aanbod doelen voor groep 1 en 2 verwerkt in de kleuterthema s Woordenschat en woordgebruik Th 1 2 3 4 5 6 totaal uitbreiden van
Nadere informatieHoe maak je een werkstuk?
Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg
Nadere informatie8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Modelen WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 Hoe ziet het modelen er in de 21 ste eeuw uit? Is flipping the classroom dan
Nadere informatieInhoudsopgave 1. Waarom maak je een werkstuk? 2. Zo begin ik met mijn werkstuk 2. De onderdelen van het werkstuk 3
Groep 7 / 8 Inhoudsopgave 1 Waarom maak je een werkstuk? 2 Zo begin ik met mijn werkstuk 2 De onderdelen van het werkstuk 3 Waaraan moet mijn werkstuk voldoen? 3 Hoe werk ik mijn werkstuk af 4 Tips: Hoe
Nadere informatieWerkwijzer Verslagkring:
Werkwijzer Verslagkring: 1. Je maakt een tweetal. 2. Met zijn tweeën kies je een onderwerp, waarin jullie je willen verdiepen en waarover jullie meer willen weten. 3. Samen ga je op zoek naar informatie
Nadere informatieKleine Ezel. Handleiding voor de bibliotheek Groep 1-2
Kleine Ezel Handleiding voor de bibliotheek Groep 1-2 Colofon Cubiss Tilburg, 2009 Samenstelling: Marion Bolte, Cubiss J:\klantenservice\Rode Draad\handleiding bibliothecaris\kleine Ezel groep 1-2 bibl.290609
Nadere informatieDe Huiswerkgids beschrijft de doorgaande lijn van het huiswerk dat we geven en de aanbevolen aanpak.
De Huiswerkgids beschrijft de doorgaande lijn van het huiswerk dat we geven en de aanbevolen aanpak. 2 juli 2014 KBS De Hoeksteen 11QH Olmendreef 100 3137 CR Vlaardingen Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Hoe maak
Nadere informatielezen Zonaanpak veilig leren Suggesties bij kern 6 Boeken Feestneus kern 6 In het artikel Uitmuntende lezers kunnen heel wat
veilig leren lezen Zonaanpak Suggesties bij kern 6 Auteur: Wilma Stegeman In het artikel Uitmuntende lezers kunnen heel wat werk aan op www.veiliglerenlezen.nl, vindt u een aantal lees- en schrijfactiviteiten
Nadere informatieGOEDE. Leesstart. in groep 1 en 2. Digitale implementatiekoffer Taalbeleid Onderwijsachterstanden. Dorien Stolwijk
GOEDE Leesstart in groep 1 en 2 Digitale implementatiekoffer Taalbeleid Onderwijsachterstanden Dorien Stolwijk December 2007 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Een goede leesstart in groep 1 en 2 3 Hoofdstuk 2:
Nadere informatieLet op! Alles graag getypt in lettergrootte 12, lettertype mag je zelf kiezen.
Beste leerling van groep 6 en ouders, Afgelopen weken zijn de leerlingen bezig geweest met het maken van een klad-werkstuk, over een onderwerp naar eigen keuze. Thuis moeten de leerlingen het net-werkstuk
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 8. Toelichting en verantwoording
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 8 130 TULE inhouden & activiteiten Nederlands Kerndoel 8 De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of
Nadere informatieLezen Denken Begrijpen. Begrijpend lezen op de Valentijnschool
Lezen Denken Begrijpen Begrijpend lezen op de Valentijnschool De pikkel en de wob Een wob mufte zijn frinse fruin. Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wob. Groes mijn bale fruin,loeg de wob biest.
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatieNaam: Groep: Willem Teellinckschool 15 juni 2016
AMSTERDAM Naam: Groep: Willem Teellinckschool 15 juni 2016 1 Hoe maak ik in groep 8 een werkstuk? Jij gaat de komende weken op school en thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het
Nadere informatieSessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken?
Sessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken? Vorm groepjes en verdeel de volgende rollen: groepsleider, verslaggever en tijdbewaker. 1. Eindtermen Nederlands: een verkenning
Nadere informatiedatum: 7 november 2013 aantal leerlingen: 22 tijd: 13:00-15:05 groep: 3
Lesvoorbereiding Onderbouw Circuitles Zakelijke gegevens naam student: Anouk Bluemink stageschool: RKS De Leer Hengelo (gld) Iselinge klas: VR2B mentor/mentrix: Ria Menting datum: 7 november 2013 aantal
Nadere informatiewww.vclb-koepel.be www.vclb-koepel.b Voorbeelden van basiscompetenties TAAL/mondelinge taalontwikkeling zijn: Groeiboek Groeiboe
van basiscompetenties TAAL/mondelinge taalontwikkeling zijn: [...] De kleuter staat open voor hulp van juf bij De kleuter imiteert andere kleuters bij De kleuter vertelt aan andere kleuters hoe hij De
Nadere informatieBegrijpend lezen Strategie 6 & 7. Extra oefenen Niveau B
Begrijpend lezen Strategie 6 & 7 Extra oefenen Niveau B Remediëringsbladen - strategie 6 en 7 Niveau B 2 Je gaat leren om je leesdoel bij een tekst te bepalen en je leert om te controleren of je je leesdoel
Nadere informatie(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding
(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding Aan de slag met lezen in beroepsgerichte vakken Voor de verbetering van leesvaardigheid is het belangrijk dat leerlingen regelmatig en veel lezen. Hoe krijg
Nadere informatieHoe maak je een werkstuk?
Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg
Nadere informatieEen verzorgingskaart maken voor je huisdier
Een verzorgingskaart maken voor je huisdier Taalhandeling: Instrueren Instrueren ervaarles Schrijftaak: Een verzorgingskaart maken voor iemand die jouw huisdier verzorgt. instructieles oefenlesles Lesdoel:
Nadere informatieHUISWERKBELEID BS DE TWEESPRONG SCHOOLJAAR
HUISWERKBELEID BS DE TWEESPRONG SCHOOLJAAR INLEIDING Huiswerk ligt in het verlengde van het leerproces dat in de klas is gestart. Het vormt een brug tussen thuis en de school. Met het meegeven van huiswerk
Nadere informatieNieuws uit CBS Het Kompas. Toetsen
Nieuws uit CBS Het Kompas Voor iedereen, die ik nog niet persoonlijk gezien heb, nog de beste wensen voor 2014! Toetsen Wij zijn alweer ruim drie weken aan het werk in de klassen. Hier op school heerste
Nadere informatieWerken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen. Programma. Doelen. www.hetabc.nl 1
Professionaliseringsprogramma Passend Onderwijs, Amsterdam Zuid-Oost Werken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen Dianne Roerdink & Moniek Sanders 28 januari 2015 1 Programma Welkom Begrijpend
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatie9. Schrijfopdrachten
9.1 Poëzie doel Creatief schrijven activeren voorkennis toepassen kennis wanneer n.v.t. groepssamenstelling individueel duur 20 minuten De leerkracht geeft leerlingen een begrip, apparaat, mening, enzovoort.
Nadere informatie1.1 Vragenlijst: Wat ik leuk Vind
1.1 Vragenlijst: Wat ik leuk Vind 1. Wat kijk je graag op tv? 2. Wat is je lievelingsfilm? 3. Wat doe je op internet? 4. Welke games speel je? 5. Waar praat je over op facebook, twitter, enzo? 6. Wat doe
Nadere informatieAanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl
Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Doel Aan de slag met je eigen leespraktijk didactiek informatie leerlijnen
Nadere informatieHoe maak ik in groep 6 een werkstuk?
Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Je gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in een
Nadere informatieDe beoordeling van je werkstuk
De beoordeling van je werkstuk Inzet: - Je levert je werk op tijd in, op de datums die hieronder staan! - Je vraagt hulp als je iets niet snapt. - Je laat je werk in het klad zien, zodat je het nog kunt
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieJouw werkstuk lever je uiterlijk in op donderdag 20 maart 2014!!
Hoe maak ik in groep 8 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatiePlanmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer
Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen
Nadere informatieGroep 4. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 4
Groep 4 Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 4 75% van de leerlingen beheerst niveau AVI-E4 (teksten lezen) 90 % beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot twee- en drielettergrepige
Nadere informatieWerkstuk. Groep 5. Hoe maak je in 9 stappen een werkstuk:
Werkstuk Groep 5 Hoe maak je in 9 stappen een werkstuk: Je gaat een onderwerp kiezen, waar je meer over te weten wilt komen. Dit ga je in verschillende stappen doen: 1. Het onderwerp 2. Het woordweb 3.
Nadere informatieKIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek 1e rapport: Datum gesprek 2e rapport: KIJK! 1-2 Bazalt Educatieve Uitgaven www.bazalt.
KIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek : Datum gesprek : KIJK! Lijst 1. Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn vel zit, zal zich goed en vlot ontwikkelen. Het is van nature nieuwsgierig
Nadere informatieLichaamsbeweging 6-8. Auteurs: Kristína Žoldošová en Iveta Matejovičová. jaar
6-8 jaar Wetenschappelijke inhoud: Biologie Beoogde concepten: De werking van het menselijk lichaam, het verband tussen de werking van het hart en de ademhaling Beoogde leeftijdsgroep: Leerlingen van 7
Nadere informatieDe competenties. A Vertellen en voorlezen. A 1.2 Competenties. Competenties
De competenties A Vertellen en voorlezen A 1.2 A1 A2 A3 A4 Je kunt verhalen om voor te lezen of te vertellen kiezen voor iedere leeftijdsgroep van de basisschool. Je kunt het voorlezen of vertellen van
Nadere informatieZorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.
Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp
Nadere informatieDe Romeinen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/40999
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Wassink 16 January 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/40999 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieBee l d e n d e v o r m i n g, n a t u u r, t e c h n i e k
Bee l d e n d e v o r m i n g, n a t u u r, t e c h n i e k Thema / onderwerp Als verwerkingsactiviteit gaan de kinderen een eigen (kinder)boerderij maken, inclusief huisvesting (stallen, hokken, schuilplaatsen
Nadere informatieBegrijpend luisteren. Annemarieke Kool. CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL
Begrijpend luisteren Annemarieke Kool CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Strategieën en voorbeelden 4. Differentiëren mbv taxonomie 5. Oefening
Nadere informatiede klas met een belangrijke vraag.
Episode 1 Een cadeau voor de klas met een belangrijke vraag. Verhalend ontwerp rondom het literaire boek Robin en God van Sjoerd Kuyper Liesbeth Winters-Jonas Verhaallijn Sleutelvragen Leeractiviteiten
Nadere informatieTaalleermechanisme het kind praat uitgebreid en op eigen initiatief: hij gebruikt zo creatief en actief mogelijk zijn kennis van de taal
Gesprekken Wat is gespreksvaardigheid? Het subdomein gesprekken heeft betrekking op alle mondelinge taalactiviteit waarbij sprake is van interactie (van informele gesprekjes en kringgesprekken tot overleg,
Nadere informatieTaal 100: een werkwijze om de taalontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs te verbeteren
Ronde 7 Jeanny Duyf & Jørgen Hofmans TeleacNOT Contact: Jeanny.duyf@teleacnot.nl Website met digitale boekenhoek voor groep 4 Kinderen pakken steeds minder zomaar een boek om te lezen en kunnen daardoor
Nadere informatieUitwerking kerndoel 4 Nederlandse taal
Uitwerking kerndoel 4 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 4 Stichting
Nadere informatieWaarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken
Les 1: Je eigen vredesspreuk bedenken Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje op www.nieuwsbegrip.nl. Let er vooral op wat vrede precies betekent.
Nadere informatieHandleiding Les 1: Een toren bouwen. Zet de leerlingen zo snel mogelijk aan het werk. Nieuwsbegriponderwerp. Schrijftaak.
Handleiding Les 1: Een toren bouwen Deze schrijfles is de vierde waarin leerlingen oefenen in het genre instrueren. Het is een oefenles: leerlingen passen de schrijfstrategie KLUNS toe, die ze eerder gebruikten
Nadere informatieDe kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen
Kijkwijzer voor taal De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen Evaluatie van (begrijpende)leesvaardigheden van kinderen is zo moeilijk omdat de prestaties
Nadere informatieBijlage W2 groep 7 1
1 Inhoudsopgave 1 Inleiding: Waarom ik een werkstuk maak 2 Zo begin ik met mijn werkstuk 3 De onderdelen van het werkstuk 4 Waaraan moet mijn werkstuk voldoen? 4 Beoordelingsschema voor je werkstuk 5 Hoe
Nadere informatieHALLO WERELD WERKSTUK
HALLO WERELD WERKSTUK Opdracht Maak een werkstuk over China, het onderwerp van het boek De Parel en De Draak. Beschrijf verschillende aspecten van het land en maak je werkstuk zo afwisselend mogelijk.
Nadere informatie1
Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining PPOZO DAG 1 PPOZO Marije Fris leerkracht basisonderwijs trainer & masterclassdocent St. DKJL Dag 1 donderdag 24 november Dag 2
Nadere informatieSpreekopdrachten thema 3 Kinderen
Spreekopdrachten thema 3 Kinderen Opdracht 1 bij 3.2 Jullie zijn bij het consultatiebureau. Cursist A: je bent arts bij het consultatiebureau. Cursist B: je bent met je baby van twee maanden bij het consultatiebureau.
Nadere informatie