Aanhoudende interesse in commercieel vastgoed
|
|
- Cecilia Simons
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Aanhoudende interesse in commercieel vastgoed Verschil prime en secundaire aanvangsrendementen neemt toe Groei opname logistieke panden door e-commerce ING Economisch Bureau / mei 2016
2 Onverminderde interesse voor vastgoedbeleggingen Na een zeer sterk einde van 2015 blijft het transactievolume in commercieel vastgoed ook in het eerste kwartaal op een hoog niveau. Ten opzichte van het eerste kwartaal 2015, lag het volume maar liefst 75% hoger. Ongeveer de helft van het transactievolume kwam voor rekening van kantoorpanden en portefeuilles. Ongeveer een derde kwam voor rekening van Nederlandse beleggers. Onder de buitenlandse beleggers waren de Amerikanen wederom de grootste groep, goed voor bijna een kwart van de activiteit. Ook Britten en Duitsers bleven geïnteresseerd in Nederlands vastgoed; goed voor respectievelijk 11% en 7% van het totale volume. Aziatische beleggers wisten in 2015 voor het eerst de weg naar Nederlands direct vastgoed te vinden. Hun aandeel is weliswaar nog beperkt (3% in 2015), maar de interesse is blijvend. Beleggingsvolume commercieel vastgoed neemt verder toe Beleggingsvolume in mld (12 maands voortschrijdend gemiddelde) Verschil tussen prime en secundaire aanvangsrendementen neemt nog steeds toe De aanhoudende interesse van zowel binnen- als buitenlandse beleggers heeft ook verdere druk op de prijzen gezet, al gaat de daling van de aanvangsrendementen inmiddels wel minder hard. Beleggers zijn nog steeds op zoek naar goed renderende alternatieven voor onder andere staatsobligaties, die in sommige gevallen inmiddels een negatief rendement opleveren. Onzekerheden over de mondiale economie en geo-politieke risico s zorgen er echter voor dat er meer focus is op de beste objecten. Hierdoor dalen de rendementen voor prime vastgoed sneller dan voor secundaire panden en locaties. De zogenoemde yield gap neemt hierdoor toe. Hier zit dan ook een duidelijk verschil met de vorige piek in beleggingsvolumes in De prijsverschillen tussen top- en secundair vastgoed waren toen minder groot. Ook worden transacties nu met een groter deel eigen vermogen gefinancierd dan ten tijde van de vorige hausse. 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Bron: CBRE, bewerkt door ING Real Estate Finance Market Research ING Economisch Bureau 2 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / mei 2016
3 Kantorenmarkt Tijdelijk daling opname kantoormeters Groei zakelijke diensten blijft op hoog niveau Na een periode van krimp zet de zakelijke dienstverlening het herstel van 2014 en 2015 voort. Vooralsnog blijft de volumegroei op een hoog niveau. Voor 2016 wordt een groei in de volumes van 4,5% verwacht, tegen 5,5% in De vraag naar zakelijke diensten komt vooral uit het bedrijfsleven. De terughoudendheid van overheid en zorg bij de inhuur van externe dienstverleners blijft bestaan. De best presterende subsector is opnieuw de uitzendbranche. Een aantal branches kampt door digitalisering met vraaguitval voor bepaalde diensten. Digitale dienstverleners en organisatieadviseurs profiteren van de bedrijvigheid. Binnen de digitale technologiesector gaat de opmars van clouddiensten verder. Softwareontwikkelaars profiteren, naast groei van de cloud, van de verdere behoefte aan automatisering en digitalisering van alle sectoren. Opname kantoormeters kent een langzame start Het aantrekken van de activiteit in sectoren met kantoorbanen betekent nog niet dat werkgevers massaal uitbreiding van kantoormeters nodig hebben. De opname van kantoormeters bleef in het eerste kwartaal achter in vergelijking met het eerste kwartaal van Met name in Amsterdam bleef de opname achter in vergelijking met een jaar eerder. Hier staat tegenover dat de hoofdstad het laatste kwartaal in 2015 juist een hoger aantal verhuurde meters kende, dan een jaar eerder. Een langzaam eerste kwartaal is dan ook niet exceptioneel. Het gebruikelijke seizoenseffect valt echter wel sterker uit dan voorgaande jaren. Voorzichtige daling leegstand kantoren De leegstand in het kantorensegment blijft op een structureel hoog niveau. De voorzichtige daling van dit cijfer is in toenemende mate te danken aan transformatie van ongeschikte en ongebruikte kantoormeters naar ander gebruik. De gemeente Amsterdam is hierin bijvoorbeeld een positief voorbeeld. Transformatie vindt plaats naar studentenhuisvesting, woningen, hotels en in toenemende mate asielzoekerscentra. Niet elk pand en elke locatie is echter geschikt voor een nieuwe functie. Voor sommige panden zal sloop de enige optie blijken. Opname kantoren doet stapje terug Opname m 2 per kwartaal voortschrijdend gemiddelde Volume softwarebranche groeit harder dan zakelijke dienstverlening Ontwikkeling in procenten t. o. v. voorgaande jaar * 2016* Zakelijke dienstverlening Software & services Bron: Property NL, bewerkt door ING Real Estate Finance, Market Research Bron: CBS, * ramingen ING Economisch Bureau ING Economisch Bureau 3 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / mei 2016
4 Bedrijfsruimtemarkt Verdere stijging opname bedrijfsruimten Groei transport en logistieksector zet door De transport en logistieksector heeft de vaart er in. Door de diversiteit in opdrachtgevers is de sector begin 2016 weer 4% groter dan voor de economische crisis. Na het internationale herstel heeft terugkeer van groei in de bouw en detailhandel voor versnelling gezorgd. De koopkrachtvooruitgang en hervatting van bouwprojecten zijn hierbij de drijvende krachten. In 2016 zet de groei bij transport en logistiekbedrijven door (+2,7%). Door lagere brandstofkosten en prijs en efficiëntiedruk komt de omzetgroei hier slechts licht bovenuit. Dit toont aan dat tariefdruk in transport en logistiek van alle tijden is. Winstgevend zijn in logistiek blijft een uitdaging. Volumegroei meer binnenlands gedreven Met de aantrekkende Nederlandse economie is het zwaartepunt meer naar de binnenlandse logistieke vraag verschoven. Vooral het wegvervoer plukt hier de vruchten van. Internationaal is er volatiliteit, wat in de zeehavens en op Schiphol is te merken. Dat de logistieke dienstverlening ook in 2016 sterk naar voren komt, is te danken aan de structurele groei in deze markt. Opname bedrijfsmatig vastgoed trekt verder aan In tegenstelling tot de tegenvallende opname in het kantoorsegment, zet de opname van bedrijfsmatig onroerend goed haar stijgende lijn voort. Vooral de provincies Brabant en Gelderland nam de opname gestaag toe. Een belangrijke drijver hieronder is de hierboven genoemde groei in de logistieke sector, die profiteert van structurele veranderingen in consumentengedrag (e-commerce). De vraag is dan met name gericht op de logistieke hotspots van ons land, en op moderne kwaliteitsgebouwen. Deze zijn zowel bij gebruikers als beleggers in trek. Een deel van de voorraad voldoet echter niet aan deze eisen en bij deze panden duurt het langer voordat ze verhuurd of verkocht zijn. Transport en logistiek procyclisch Volume Transport en Logistiek versus de economie, index 2008 = Bron: CBS, ING Economisch Bureau Aanhoudende groei opname bedrijfsruimten Opname x m 2 per kwartaal voortschrijdend gemiddelde F Vrachtvolume T&L BBP (Economische groei) Bron: Property NL, bewerkt door ING Real Estate Finance, Market Research ING Economisch Bureau 4 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / mei 2016
5 Winkelmarkt Lichte omzetgroei in retail Retail krijgt omzetgroei niet cadeau De omzet in de detailhandel neemt in 2016 naar verwachting toe met 2,2%. Voor het derde jaar op rij is er sprake van gematigde groei. In vrijwel alle branches stijgt de omzet. Nog lang niet alle winkeliers zijn positief want het herstel gaat met horten en stoten. Na vier maanden van daling veerde het consumentenvertrouwen in april weer op. Bij de meeste consumenten is de eigen portemonnee steeds beter gevuld en ten opzichte van een jaar terug vindt men de tijd gunstiger om grote aankopen te doen. Dit laatste effect sijpelt vooralsnog maar mondjesmaat door in de winkelstraat. De aantrekkingskracht van internet blijft groot. Flinke kortingen en vroege uitverkoop moeten klanten overhalen maar betekenen onder de streep flinke margedruk voor retailers waardoor de omzetgroei wel zijn prijs kent. Investeringen noodzakelijk Veel retailers bevinden zich in een spagaat. Ze hebben te maken met zeer competitieve marktomstandigheden terwijl tegelijkertijd investeringen nodig zijn. Retailers investeren uit eigen middelen of trekken nieuw kapitaal aan om hun winkels en webshops naar een hoger niveau te tillen. Ook verwachten zij dat vastgoedeigenaren in het vastgoed investeren. Uiteindelijk draait het om waarde en relevantie voor de klant. Ketens die onvoldoende relevant zijn hebben het zwaar en vallen om. Ondertussen neemt met JD Sports als nieuwe eigenaar voor Perry Sport & Aktiesport en met Hudson s Bay de schaalgrootte van de concerns die de winkelstraat bepalen toe. 550 miljoen euro omzet verschuift Vanwege het wegvallen van V&D en de inkrimping bij de schoenenketens van Macintosh en Perry Sport & Aktiesport verschuift 550 miljoen euro omzet naar andere partijen. Alternatieve aanbieders in de winkelstraat profiteren. Daarnaast geeft het verdwijnen van filialen een extra stimulans aan de online verkopen van elektronica, mode, schoenen en huishoudelijke producten. (Zie: Winnaars en verliezers in de winkelstraat) Een hoop binnenstedelijke meters zoeken een nieuwe huurder Het wegvallen van de V&D betekent niet alleen een verschuiving van omzet naar andere ketens en kanalen, het laat ook zijn sporen na in de Nederlandse winkelstraat. In verschillende binnensteden is de leegstand flink toegenomen. Vooral in de binnenstad van Utrecht loopt de leegstand hierdoor op van minder dan 5% naar bijna 20%. In veel steden zijn inmiddels nieuwe huurcontracten gesloten met partijen als Zara, H&M, Topshelf en Decathlon. Ook Hudson s Bay neemt een deel van de locaties in gebruik. Niet iedere locatie laat zich even gemakkelijk volledig vullen. Herbestemming van hoger gelegen verdiepingen naar kantoren of woningen kan noodzakelijk blijken. De vraag van (internationale) retailers is gefocused op de grote steden met regionale functie en toeristische aantrekkingskracht. Het zal moeten blijken of de nieuwe huurders evenveel trekkracht op passanten hebben als de V&D, dat ondanks het stoffige imago toch een trekker van formaat in menig binnenstad was. Gematigde omzetgroei in detailhandel Ontwikkeling van de omzet (in procenten, jaar-op-jaar) * 2017* Detailhandel 1,5 2,2 2,0 Food Supermarkten 1,9 2,5 2,0 Speciaalzaken 1,5 1,3 1,5 Non-Food Kleding -0,6 1,0 1,5 Schoenen -5,7 0,0 1,5 Woninginrichting 6,1 3,0 2,5 Doe-het-zelf -2,3 1,5 1,0 Consumentenelektronica -3,2 1,5 1,5 Persoonlijke verzorging 5,1 2,5 3,0 Webshops** 15, Bron: CBS *raming ING Economisch Bureau (detailhandel totaal is exclusief apotheken, tankstations en pure webshops) **pure webshops ING Economisch Bureau 5 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / mei 2016
6 Winkelmarkt Winkelopname blijft constant Winkelopname blijft op niveau In algemene zin bleef de opname van nieuwe winkelmeters in het eerste kwartaal 2016 op hetzelfde niveau als een jaar geleden. Een steeds groter deel van de opname komt voor rekening van horeca, bestedingen aan diensten groeien sneller dan aan goederen en de horeca profiteert. Ook bij beleggers blijft winkelvastgoed in trek. De aanvangsrendementen voor zowel winkelpanden in populaire straten, sterke (wijk)winkelcentra en supermarkten daalden dan ook verder. Leegstand in het binnenstedelijk hoofdwinkelgebied met en zonder V&D in % 20% 15% 10% Retailvastgoed een vak apart De combinatie van oplopende leegstand, toenemende tweedeling, teveel m 2 s winkeloppervlak, nieuwbouw en een consument die steeds meer beleving wenst maakt dat efficiënt beleggen in retail steeds lastiger wordt. Immers: wat is toekomstbestendig en wat niet? Positief is dat winkeliers, verhuurders en gemeenten in het kader van de Retail agenda van minister Henk Kamp van Economische Zaken afspraken maken voor marktconforme huren, meer ruimte voor combinatie met horeca en extra scholing voor het winkelpersoneel. Zelfs heeft Kamp aangekondigd nog dit jaar meer werk te maken van het onttrekken van overtollige retailmeters aan de markt door bijvoorbeeld het transformeren naar woningen. Op deze manier moeten de resterende winkelstraten aantrekkelijker worden. Meer flexibele elementen in de overeenkomst tussen huurder en verhuurder lijken daarnaast de toekomstbestendigheid van zowel exploitatie van de winkel als het bijbehorende vastgoed te verbeteren. Maar het allerbelangrijkst is dat huurder en verhuurder elkaars taal begrijpen, weten wat elkaars agenda bepaalt en echt geïnteresseerd zijn in het helpen oplossen van elkaars problemen. De kloof tussen deze twee partijen was erg groot maar lijkt kleiner te worden met dank aan de marktomstandigheden. Ik merk dat partijen er meer van overtuigd raken dat een betere relatie echt leidt tot een duurzamere belegging, Deze noodzakelijke verdieping in de relatie maakt beleggen in retailvastgoed een vak apart maar zal er zeker toe leiden dat de investering rendabeler en toekomstbestendiger wordt. 5% 0% Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Eindhoven Groningen Maastricht Den Bosch Bron: CBS leegstand exclusief V&D leegstand inclusief V&D Jan van der Doelen, ING Sectormanager Bouw en Vastgoed Bron: Locatus, bewerkt door ING REF Market Research ING Economisch Bureau 6 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / mei 2016
7 Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis Of neem contact op met: Begga Berben Barbera Brand Jan van der Doelen Ruud Pastoor Maurice Van Sante Roland van der Schoot Jantine Schrader Hans Vissinga Regional Director REF Eindhoven Regional Director REF Rotterdam Sectormanagement Vastgoed Regional Director REF Arnhem Senior Econoom Market Researcher REF Senior Research Manager REF Regional Director REF Amsterdam Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 19 mei ING Economisch Bureau 7 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / mei 2016
Minder faillissementen in 2016
Vooruitzicht faillissementen Minder faillissementen in 2016 Faillissementen nog altijd boven pre-crisis niveau In 2016 voor derde jaar op rij minder faillissementen.maar nog altijd niet terug op pre-crisis
Nadere informatieVertrouwen vastgoedbeleggers verder toegenomen
Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Vertrouwen vastgoedbeleggers verder toegenomen Beleggingssvolume vastgoed naar nieuw record Lichte groei van opname kantoren record 27 3. 2. 1. 214 215 213 214 215 ING
Nadere informatieMinder starters in 2016
Vooruitzicht Starters Minder starters in 2016 Aantal starters stabiel in 2015, daling verwacht in 2016 130.000 Meer starters in de bouw, minder starters in de transport percentage, jan t/m sep 2015 t.o.v.
Nadere informatieInteresse in vastgoed vertaalt zich in transacties
Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Interesse in vastgoed vertaalt zich in transacties Opname kantorenmarkt stabiel 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 Logistiek vastgoed in trek Activiteit winkelmarkt
Nadere informatieNoord-Holland heeft hoogste startersquote
Vooruitzicht Starters Noord-Holland heeft hoogste startersquote Ontwikkeling aantal starters onzeker door nieuwe wetgeving Fors meer taxichauffeurs door nieuwe taxiwet en Uber Ontwikkeling aantal starters
Nadere informatieBijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Bijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven In het eerste kwartaal 2014 waren
Nadere informatieVertrouwen binnenlandse belegger neemt toe
ING kwartaalbericht vastgoed ING Economisch Bureau & ING Real Estate Finance Vertrouwen binnenlandse belegger neemt toe Over de eerste drie kwartalen van 2014 steeg het totale beleggingsvolume ten opzichte
Nadere informatieZzp er: werknemer nieuwe stijl
Vooruitzicht Starters Zzp er: werknemer nieuwe stijl Aantal starters blijft ook de komende jaren op hoog niveau 140.000 130.000 120.000 110.000 100.000 Stabilisatie aantal starters in 2016 Meer starters
Nadere informatieWeinig beweging in commerciële vastgoedmarkten
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Weinig beweging in commerciële vastgoedmarkten Vastgoedbeleggers zoeken hun toevlucht in de topsegmenten van onroerend goed en verliezen steeds meer hun interesse
Nadere informatieMinder startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Minder startende ondernemers in 2012 Aantal starters loopt in alle provincies terug Dit jaar zijn er tot en met september circa 95.000 mensen een onderneming gestart, ruim
Nadere informatieZakelijke dienstverlener profiteert van meer vraag naar advies
Vooruitzicht Zakelijke dienstverlening Zakelijke dienstverlener profiteert van meer vraag naar advies Volumegroei zakelijke diensten blijft hoog... +,5% 216..mede door sterke vraag naar advies.? ING Economisch
Nadere informatieKwartaalbericht Vastgoed
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoedrendementen lopen verder uiteen In 212 daalde het beleggingsvolume in onroerend goed met 11%. De investeringen in winkels en bedrijfsruimten namen
Nadere informatieOok gebruikersmarkt herstelt
Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Ook gebruikersmarkt herstelt Beleggingsvolume vastgoed naar hoogste niveau sinds 2007 record 2007 Sterke groei van opname bedrijfsruimten 1.200.000 1.000.000 800.000 2014
Nadere informatieBeleggingsvolume vastgoed bereikt recordhoogte
ING kwartaalbericht vastgoed ING Economisch Bureau & ING Real Estate Finance Beleggingsvolume vastgoed bereikt recordhoogte Het totale beleggingsvolume in vastgoed kwam in 2014 uit op een niveau dat we
Nadere informatieBeleggingsvolumes commercieel vastgoed nemen toe Opname gebruikersmarkten blijft nog achter
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Beleggingsvolumes commercieel vastgoed nemen toe Opname gebruikersmarkten blijft nog achter In de eerste drie kwartalen van 2013 steeg het beleggingsvolume
Nadere informatieSectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 32 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Winkelmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Consumenten besteden meer,
Nadere informatieVerdere groei in het verschiet
Vooruitzicht Horeca Verdere groei in het verschiet De horeca kan in 2016 rekenen op verdere groei van de omzet... ondernemers zijn steeds positiever... en vooral in Amsterdam stijgen de hotelkamerprijzen
Nadere informatieAfnemende vastgoedbeleggingen door onzekerheid
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Afnemende vastgoedbeleggingen door onzekerheid Naar verwachting zullen de beleggingsvolumes in vastgoed in 2011 dalen. Door de onzekerheid van de afloop van
Nadere informatieWinnaars en verliezers in de winkelstraat
Vooruitzicht Detailhandel Winnaars en verliezers in de winkelstraat De omzet in de detailhandel groeit gematigd in 2016... faillissementen in de non-food retail dreunen na in de winkelstraat en 550 miljoen
Nadere informatieEconomie Utrecht komt verder op stoom
Economie Utrecht komt verder op stoom De Utrechtse economie heeft de opgaande lijn duidelijk te pakken. Onder impuls van sectoren als de zakelijke dienstverlening en de ICT groeit de economie naar verwachting
Nadere informatieGroeimotor logistiek koelt af
Vooruitzicht Transport en Logistiek Groeimotor logistiek koelt af De volumegroei in transport en logistiek houdt in 2016 en 2017 aan... Gemiddelde groei transport en logistiek totaal maar in de voorheen
Nadere informatieHoreca herstelt laat
Kwartaalbericht Horeca NG Economisch Bureau Horeca herstelt laat Omzetgroei in 2010 dankzij prijsstijgingen De verwachte omzetontwikkeling voor de horeca zal in 2010 achterblijven bij die van de Nederlandse
Nadere informatieVastgoed op weg door de cyclus
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoed op weg door de cyclus Segmentsverschillen nemen toe Het sentiment op de markt van Nederlands commercieel vastgoed lijkt zich licht te herstellen.
Nadere informatieStagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Stagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers In het eerste kwartaal van 2012 zijn er circa 39.000 mensen een onderneming gestart, ruim 4%
Nadere informatieCommercieel vastgoed op een lager niveau verder
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Commercieel vastgoed op een lager niveau verder Recordwaarde vergunningen voor overheidskantoren ondanks hoge leegstand Naar verwachting zullen in 2011 de
Nadere informatieDe stand van retail in Nederland. woensdag 16 september 2015
De stand van retail in Nederland woensdag 16 september 2015 Founder en Directeur Retaildenkers.nl Wie is Rupert? verbinder Inspiratie storytelling Marketing ondernemersboeken Klant centraal retaildeskundige
Nadere informatieNoord-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noord-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noord-Nederland (*1. m²) 46.787 643 973 1.222 Drenthe Friesland Groningen Overig Nederland De drie noordelijke
Nadere informatieGRIP OP JE VERMOGEN Beleggen in vastgoed
GRIP OP JE VERMOGEN Beleggen in vastgoed Workshop: Visie op Duurzaam Den Haag, 6 oktober 2017 Akersloot, 28 maart 2017 Even voorstellen Jan van der Doelen Jurist 58 jaar Ruim 35 jaar bankervaring ING NL-Sector
Nadere informatieDaling faillissementen vlakt af
Vooruitzicht faillissementen Daling faillissementen vlakt af Nieuwe faillissementswet moet doorstart makkelijker maken Opnieuw minder faillissementen, daling vlakt wel af Ontwikkeling aantal faillissementen
Nadere informatieNog geen perspectief voor vastgoedmarkten
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Nog geen perspectief voor vastgoedmarkten Naar verwachting zullen in 2012 de beleggingsvolumes van commercieel vastgoed die van 2011 evenaren. In het 1 e
Nadere informatieZuid-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Zuid-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Zuid-Nederland (*1. m²) 42.2 2.15 5.518 Overig Nederland Het totale oppervlak aan kantoormeters in en
Nadere informatieBouwproductie groeit voor derde jaar op rij
Vooruitzicht Bouw Bouwproductie groeit voor derde jaar op rij Bouwproductie groeit met 4% in 216 Einde aan enorme groei afgegeven vergunningen en verkoop nieuwbouw 4% 216 ING Economisch Bureau 1 Bouw Bouwproductie
Nadere informatieHalfjaarverslag Woningen Winkels Bedrijfsruimten
Halfjaarverslag 2017 Woningen Winkels Bedrijfsruimten Institutioneel beleggen in Nederlands vastgoed Altera Vastgoed is een Nederlands niet-beursgenoteerd vastgoedfonds voor institutionele beleggers, dat
Nadere informatieZuidwest-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Zuidwest-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Zuidwest-Nederland (*1. m²) 35.536 13.629 459 Overig Nederland In Zuidwest-Nederland ligt circa 29%
Nadere informatieZorgen om arbeidsmarktkrapte
Regiovisie Noord-Brabant Zorgen om arbeidsmarktkrapte Arbeidspotentieel niet uitgeput, wel lastiger om te benutten De sterke groei van de Brabantse economie voedt de vraag naar personeel. De groei van
Nadere informatiewinkelruimte oost-nederland Overijssel en Gelderland
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieNederlandse winkelmarkt
April 213 Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van Stand van zaken Nederlandse winkelmarkt 3. Prijzen van 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Drs. G.Raven Bron gegevens NVM Data & Research, Nieuwegein Vormgeving
Nadere informatieINVESTMENT SNAPSHOT. Nederland Januari 2012. Cushman & Wakefield Research Publicatie
INVESTMENT SNAPSHOT Nederland Januari 2012 DE BELEGGINGSMARKT IN 2011 ALGEMEEN Het jaar 2011 begon met een positieve stemming op zowel de gebruikers als de beleggingsmarkt. Ondanks dat de beleggingsniveaus
Nadere informatieVastgoed wankelt. Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau. _ Bedrijfsruimten _ Kantoren _ Winkels. Winkels
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoed wankelt De ingezette trend van dalende beleggingsvolumes zet zich in 2009 voort. Gebruikersmarkten krijgen door de recessie te maken met een afnemende
Nadere informatieProvinciale economie in het nauw
Regio ING Economisch Bureau Provinciale economie in het nauw In 2009 wordt Nederland hard getroffen door de wereldwijde economische crisis. Vanzelfsprekend blijven de Nederlandse regio s niet onbetuigd.
Nadere informatieVastgoed verder in dal
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoed verder in dal De vooruitzichten voor 212 zijn allerminst positief voor commercieel vastgoed. De verwachte economische krimp zorgt op de gebruikersmarkten
Nadere informatieOnline Seminar Beleggen Ook een beetje beleggen kan lonen
Online Seminar Beleggen Ook een beetje beleggen kan lonen Annemarie van Gaal Ondernemer & financieel deskundige Bob Homan Manager ING Investment Office Amsterdam, 8 oktober 2013 Agenda 1. Wat is beleggen
Nadere informatieDe strijd om de harde A1
De strijd om de harde A1 Ontwikkelingen in het A1-winkelgebied november 2014 www.dtz.nl Duidelijk. DTZ Zadelhoff De strijd om de harde A1 In de populairste winkelstraten in Nederland is een strijd gaande
Nadere informatieZet herstel bankensector door?
ING Investment Office Publicatiedatum: 29 mei 2015 Sectorcommentaar financiële waarden Zet herstel bankensector door? Door Jan Kleipool, analist van het ING Investment Office De vooruitzichten voor de
Nadere informatieProductiegroei industrie versnelt
Industrie Kwartaalbericht Productiegroei industrie versnelt De groei van de industriële productie trekt naar verwachting aan 3% 2016 Export blijft steunpilaar, binnenland trekt bij Exportorders Hoogste
Nadere informatieSECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT
SECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 16 BEDRIJFSRUIMTEMARKT VRAAG Gebruikers van bedrijfsruimten stellen hogere eisen aan het vastgoed: gebruikers besteden
Nadere informatieSyntrus Achmea Real Estate & Finance. Waarde? Winkels! [ C L I C K TO S TA R T ] Boris van der Gijp. Provada, 6 juni 2018
Waarde? Winkels! [ C L I C K TO S TA R T ] Boris van der Gijp Syntrus Achmea Real Estate & Finance Provada, 6 juni 2018 Start 2 % Syntrus Achmea Real Estate & Finance 20 Totaal rendement bron MSCI Winkels
Nadere informatieOost-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Oost-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Oost-Nederland (*1. m²) 43.8 4.136 2.481 Overig Nederland In de oostelijke provincies is ruim 13% van
Nadere informatieNoordwest-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noordwest- Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noordwest- (*1. m²) 38.116 11.59 Overig In Noordwest- ligt circa 23% van de landelijke kantorenvoorraad.
Nadere informatieVisie ING Investment Office Oktober 2017
Visie ING Investment Office Oktober 2017 Bob Homan 21 september 2017 Kernfactoren die financiële markten bepalen 3 pijlers + sentiment Economie Sentiment Waardering Liquiditeit Hoe staat de economie ervoor?
Nadere informatieOmzetgroei zet door in 2016
Vooruitzicht Horeca Omzetgroei zet door in 216 De omzet* in de horeca stijgt in 215 en 216... want Nederlandse consumenten besteden meer buiten de deur... en de toestroom van toeristen groeit. +4% 215
Nadere informatieSECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT
SECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT UPDATE AUGUSTUS 2017 www.colliers.nl 16 BEDRIJFSRUIMTEMARKT VRAAG De opname van bedrijfsruimten toont verder herstel: De economische groei zorgt voor meer
Nadere informatieKantorenmarkt Zuid-Nederland (9M 2018)
De regio Zuid-Nederland telt circa 4.3.5 inwoners en heeft 1.953.88 arbeidsplaatsen, verdeeld over 349.85 vestigingen (Bronnen: CBS en Lisa). De regio bestaat uit de provincies Limburg, Noord- Brabant
Nadere informatieKraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter
Kraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter Verhuurders willen kranenpark uitbreiden Bouwproductie groeit met 4% in 216 Prefab: meer draaiuren en grotere kranen + 4% 216 Prefab Meer draaiuren
Nadere informatiePresentatie door: Jeroen Lokerse CUSHMAN & WAKEFIELD KANSEN EN BEDREIGINGEN IN DE NEDERLANDSE WINKELMARKT
Presentatie door: Jeroen Lokerse CUSHMAN & WAKEFIELD KANSEN EN BEDREIGINGEN IN DE NEDERLANDSE WINKELMARKT Inhoud Introductie spreker: drs. Jeroen M. Lokerse MSRE MRICS Korte introductie Cushman & Wakefield
Nadere informatieKANTOREN NOORD-NEDERLAND Drenthe, Friesland en Groningen
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatiewinkelruimte zuidwest-nederland Zuid-Holland en Zeeland
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieKantorenmarkt Nederland 4e kwartaal 2018
Opname De opname in het vierde kwartaal van 218 bedroeg circa 44. m², dit is vrijwel gelijk aan het derde kwartaal (49. m²). Ten opzichte van het vierde kwartaal in 217 lag de opname zo n 19% lager. Gemeten
Nadere informatieRetail nog niet in evenwicht
Vooruitzicht Detailhandel Retail nog niet in evenwicht 2015 met horten en stoten; onevenwichtige groei in detailhandel Stijgende koopkracht huishoudens biedt volgend jaar zetje in de rug. Op termijn zal
Nadere informatieAantal starters stabiliseert
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Aantal starters stabiliseert in 2013 Starters zorgen voor dynamiek in de sectoren Het aantal starters lag vorig jaar rond de 121.000, en was daarmee vergelijkbaar
Nadere informatieHoreca in zwaar weer Afzet ligt 20% lager dan in 2000
Horeca ING Economisch Bureau Horeca in zwaar weer Afzet ligt 2 lager dan in 2000 In tegenstelling tot de afgelopen jaren heeft de horeca zich in 2011 goed ontwikkeld, de afzet nam met ruim 2% toe. Vrijwel
Nadere informatieFlevoland, Noord-Holland en Utrecht. Landelijke marktontwikkelingen
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieBron: Kees Hummel in opdracht van Kroonenberg Groep. Special huurprijzen winkelmarkt 2016
Bron: Kees Hummel in opdracht van Kroonenberg Groep Special huurprijzen winkelmarkt 2016 Normalisatie van winkelhuren biedt retailers perspectief De winkelhuurprijzen zijn in tweederde van de door JLL
Nadere informatieSECTORRAPPORT HOTELMARKT
SECTORRAPPORT HOTELMARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 34 TOERISME IN NEDERLAND Nederland onverminderd populair: Na een groei in het aantal reizigers in het eerste kwartaal van 2017, laat het tweede
Nadere informatiewinkelmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieHypotheek Index Q2 2017
Hypotheek Index Q2 2017 De Hypotheker vergeleek de cijfers in 2017 met die van 2016. Sterke groei jonge huizenkopers Het aandeel jonge starters op de woningmarkt is in het tweede kwartaal van 2017 sterk
Nadere informatieEconomie en financiële markten
Economie en financiële markten Bob Homan ING Investment Office Den Haag, 11 oktober 2013 Vraag 1: Begraafplaats Margraten gesloten vanwege. 1. Bezuinigen bij de Nederlandse overheid 2. Op last van Europese
Nadere informatiekantorenmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieKenmerken van een vastgoedfinanciering 13-6-2014 AGENDA. De herontwikkelingsopgave vanuit financieringsoptiek
AGENDA I. Kenmerken van een vastgoedfinanciering II. De vastgoedfinancieringsmarkt in Nederland III. Herontwikkelingsopgave De herontwikkelingsopgave vanuit financieringsoptiek IV. Financiering bij transformatie
Nadere informatieBalanceren tussen regulering en klantwensen
Vooruitzicht Accountantskantoren Balanceren tussen regulering en klantwensen Technologie geeft de doorslag in de controlepraktijk Omzet wettelijke controles 9% van totale omzet Omzet accountancybranche
Nadere informatieMidden-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Midden-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Midden-Nederland (*1. m²) 42.674 95 6.46 Overig Nederland In de regio Midden-Nederland ligt circa 14%
Nadere informatieVastgoedrapport Groningen Assen 2011
Vastgoedrapport Groningen Assen 2011 9 Beleggersmarkt 2011 9.1 Veranderend investeringsgedrag: vastgoed met weinig risico Klik hier direct door naar regionale ontwikkelingen > Veranderend investeringsgedrag:
Nadere informatieOpkomende markten: do s en don ts
Online Seminar Beleggen Opkomende markten: do s en don ts Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Marketing Manager ING Beleggen Amsterdam, 12 november 2013
Nadere informatieSectorrapport Kantorenmarkt VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Kantorenmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 16 Nederlandse Sectorrapport Vastgoedmarkt Kantorenmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Opname kantorenmarkt neemt toe: Sinds 2015
Nadere informatieWelkom. Datum: 25 april 2014
Welkom Datum: 25 april 2014 Even voorstellen Ronald Stoel Directeur Personal Banking Ingrid van Doremalen Financial Planner ING Private Banking 2 Uw geldzaken op orde voor nu en later, dát is Financieel
Nadere informatieSECTORRAPPORT WONINGMARKT
SECTORRAPPORT WONINGMARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 28 VRAAG Het aantal woningtransacties is in het derde kwartaal nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van vorig jaar. Dit komt vooral doordat
Nadere informatieVastgoedmarkt klaar voor herstel
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoedmarkt klaar voor herstel Op de vastgoedmarkt zijn er twee verschillende bewegingen waarneembaar. Door de huidige overcapaciteit bij bedrijven zal
Nadere informatieWinkelruimtemarkt Nederland 4e kwartaal 2018
De omzet (ongecorrigeerd) van de detailhandel is in het vierde kwartaal met 3,4% gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. De volumes stegen met 2,5%. De omzet van de food winkels steeg met 3,3%.
Nadere informatieKwartaalbericht Horeca ING Economisch Bureau Voorzichtig herstel in de horeca
Kwartaalbericht Horeca ING Economisch Bureau Voorzichtig herstel in de horeca Omslagpunt voor de horeca: volumeherstel van 0,5% verwacht in 2014. Opleving van consumentenvertrouwen en groei in aantal buitenlandse
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor Q3 2018
Graydon Kwartaal monitor 1 Voorwoord Inhoud De economie zit duidelijk in de lift. Na eerdere positieve berichten over de groeiende omvang van het Nederlandse bedrijfsleven, blijkt ook uit deze Graydon
Nadere informatieDrenthe, Friesland en Groningen. Landelijke marktontwikkelingen
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieSECTORRAPPORT HOTELMARKT
SECTORRAPPORT HOTELMARKT AUGUSTUS 2017 www.colliers.nl 34 TOERISME IN NEDERLAND Nederland in trek bij toeristen: Na een record jaar in 2016 wist Nederland in het eerste kwartaal van 2017 opnieuw meer toeristen
Nadere informatieDe strijd om de harde A1
De strijd om de harde A1 Ontwikkelingen in het A1-winkelgebied November 2014 Duidelijk. DTZ Zadelhoff www.dtz.nl De strijd om de harde A1 DTZ Zadelhoff 1 De strijd om de harde A1 In de populairste winkelstraten
Nadere informatieRegio Amsterdam. Kantorenvisie. Januari 2010. Amstelveen. 40% minder opname kantoorruimte. Grootste transacties. 40% minder opname kantoorruimte
Research Kantorenvisie Regio Amsterdam Januari 2010 40% minder opname kantoorruimte De negatieve economische ontwikkelingen in Nederland in 2009 hebben bijgedragen aan een terugval in de opname van kantoorruimte
Nadere informatieMARKTUPDATE BELEGGINGSTRANSACTIES
MARKTUPDATE BELEGGINGSTRANSACTIES 2015 Introductie Met gepaste trots voorzien wij u bij deze van onze nieuwste marktupdate over de Nederlandse vastgoedbeleggingsmarkt. Wij geven u op deze manier graag
Nadere informatiePerspectief voor vastgoed
Perspectief voor vastgoed Van visie naar mogelijkheden Presentatie voor leden van Vastgoed Belang afdeling Zuid Geert Dirkse Rabo Real Estate Finance 30-10-2017 Rabobank Vastgoed kernsector in Bankieren
Nadere informatieOvercapaciteit verdwijnt langzaam uit de markt
Assetvisie kranen ING Economisch Bureau Overcapaciteit verdwijnt langzaam uit de markt Het aantal kranen in Nederland neemt verder af. In 2013 is het kranenpark met bijna 30% gekrompen ten opzichte van
Nadere informatieNederlandse markt voor Bedrijfsruimte 3. Huurprijs van bedrijfsruimte
Maart 211 Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van Stand van zaken Nederlandse markt voor Bedrijfsruimte 3. Huurprijs van 4. Vooruitzichten Colofon Samenstelling Drs I.L. de Kruif Bron gegevens NVM Data & Research,
Nadere informatie10 dingen over rente die beleggers moeten weten
Online Seminar Beleggen 10 dingen over rente die beleggers moeten weten Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Manager ING Beleggen Amsterdam, 13 augustus 2013
Nadere informatiePeter Nieland (PN) Blogger. Kadastermens. Echtgenoot. Directeur. Westfries. Mountainbiker. Vader van Nick. PN = Positief Nieuws.
Peter Nieland (PN) Echtgenoot Blogger Directeur Kadastermens Mountainbiker Westfries Vader van Nick PN = Positief Nieuws Kaartenman Voorzitter Bar-End Shopper (kijker) Winkelman En wie bent u? Naam. Gemeente.
Nadere informatiekantorenmarkt zuidwest-nederland Zuid-Holland en Zeeland
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieKANTORENVISIE REGIO AMSTERDAM JANUARI 2012
Amsterdam Zuidoost Daling opnameniveau 2011 Aanbod en leegstand Huurprijzen verder onder druk Beleggingsmarkt; Afname transactievolume Toekomstverwachting Deelgebieden Regio Amsterdam Onze jaarlijkse kantorenvisie
Nadere informatieEconomische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 7 e editie. Opzet en inhoud
7 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de zevende editie van de Economische Monitor en presenteert recente economische ontwikkelingen van als regio en de vier gemeenten.
Nadere informatieBIJLAGE. Samenvatting trends kantorenmarkt 2012
BIJLAGE Samenvatting trends kantorenmarkt 2012 Opname en aanbod redelijk stabiel De opname van kantoren in 2011 is redelijk vergelijkbaar met de twee jaren daarvoor. In totaal werd 1,25 miljoen m² opgenomen;
Nadere informatieKraanverhuurders bouwen capaciteit af
Assetvisie kranen ING Economisch Bureau Kraanverhuurders bouwen capaciteit af Het aantal kranen in Nederland neemt af maar er bestaat nog steeds een overcapaciteit. Uurtarieven liggen hierdoor verder onder
Nadere informatieBedrijfsruimtemarkt zuid-nederland Limburg en Noord-Brabant
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieNEDERLANDSE WINKELMARKT
STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE WINKELMARKT OPNAME VAN AANBOD VAN PRIJZEN VAN BELEGGINGEN IN MAART 217 Hoewel de start van met het omvallen van de V&D niet positief was, kan de Nederlandse winkelmarkt terugkijken
Nadere informatieNEDERLANDSE WINKELMARKT
April 214 Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE WINKELMARKT 3. Prijzen van 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Drs. G. Raven Bron gegevens NVM Data & Research, Nieuwegein Vormgeving
Nadere informatieWinkelstraat van de Toekomst Veranderende consument en online groei zetten winkels klem
Winkelstraat van de Toekomst Veranderende consument en online groei zetten winkels klem Dirk Mulder Sectormanager Retail @MulderDirk 06-11380971 VOOR WE VAN START GAAN. 2 Agenda Stand van zaken in de retail
Nadere informatie