Begroting 2015 September 2014

Transcriptie

1 Begroting 2015 September 2014

2

3 INHOUDSOPGAVE BEGROTING Samenstelling bestuur 4 Leeswijzer 5 Hoofdstuk 1 Inleiding 7 Hoofdstuk 2 Beleidsbegroting Thema s Culturele hoofdstad Transformatie sociaal domein Werkgelegenheidsaanpak Programma s Sociaal Fysiek Veilig Bestuur en middelen Paragrafen Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Meerjaren investeringen 113 Hoofdstuk 3 Financiële begroting Overzicht baten en lasten Overzicht baten en lasten Toelichting op overzicht Uiteenzetting financiële positie Ontwikkeling financiële positie Enkele specifieke onderwerpen Meerjarenraming 139 Alfabetische lijst met afkortingen 140 Bijlagen A. Financiële overzichten 147 B. Verloop reserves en voorzieningen 167 C. Investeringsoverzicht e.v. 171 D. Overzicht subsidies instellingen 179 E. Overzicht van incidentele lasten en baten en structurele 185 stortingen in en onttrekkingen aan reserves F. Monitor bezuinigingen 189 3

4 SAMENSTELLING VAN HET BESTUUR V.l.n.r. Gemeentesecretaris Hoek, wethouder Ekhart, wethouder Diks, wethouder Feitsma, burgemeester Crone, wethouder Deinum, wethouder Koster, wethouder van der Molen. Burgemeester dhr. Drs. F.J.M. Crone Verantwoordelijk voor: Veiligheid, openbare orde en handhaving Europese/internationale zaken Grote stedenbeleid Gemeentelijke herindeling Public affairs Culturele Hoofdstad 2018 Wethouder dhr. H. van der Molen Portefeuilles: Wijken en dorpen Beheer openbare ruimte Armoedebeleid Jeugdwerkeloosheid Publieke dienstverlening Bedrijfsvoering Wethouder mw. Drs. T. Koster Portefeuilles: Onderwijs Jeugdbeleid Kennis en innovatie Gezondheidszorg Verkeer en Vervoer Wethouder dhr. S. Feitsma Portefeuilles: Financiën Cultuur/Culturele Hoofdstad 2018 Historisch centrum Leeuwarden Stads- en regiomarketing Samenwerkingsagenda provincie Fryslân-gemeente Wethouder dhr. H. S. Deinum Portefeuilles: Economische zaken Economie en innovatie Watertechnologie Ruimtelijke ordening Samenwerking met regiogemeenten Wethouder mw. I. Diks MA Portefeuilles: Duurzame ontwikkeling Recreatie en toerisme Natuur en landbouw Wonen en stedelijke vernieuwing Monumentenzorg Wethouder dhr. A. Ekhart Portefeuilles: Zorg en opvang Integratie Vluchtelingen Werk en inkomen Sport Gemeentesecretaris dhr. mr. R.J. Hoek Verantwoordelijk voor: De gemeentelijke organisatie 4

5 LEESWIJZER De opbouw van de begroting wordt in belangrijke mate voorgeschreven in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en is als volgt: Figuur 1 Hoofdstructuur begroting. Begroting Beleidsbegroting Financiële begroting Thema s Programma s Paragrafen Baten en lasten Financiële positie In hoofdstuk 2 staat de beleidsbegroting. In vergelijking met voorgaande jaren is de beleidsbegroting iets anders ingedeeld. De opzet van de programma s is vereenvoudigd en enkele paragrafen zijn verbeterd. De focus is gericht op het bereiken van de in het collegeprogramma gestelde doelen voor 2017/2018 en of er beleidsinhoudelijke of financiële afwijkingen zijn of dreigen. Uitgangspunt is dat de begrotingsuitvoering voor ongeveer 95% uit reguliere activiteiten bestaat. Dat zijn going concern taken (vermeld in de financiële overzichten met beleidsproducten aan het eind van ieder programma) waar minder politieke sturing op nodig is, zolang er geen essentiële afwijkingen zijn. De Beleidsbegroting bevat nu: 1. Drie grote (financiële) opgaven in deze raadsperiode vervat in drie thema s: Culturele hoofdstad 2018, transformatie sociaal domein en de werkgelegenheidsaanpak. Ieder thema bevat: Een schets van de aanpak Het aandeel van de gemeente daarin (en van anderen) De gemeentelijke middelen die hiermee gemoeid zijn De programma s die hieraan een bijdrage leveren 2. Vier programma s, die zijn afgeleid van het collegeprogramma en de organisatieopzet: Sociaal, Fysiek, Veilig en Bestuur en middelen. Ieder programma bevat: Een kort overzicht van de ambities en speerpunten uit het collegeprogramma voor 2017/2018: Wat willen we bereiken? Een tekstuele toelichting op activiteiten die bijdragen aan de realisatie van ambities en speerpunten: Wat gaan we daarvoor doen in het volgende begrotingsjaar en met wie? Om aan te geven waar de gemeente op afgerekend kan worden en wat de verantwoordelijkheid van anderen is. Daarbij is voor zover mogelijk een relatie aangebracht tussen budgetten en activiteiten. Een raming van baten en lasten op beleidsproducten niveau: Wat gaat dat kosten? De raad autoriseert met het vaststellen van de begroting de totale baten en lasten per beleidsproduct. 5

6 3. In afzonderlijke paragrafen staan de beleidslijnen met betrekking tot relevante beheersmatige aspecten en de lokale heffingen. Iedere paragraaf is een dwarsdoorsnede van de voorgaande programma s op het gebied van: lokale heffingen; weerstandsvermogen; onderhoud kapitaalgoederen; financiering; bedrijfsvoering; verbonden partijen (aangepast); grondbeleid; Meerjaren investeringen (aangepast). In deze paragraaf staan alle meerjaren investeringen nu bij elkaar. De opzet van hoofdstuk 3 is ongewijzigd. In hoofdstuk 3 staat de financiële begroting met daarop een toelichting. Het overzicht van baten en lasten staat in paragraaf 3.1. De uiteenzetting van de financiële positie staat in paragraaf 3.2. Een totaaloverzicht met voorgenomen bezuinigingen is te vinden in bijlage F. 6

7 1. INLEIDING Nieuwe periode: nieuwe doelen en kader In 2014 heeft Leeuwarden een nieuw college en een nieuwe raad gekregen. Het collegeprogramma Iedereen is Leeuwarden, Ljouwert is eltsenien ( ) vormt de grondslag voor de hele raadsperiode en bevat de te bereiken doelen van de gemeente in 2017/18. Met de meerjarenbegroting is het financieel kader bepaald, waarop komende periode politiek gestuurd wordt. Deze begroting beschrijft wat wij in 2015 voor en met de Leeuwarders gaan doen om de gestelde doelen te bereiken en hoe we dat betalen. Financiële positie en weerstandsvermogen De (meerjaren)begroting 2015 is structureel sluitend. Er is sprake van een gezonde financiële positie en dat is een belangrijke randvoorwaarde voor de uitvoering van alle plannen. Er wordt een positief saldo van verwacht in Op grond van diverse actuele ontwikkelingen is de weerstandscapaciteit van de gemeente voor het begrotingsjaar 2015 geraamd op ruim 9,2 mln. Deze omvang is voldoende groot om op basis van de huidige inzichten de geïnventariseerde algemene risico s op te kunnen vangen. Daarnaast is voor de risico s met betrekking tot de decentralisatie van taken op het gebied van zorg, jeugd en participatie een risicobuffer van 9 mln in de Reserve Sociaal domein beschikbaar. Grondexploitatie Rond de grondexploitatie blijven financiële onzekerheden bestaan en wordt nog geen rekening gehouden met sterk economisch herstel op korte termijn. De calculaties worden dan ook voor de komende jaren zeer behoedzaam opgesteld; de verwachte verliezen zijn genomen en zowel de korte als de lange termijn risico s zijn afgedekt. Dit alles neemt echter niet weg dat ook in 2015 de inzet gericht blijft op het verder optimaliseren van de grondexploitaties. Voortgaan op de ingeslagen weg Ondanks voorzichtig economisch herstel blijven financiële onzekerheden bestaan en is voorzichtigheid in het uitgavenpatroon geboden. Bij de begroting 2014 is voor een goede balans tussen waardevolle investeringen en noodzakelijke bezuinigingen gekozen. Er is geen reden om hier op dit moment vanaf te wijken. Het eerstvolgende integraal afwegingsmoment voor herziening van beleid of financieel kader is de tussentijdse evaluatie van het collegeprogramma (voorjaar 2016) en de begroting die daarop volgt, tenzij negatieve financiële ontwikkelingen noodzaken tot eerdere besluitvorming. Zichtbare resultaten in 2015 Er moeten voorbereidingen worden getroffen in aanloop naar de Culturele Hoofdstad In 2015 besluiten we onder andere over de invulling van de Blokhuispoort en wordt het nieuwe havenkantoor in Grou afgemaakt. De ondersteuning op het gebied van (jeugd)zorg en werk moet beter, goedkoper en efficiënter door het dichter bij mensen te organiseren. De gemeente voert hierop de regie en werkt integraal samen met de coöperatie Amaryllis c.q. wijkteams en andere organisaties die actief zijn in het ondersteunen van kwetsbare inwoners. In 2015 wordt de situatie van alle cliënten die maatschappelijke ondersteuning ontvangen, herbeoordeeld. Verder zijn er meer banen nodig, de jeugdwerkeloosheid moet worden aangepakt. De gemeente heeft beperkte mogelijkheden om inwoners aan werk te helpen. Daar waar we invloed kunnen uitoefenen doe we dat. Bijvoorbeeld door leren in combinatie met werken aantrekkelijk te maken, en door lobby-activiteiten in Brussel samen met Smallingerland, Heerenveen en Súdwest-Fryslân. Van de voorgenomen bezuinigingen verwachten we in 2015 in ieder geval de besparing op energielasten van gemeentelijke gebouwen te realiseren. 7

8 Hoe komt de gemeente aan haar geld? Figuur 2 Hoe wordt het geld besteed? Figuur 3 Afnemende lastendruk In een periode waarin opnieuw moet worden bezuinigd, ontzien we de inwoners wat betreft lokale lasten. De tarieven van de onroerendezaakbelasting voor woningen en afvalstoffenheffing stijgen weliswaar in Maar deze stijgingen kunnen worden gecompenseerd door een forse daling van de tarieven bij de rioolheffingen, mede het gevolg van een onttrekking aan de Reserve egalisatie heffingen. Per saldo neemt de lastendruk af met bijna 0,2 mln. Samen maken we Leeuwarden Wij hebben groot vertrouwen in de mensen, bedrijven en maatschappelijke organisatie die actief zijn in onze gemeente. Onze ambitie is samen met hen en de regio Leeuwarden krachtiger en vitaler te maken. Op sociaal, cultureel en economisch gebied staan we voor grote uitdagingen, die zowel kansrijk als risicovol zijn. Uitgaande van de eigen kracht van mensen, doen we een beroep op ieders eigen verantwoordelijkheid en stimuleren we lokale initiatieven die innovatieve oplossingen bieden. Van ons mag verwacht worden dat we met heldere doelen voor ogen koers zetten, de kwaliteit van voorzieningen bewaken en zorgen voor een vangnet van ondersteuning en bescherming voor wie dat nodig heeft. Samen maken we van Leeuwarden een mooie en dynamische gemeente. 8

9 2. BELEIDSBEGROTING Figuur 4 Structuur Beleidsbegroting. Beleidsbegroting Thema s: 1. Culturele hoofdstad 2018, 2. Transformatie sociaal domein en 3. Werkgelegenheidsaanpak Sociaal Fysiek Veilig Bestuur en middelen Cultuur Economie en toerisme Veiligheid Bestuur Jeugd en onderwijs Wonen en milieu Algemene dekkingsmiddelen Sociaal maatschappelijke ontwikkeling Infrastructuur en mobiliteit Werk en inkomen Ruimtelijke ordening Sport Beheer leefomgeving Paragrafen: conform Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) 9

10 2.1 Thema s Culturele hoofdstad 2018 Uitdaging Op vrijdag 6 september 2013 werd een periode van vijf jaar dromen, zoeken, tasten, brainstormen, hard werken en toenemend vertrouwen in eigen kunnen, beloond met iets wat velen in en buiten Fryslân lange tijd voor onmogelijk hadden gehouden: Leeuwarden werd door de jury namens Nederland uitverkoren als Culturele Hoofdstad van Europa in Een fantastisch resultaat voor stad en provincie, voor de Stichting Kulturele Haadstêd 2018 en voor de honderden enthousiastelingen die door hun tomeloze creativiteit en inzet deze droom werkelijkheid zagen worden. De betekenis van deze uitverkiezing kan moeilijk worden overschat. Een gebied krijgt van een onafhankelijke internationale jury de erkenning dat men een verhaal op tafel heeft gelegd waar niemand omheen kan en dat het waard is om in Europa gehoord te worden. Leeuwarden en Fryslân zijn boven zichzelf uitgestegen en hebben nu de opdracht om die verwachtingen waar te maken. De ontwikkelingen die we voorstaan, moeten bijdragen aan de sociale en economische dimensies van een duurzame samenleving, aan de cultuur en aan de ecologie. Investeringen moeten duurzame resultaten en effecten leveren. Projecten en programma s moeten het verschil maken en zorgen voor structuurversterking op de lange termijn. Uit deze doelstelling volgt een zestal subdoelen (zes E s) waar de gezamenlijke organisatie (gemeente, provincie en stichting) in zijn geheel verantwoordelijk voor is: Event De organisatie van tenminste 41 krachtige evenementen. Europa ( nationaal en Internationaal): Leeuwarden en Fryslân beschikken over een breed en sterk multilateraal netwerk in Europa. Experience (imago): Als spin off ontstaat een integraal aanbod van culturele, ecologische en toeristische ervaringen. Entrepreneurship: Het versterken van het ondernemerschap binnen het domein creativiteit, ecologie en toerisme. Empowerment: Als gevolg van CH2018 zullen vooral kinderen en jongeren blijvend stijgen op de maatschappelijke ladder. Ecologie: Leeuwarden en Fryslân zelfvoorzienend laten worden in hun energiegebruik, innoveren in landbouw en watertechnologie. Aanpak en aandeel gemeente Om dit te bereiken is het noodzakelijk om als stad en provincie de succesvolle samenwerking rondom CH2018 voort te zetten. Drie typen inhoudelijke opgaven zullen door gemeente en provincie én de stichting in gezamenlijkheid en in nauwe samenhang uitgevoerd moeten worden: a. Programma Culturele Hoofdstad 2018 (stichting) De nieuw op te richten stichting ten behoeve van CH2018 heeft duidelijk omschreven taken ten aanzien van het organiseren van de in het Bidbook van LWD2018 genoemde 41 events met bijbehorende activiteiten (bijvoorbeeld Floating Islands, Eleven Fountains en Behind the Front Door). Provincie Fryslân en gemeente Leeuwarden geven opdracht aan de stichting en monitoren de voortgang. 10

11 b. Faciliterend Programma Culturele Hoofdstad 2018 (gemeente/provincie) Het faciliterend programma verzorgt alle activiteiten/projecten die normaliter een overheidstaak zijn, een legacy hebben die de CH2018 overstijgt of qua competentie beter passen bij de overheden en bijdragen aan het succesvol maken van CH2018. Het faciliterend programma bestaat uit 3 delen: 1. Facilitair (ondersteunend aan de stichting): communicatie, lobby, openbare orde en veiligheid, sponsoring, monitoring en evaluatie; 2. Randvoorwaardelijk met duurzaam effect: alles wat gemeente en provincie moeten doen om de uitvoering van de 41 events mogelijk te maken: marketing, fondsenwerving, subsidieloket, monitoring, openbare orde, bereikbaarheid, empowerment, vergunningen, hospitality (deze deelprojecten worden nader uitgewerkt en geconcretiseerd, implementatie vanaf sept a.s.); 3. Infrastructurele voorzieningen die in 2018 in beginsel gereed moeten zijn: Blokhuispoort, Stationsomgeving en Lân van Taal, Kern Grou; Alle projecten die zijn benoemd in het bidbook en niet onder de samenwerkingsagenda vallen. c. Programma Samenwerkingsagenda (gemeente/provincie) Gericht op bereiken van 3 hogere doelen in 2025 (participatie, onderwijs en werkgelegenheid); doelen die gebaseerd zijn op de urgenties achter de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad De samenwerkingsagenda pakt door de bestaande beleidsuitvoeringen de drie grootste urgenties van de stad en de regio aan (participatie, onderwijs en werkgelegenheid). Dit door middel van een gezamenlijk vastgesteld programma dat is vastgelegd in de samenwerkingsagenda. Onderscheid wordt gemaakt tussen lopende projecten als Watercampus en Dairy Campus, projecten voor de periode (bijvoorbeeld School als Werkplaats, verduurzaming gebouwde omgeving) en projecten voor de periode (bijvoorbeeld herstructurering, koplopersproject). Financiën Voor de periode 2014 t/m 2019 is een bedrag beschikbaar van 5 mln en daarnaast is binnen de begroting nog eens rekening gehouden met een personele inzet van per jaar in de periode 2014 t/m Relatie met andere programma s Welhaast alle programma s en programmaonderdelen uit de begroting leveren een bijdrage aan het thema Culturele Hoofdstad Het accent ligt bij Sociaal: Cultuur, Jeugd en onderwijs, Sociaal maatschappelijke ontwikkeling, Werk en inkomen en Fysiek: Economie en toerisme, Wonen en milieu, Infrastructuur en mobiliteit, Ruimtelijke Ordening en beheer leefomgeving. 11

12 2.1.2 Transformatie sociaal domein Uitdaging De wijze van zorg en hulp verlenen verandert en het huidige kabinet legt meer taken en verantwoordelijkheden bij de gemeente. Na de Jeugdwet zijn nu ook de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet door de Eerste Kamer vastgesteld. De gemeente wordt als gevolg van de nieuwe Jeugdwet verantwoordelijk voor alle jeugd en opvoedhulp, de jeugdbescherming en jeugdreclassering en de aanpak van kindermishandeling. Ook de jeugd-ggz en de zorg voor kinderen met een lichte verstandelijke beperking worden gemeentelijke verantwoordelijkheden. Wijzigingen in de WMO geeft de gemeente de verantwoordelijkheid voor de begeleiding van mensen met een beperking, de dagbesteding, kort verblijf buitenshuis en het begeleid wonen. De gemeente was al verantwoordelijk voor het bevorderen van participatie en zelfredzaamheid van bewoners. Door de Participatiewet is er vanaf 2015 geen nieuwe instroom meer in de sociale werkvoorziening. De gemeente organiseert waar nodig zelf vormen van beschut werken. Binnen de wet komen twee nieuwe instrumenten beschikbaar: de voorziening beschut werk en loonkostensubsidie op basis van de loonwaarde. De Wajong staat vanaf 2015 alleen nog open voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. Jongeren die niet aan die criteria voldoen vallen onder de Participatiewet en zijn daarmee aangewezen op de gemeente voor ondersteuning bij de re-integratie naar werk. De overheveling van deze taken gaat gepaard met forse bezuinigingen. De uitdaging is om de nieuwe taken binnen de beschikbare middelen op te pakken, waarbij de meest kwetsbare inwoners van Leeuwarden ondersteuning en zorg blijven krijgen die nodig is. Leeuwarden gaat de ondersteuning en zorg voor inwoners daarom anders organiseren. Met de transformatie van het sociaal domein willen we bereiken, dat mensen zelfredzaam en samenredzaam zijn en zelf de regie over hun leven kunnen behouden. Dat maakt mensen sterker. De aanpak: het Leeuwarder model De zorg wordt beter, goedkoper en efficiënter als we het dichter bij mensen organiseren. De sociale wijkteams vervullen hierin een cruciale rol. Bewoners kunnen in de wijk terecht bij de wijkteams voor ondersteuning op alle gebieden. Door eerder lichte vormen van zorg en hulpverlening in te zetten, hopen we het beroep op dure specialistische zorg en hulpverlening te beperken. Dit betekent dat we inwoners aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. Figuur 5 12

13 We gaan meer aansluiten op dat wat er nodig is om mensen zelf eigenaar van hun situatie te laten zijn. Niet het systeem is hierin leidend, maar de mogelijkheden van de bewoners en de wijk. Met de positionering van taken in de wijkteams willen we een ombuiging van de verzorgingsstaat naar meer eigen verantwoordelijkheid bereiken, zodat minder gebruik en afhankelijkheid van dure maatschappelijke en professionele voorzieningen ontstaat. Daarbij hebben we aandacht voor vrijwilligers en mantelzorgers en zorgen voor concrete voorzieningen of activiteiten om hen te ondersteunen. We gaan burgerinitiatieven vrij baan geven om de kracht van de wijk te versterken. We organiseren professionals dichtbij de bewoners. Zij dagen mensen uit zelf of in hun netwerk, oplossingen voor lastige situaties te vinden. Mensen met meerdere problemen vallen niet buiten de boot door bureaucratie en schotten tussen regelingen. Voor bewoners die dit echt nodig hebben, is er een eenduidige, effectieve, niet-bureaucratische toegang tot voorzieningen. Voor het (tijdelijk) gebruik van voorzieningen maken we met mensen heldere afspraken. In het Koersdocument hervorming sociaal domein (2014) is beschreven hoe in samenwerking met het maatschappelijk middenveld de ondersteuning wordt ingericht. De gemeente voert de regie en werkt integraal samen met alle organisaties en instellingen die actief zijn in het ondersteunen van kwetsbare inwoners. We sturen op resultaat en budget. Daarnaast stimuleren we innovaties in de markt en ontwikkelen we een nieuw stelsel van cliëntparticipatie. Inzet wijkteams De Coöperatie Amaryllis is in 2014 opgericht als overkoepelende organisatie voor de sociale wijkteams. De Coöperatie is daarmee verantwoordelijk voor de basisondersteuning. De Coöperatie ontvangt hiervoor subsidie van de gemeente Leeuwarden. Of deze bedrijfsvorm de juiste keuze is moet een evaluatie over twee jaar uitwijzen. De opgave voor de Coöperatie is om kwalitatieve dienstverlening neer te zetten die de maatschappelijke kosten voor zorg en ondersteuning kosteneffectief reduceren, dus beter voor minder. Er is een dekkend netwerk van zeven wijkteams, één dorpenteam en twee jeugd- en gezinsteams in de stad en dorpen opgezet. In 2015 wordt de Coöperatie verder doorontwikkeld en wordt de inzet van de sociale wijkteams geïntensiveerd. (Sociaal: Sociaal Maatschappelijke ondersteuning) Jeugdzorg Kinderen moeten veilig en gezond op kunnen groeien. Opvoeden is eerste instantie een taak van ouders en opvoeders. Zij maken daarbij gebruik van hun eigen netwerk. Gezinnen die dat nodig hebben worden ondersteund. In de buurt bij de sociale wijkteams en de jeugd- en gezinsteams en op de school (school als werk- en vindplaats) is deze ondersteuning beschikbaar. Aanvullende, professionele ondersteuning volgt als de veiligheid van het kind in het geding is en het eigen netwerk onvoldoende mogelijkheden heeft. Uitgangspunt is: één gezin, één plan. Vrijwel de gehele decentralisatie van de jeugdzorg valt onder het Regionale Transitiearrangement. Het transitiearrangement behelst een overgangsregeling voor de afbouw van de bestaande relaties met aanbieders. Daarbij wordt de continuïteit van de hulp aan jeugdigen en ouders die daar recht op hebben gewaarborgd. Het Omvormingsplan zorg voor jeugd Friesland (2014) benoemt de innovatiedoelen van de zorg voor jeugd en de resultaten die gemeenten en zorgaanbieders willen behalen ieder vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid. Deze innovatiedoelen worden vanaf 2015 gemonitord tussen gemeenten en professionals. (Sociaal: Jeugd & onderwijs) WMO 2015 Wie zorg nodig heeft kan op ondersteuning rekenen. Binnen de WMO zijn hiervoor algemene voorzieningen (voor iedere bewoner toegankelijk) en maatwerkvoorzieningen beschikbaar. 13

14 De zorg die mensen nu ontvangen wordt in 2015 gecontinueerd, maar kan er vanaf 2016 anders uit gaan zien. In 2015 krijgen alle cliënten een herbeoordeling om vanaf 2016 tijdig de zorg te kunnen continueren. Vanaf dat moment komen van rechtswege alle indicaties (met uitzondering van beschermd wonen) te vervallen, waarna de bestaande groep cliënten in het nieuwe regime hun noodzakelijke ondersteuning ontvangen. We vragen cliënten ook of zij vrijwillig al in 2015 over willen gaan naar het nieuwe regime. (Sociaal: Sociaal Maatschappelijke ondersteuning) Participatiewet We stimuleren dat mensen meedoen in wijk en dorp. Participeren binnen de samenleving betekent naar vermogen deelnemen aan die samenleving. Werken is het doel, participeren naar vermogen de norm. Mensen die maatschappelijk actief zijn hebben meer binding met de samenleving en maken bovendien minder gebruik van voorzieningen. De belangrijkste hervormingen binnen het participatiedomein (zoals het afbouwen van de gesubsidieerde arbeid in 2013) zijn in de afgelopen jaren al doorgevoerd. De huidige SW (Sociale Werkvoorziening)-medewerkers blijven hun dienstverband uitvoeren bij de sociale werkvoorzieningsbedrijven. Mensen die vanaf 2015 een beroep willen doen op de SW-regeling vallen vanaf dan onder de Participatiewet. Het SW-beleid wordt in 2015 herijkt. (Sociaal: Werk & inkomen) Regionale samenwerking Voor de taken maatschappelijke opvang/vrouwenopvang, beschermd wonen en huiselijk geweld is Leeuwarden centrumgemeente. Hier zijn goede ervaringen mee opgedaan. In 2014 wordt onderzocht op welke wijze de gemeente als centrumgemeente kan optreden ten aanzien van de inkoop en het beheer van de wettelijk verplichte taken in het kader van de drie decentralisaties. Afhankelijk van de besluitvorming in 2014 wordt deze functie in 2015 verder ingericht. Financiën Voor de nieuwe taken krijgt de gemeente 110 mln van het Rijk. Daar is een Rijkskorting van 13,7 mln in meegerekend. Het beschikbare budget van de gemeente voor het sociaal domein is in 2015 in totaal 180,5 mln. Voor taken die Leeuwarden uitvoert als centrumgemeente ontvangen we bijdragen van deelnemende gemeenten. Een uitgebreide toelichting staat in het Financieel kader drie decentralisaties en Amaryllis (2014). Voor het jaar 2015 worden gemeenten op basis van een historisch verdeelmodel bekostigd voor de nieuwe taken. Vanaf 2016 introduceert het Rijk een nieuw objectief verdeelmodel. In 2015 geldt een overgangsregime waarin de gemeente de huidige zorg moet continueren. Met het overgangsregime en de Regionale Transitie Arrangementen Jeugd is in % van het budget vastgelegd. De resterende 20% van het budget is voor een nieuw regime waarin nieuwe cliënten, en cliënten voor wie de indicatie in 2015 afloopt, worden ondersteund. Keuzes binnen de oplossingsrichtingen om binnen de beschikbare budgetten te blijven zijn in 2015 beperkt, omdat deze alleen mogelijk zijn binnen deze 20% van het budget. Vanaf 2016 zijn er meer keuzemogelijkheden, omdat dan het overgangsregime vervalt (met uitzondering van het beschermd wonen). Deze keuzes worden in 2015 ter vaststelling aan de raad voorgelegd. Op grond van een risico-inventarisatie is voor het sociaal domein in 2015 een risicobuffer van 9 mln berekend en beschikbaar om risico s en onzekerheden mee op te kunnen vangen (zie paragraaf Weerstandsvermogen). 14

15 2.1.3 Werkgelegenheidsaanpak Uitdaging Leeuwarden is de provinciale banenmotor, economisch trekker en kennis- en innovatiecentrum. De economische crisis laat echter zijn sporen na in de Leeuwarder economie. De werkgelegenheid is in vrijwel alle sectoren afgenomen. Van de Leeuwarder beroepsbevolking is ca. 16% werkzoekend. 80% van de jongeren met een bijstandsuitkering heeft door schooluitval geen of onvoldoende startkwalificatie. De jeugdwerkloosheid in Leeuwarden is groot. Dit hangt nauw samen met het feit dat geheel Noord Nederland (Fryslân, Groningen en Drenthe) in economisch opzicht afhangt van de rest van Nederland. In het noorden zijn meer werklozen (+2%), relatief veel laag opgeleiden en een onevenredig percentage jongeren dat geen aansluiting op de arbeidsmarkt vindt. Werk is eerste prioriteit in het Collegeprogramma , met accent op aanpak van de jeugdwerkloosheid. In deze Collegeperiode moeten er 1000 banen bijkomen, variërend van structureel tot tijdelijk werk. In een Aanvalsplan Arbeidsmarkt-Onderwijs-Economie (AOE) wordt hier verder vorm en inhoud aan gegeven. Figuur 6 Schets van de aanpak De gemeente heeft beperkte mogelijkheden om werk aan te trekken, banen te creëren, werk te behouden, kortom inwoners aan werk te helpen. Daar waar we invloed kunnen uitoefenen en verschil kunnen maken doen we dat. In principe is er een aantal beïnvloedingvelden: - economische stimulering, via relatiebeheer, acquisitie, lobby en projecten - arbeidsmarkt, bevorderen van herintreding en participatie via om-, her- en bijscholing - onderwijs, afstemming vraag en aanbod gevraagde opleiding en competenties, startkwalificaties c.a. - investerings- en bestedingsimpulsen via regelingen en projecten, waaronder ook inkoop, duurzaamheidsbeleid, innovatie en aanbestedingsbeleid. De aanpak om werk te genereren moet primair gericht zijn op de drie eerstgenoemde velden. Daarboven willen wij druk zetten op projecten en activiteiten op het raakvlak van economie, arbeidsmarkt en onderwijs en laatstgenoemde categorie. 15

16 In 2014 zijn we gestart met het programma Arbeidsmarkt-Onderwijs-Economie (AOE); de komende jaren willen we op alle mogelijke manieren zoveel mogelijk jongeren (tot 27 jaar) en andere werkzoekenden (27 t/m 55 jaar) aan het werk te helpen, c.q. zo goed mogelijk voor te bereiden op werk en ondernemen. Belangrijke pijlers van onze werkgelegenheidsaanpak zijn dan ook: het creëren van banen het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Deze aanpak is tevens ter uitvoering van het hoofdprogramma Kennis & Economie van onze Samenwerkingsagenda met de Provincie Fryslân. Creëren van banen Door een samenhangende aanpak (met mogelijke combinaties en cross-overs ) tussen het stimuleren van werkgelegenheid (acquisitie), een regionale arbeidsmarktbenadering (Aanvalsplan Jeugdwerkloosheid, Banenplan Noord Nederland) en projecten (Groen werkt!, inkoop/aanbestedingsbeleid, innovatie) wordt een bijdrage geleverd in de werkgelegenheidsontwikkeling. Via relatiebeheer (bedrijfscontacten, projecten) faciliteren wij bestaande bedrijven ten behoeve van behoud en uitbreiding van werkgelegenheid. Acquisitie van bedrijven is gekoppeld aan de ontwikkeling van clusters die de structuur van de Leeuwarder economie versterken. Speerpunten zijn de sectoren water, zuivel/agrifood, detailhandel/horeca binnenstad en financieel zakelijke dienstverlening. Vooral voor de sectoren water en zuivel/agrifood verwachten we op lange termijn groei. De Watercampus, de Dairycampus en het historische centrum (CH2018) zijn in dit verband enkele troeven. In dit kader wordt daaraan toegevoegd het aantrekken van werk voor lager geschoolden en het stimuleren van ondernemerschap en starters. De werkgelegenheidsaanpak stopt niet bij de gemeentegrens. Regionale samenwerking wordt steeds belangrijker. Op landsdelig niveau (zoals het hieronder uitgelichte Banenplan Noord-Nederland, Regionale Innovatie Strategie), op provinciaal niveau (regionale arbeidsmarktbenadering) en via specifieke samenwerkingsverbanden (bijvoorbeeld binnen F4-verband). Banenplan Noord Nederland Samen met de sociale partners en overheden zet Noord Nederland in op een pakket additionele maatregelen dat het Banenplan Noord Nederland wordt genoemd. In de najaarsbegroting 2015 van het kabinet-rutte wordt in een gezamenlijke lobby financiële ruimte voor specifiek het noorden gevraagd. In de komende 3 á 4 jaren gaan extra maatregelen zorgen voor omzetgroei van het bedrijfsleven en het terugdringen van de werkloosheid. Grofweg bestaan deze maatregelen uit drie onderdelen: 1. Stimuleren van de economie en het creëren van banen: door het beschikbaar stellen van bedrijfsfinanciering kunnen bedrijven investeren en groeien. Het is van cruciaal belang dat Noord Nederland beschikt over voldoende, gekwalificeerde mensen. Het menselijk kapitaal wordt daarom versterkt door een, op te richten, Scholingsfonds Noord Nederland. 2. Reduceren van werkloosheid: door middel van reshoring (terughalen van productie uit lage lonenlanden) en jobcarving/jobcomposing (splitsing van taken binnen functies waardoor mogelijkheden voor lager geschoold personeel ontstaan) kunnen meer mensen toetreden tot de arbeidsmarkt. Een jong voor oud maatregel (Generatiepact genoemd) zorgt voor instroom van jongeren op de arbeidsmarkt, omdat oudere medewerkers een deel van hun baan overdragen aan een jongere. Tenslotte wordt het 16

17 aanbestedingsbeleid in Noord Nederland aangescherpt zodat meer mensen in deze regio een kans krijgen. 3. Optimaliseren randvoorwaarden. Er is meer afstemming tussen alle bestaande plannen en partijen in Noord Nederland. Noord Nederland gaat stevig inzetten op promotie vanuit de regio zowel nationaal als internationaal. Social Return Eind vorig jaar is in VFG verband beleid bepaald ten aanzien van gezamenlijke uitgangspunten Social Return in de arbeidsmarktregio Fryslân. In de loop van 2014 is verdere invulling gegeven aan harmonisatie, kennisdeling en best practices. Tijdens een gezamenlijke sessie met werkgevers, gemeenten en de Provincie Fryslân is besloten om de gezamenlijkheid een extra impuls te geven. Dit werd ingegeven door het feit dat alle partijen gezamenlijke belangen hebben. Deze belangen worden het best gediend door partijen, kennis, best practices en vraag en aanbod op een logische manier aan elkaar te verbinden in de vorm van gezamenlijk coördinatiepunt Social Return. Dit coördinatiepunt wordt bemenst en gefinancierd vanuit zowel de gemeenten als de provincie. Het doel is om de projectagenda van de overheden op elkaar af te stemmen en specifieke pools in te richten met mensen die ingezet kunnen worden op deze projecten. Op deze manier worden duurzaamheid en kwaliteit gewaarborgd. Regionale arbeidsmarktbenadering De regionale werkgeversdienstverlening in de arbeidsmarktregio Fryslân maakt een stevige ontwikkeling door. Er is meer gezamenlijke focus op arrangementen met werkgevers, het regionaal opschalen van vacatures en het matchen van kandidaten. Wel moet er voortdurend focus worden aangebracht op het matchen van kandidaten op deze vragen van werkgevers. Dit is nog geen automatisme in de regio. Er is in de arbeidsmarktregio Fryslân voor gekozen om het Werkbedrijf (in werking vanaf 1 januari 2015) te stoelen op de bestaande werkgeversdienstverlening. Hiermee maken we efficiënt gebruik van bestaande en werkende structuren. Participatiewet Vanaf 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. De gedachte achter de Participatiewet is: één regeling die de Wet werk en bijstand (WWB), Wajong en WSW vervangt. Door de concurrentie tussen regelingen weg te nemen en werkgevers de gelegenheid te bieden om mensen tegen realistische loonkosten aan de slag te laten gaan, krijgen alle uitkeringsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt betere kansen. Loonkostensubsidie In de Participatiewet wordt het instrument loonkostensubsidie opgenomen. Het doel is hiermee de klantgroep met een arbeidsbelemmering de kans te bieden een baan te vinden en de werkgever deels te compenseren voor de verminderde capaciteit van de werknemer. De hoogte van de loonkostensubsidie wordt afgestemd op de aanwezige loonwaarde; hoe meer loonwaarde hoe minder loonkostensubsidie. Deze nieuwe mogelijkheid verandert de wijze waarop wij het gesprek met werkgevers in de regio aangaan. De hoofdopdracht voor gemeenten wordt om vanuit de te bedienen doelgroep van de Participatiewet zoveel mogelijk loonwaarde in de markt te zetten. Het matchen van vraag en aanbod staat centraal. Loonkostensubsidie wordt het re-integratiemiddel voor mensen met een arbeidsbelemmering en dient een integraal onderdeel te worden van de al ingezette regionale werkgeversbenadering. Verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt Het stimuleren van werk in sectoren met enige werkgelegenheidsgroei moet aansluiten bij het onderwijsaanbod in Leeuwarden. In het Uitvoeringsprogramma Arbeidsmarkt & Onderwijs is de verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt projectmatig uitgewerkt. 17

18 Integrale kindcentra De Integrale Kindcentra (IKC s) zijn het startpunt van de doorlopende leerlijn: naar voortgezet en hoger onderwijs en uiteindelijk naar een baan. Het IKC is een nieuwe organisatievorm, waarin basisonderwijs, kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang en buitenschoolse activiteiten voor kinderen samenkomen. Het IKC maakt het mogelijk om de ontwikkeling van kinderen beter te volgen en in een vroegtijdig stadium iets te doen aan eventuele achterstanden. Samen met schoolbesturen, organisaties voor kinderopvang en andere betrokken instellingen werken we aan een dekkend netwerk van IKC s voor de hele gemeente. Kinderen op jonge leeftijd vertrouwd maken met toekomstige arbeidsperspectief Jongeren moeten op school al kennismaken met de praktijk in bedrijven. De University Campus Fryslân speelt hierbij een belangrijke rol. De UCF gaat doorlopende leerlijnen ontwikkelen en stelt relevante kennis beschikbaar aan de samenleving. Terugdringen voortijdig schoolverlaten Om de kansen van jongeren op een startkwalificatie te vergroten, zetten we in op het voorkómen van vroegtijdig schoolverlaten. Projecten als de School als werkplaats en de School als vindplaats gaan we verder ontwikkelen. Voor leerlingen die cognitief geen startkwalificatie kunnen halen, bouwen we De werkschool verder uit. Samenwerking Er wordt samengewerkt met bedrijfsleven en onderwijs om banen te scheppen en werkzoekenden maatwerk te kunnen bieden. Daarnaast zijn er overleg- en samenwerkingsvormen gericht op bredere aanpak van verbetering van de arbeidsmarkt (regionaal platform) en aanpak en financiering van specifieke programma s (Samenwerkingsagenda Provincie Fryslân, Noordelijk banenplan). De voortgang van projecten en acties wordt gemonitord. Financiën Voor de werkgelegenheidsaanpak zijn de volgende budgetten beschikbaar: Economisch beleid, profilering en acquisitie jaarlijks in de periode 2015 t/m 2017; Groen werkt in 2015 en 2016 en in 2017; Economisch participatiefonds dat in 2014 is toegevoegd aan de reserve economisch participatiefonds ter afdekking van de risico s voor het kunnen verstrekken van geldleningen aan de ondernemers van maximaal Aanpak onderwijs & arbeidsmarkt in 2015 en in 2016 en Doorwerking in programma s Diverse programma s binnen deze begroting leveren een bijdrage in de aanpak van AOE. Vooral de programma s Sociaal: Jeugd en onderwijs, Werk en inkomen en Fysiek: Economie en toerisme. 18

19 2.2 Programma s Programma Sociaal Onze activiteiten op het gebied van cultuur, jeugd en onderwijs, sociaal maatschappelijke ontwikkeling, werk en inkomen en sport. Betrokken portefeuillehouders: Andries Ekhart, Thea Koster, Sjoerd Feitsma en Harry van der Molen Wat willen we bereiken? Strategisch algemeen doel Iedereen doet naar vermogen mee. Bewoners, jong en oud. Gemeente. Ondernemers. Maatschappelijke organisaties. Mensen die maatschappelijk actief zijn, hebben meer binding met de samenleving en hebben bovendien minder zorgvoorzieningen nodig. Ambities We doen een beroep op de verantwoordelijkheid van mensen zelf. Ook als zorg en ondersteuning nodig is, stellen we eerst de vraag welke hulp mensen zelf kunnen organiseren. Sociale wijkteams staan elke dag in direct contact met inwoners van Leeuwarden. Zo kunnen we tijdig goede hulp bieden en voorkomen we een te groot beroep op specialistische zorg. Vanuit deze visie op Mienskip stimuleren we wijken en dorpen om initiatief te nemen in hun eigen leefomgeving. Leeuwarden heeft relatief veel huishoudens die moeten rondkomen van een laag inkomen. De hoogte van het inkomen mag de Leeuwarder niet belemmeren in zijn of haar ontwikkeling en deelname aan de samenleving. Via cultuur, vrijetijdsactiviteiten, scholing, zorg, werk en sport werken we aan een integraal beleid voor armoedebestrijding. Om armoede te bestrijden, zetten we nog meer in op preventie, het voorkomen van schulden en lagere woonlasten. Er is speciale aandacht voor mensen die langdurig in armoede verkeren en kinderen. Op weg naar Culturele Hoofdstad 2018 werken we verder aan een levendig cultureel klimaat. Cultuur is het vliegwiel voor het bestrijden van armoede, het bevorderen van participatie, het verbeteren van de kwaliteit van onderwijs en het vergroten van de werkgelegenheid. Wat gaan we daarvoor doen en met wie? Cultuur 1. De stad een stevige cultuurimpuls geven Een nieuw centrum voor popcultuur in het Harmoniekwartier (opening 2015) Er wordt verder gewerkt aan het samen realiseren van hét centrum voor popcultuur dat de levendigheid en leefbaarheid in de stad versterkt, jongeren 21th century skills meegeeft en Leeuwarden smoel geeft als popstad. Het project is verantwoordelijk voor de inrichting van een organisatiestructuur voor het nieuwe poppodium en initieert de samenwerking tussen poppodium, MBO kunstopleiding D Drive en schouwburg. Versterken van het eigen productieklimaat (muziek, meertaligheid, amateurkunst) Beeldende Kunst en Vormgeving: Het beleid op het terrein van beeldende kunst en vormgeving staat in 2015 in het teken van Leeuwarden Culturele Hoofdstad Met de 19

20 Regeling subsidie beeldende kunst en vormgeving en de Regeling subsidie community art worden initiatieven gesubsidieerd die een bijdrage leveren aan de Mienskip. Daarbij wordt uitvoering gegeven aan het broedplaatsenbeleid, de verdere realisatie van kunstwerken binnen Vrij-Baan en de realisatie van een icoon. Dit beeldbepalende kunstwerk moet gelden als hét unieke herkenningspunt voor Leeuwarden en Fryslân en zou een plek moeten krijgen nabij de Haak om Leeuwarden. Amateurkunst: De Regeling subsidie kleine producties cultuur wordt in 2015 aangepast. Met de aanpassing moet het voor amateurs eenvoudiger worden om een beroep te doen op financiële ondersteuning voor kunstzinnige activiteiten. Meer ruimte geven voor culturele festivals In samenspraak met provincie Fryslân en stichting CH2018 wordt uitvoering gegeven aan het festivalprogramma De aandacht richt zich op het versterken en uitbouwen van de festivals die zich de laatste jaren al bewezen hebben. 2. De bibliotheek toekomstbestendig maken In oktober 2014 neemt de raad een besluit over de toekomstige rol en functie van de bibliotheek. Afhankelijk van de keuzes die de raad maakt, vindt in 2015 de voorbereiding op de transformatie en mogelijk het sluiten van de nevenvestigingen plaats. Er wordt een sociaal plan uitgewerkt, waarbij tevens gekeken wordt wat er nodig is om de bibliotheek van de toekomst vorm te geven. Wie moet er worden omgeschoold? Is er voldoende personeel in huis om de toekomstige uitdaging op de juiste wijze vorm te geven? In principe blijft de financiële jaarschijf in 2015 ongewijzigd, tenzij het Rijk een uitname uit het Rijksgemeentefonds doet ter financiering van een digitale collectie. Als de raad besluit dit één op één door te voeren in de gemeentelijke, lokale subsidie, resulteert dit in een lager subsidiebedrag. 3. Stadsschouwburg Leeuwarden De Harmonie versterken In het collegeprogramma is gedurende de collegeperiode een extra investering van jaarlijks opgenomen voor De Harmonie. Deze incidentele uitzetting van de subsidie dient te leiden tot een sluitende exploitatie. De financiële positie en de uitzetting van de subsidie van De Harmonie wordt gevolgd middels kwartaalrapportages. Van belang is dat de incidentele uitzetting rendeert en resulteert in een structurele verbetering van de exploitatie van de schouwburg. In het najaar van 2015 wordt het effect en de noodzaak van continueren van de extra financiële inzet beoordeeld in relatie tot de dan actuele financiële positie van De Harmonie. In gesprekken over een verdere verzelfstandiging van de schouwburg en een aanpassing van de statuten is een koppeling gemaakt met de ontwikkeling van een BV Podiumkunsten. Aan de realisatie van één nieuwe beheersorganisatie voor het beheer en exploitatie van de theateren popactiviteiten in het Harmoniekwartier (de zogenaamde BV Podiumkunsten) is geen concrete einddatum geplakt. Eerste stap is nu het verwezenlijken van samenwerkingsafspraken (kaartverkoop, planning programma, gebouwenbeheer, financiële administratie, P&O). Op termijn is een doorgroei naar een verdere integratie van bedrijfsonderdelen mogelijk. Aan de Harmonie is meegedeeld dat de gemeente de stichting, mede gelet op de extra bijdrage van , schriftelijk een procedurevoorstel zal doen over het aanpassen van de statuten. 20

21 4. Een nieuwe lokale omroep Het Commissariaat voor de Media heeft de uitzendrechten voor de lokale omroep voor de komende vijf jaar toegewezen aan LEO, de nieuwe lokale omroep in Leeuwarden. LEO opereert vanuit het voormalige filmhuis, pal naast schouwburg De Harmonie. De twee filmzalen zijn daartoe tot studio s omgebouwd. 5. Intensieve samenwerking tussen HCL en Tresoar stimuleren In samenwerking met Tresoar wordt onder meer gewerkt aan het verder digitaliseren en zichtbaar maken van de rijke beeldcollectie van fotograaf Sjoerd Andringa. Vanaf begin januari 2015 is er een gemeenschappelijke expositie van de schilderijen- en tekeningen uit de collectie van Sjoerd Andringa. In het HCL worden de schilderijen en tekeningen getoond met Leeuwarden als thema; in Tresoar de werken met provinciale afbeeldingen. Andere projecten waarbij in 2015 wordt samengewerkt met Tresoar zijn: De manifestatie Maria Louise, prinses van Europa, ter gelegenheid van de herdenking van de 250 e geboortedag van Marijke Meu; Het project Lân van Taal in kader CH2018. Relevante (beleids)nota s Eindrapportage culturele omvorming (2013) Actualisatie Cultuurvuur: Vlammen in nieuwe tijden (2013) Visiedocument culturele omvorming (2011) Extra inzet structureel/incidenteel Bedragen x Omschrijving Stadsschouwburg De Harmonie Versterking lokale omroep

22 Jeugd en onderwijs 1. Uitvoering taken Jeugdzorg Met ingang van 1 januari 2015 start de uitvoering van Jeugdzorg onder gemeentelijke verantwoordelijkheid. De uitvoeringsplannen daarvoor zijn gereed, met de instellingen zijn afspraken gemaakt over de levering en bekostiging van diensten waarbij uitgangspunt steeds is: een eenvoudiger systeem van indicatiestelling en het zoveel mogelijk inzetten van betere en efficiënte zorg, dicht bij de mensen. Ook in 2015 loopt de pilot jeugd- en gezinsteams. Het betreft School als Werkplaats en School als Vindplaats (2015), twee jeugd- en gezinsteams als onderdeel van het sociale wijkteam en een afzonderlijk jeugd- en gezinsteam (tot mei 2016). 2. Gelijke ontwikkelkansen voor de jeugd creëren Veilig en kwalitatief goed onderwijs met gelijke kansen voor iedereen Door het realiseren van een dekkend netwerk van Integrale Kindcentra (IKC s), het versterken van doorgaande leerlijnen, de inzet van School als Werkplaats en School als Vindplaats in voortgezet onderwijs en MBO, de stimulering van HBO en UCF wordt een kwalitatief hoogstaand onderwijsniveau in Leeuwarden e.o. nagestreefd. Onderwijsinstellingen stimuleren om lokale maatschappelijke stages te organiseren De meeste scholen hebben besloten, ondanks het feit dat maatschappelijke stages niet meer door het Rijk verplicht zijn, om maatschappelijke stages te blijven uitvoeren. De gemeente faciliteert dat door zelf stageplaatsen beschikbaar te stellen en de mogelijkheden daarvoor bij gesubsidieerde instellingen en bedrijfsleven te stimuleren. Een integrale aanpak voor cultuur, sport en zorg maken Jongeren moeten zich cognitief, sociaal, cultureel en fysiek kunnen ontwikkelen. IKC s voorzien daarin bij uitstek en bevorderen daarmee in goede samenspraak met ouders burgerschapszin en mienskipsgevoel. Daarmee krijgen kinderen en jongeren ook gelijke ontwikkelingskansen. Het Vlekkenplan van de besturen Primair Onderwijs is voor de gemeente uitgangspunt bij het realiseren van IKC s. De IKC s worden gefinancierd uit reguliere onderwijshuisvestingsmiddelen, budget leerlingenzorg. 3. Verbeteren aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt Voor het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is in 2015 naast de aanwending van bestaande middelen extra beschikbaar. Voor de bestaande aanpak en een nieuwe aanpak zijn en worden projectbeschrijvingen opgesteld. Een aantal elementen daaruit is: School als Vindplaats en School als School als Werkplaats verder ontwikkelen School als Werkplaats en School als Vindplaats (die overigens ook uitstekend passen in de omvorming van het sociaal beleid) worden uitgerold over het gehele voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Daarmee is een succesvolle aanpak van problemen bij jongeren in een zeer vroeg stadium een feit. De effecten daarvan op het terugdringen van voortijdig schoolverlaten zullen navenant zijn. De werkwijze wordt zo een standaardaanpak binnen het onderwijs. Met de schoolbesturen zijn afspraken over de invoering gemaakt. Aanjaagfinanciering vindt plaats met middelen Onderwijsachterstandenbestrijding en eigen middelen van betrokken scholen. Daarna vindt reguliere bekostiging plaats door het onderwijs, zo nodig gebruik makend van de middelen van 22

23 de Samenwerkingsverbanden (op grond van de invoering Passend Onderwijs met ingang van augustus 2014). De Werkschool verder uitbreiden De pilot Werkschool is eind 2014 geëvalueerd en afgerond. De resultaten zitten vooral in de kracht van de aanpak die gericht is op het geleiden van leerlingen uit het Voortgezet Speciaal Onderwijs en het Praktijkonderwijs naar een duurzame arbeidsplaats. In het kader van ESF (Europees subsidiefonds op het gebied van werkgelegenheid) is de Werkschoolaanpak ook prominent verankerd. Met het onderwijsveld zijn daarover afspraken gemaakt. De Werkschool wordt naast ESF door gemeente (P-budget) en scholen gecofinancierd. Relevante (beleids)nota s Koersdocument hervorming sociaal domein, onderdeel Zorg voor Jeugd (2014) Beleidsplan zorg voor jeugd (2014) Omvormingsplan zorg voor jeugd Friesland (2014) Kompas transitie Jeugdzorg (2013) Regionaal transitie-arrangement Jeugdzorg Fryslân (2013) Nota Onderwijshuisvesting in Nieuwe Tijden (2012) Kadernota Harmonisatie kinderopvang, peuterspeelzalen, VVE (2011) Extra inzet structureel/incidenteel Bedragen x Omschrijving Aanpak onderwijs & arbeidsmarkt

24 Sociaal maatschappelijke ontwikkeling 1. Verdere ontwikkelingen uitvoering WMO-taken In 2014 is het Koersdocument transitie sociaal domein vastgesteld. De verdere uitwerking is vastgelegd in het beleidsplan WMO, de Verordening WMO 2015, een uitvoeringsplan WMO en de beleidsregels WMO. Daarnaast wordt er in 2015 nog ingezet om de samenwerking gemeente en zorgverzekeraar verder te ontwikkelen en uit te bouwen, er worden meer algemene voorzieningen ontwikkeld en er wordt beleid ontwikkeld op het gebied van verbinding wonen, zorg en welzijn. Verder wordt in 2015 nieuw beleid ontwikkeld en uitgevoerd op het gebied van maatwerkvoorzieningen en willen we de indicatiestelling verder vereenvoudigen. Inzet Sociale wijkteams Er is een dekkend netwerk aan wijkteams verdeeld over het Leeuwarder grondgebied. Inwoners kunnen bij een wijkteam terecht voor ondersteuning op alle leefgebieden. De wijkteams gaan ook zelf op mensen af en werken daarmee preventief, om dreigende escalaties te voorkomen. De wijkteams voeren nieuwe en gewijzigde taken uit op het gebied van niet alleen WMO maar ook participatie en jeugdzorg. De implementatie van die taken loopt gefaseerd. Er wordt geëxperimenteerd met jeugd- en gezinsteams. De ervaringen hiermee worden gemonitord. De ervaringen van Mienskipssoarch met de uitvoering van WMO-taken zijn samen met MO-zaak passend geïmplementeerd en worden in 2015 doorontwikkeld. Taken op het gebied van participatie draagt de gemeente in 2015 over aan de wijkteams. Er wordt ook geïnvesteerd in een goede samenwerking tussen de wijkteams, specialisten, ketenpartners, bewoners, vrijwilligers etc. door het maken van goede afspraken of het uitvoeren van pilots. Zo is er een pilot voor een goede samenwerking tussen de wijkteams en Fact-teams van de GGZ en VNN. Voor (dreigende) escalaties wordt een pool van werkers ingericht waar een beroep op gedaan kan worden. Uitvoeringsprogramma regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling In 2014 wordt er een regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling vastgesteld en deze wordt in 2015 zowel lokaal als regionaal uitgewerkt in de vorm van uitvoeringsprogramma s. 2. Nieuw stelsel van cliëntparticipatie ontwikkelen In 2014 is een nieuw stelsel van cliëntparticipatie ontwikkeld dat vanaf 1 januari 2015 van kracht wordt. 3. Burgerinitiatieven faciliteren en stimuleren via o.a. het Mienskipsfonds Ook in 2015 staan we open voor initiatieven op het gebied van burgerkracht. Burgerkracht is een ontwikkeling waarbij bewonersgroepen problemen die zij ervaren op een eigen manier willen oplossen met of zonder hulp van de overheid. Deze ontwikkeling sluit aan bij de gemeentelijke visie op de 3D s en de doorontwikkeling van de coöperatie Amaryllis. De rol die wij als gemeente hebben is wisselend per initiatief. Soms hebben we een faciliterende rol en soms hebben we een stimulerende rol om bewonersparticipatie te ontwikkelen in lijn met het nieuwe Mienskipsfonds (waarvoor extra beschikbaar is in 2015), wijkondernemerschap, Big Society, Empowerment en het Wijken- en Dorpenbeleid. 24