Voorzieningengebruik in de Drechtsteden

Transcriptie

1 Voorzieningengebruik in de Drechtsteden Een onderzoek in opdracht van de Drechtsteden Marieke Hollander Eelco Flapper Gerard Volker Projectnummer: BA4032 Zoetermeer, 24 april 2013

2 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia/Research voor Beleid. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Panteia/Research voor Beleid. Paneia/Research voor Beleid aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. 2

3 Inhoudsopgave Kernbevindingen 5 1 Inleiding Beleidscontext Onderzoeksbehoefte naar het huidige voorzieningengebruik Onderzoeksverantwoording 8 2 Aantallen gebruikers en hun kenmerken Aantal gebruikers Aantal gebruikers per gemeente Geslacht en leeftijd Aantal gebruikers per voorziening Vervoersvoorzieningen 18 3 Samenloop in voorzieningengebruik Enkel- en meervoudig voorzieningengebruik Samenloop tussen Zorg, Jeugd en Werk Samenloop per gemeente Combinaties van voorzieningengebruik bij samenloop tussen Zorg, Jeugd en Werk Samenloop binnen zorgsectoren Samenloop tussen zorgsectoren en jeugd en werk Samenloop tussen jeugdzorg en onderwijs 27 4 Samenhang in voorzieningengebruik Clusters op cliëntniveau Clusters op huishoudensniveau 31 5 Samenvatting en beschouwing Inleiding Aantallen gebruikers en hun kenmerken Samenloop tussen Jeugd, Zorg en Werk Samenhang in gebruik Beschouwing 39 Bijlage 1 Voorzieningen per instelling 41 Bijlage 2 Combinaties van voorzieningengebruik 43 3

4 4

5 Kernbevindingen Aantallen gebruikers en hun kenmerken In de Drechtsteden maken zo n personen gebruik van voorzieningen van 33 instellingen op de terreinen Wmo, Werk en inkomen (W&I: schuldhulpverlening of inburgering), WSW (sociale werkplaats), extramurale begeleiding, kort verblijf, jeugdzorg en speciaal onderwijs. Dit is zo n 13% van de inwoners in de Drechtsteden medio Deze gebruikers zijn verdeeld over huishoudens 1. In 83% van de huishoudens maakt één persoon gebruik van één of meer voorzieningen, in 17% van de huishoudens maken meerdere personen van voorzieningen gebruik. Gemiddeld maken per huishouden 1,3 personen gebruik van voorzieningen. Van de cliënten is 60% vrouw, en bijna de helft (47%) is ouder dan % van de cliënten is jonger dan 18, 38% heeft de leeftijd 18 t/m 64. De meest gebruikte voorzieningen zijn hulpmiddelen (Wmo), huishoudelijke hulp, en bijstand. Hierna volgen jeugd-ggz, toegang jeugdzorg (Bureau Jeugdzorg), AMW (Algemeen Maatschappelijk Werk), ondersteuning vanuit Werk en Inkomen (schuldhulpverlening of inburgering) en WSW. 35% van de cliënten maakt van meer dan één voorziening gebruik. Bij huishoudens is dat 44%. De cliënten maken gemiddeld gebruik van 1,5 voorzieningen. Huishoudens 2 maken gemiddeld gebruik van 1,7 voorzieningen. Samenloop tussen Zorg, Jeugd en Werk De cliënten en huishoudens zijn toegekend aan de thema s Zorg (gebruik van zorg en 18+), Jeugd (18- en/of gebruik van jeugdzorg/speciaal onderwijs) en/of Werk (gebruik van schuldhulpverlening of inburgering of WSW). In onderstaande figuren is de samenloop tussen deze thema s (het aantal personen en huishoudens dat gebruik maakt van voorzieningen uit meerdere thema s) grafisch weergeven. Samenloop tussen de thema s Zorg, Jeugd en Werk op persoonsniveau 1 Naar verwachting is de groep die gebruik maakt van extramurale begeleiding in deze cijfers enigszins ondervertegenwoordigd. 2 NB. Het gaat hier uiteraard om huishoudens die tenminste van één voorziening gebruik maken, niet om het gemiddelde huishouden in de Drechtsteden. 5

6 Samenloop tussen de thema s Zorg, Jeugd en Werk op huishoudensniveau Het aantal huishoudens waar sprake is van samenloop tussen thema s geeft een indicatie van het aantal huishoudens waar sprake is van multiproblematiek. Combinaties van voorzieningengebruik bij samenloop Op persoonsniveau is er alleen sprake van noemenswaardige samenloop tussen Zorg en Werk. Op huishoudensniveau is meer samenloop zichtbaar. De meest voorkomende combinaties bij de personen en huishoudens die gebruik maken van zowel Zorg- als Werkvoorzieningen zijn bijstand, WSW of W&I-ondersteuning in combinatie met AMW, een hulpmiddel, huishoudelijke hulp, of GGZ-begeleiding. Bij huishoudens die gebruik maken van zowel Zorg- als Jeugdvoorzieningen gaat het veelal om een combinatie van gebruik van de toegangsfunctie (Bureau Jeugdzorg) en AMW, of om ambulante jeugdzorg in combinatie met een hulpmiddel. Ook ambulante jeugdzorg in combinatie met GGZ-begeleiding komt geregeld voor. De meest voorkomende combinaties bij de huishoudens die van zowel Jeugd- als Werkvoorzieningen gebruik maken, bestaan uit bijstand gecombineerd met speciaal onderwijs, toegang jeugdzorg, ambulante jeugdzorg of jeugdbescherming. Ook bij de huishoudens die van zowel Zorg- als Jeugd- en Werkvoorzieningen gebruik maken, gaat het veelal om combinaties met in ieder geval bijstand. Daarbij is er vaak sprake van gebruik van AMW, GGZ-begeleiding, ambulante jeugdzorg, toegang jeugdzorg en/of jeugdreclassering. Samenhang in gebruik De resultaten van een clusteranalyse hebben laten zien welke voorzieningen vaak in samenhang gebruikt worden, als er sprake is van meervoudig voorzieningengebruik. Dit geeft zicht op aard en omvang van mogelijke zinvolle zorgarrangementen. Op persoonsniveau wordt het grootste cluster gevormd door personen die gebruik maken van voorzieningen uit de sectoren VVT (verpleging, verzorging en thuiszorg), WSW en VG (verstandelijk gehandicaptenzorg). Deze voorzieningen worden dus geregeld in samenhang worden gebruikt. Datzelfde geldt voor voorzieningen uit de sectoren GGZ, W&I en welzijn. Ook tussen jeugdzorg en speciaal onderwijs is duidelijk sprake van samenhang. Op huishoudensniveau zien we dat er daarnaast sprake is van samenhang tussen jeugd enerzijds en GGZ en W&I-voorzieningen anderzijds. Deze samenhang is vooral zichtbaar bij onderwijsvoorzieningen en verplichte jeugdzorg. Gebruik van bijvoorbeeld bijstand en/of GGZ door een gezinslid, gaat in deze gevallen gepaard met gebruik van een onderwijsvoorziening of opgelegde jeugdzorg aan een ander gezinslid. 6

7 1 Inleiding 1.1 Beleidscontext De komende jaren worden diverse taken op het gebied van ondersteuning aan burgers gedecentraliseerd naar gemeenten: Mensen dienen voor begeleiding, kortdurend verblijf en vervoer naar dagbesteding vanaf 2015 een beroep te doen op hun gemeente. Het doel van de decentralisatie van deze functies is ondersteuning dichterbij de burger te organiseren en daarbij te bezuinigen. In het recente Regeerakkoord van 2012 zijn ook de functies extramurale verzorging en verblijfszorg t/m ZZP4 toegevoegd aan het nieuwe takenpakket van de gemeenten 1. De provinciale jeugdzorg (jeugdhulpverlening, jeugdbescherming en jeugdreclassering), jeugd-ggz (Zorgverzekeringswet) en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd (AWBZ) worden eveneens per 2015 overgeheveld naar gemeenten. Er komt één financiering en een nieuw wettelijk kader voor al deze vormen van ondersteuning en hulp aan kinderen en hun opvoeders. Met het recente Sociaal Akkoord (april 2013) is de eerder voorgenomen invoering van de nieuwe Participatiewet per van tafel 2. Los van deze recente ontwikkeling blijft er sprake van een op termijn toenemend takenpakket voor gemeenten. Het decentraliseren van taken heeft vrijwel altijd twee doelen: het dichterbij de uitvoering organiseren van taken én het doorvoeren van bezuinigingen. Gemeenten moeten nieuwe groepen bedienen, het takenpakket wordt uitgebreid en tegelijkertijd lopen budgetten terug. De veronderstelling is dat gemeenten taken efficiënter en daarmee goedkoper kunnen uitvoeren. Deze laatste veronderstelling is gebaseerd op de aanname dat gemeenten beter zicht hebben op de bestaande vraag naar en het aanbod van voorzieningen. Voor de meeste gemeenten is dit echter niet vanzelfsprekend. Op dit moment is vanwege de verschillende financieringsstromen, wettelijke kaders, verschillende loketten en diversiteit aan betrokken partijen, de huidige situatie voor zowel de gemeente als voor de gebruikers en de uitvoerders onoverzichtelijk. Mede daardoor hebben gemeenten vaak weinig zicht op de vraag naar en het inhoudelijke aanbod van sociale-, zorg- en welzijnsvoorzieningen voor de verschillende doelgroepen in de eigen gemeente. De decentralisatie-uitdaging lijkt daarom alleen aan te gaan door een herbezinning op de visie en taken van gemeenten. En juist daar liggen interessante kansen voor verbinding. Denk aan één integrale indicatiestelling (met bij voorkeur één loket), of aan een heroriëntatie op de doelgroep en het te bieden traject, waarbij een nieuwe, geïntegreerde doelgroepindeling dwarsverbanden aanbrengt tussen diverse voorzieningen die nu nog vanuit verschillende wettelijke kaders worden geboden. Decentralisatie van de diverse, nu centraal georganiseerde voorzieningen, maakt het voor gemeenten kortom niet alleen mogelijk, maar ook zeer zinvol om het aanbod aan voorzieningen en instellingen anders te organiseren, met het doel de overzichtelijkheid voor de betrokkenen en de efficiëntie van de organisatie en uitvoering te vergroten. 1 Omdat het kabinetsvoornemen verzorging en verblijfszorg t/m ZZP 4 over te hevelen naar gemeenten pas bekend werd nadat de gegevensverzameling voor dit onderzoek werd uitgevoerd, zijn deze voorzieningen niet meegenomen in dit onderzoek. 2 Ook zullen gemeenten, in tegenstelling tot eerdere voornemens, waarschijnlijk niet alle verantwoordelijkheden en taken krijgen wat betreft Wajongers en SW-geindiceerden. 7

8 1.2 Onderzoeksbehoefte naar het huidige voorzieningengebruik Ook de Drechtsteden hebben behoefte aan het anders organiseren van het aanbod aan (ondersteunings)voorzieningen en instellingen. De Drechtsteden zijn een samenwerkingsverband van de gemeenten Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht dat in 2006 is opgericht. In totaal wonen medio 2012 zo n mensen in de Drechtsteden. Doel van het onderzoek De Drechtsteden hebben Panteia/Research voor Beleid de opdracht gegeven onderzoek te doen naar het gebruik van voorzieningen door inwoners van de Drechtsteden vanuit de regelingen Wmo, AWBZ, WSW, WWB, Jeugdzorg en speciaal onderwijs, en de overlap en samenhang daarbinnen. Uiteindelijk leveren de onderzoeksresultaten input op voor de gemeenten om te komen tot een doelmatig, goed afgestemd en complementair aanbod. Onderzoeksvragen Het onderzoek dient ter beantwoording van de volgende hoofdvragen: Hoeveel unieke burgers/huishoudens maken gebruik van voorzieningen? In hoeverre wordt er gebruik gemaakt van meerdere voorzieningen door dezelfde personen/huishoudens? In hoeverre is er sprake van samenhang en overlap in gebruik, en hoe ziet deze eruit? Afbakeningen sectoren en voorzieningen Het onderzoek omvat alle voorzieningen op het terrein van de Wmo (HH1 en HH2, hulpmiddelen, welzijn en maatschappelijke dienstverlening), Werk en inkomen (bijstand, schuldhulpverlening, inburgering) en werkvoorziening (WSW). Daarnaast zijn voorzieningen meegenomen die vallen onder de transities van extramurale begeleiding, kort verblijf en de jeugdzorg. Ook is het gebruik van speciale onderwijsvoorzieningen in kaart gebracht. In alle gevallen geldt dat alleen voorzieningen in natura in het onderzoek worden betrokken; persoonsgebonden budgetten vallen buiten de scoop van het onderzoek. 1.3 Onderzoeksverantwoording Het onderzoek is als volgt uitgevoerd: Opvragen persoonsgegevens van cliënten Bij 36 instellingen zijn klantenbestanden opgevraagd met daarin de gegevens van de cliënten uit de Drechtsteden. Om samenhang in voorzieningengebruik te kunnen vaststellen, was het nodig dat we hierbij de beschikking hadden over persoonsgegevens van cliënten. Bij het verzamelen, bewaren en bewerken van deze gegevens zijn we te werk gegaan volgens de Gedragscode voor Onderzoek en Statistiek van het College Bescherming Persoonsgegevens. Voor sommige instellingen was het aanleveren van persoonsgegevens een bezwaar om deel te nemen aan het onderzoek. Daarom hebben we een methode ontwikkeld waardoor instellingen geanonimiseerde gegevens konden aanleveren die toch te koppelen waren aan de al door ons ontvangen cliëntenbestanden. Dit is gebeurd door combinaties van geboortedatum, postcode en huisnummer om te zetten in een unieke code. Op deze manier hebben twee instellingen die aanvankelijk deelname weigerden (Yulius en Bureau Jeugdzorg) toch deelgenomen. 8

9 Uiteindelijk hebben we van 29 instellingen cliëntgegevens ontvangen. Zeven instellingen hebben deelname geweigerd. Van deze zeven hebben er vier wel het totaal aantal cliënten aangeleverd. Tabel 1.1 geeft een overzicht van de benaderde en deelnemende instellingen. Tabel 1.1 Benaderde en deelnemende instellingen Stichting het Spectrum Stichting het Spectrum Benaderde instellingen Cliëntgegevens aangeleverd Geen (individuele) cliëntgegevens aangeleverd Rivas Zorggroep Rivas Zorggroep (1) (2) Aafje thuiszorg Swinhove Groep Internos Katholieke Thuiszorg De Merwelanden PC Stichting Waardeburgh Aafje thuiszorg Swinhove Groep Internos Katholieke Thuiszorg De Merwelanden PC Stichting Waardeburgh Zorgorganisatie De Blije Borgh De Blije Borgh (1) Prot. Zorggroep Crabbehoff Stichting het Parkhuis Stichting de Wielborgh Prot. Zorggroep Crabbehoff Stichting het Parkhuis Stichting de Wielborgh Bonniers Zorg Bonniers Zorg (1) Van den Dool Zorg Agathos Thuiszorg Directzorg Van den Dool Zorg Agathos Thuiszorg Directzorg Privazorg A en D Privazorg A en D (1) Humanitas DMH ASVZ Humanitas DMH ASVZ Syndion Syndion (2) Gemiva SVG Gemiva SVG (2) Stichting Philadelphia Zorg Kwadrant Auriga Leger des Heils Zuidwest Ned. Yulius GGZ Stichting Philadelphia Zorg Kwadrant Auriga Leger des Heils Zuidwest Ned. Yulius GGZ De Hoop GGZ De Hoop GGZ (2) Bouman GGZ Eleos Vivenz Maatsch. Dienstverlening Stichting MEE Plus TriviumLindenhof Yulius JZ Bureau Jeugdzorg ZH-zuid Horizon JZ SD Drechtsteden Bureau Leerplicht en VSV Drechtwerk Bouman GGZ Eleos Vivenz Maatsch. Dienstverlening Stichting MEE Plus TriviumLindenhof Yulius JZ Bureau Jeugdzorg ZH-zuid Horizon JZ SD Drechtsteden Bureau Leerplicht en VSV Drechtwerk Totaal: (1) Van deze instellingen hebben we wel, via het Wmo-loket, de cliënten kunnen meenemen die gebruiken maken van huishoudelijke hulp. (2) Deze instellingen hebben wel het totaal aantal cliënten aangeleverd. 9

10 Afbakening benodigde gegevens Bij instellingen zijn cliëntgegevens opgevraagd die als volgt zijn afgebakend: Personen: het gaat om inwoners van de gemeenten in de Drechtsteden: Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht. Tijdspad: de personen maken gebruik van diensten van de instelling in de periode 1 maart tot en met 31 mei Type diensten: het gaat in principe om alle diensten op het gebied van zorg, welzijn, inkomen, arbeid, huishoudelijke hulp, hulpmiddelen, opvang en/of maatschappelijke ondersteuning die momenteel door de gemeenten worden gefinancierd of na de op handen zijnde decentralisaties door de gemeenten gefinancierd gaan worden. Het gaat niet om behandeling, niet om verpleging & verzorging en niet om cliënten die intramuraal verblijven 1. Uitzonderingen hierop vormen dagbehandeling voor jeugd en verblijf in een jeugdzorginstelling, deze voorzieningen maken wel deel uit van het onderzoek. Eenduidige codering voorzieningen Bij de instellingen is tevens nagevraagd wat de voorzieningen, die in de aangeleverde cliëntenbestanden zijn onderscheiden, inhouden en hoe deze worden gefinancierd. Deze informatie is gebruikt om te komen tot een eenduidige codering van voorzieningen en sectoren. In het onderzoek zijn uiteindelijk 24 voorzieningen onderscheiden. Per voorziening is tevens bekeken tot welke sector deze voorziening behoort (dit geeft informatie over de financiering en type instelling). Deze informatie over sector is tevens opgenomen in het bestand. Bij de analyse en de presentatie van de resultaten in dit rapport is telkens gewerkt met de combinatie van sector en voorziening. Dat wil zeggen dat bijvoorbeeld maatschappelijke ondersteuning vanuit de sector Werk&Inkomen (waar schuldhulpverlening en inburgering onder geschaard zijn) als een andere voorziening is behandeld dan maatschappelijke ondersteuning vanuit de sector Welzijn (waar algemeen maatschappelijk werk onder geschaard is). In onderstaande tabellen is weergegeven welke voorzieningen en sectoren zijn onderscheiden. In de bijlage van dit rapport is een tabel opgenomen met de voorzieningen en sectoren per deelnemende instelling. Tabel 1.2 Voorzieningen 1. Alarmering 2. Ambulante jeugdzorg 3. Begeleiding groep 4. Begeleiding individueel 5. Behandeling jlvg 6. Bijstand 7. Dagbehandeling jeugdzorg 8. Gesloten jeugdzorg 9. Huishoudelijk hulp Huishoudelijke hulp Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening (vanuit de Wmo) 12. Informatie en Advies (bv. door MEE of een ouderenadviseur) 13. Jeugdbescherming 1 De cliëntgegevens zijn opgevraagd in de zomerperiode van 2012, dus voorafgaand aan het verschijnen van het Regeerakkoord 2012, waarin werd aangekondigd dat ook de verblijfszorg ZZP 1 t/m 4 en de functie Verzorging overgaan naar gemeenten. Deze zorgvormen zijn daarom niet meegenomen in dit onderzoek. 10

11 Vervolg tabel Jeugdreclassering 15. Kort verblijf 16. Maatschappelijke ondersteuning (bv. AMW of schuldhulpverlening) 17. Pleegzorg 18. Praktijkonderwijs 19. Speciaal basisonderwijs (SBO) 20. (Voortgezet) speciaal onderwijs (dit betreft het clusteronderwijs) ((V)SO) 21. Toegang jeugdzorg Verblijf jeugdzorg 23. Welzijnsvoorziening (bv. door de gemeente gefinancierde begeleiding, welzijnswerk, huisbezoek, maaltijdverstrekking) 24. Werkvoorziening (sociale werkplaats of arbeidstoeleidingstraject) Tabel 1.3 Sectoren 1. Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) 2. Jeugdzorg 3. MEE 4. Openbare Geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) 5. Onderwijs 6. Verstandelijk gehandicapten (VG)-sector 7. Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) 8. Welzijn 9. Werk en inkomen 10. WSW 11. Wmo Opstellen bestand met unieke cliënten en huishoudens Nadat we in de bestanden met cliëntgegevens de voorzieningen en sectoren eenduidig hebben gecodeerd, zijn de bestanden gekoppeld tot één bestand. Een volgende stap was het identificeren van dubbele cliënten, zodat dezelfde cliënten eenzelfde cliëntnummer konden krijgen. Dit is gebeurd op basis van geboortedatum, postcode en huisnummer. Vervolgens is een uniek cliëntnummer toegekend aan de unieke personen. Om huishoudens te identificeren is gebruik gemaakt van postcode en huisnummer. Een huishouden is in dit onderzoek gedefinieerd als één persoon of meerdere personen die op hetzelfde adres wonen. Analyse Aan de hand van het aldus verkregen bestand is bekeken hoeveel unieke burgers en huishoudens uit de Drechtsteden gebruik maken of recent gebruik maakten van een voorziening, en van welke. Daarbij hebben we de volgende aanvullende analyses uitgevoerd: Uitdraaien van overzichten van de meest voorkomende combinaties van voorzieningengebruik door één persoon of één huishouden. 1 Omdat het contact met Bureau Jeugdzorg vaak meer behelst dan alleen het verstrekken van een indicatiebesluit, en er veelal ook lichte ondersteuning, informatie en advies wordt gegeven, is dit contact als aparte voorziening meegenomen. 11

12 Het onderverdelen van de verschillende voorzieningen in de groepen Jeugd, Zorg en Werk, en vervolgens bezien welke samenloop in gebruik er tussen deze groepen bestaat (met samenloop bedoelen we hier: personen of huishoudens die zowel van een voorziening uit de ene groep als uit de andere groep gebruik maken). Tot slot hebben we samenhang in voorzieningengebruik in kaart gebracht door middel van een clusteranalyse. Bij clusteranalyse worden clusters van cliënten/huishoudens gevormd, waarbij geldt dat de verschillen binnen een cluster wat betreft voorzieningengebruik zo klein mogelijk zijn, en verschillen tussen de clusters zo groot mogelijk. De ontstane clusters bestaan dan uit personen die wat betreft voorzieningengebruik op elkaar lijken. De volgende hoofdstukken geven de resultaten van bovenstaande analyses. Tot slot: ontbrekende gegevens Gezien het grote aantal instellingen en de diversiteit aan voorzieningen en sectoren die zijn vertegenwoordigd in het onderzoek, geven de resultaten een goed beeld van het gebruik voorzieningen op de terreinen zorg, werk&inkomen en jeugd in de Drechtsteden. Dit beeld is echter niet geheel compleet. De volgende voorzieningen ontbreken (deels): Gebruik van de Wajong is niet meegenomen. Het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) is niet meegenomen. We hebben alleen gegevens gebruikt van formele aanbieders. Dat betekent dat mensen die ondersteuning met een pgb bij een particulier of ZZP-er inkopen niet zijn meegenomen in het onderzoek. Naar verwachting betekent dit voor de resultaten dat met name het gebruik van individuele begeleiding in werkelijkheid hoger is. Verder heeft een aantal instellingen geen gegevens of geen gegevens op individueel niveau aangeleverd: Twee VVT-instellingen hebben geen gegevens over individuele begeleiding aangeleverd. Het is niet bekend om hoeveel cliënten het gaat. Verder hebben twee instellingen uit de VG-sector alleen totaalaantallen cliënten aangeleverd die gebruik maken van individuele en groepsbegeleiding. Het gaat hier om zo n cliënten. Dit aantal is meegenomen om te komen tot een benadering van het totaal aantal unieke personen en huishoudens dat gebruik maakt van een voorziening (zie ook paragraaf 2.1), maar is verder niet meegenomen in de resultaten. Idem voor 30 cliënten die gebruik maken van individuele begeleiding van een GGZinstelling. Idem voor 500 personen die gebruik maken vaneen welzijnsvoorziening. Idem voor 200 cliënten van Bureau Jeugdzorg met een geheim of onbekend adres. Al met al kunnen we concluderen dat, zowel door het ontbreken van pgb-houders die zorg inkopen bij particulieren, als door het niet-aanleveren van gegevens door enkele instellingen, met name het gebruik van (individuele) begeleiding in werkelijkheid substantieel hoger zal liggen dan hetgeen in dit rapport is weergegeven. 12

13 2 Aantallen gebruikers en hun kenmerken In dit hoofdstuk komen de volgende aspecten aan bod: Het aantal personen en huishoudens dat van een voorziening gebruik maakt; het aantal gebruikers per gemeente; geslacht en leeftijd van de gebruikers; en het aantal gebruikers per voorziening. 2.1 Aantal gebruikers Personen Het aantal unieke gebruikers van voorzieningen in de Drechtsteden, van de 29 instellingen die cliëntbestanden hebben aangeleverd, is in de periode maart t/m mei 2012, afgerond Op basis van aantallen cliënten die alleen op totaalniveau zijn aangeleverd, verwachten we hier nog zo n 900 unieke personen aan te kunnen toevoegen 2. We concluderen dat er in de periode van het onderzoek in de Drechtsteden unieke gebruikers waren van voorzieningen van 33 instellingen 3. Dit is zo n 13% van de inwoners in de Drechtsteden medio Huishoudens In de onderzoeksperiode maakten zo n huishoudens in de Drechtsteden van één of meer voorzieningen van de deelnemende instellingen gebruik. Indien we hierop een correctie toepassen voor het gebruik van voorzieningen van nietdeelnemende instellingen, kunnen we het aantal huishoudens met 500 vermeerderen. In totaal komen we dan op een schatting van huishoudens die van één of meer voorzieningen gebruik maken. Het aantal gebruikers is in figuur 2.1 weergegeven. 1 Het voor het onderzoek opgestelde klantenbestand bevat precies unieke personen. Om de schijn van exactheid te vermijden ronden we dit aantal af. 2 Vier instellingen hebben alleen het totaal aantal cliënten uit de Drechtsteden, zonder de persoonsgegevens, aan ons doorgegeven. Om tot een schatting van het aantal nieuwe cliënten (die niet al in ons bestand zaten) te kunnen komen, hebben we een correctie toegepast op de aantallen cliënten van wie we geen persoonsgegevens hadden. Deze correctie is gebaseerd op de mate waarin cliënten die van vergelijkbare voorzieningen gebruik maken, volgens de gegevens uit ons bestand, van 1 of van meerdere instellingen gebruik maken. Als cliënten van meerdere instellingen gebruik maken, doen we de aanname dat die al in ons bestand zitten. Het percentage cliënten dat maar van 1 instelling gebruik maakt, passen we toe op de aangeleverde totalen. Deze correctie is alleen toegepast om tot een benadering van het totaal aantal unieke personen te komen, en is verder niet meegenomen in de resultaten. 3 Dit betreffen alle benaderde instellingen met uitzondering van Bonniers Zorg, de Blije Borgh en Privazorg. 13

14 Figuur 2.1 Aantal personen en huishoudens die van voorzieningen gebruik maken Personen Huishoudens Aantal personen per huishouden In 83% van de huishoudens maakt 1 persoon gebruik van een voorziening, in 17% van de huishoudens maken meerdere personen van een voorziening gebruik. Gemiddeld maken per huishouden 1,3 personen van één of meer voorzieningen gebruik. 2.2 Aantal gebruikers per gemeente In de figuren 2.2 en 2.3 is de verdeling van personen en huishoudens die van voorzieningen gebruik maken over de verschillende Drechtsteden weergegeven. Figuur 2.2 Aantal unieke gebruikers per gemeente, personen Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht Hendrik-Ido- Ambacht Alblasserdam

15 Figuur 2.3 Aantal unieke gebruikers per gemeente, huishoudens Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht Hendrik-Ido- Ambacht Alblasserdam Geslacht en leeftijd In de figuren 2.4 en 2.5 is de verdeling naar geslacht en leeftijd van personen die gebruik maken van voorzieningen weergegeven. Figuur 2.4 Geslacht ; 40% ; 60% Man Vrouw 1 In deze tabel zijn kinderen die gebruik maken van speciaal onderwijs niet meegenomen, aangezien we over deze groep geen informatie over het geslacht hebben ontvangen. 15

16 Figuur 2.5 Leeftijd 4.962; 15% ; 47% jonger dan t/m en ouder ; 38% Te zien is dat 60% van de cliënten vrouw is, en bijna de helft is ouder dan % van de cliënten is jonger dan 18; 38% heeft de leeftijd 18 t/m 64. In figuur 2.6 is de leeftijdsverdeling van de groep jonger dan 18 nader gespecificeerd. Figuur 2.6 Leeftijdsverdeling kinderen 309; 6% 2.379; 48% 2.274; 46% Jonger dan 4 4 tot tot 18 De leeftijdsgroepen 4-12 en zijn beide ongeveer even groot, de groep onder de 4 jaar maakt slechts 6% uit van de kinderen de van voorzieningen gebruik maken. 16

17 2.4 Aantal gebruikers per voorziening De onderstaande tabellen 2.1, 2.2 en 2.3 geven het aantal unieke gebruikers weer per voorziening en sector. De tabellen onderscheiden respectievelijk het gebruik van zorgvoorzieningen (de sectoren Wmo, Welzijn, V&V, (O)GGZ, VG en MEE), van jeugdzorgvoorzieningen (de sectoren jeugdzorg alsmede jeugd-ggz, jeugd-lvg en Onderwijs) en van werkvoorzieningen (de sector Werk&Inkomen en WSW). Zowel het aantal personen als het aantal huishoudens dat gebruik maakt van voorzieningen is weergegeven. De voorzieningen zijn gesorteerd naar frequentie van het gebruik. Tabel 2.1 Unieke gebruikers per zorgvoorziening Voorziening Sector Aantal personen Aantal huishoudens Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening Wmo Huishoudelijk hulp 1 VVT Huishoudelijke hulp 2 VVT Maatschapp. ond. (AMW) Welzijn Informatie en Advies MEE Alarmering VVT Begeleiding individueel GGZ Begeleiding individueel VVT Begeleiding groep GGZ Welzijnsvoorziening VVT Begeleiding individueel VG-sector Begeleiding groep VVT Welzijnsvoorziening Welzijn Begeleiding groep VG-sector Werkvoorziening GGZ Begeleiding individueel OGGZ Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening VVT Welzijnsvoorziening GGZ Kort verblijf VG-sector Informatie en Advies VVT

18 Tabel 2.2 Unieke gebruikers per jeugdzorg- en onderwijsvoorziening Voorziening Sector Aantal personen Aantal huishoudens Ambulante jeugdzorg GGZ Toegang jeugdzorg 1 Jeugdzorg (Voortgezet) speciaal onderwijs Onderwijs Speciaal basisonderwijs Onderwijs Jeugdbescherming Jeugdzorg Ambulante jeugdzorg Jeugdzorg Dagbehandeling jeugdzorg Jeugdzorg Pleegzorg Jeugdzorg Jeugdreclassering Jeugdzorg Praktijkonderwijs Onderwijs Verblijf jeugdzorg Jeugdzorg Behandeling jlvg VG-sector Verblijf jeugdzorg GGZ Dagbehandeling jeugdzorg GGZ Gesloten jeugdzorg Jeugdzorg 5 5 Tabel 2.3 Unieke gebruikers per werkvoorziening Voorziening Sector Aantal personen Aantal huishoudens Bijstand Werk en inkomen Maatschapp. ond.(schuldhulpverlening, inburgering) Werk en inkomen Werkvoorziening WSW Uit de bovenstaande tabellen komt naar voren dat de meest gebruikte voorzieningen hulpmiddelen (Wmo), huishoudelijke hulp, en bijstand zijn. Dit zijn voorzieningen die al door de gemeente gefinancierd worden. Hierna volgen jeugd-ggz, toegang jeugdzorg (BJZ), maatschappelijke ondersteuning vanuit W&I, maatschappelijke ondersteuning vanuit Welzijn (AMW) en werkvoorzieningen (WSW). 2.5 Vervoersvoorzieningen Aan instellingen die begeleiding in groepsverband aanbieden, is gevraagd aan te geven of de cliënt gebruik maakt van een vervoersvoorziening. De meeste instellingen (maar niet alle) hebben deze informatie aangeleverd. We hebben informatie over het gebruik van vervoersvoorzieningen ontvangen van 7 VVT-instellingen, 2 VG-instellingen en 2 GGZinstellingen. De instellingen uit de VVT- en de VG-sector geven aan dat 100% van de cliënten die gebruik maken van begeleiding groep, ook een vervoersvoorziening heeft. Bij de GGZ-instellingen is dit percentage 35%. 1 Omdat het contact met Bureau Jeugdzorg vaak meer behelst dan alleen het verstrekken van een indicatiebesluit, en er veelal ook lichte ondersteuning, informatie en advies wordt gegeven, is dit contact als aparte voorziening meegenomen. 18

19 Indien we deze percentages toepassen op de aantallen cliënten die gebruik maken van begeleiding groep, zoals weergegeven in tabel 2.1, kunnen we komen tot een schatting van aantallen gebruikers van een vervoersvoorziening van de deelnemende instellingen. Daarbij kunnen we ook nog de totaalaantallen cliënten toevoegen die gebruik maken van de groepsbegeleiding van 2 VG-instellingen (Syndion en Gemiva) die alleen totaalaantallen hebben aangeleverd. Dit gaat om 477 cliënten. Al met al komen we uit op 938 cliënten die gebruik maken van een vervoersvoorziening. In tabel 2.4 zijn de aantallen weergegeven per sector. Tabel 2.4 Gebruik van vervoersvoorziening Sector Uit bestand Bijschatting GGZ 127 VVT 246 VG Totaal

20 20

21 3 Samenloop in voorzieningengebruik In onderstaand hoofdstuk gaan we in op: de mate waarin personen en huishoudens van meerdere voorzieningen gebruik maken; samenloop tussen de sectoren zorg, jeugd en werk; samenloop tussen de zorgsectoren VVT, GGZ en VG; en samenloop tussen onderwijs en jeugdzorg. 3.1 Enkel- en meervoudig voorzieningengebruik Onderstaande tabel laat zien hoeveel personen en hoeveel huishoudens gebruik maken van één of van meerdere voorzieningen 1. Tabel 3.1 Aantal voorzieningen per persoon en per huishouden Aantal voorzieningen Personen Huishoudens Aantal % Aantal % ,7% ,7% ,9% ,6% ,4% ,4% ,3% 949 3,6% ,5% 322 1,2% ,1% 61 0,2% 7 7 0,0% 35 0,1% 8 1 0,0% 11 0,0% 9 1 0,0% 5 0,0% Totaal Gemiddeld aantal voorzieningen per cliënt 1,5 Gemiddeld aantal voorzieningen huishouden 1,7 Het aandeel personen dat maar van 1 voorziening gebruik maakt bedraagt 65%, bij huishoudens is dat 56%. De cliënten maken gemiddeld gebruik van 1,5 voorzieningen. Het maximum aantal voorzieningen waar cliënten gebruik van maken is 9 (1 persoon). Huishoudens 2 maken gemiddeld gebruik van 1,7 voorzieningen, met eveneens een maximum van 9 (5 huishoudens). Bij personen die van verschillende voorzieningen gebruik maken, is gekeken welke combinaties van voorzieningengebruik voorkomen. In bijlage 2 zijn twee tabellen opgenomen met de combinaties die bij respectievelijk minimaal 25 personen en 25 huishoudens voorkomen. 1 Een voorziening is hier gespecificeerd als een combinatie van voorziening en sector. Zo beschouwen we bijvoorbeeld begeleiding vanuit een VVT-instelling als een andere voorziening dan begeleiding vanuit een GGZinstelling. 2 NB. Het gaat hier logischerwijs om huishoudens die tenminste van 1 voorziening gebruik maken, niet om het gemiddelde huishouden in de Drechtsteden. 21

22 3.2 Samenloop tussen Zorg, Jeugd en Werk De cliënten zijn toegekend aan één of meer van de volgende drie thema s: Zorg, Jeugd en Werk. Hierbij zijn de volgende criteria gehanteerd 1 : Zorg: cliënten met een leeftijd van 18 jaar of ouder met tenminste één voorziening uit de sectoren VVT, VG, GGZ, OGGZ, welzijn, MEE en/of Wmo (met uitzondering van specifieke jeugdvoorzieningen, zie hieronder). Jeugd: cliënten met een leeftijd van 17 of jonger en/of tenminste één voorziening uit de sector jeugdzorg, de sector Onderwijs, behandeling jeugd-lvg en/of jeugd-ggz (ambulant, dagbehandeling en/of verblijf). Werk: cliënten met tenminste één voorziening uit de sectoren Werk en Inkomen en/of WSW. Tabel 3.2 laat zien hoeveel personen en hoeveel huishoudens zijn toebedeeld aan de drie thema s. Duidelijk is dat Zorg veruit de grootste groep is. Tabel 3.2 Aantal cliënten en huishoudens per groep Aantal personen Aantal huishoudens Zorg Jeugd Werk Er is sprake van overlap, ofwel samenloop tussen deze drie thema s. In tabel 3.3 is weergegeven hoeveel personen en huishoudens van voorzieningen gebruik maken die binnen één thema vallen, en bij hoeveel er sprake is van het gebruik van voorzieningen uit meerdere thema s. Tabel 3.3 Gebruik van voorzieningen uit één of meer thema s Aantal personen Aantal huishoudens Alleen Zorg Alleen Jeugd Alleen Werk Zorg en Jeugd Zorg en Werk Jeugd en Werk Zorg, Jeugd en Werk De cijfers uit tabel 3.3 over mate van overlap tussen de drie thema s, zijn in de figuren 3.1 en 3.2 grafisch weergegeven. 1 Uit deze criteria is af te leiden dat, behalve cliënten onder de 18, ook cliënten van 18 jaar of ouder die gebruik maken van een jeugdvoorziening (bv. jeugd-ggz), zijn toebedeeld aan het thema Jeugd. Indien zij ook een zorgvoorziening hebben die niet specifiek gericht is op jeugd, zitten zij tevens in het thema Zorg. In het thema zorg zitten alleen cliënten die ouder zijn dan 18. Cliënten onder de 18 met een zorgvoorziening zitten in het thema Jeugd, cliënten onder de 18 met (enkel) een voorziening uit de sectoren Werk en Inkomen en/of Werkvoorziening zitten alleen in het thema Werk (dit komt echter nauwelijks voor). 22

23 Figuur 3.1 Samenloop tussen de thema s Zorg, Jeugd en Werk op persoonsniveau Figuur 3.2 Samenloop tussen de thema s Zorg, Jeugd en Werk op huishoudensniveau Deze figuren maken inzichtelijk dat er op cliëntniveau met name samenloop bestaat tussen Zorg en Werk. Op huishoudensniveau is meer samenloop zichtbaar. Figuur 3.2 laat zien dat, hoewel ook hier de samenloop tussen Zorg en Werk het grootst is, er op huishoudensniveau ook duidelijk samenloop bestaat tussen Jeugd en Werk; tussen Zorg en Jeugd en zelfs tussen alle drie de thema s: 229 huishoudens maken gebruik van Zorg-, Werk- én Jeugdvoorzieningen. Bij huishoudens kan het, bij samenloop, gaan om één persoon die van voorzieningen gebruik maakt die in meerdere groepen vallen, maar ook om meerdere personen. Het blijkt bij samenloop tussen zorg en werk meestal om één persoon te gaan: bij 69% van de huishoudens die gebruik maken van zowel zorg- als werkvoorzieningen, is het maar één persoon die van deze voorzieningen gebruik maakt. Bij 31% van deze huishoudens (dat zijn 504 huishoudens) gaat het om meerdere personen. 23

24 Als er sprake is van samenloop tussen jeugd en zorg gaat het echter meestal om meerdere personen binnen een huishouden: bij 92% van de huishoudens (341 huishoudens) die van beide typen voorzieningen gebruik maken, gaat het om meerdere personen. Indien er samenloop is tussen jeugd en werk (eventueel ook in combinatie met zorg) binnen een huishouden, gaat het vrijwel altijd om meerdere personen. 3.3 Samenloop per gemeente De tabellen 3.4 en 3.5 laten de samenloop tussen de thema s per gemeente zien, op persoons- en op huishoudensniveau. Tabel 3.4 Gebruik van voorzieningen uit één of meer thema s per gemeente, door personen Alleen Zorg Alleen Jeugd Alleen Werk Zorg en Jeugd Zorg en Werk Jeugd en Werk Zorg, jeugd en Werk Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Tabel 3.5 Gebruik van voorzieningen uit één of meer thema s per gemeente, door huishoudens Alleen Zorg Alleen Jeugd Alleen Werk Zorg en Jeugd Zorg en Werk Jeugd en Werk Zorg, Jeugd en Werk Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Combinaties van voorzieningengebruik bij samenloop tussen Zorg, Jeugd en Werk Waar er sprake is van samenloop tussen de thema s Zorg, Jeugd en/of Werk is bezien van welke combinaties van voorzieningen deze personen en huishoudens gebruik maken. Combinaties van voorzieningengebruik Zorg en Jeugd Bij huishoudens die gebruik maken van zowel zorg- als jeugdvoorzieningen (in totaal 372) gaat het veelal om een combinatie van gebruik van de toegangsfunctie (Bureau Jeugdzorg) en Algemeen maatschappelijk werk, of om ambulante jeugdzorg in combinatie met een 24

25 hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening. Ook ambulante jeugdzorg in combinatie met GGZbegeleiding komt voor. Zoals gezegd kan het hier zowel gaan om gebruik door één persoon als door meerdere personen binnen een huishouden. Combinaties van voorzieningengebruik Zorg en Werk Ruim personen en huishoudens maken gebruik van zowel Zorg- als Werkvoorzieningen. De meest voorkomende combinaties, op zowel persoons- als huishoudensniveau, zijn bijstand, WSW of W&I-ondersteuning in combinatie met AMW, een hulpmiddel, huishoudelijke hulp of GGZ-begeleiding. Combinaties van voorzieningengebruik Jeugd en Werk De meest voorkomende combinaties bij de 457 huishoudens die van zowel Jeugd- als Werkvoorzieningen gebruik maken, bestaan uit bijstand gecombineerd met speciaal onderwijs, toegang jeugdzorg, ambulante jeugdzorg of jeugdbescherming. Combinaties van voorzieningengebruik Zorg, Jeugd en Werk Ook bij de 229 huishoudens die van zowel Zorg- als Jeugd- en Werkvoorzieningen gebruik maken, gaat het veelal om combinaties met in ieder geval bijstand. Daarbij is er vaak sprake van maatschappelijke ondersteuning (AMW), GGZ-begeleiding, ambulante jeugdzorg, toegang jeugdzorg en/of jeugdreclassering. 3.5 Samenloop binnen zorgsectoren Binnen het thema Zorg zijn verschillende sectoren vertegenwoordigd. In dit onderzoek hebben we een onderscheid gemaakt naar Wmo, VVT, welzijn, GGZ, OGGZ, VG (sector verstandelijk gehandicapten) en MEE 1. Om tot een inzichtelijke indeling naar zorgsectoren te komen hebben we deze als volgt samengevoegd tot drie sectoren: 1 VVT: Wmo, VVT, welzijn 2 VG: VG en MEE 3 GGZ: GGZ en OGGZ. In tabel 3.6 is weergegeven is hoeveel gebruikers uit het thema Zorg, van zorgvoorzieningen uit één of meer van deze drie zorgsectoren gebruik maken. Tabel 3.6 Gebruik van voorzieningen uit één of meer zorgsectoren Aantal personen Aantal huishoudens Alleen VVT Alleen GGZ Alleen VG VVT en GGZ VVT en VG GGZ en VG VVT, GGZ en VG Voor een overzicht van de voorzieningen die onder deze sectoren vallen verwijzen we naar tabel

26 Te zien is dat waar er sprake is van samenloop tussen de zorgsectoren, het vooral gaat om een combinatie van ofwel VVT en GGZ, ofwel VVT en VG. Het gaat in beide gevallen om ongeveer 250 personen en zo n 330 huishoudens. 3.6 Samenloop tussen zorgsectoren en jeugd en werk Bezien is tevens hoe de samenloop tussen de drie zorgsectoren en de thema s Jeugd en Werk er uit ziet. In de tabellen 3.7 t/m 3.9 is weergegeven is hoeveel gebruikers van respectievelijk VVTvoorzieningen, GGZ-voorzieningen en VG-voorzieningen, tevens van een Jeugd- of Werkvoorziening gebruik maken. Tabel 3.7 Samenloop tussen VVT, jeugd en werk Alleen VVT (zonder Jeugd en Werk 1 ) Aantal personen Aantal huishoudens VVT en Jeugd VVT en Werk VVT, Jeugd en Werk Tabel 3.8 Samenloop tussen GGZ, jeugd en werk Aantal personen Aantal huishoudens Alleen GGZ (zonder Jeugd en Werk) GGZ en Jeugd GGZ en Werk GGZ, Jeugd en Werk 3 68 Tabel 3.9 Samenloop tussen VG, jeugd en werk Aantal personen Aantal huishoudens Alleen VG (zonder Jeugd en Werk) VG en Jeugd VG en Werk VG, Jeugd en Werk 4 76 In de tabellen is te zien dat op persoonsniveau de combinaties met werk (respectievelijk VVT en werk; GGZ en werk en VG en werk) het meeste voorkomen. Dit geldt ook voor het huishoudensniveau. Combinaties tussen Zorg en Jeugd komen op persoonsniveau nauwelijks voor, maar zijn wel zichtbaar op huishoudensniveau. 1 Het gaat hier om het gebruik van VVT zonder het gebruik van een Jeugd- of Werkvoorziening; samenloop met andere zorgvoorzieningen is wel mogelijk. 26

27 3.7 Samenloop tussen jeugdzorg en onderwijs In tabel 3.10 is weergegeven hoeveel gebruikers uit het thema Jeugd, alleen van (jeugd)zorgvoorzieningen, alleen van onderwijsvoorzieningen of van beide gebruik maken. Tabel 3.10 Samenloop tussen jeugdzorg en onderwijs Aantal personen Aantal huishoudens aantal % aantal % Alleen (jeugd)zorg % % Alleen onderwijs % % (Jeugd)zorg en onderwijs % % Totaal % % Van de in totaal cliënten uit het thema Jeugd, maakt een ruime meerderheid van 71% alleen gebruik van (jeugd)zorg. In 11% van de gevallen (572 cliënten) maakt een cliënt van zowel (jeugd)zorg als van een onderwijsvoorziening gebruik. Op huishoudensniveau is dit percentage 19% (806 huishoudens). 1 Het gaat hier om het gebruik van (jeugd)zorg zonder het gebruik van een onderwijsvoorziening; samenloop met andere voorzieningen is wel mogelijk. 27

28 28

29 4 Samenhang in voorzieningengebruik Om te bepalen of er groepen van cliënten zijn te identificeren die op elkaar lijken wat betreft voorzieningengebruik, is een clusteranalyse uitgevoerd. Bij een clusteranalyse worden personen in clusters verdeeld, waarbij geldt dat personen/huishoudens binnen 1 cluster zoveel mogelijk op elkaar lijken wat betreft voorzieningengebruik, en personen/huishoudens uit verschillende clusters zo weinig mogelijk op elkaar lijken. De clusteranalyse is alleen uitgevoerd op personen/huishoudens die van meer dan één voorziening gebruik maken. In de clusteranalyse is iedere persoon/huishouden aan 1 cluster toebedeeld, op basis van het totale pakket van voorzieningen waar deze gebruik van maakt. In dit hoofdstuk is beschreven door welke voorzieningen de verschillende clusters (op persoonsniveau en op huishoudensniveau) gekenmerkt worden. Een cluster wordt gekenmerkt door een bepaalde voorziening, indien de meerderheid van de gebruikers van een voorziening zich in dit cluster bevindt. Uit de combinatie van voorzieningen die het cluster kenmerken kan worden geconcludeerd dat deze voorzieningen geregeld in samenhang worden afgenomen door een persoon of binnen een huishouden. 4.1 Clusters op cliëntniveau Uit de clusteranalyse op cliëntniveau komt naar voren dat de meest passende uitkomst 4 clusters onderscheidt. Deze bestaan uit (aflopend in omvang): 1. Gebruikers met lichamelijke en/of verstandelijke problematiek: voorzieningen uit de sectoren VVT, Wmo, WSW en VG. 2. Gebruikers met een eenvoudige huishoudelijke hulpvraag: huishoudelijke hulp 1 en hulpmiddelen 3. Gebruikers met psychische en/of inkomensproblematiek: voorzieningen uit de sectoren W&I, GGZ en welzijn 4. Jeugd: jeugdzorg en onderwijsvoorzieningen In de volgende tabellen laten we per cluster de belangrijkste voorzieningen zien. Weergegeven is het percentage cliënten dat van deze voorziening gebruik maakt, dat in dit cluster terecht is gekomen. Als een percentage lager is dan 100%, betekent dit dat een deel van de cliënten die van deze voorzieningen gebruik maakt, in een ander cluster terecht is gekomen. 1. Lichamelijke en/of verstandelijke problematiek In dit cluster bevinden zich personen (het gaat hier alleen om personen die van meerdere voorzieningen gebruik maken, aangezien de clusteranalyse zich heeft beperkt tot deze groep). In tabel 4.1 is te zien dat dit cluster zich kenmerkt door personen die gebruik maken van voorzieningen uit de sectoren VVT, Wmo, WSW en VG. 29

30 Tabel 4.1 Kenmerkende voorzieningen van het cluster Lichamelijk en/of verstandelijke problematiek Sector Voorziening % in dit cluster VVT Alarmering 100% VVT Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening 100% VVT Informatie en Advies 100% VVT Begeleiding groep 99% VVT Huishoudelijke hulp 2 95% WSW Werkvoorziening 82% VVT Begeleiding individueel 76% GGZ Welzijnsvoorziening 73% VG-sector Begeleiding individueel 61% VG-sector Begeleiding groep 54% Wmo Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening 54% VVT Welzijnsvoorziening 38% 2. Eenvoudige huishoudelijke hulpvraag In dit cluster bevinden zich personen. In tabel 4.2 is te zien dat dit cluster bestaat uit personen die enkel gebruik maken van zowel HH1 als van een hulpmiddel of mobiliteitsvoorziening uit de Wmo. Hoewel zich in het hiervoor beschreven cluster Lichamelijke en/of verstandelijke problematiek ook personen bevinden die gebruik maken van een Wmohulpmiddel, gaat het daar om meer complexe hulpvragen, namelijk om combinaties met HH2 of een andere voorziening. Tabel 4.2 Kenmerkende voorzieningen van het cluster Eenvoudige huishoudelijke hulpvraag Sector Voorziening % in dit cluster VVT Huishoudelijk hulp 1 80% Wmo Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening 44% 3. Psychische en/of inkomensproblematiek In dit cluster bevinden zich personen. In tabel 4.3 is te zien dat dit cluster zich kenmerkt door personen die gebruik maken van voorzieningen uit de sectoren W&I, GGZ en welzijn. Tabel 4.3 Kenmerkende voorzieningen van het cluster Psychische en/of inkomensproblematiek Sector Voorziening % in dit cluster GGZ Werkvoorziening 100% GGZ Begeleiding groep 98% Werk en inkomen Maatschappelijke ondersteuning 98% Welzijn Maatschappelijke ondersteuning 88% GGZ Begeleiding individueel 87% Werk en inkomen Bijstand 82% Welzijn Welzijnsvoorziening 73% OGGZ Begeleiding individueel 57% 30

31 4. Jeugd In het cluster Jeugd bevinden zich personen. In tabel 4.4 is te zien dat dit cluster zich kenmerkt door personen die gebruik maken van jeugd en/of speciaal onderwijs. Tabel 4.4 Kenmerkende voorzieningen van het cluster Jeugd Sector Voorziening % in dit cluster Jeugdzorg Ambulante jeugdzorg 100% Jeugdzorg Dagbehandeling jeugdzorg 100% Jeugdzorg Gesloten jeugdzorg 100% Jeugdzorg Jeugdbescherming 100% Jeugdzorg Pleegzorg 100% Jeugdzorg Toegang jeugdzorg 100% Jeugdzorg Verblijf jeugdzorg 100% GGZ Dagbehandeling jeugdzorg 100% Onderwijs Speciaal basisonderwijs 99% GGZ Ambulante jeugdzorg 98% GGZ Verblijf jeugdzorg 97% Jeugdzorg Jeugdreclassering 93% VG-sector Behandeling jlvg 84% Onderwijs (Voortgezet) speciaal onderwijs 84% Onderwijs Praktijkonderwijs 84% VG-sector Kort verblijf 54% MEE Informatie en Advies 51% 4.2 Clusters op huishoudensniveau Ook uit de clusteranalyse op huishoudensniveau komt naar voren dat de meest passende uitkomst 4 clusters onderscheidt. Deze bestaan uit (aflopend in omvang): 1. Gebruikers met een huishoudelijke hulpvraag: huishoudelijke hulp en hulpmiddelen/ mobiliteitsvoorziening 2. Gebruikers met lichamelijke en/of verstandelijke problematiek: voorzieningen uit de sectoren VVT, WSW en VG. 3. Gebruikers met psychische en/of inkomensproblematiek: voorzieningen uit de sectoren W&I, GGZ en welzijn, en deels jeugdbescherming, jeugdreclassering en speciaal onderwijs. 4. Jeugd: jeugdzorg en onderwijsvoorzieningen Deze clusters zijn in grote lijnen vergelijkbaar met de clusters op cliëntniveau. Een verschil is dat huishoudelijke hulp (1 en 2) en hulpmiddelen nu in één cluster terecht zijn gekomen, wat duidt op meer samenhang hiertussen op huishoudensniveau dan op persoonsniveau. Een ander, en opvallend verschil, is dat er sprake blijkt te zijn van samenhang tussen het cluster Psychische en/of inkomensproblematiek, en het cluster jeugd. Op cliëntniveau was er alleen samenhang tussen GGZ- en inkomensvoorzieningen zichtbaar, op huishoudensniveau komen daar bepaalde jeugdvoorzieningen bij. Het gaat dan om onderwijsvoorzieningen en jeugdreclassering/jeugdbescherming. Hieruit blijkt dat er op huishoudensniveau sprake is van samenhang tussen het gebruik van voorzieningen voor volwassenen-ggz en bijstand enerzijds en speciaal onderwijs en jeugdbescherming of jeugdreclassering anderzijds. In de volgende tabellen laten we wederom per cluster de belangrijkste voorzieningen zien. 31

32 1. Huishoudelijke hulp en hulpmiddelen/mobiliteitsvoorzieningen In dit cluster bevinden zich huishoudens (het gaat hier alleen om huishoudens die van meerdere voorzieningen gebruik maken, aangezien de clusteranalyse zich heeft beperkt tot deze groep). In tabel 4.5 is te zien dat dit cluster zich kenmerkt door huishoudens die gebruik maken van huishoudelijke hulp en hulpmiddelen/mobiliteitsvoorzieningen. Tabel 4.5 Kenmerkende voorzieningen van het cluster Huishoudelijke hulp en hulpmiddelen/mobiliteitsvoorzieningen (huishoudens) Sector Voorziening % in dit cluster VVT Huishoudelijk hulp 1 77% VVT Huishoudelijke hulp 2 62% Wmo Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening 62% 2. Lichamelijke en/of verstandelijke problematiek In dit cluster bevinden zich huishoudens. In tabel 4.6 is te zien dat dit cluster zich kenmerkt door huishoudens die gebruik maken van voorzieningen uit de sectoren VVT, WSW en VG. Tabel 4.6 Kenmerkende voorzieningen van het cluster Lichamelijke en/of verstandelijke problematiek (huishoudens) Sector Voorziening % in dit cluster VVT Alarmering 100% VVT Informatie en Advies 100% VVT Begeleiding groep 97% VVT Hulpmiddel/mobiliteitsvoorziening 92% GGZ Welzijnsvoorziening 88% VG-sector Kort verblijf 87% WSW Werkvoorziening 76% VG-sector Begeleiding individueel 68% VVT Begeleiding individueel 67% VG-sector Begeleiding groep 61% 3. Psychische en/of inkomensproblematiek (en deels onvrijwillige jeugdzorg en onderwijs) In dit cluster bevinden zich huishoudens. In tabel 4.7 is te zien dat dit cluster zich kenmerkt door huishoudens die gebruik maken van voorzieningen uit de sectoren GGZ, Welzijn en Werk en Inkomen, én van onderwijsvoorzieningen en jeugdreclassering/jeugdbescherming. 32