Renaissance, Italië als oorsprong

Transcriptie

1 Renaissance, Italië als oorsprong Renaissance periode s Italië Vroeg renaissance Hoge renaissance Late renaissance of maniërisme Algemeen Italiaanse humanisten verspreidde tijdens de renaissance de boodschap dat er een culturele wedergeboorte plaats aan het vinden was. stijl hoofdzakelijk ontwikkeld in florence waarin de stijl in andere steden navolging kreeg en werd geprefectioneerd grotere vormenvrijheid ontstond Geinspireerd op de klassieke cultuur. Steden gingen met elkaar concurreren, er was dus constant vernieuwing (inovatie) Kunstenaars worden niet meer door koningen of hoven ingehuurd, maar vooral door invloed rijke familie s Wat moet je doen als je aan de macht wil komen? Als Parvenue (iemand die niks heeft, maar komt kijken) moet je een paar dingen doen: - Studeren, kennis is macht - bepaalde eigenschappen ontwikkelen, vier kardinale deugden; gematigdheid, voorzichtigheid, sterk of moed en rechtvaardigheid Kunstenaars van deze tijd moesten alles kunnen, HOMO UNIVERSALIS Woorden uitleg renaissance Imitatio: Immiteren Innovatie: vernieuwing Aemulatio: poging om het model te evenaren en zo mogelijk te overtreffen Translatio: text vertalen van de bijbel Disegno: iets vormgeven die de vorm vertaald een idee, concept achter kunstwerk (soort uitvinding) Colore: Nadruk op het schilderachtige, met behulp van kleur en lichtaanduiding Wie iets nieuws bedacht stak met kop en schouders erboven uit. Deze families zijn vaak niet origineel van adel, maar dit wordt de nieuwe groep die aan de macht komt. Er wordt dus niet naar stamboom, maar naar wat je bereikt gekeken Je kon macht verkrijgen via trouwen, economie, strategiën voor oorlogvoeren. Als je dit niet had, moest je maar doen alsof Dit gebeurde in de middeleeuwen Dit was dus in de renaissance gebruikelijk Hier waren de florentijnen heel goed is, daarom dat de renaissance hier ook begint. Dit was vooral in het noorden 1

2 VROEG RENAISSANCE!!!!!! Florence Hier is de renaissance begonnen. Belangrijke Kunstenaars en Perspectief in kunstwerken Er was een prijsvraag voor de deuren van het baptiserium, die Brunelleschi verloor (Ghiberti won het). Hierdoor ging hij reizen en kwam er achter dat er in de fresco s veel meer diepte werking zat. Offer van isaak ^ (brunelleschi) Ghiberti Brunelleschi Belangrijk werk dat hij maakte: de koepel van de Dom in Florence. - Octagon - ribben goed gebruikt - druk aan de buitenkant afgeleid - twee schillen in de koepel, waardoor de druk op twee plekken afgeleid wordt. De perspectief die nu gebruikt werd sloeg als een bom in in de beeldhouwkunst wereld. Werd als genius gezien, was niet alleen beeldhouwer, maar ook schilder, architect en wiskundige (perspectief helemaal wiskundig berekend) 2

3 - Dornatello aemuleerd brunelleschi in het perspectief in de beeldhouwkunst 1425 Gastmaal van Herodes - Ghiberti probeerd dan Dornatello te overmeesteren om bv een rondgebouw te gaan maken In de schilderkunst zie je ook gebruik van perspectief door bv Masaccio, de drie eenheid; Trintiá Donatello gaat anders om met de ruimte. Hij maakt een beeld in een eigenlijk te kleine nis, door middel van langer maken, sokkel en het schild leidt hij het af van de niet kloppende lichaamsdelen. Voorbeeld van inventio. St Joris Hij deed nog een inventio, maakte een beeld van heel veel meter hoog, waarbij hij het hoofd veel groter maakte, zodat het lijkt alsof hij helemaal klopt (van onder af gezien) II Zaccone, Habakuk, pompoenen hoofd Donatello verlaat florence wanneer hij te weinig betaald wordt en gaat naar Padua. Hij komt nooit meer terug. Als laatste maakte hij ook nog een beeld van Maria die net uit de woestijn kwam. Maria Magdalena, Opera del Duomo Flor. Inspiratie bron waren oude vrouwen, weinig vergelijking met andere Maria s maar wel heel leidend. 3

4 Botticelli was een kunstenaar die veel maakte voor de medici s. Paste het neoplatonisme toe, het geestelijke en aardse benadrukken - La Primavera cyclus leven op aarde, links naar rechts is immateriele naar materiele, sinasappels staan voor de medici (wapen) - Geboorte van Venus Savonarola De medici s - Dit was de machtigste familie in florence. - Ze handelde veel, waren verbonden met de belangrijkste gildes en waren de beste in het uithuwlijken. - Cosiumo de Oude is de belangrijkste van alle medici s - De medici s hadden een aantal kunstenaars in dienst die architectuur/ beelden/schilderijen maaktte. - Stichtte op een gegeven moment een academi, naar de leet van Plato (Neoplatonisme) Donatello maakte een jonge David van Marmer voor de familie. Het grote verschil met een andere david komt doordat deze voor een privee collectie is en de andere bij een kathedraal te zien was. Michelozzo maakt het palazzo van de medici s: - Veel horizontale lijnen - Fort-achtig gevoel - Heel gesloten De pacchi familie was de rivaal van de medici s - Contrapost houding (andersom) - gekleed maar ook duidelijk naakt - dubbel gestrekte arm en been, andere kant dubbel gebogen arm en been - rust na actie, is in contemplatie (nadenken) op de begane grond werd er gehandeld (kon goed afgesloten worden) Op de 1 e woonde ze en op de 2 e woonde de bediening SAVONAROLA Was een Dominicaanse monnink, die zodra de medici s (door een foute politieke keuze, verbannen werd) aan de macht kwam. Hij ging veel ste ver in zijn politiek, gooide zoveel mensen op de brandstapel en wilde zelfs niet naar de paus luisteren. Hij werd afgezet en gevierendeeld, er was weer vrijheid. - Streng - goede preker, macht van het woord, heftig preken - joeg mensen de schrik aan, mensen waren bang naar de hel te gaan als ze zich niet aan de regels hielden 4

5 15 e Vlaamse Primitieven en Italië, Bourgondië Vlaanderen 16 e Deze vlaamse steden hoorde bij het bourgondische rijk Dit rijk wordt heel rijk door de handelsmiddelen en door de verschillende koningen zoals Karel de Stoute die heel veel veroveringstochten deed. Maar ook Filips de Goede die een orde van Gulden Vlies edelen aan zich bond. De vlaamse Primitieven horen niet echt bij de renaissance Wol en Laken In vlaanderen begint de renaissance pas later, wanneer er contact is tussen de Italianen en de Vlamen. Dit komt door de kunstenaars Primitief staat voor vroeg, vroege vlaamse De schilders gebruikte Tempera verf, die heel snel droogde. Ze schildere nog echt werken die niet klopte volgens het perspectief Nog geen 25 jaar later is er ineens een centraal perspectief, olie verf en realistische werken. Tempera verf wordt naar de achtergrond geduwd. De warmte en kleur in vergelijking met tempera is zoveel beter, veel warmer en sprekende kleuren. Belangrijke Vlaamse Primitieven - Jan en Hubertus van Eyck, Hubertus is de broer en leermeester van Jan van Eyck Jan van Eyck reisde heel veel, dat kon je goed zien in het werk dat hij maakte. De broers werkte samen aan de aanbidding van het Lam God, hubertus was begonnen tot zijn dood, jan maakte het af. Opdracht gevers waren Joos Vijd en Elisabeth Borluut Urine en ei Waarom olie verf en geen tempera: - Droogt langzaam - gedetaileerder werken - licht en schaduw partijen belangrijker en gemakkelijker aan te brengen - modelering onder stof van het lichaam gemakkelijker - stofuitdrukking heel belangrijker, ze gaan letterlijk hier los mee Veel van zijn werk reisde ook (voor het eerst) en kwam in Italië terecht. (Jan van Eyck) 5

6 Jan maakte ook een portret van Giovanni Arnofilini en zijn echtgenoten. Dit portret ging naar Italië en dit was voor heel veel Italiaanse een rede om te stoppen met fresco s en naar Olie verf over te stappen Rogier van Weyden was de leerling van Jan van Eyck - was heel goed in het afbeelden van Emoties - hij kreeg daardoor veel opdrachten voor portretten. - Hans Memling, verbind rogier in zijn werken Was heel goed in stofuitdrukking, materiaal uitdrukking en het licht afbeelde Ook deze werken waren reizende werken naar italië 1470 tommaso di Folco Portinari, Maria P. - Hugo van Goes, maakte iets was in Florence kwam te staan. Het bijzondere hieraan was dat je de eelt/rimpels kon zien bij de boeren Portinari Altaarstuk Aanbidding der Herders 1480 Venetië Colori /Venetiaanse schilderkunst Venetië was een van de rijkste republieken uit de periode 15 e en 16 e eeuw. Het was geen democratie of alleenheerschappij, maar een oligargie De kenmerken van de venetiaanse schilderkunst zijn: - Veel en heldere kleuren, komt vooral de het gebruik van olieverf - ornamentversieringen Schilderde een portret van Karel de Stoute Inspiratie waren acteurs op straat - Zijn portretten waren beeldvullend en de handen gaven vaak de rand aan Werd nog welvarender toen het Byzantijnse rijk viel en alle christelijke mensen naar Venetië vluchtte. Colori in het noorden van Italië (venetië) door de wateromgeving, door de vlaamse primiteiven, door middel van reizen maar ook omdat het werk reisde Overzicht kunstenaars, families en steden tijdens de renaissance Stad: Rimini Familie Maltestra Stad: Mantua Familie Gonzaga + d Este (uit Ferarah) Stad: Ourbino Familie Montafeltro + Storza (uit Milaan) Stad: Florence Familie Medici (cozimo + Riccardi) Leon Battista Alberti Mantegna Piero della Frencesca Meerdere, Ghirlandaio, Gozzoli, L.B. Alberti, Botticelli, Donatello, Michelozzo etc. 6

7 Ca 1500 Leon Battista Alberti begon met het opschrijven van architectuur. Hij vertaalde Vitruvius en schreef in totaal 10 boeken over architectuur. In Rimini was hij de architectuur van de S. Francesco Franciscanenkerk. In dit gebouw ging hij terug naar de oudheid. - Bogen - architraaf - zuilen - Herhaling 4kant/3hoek - Timpaan - lijkt op triomf boog - Schreef naam in voorgevel Alberti had vaste regels: - nadruk op de horizontale lijnen - Altijd een A-B-A-B-A... etc Schema In Mantua bouwde hij de Sant Andrea - Eenheid zowel binnen aan buitenkant, A-B-A-B - speelt met geometrische vormen en verticale lijnen Andrea Mantegna, - was erg goed in perspectief - Maar ook in de contrapost houding - Zijn anatomie was perfect - Koppelt de oudheid aan de christelijke wereld. - Is de hofkunstenaar van de familie Conzage in Mantua Gestorven Christus, Milaan, Pinacoteca di Brera Wie schrijft die blijft! Piero dello Francesca, - was de hofkunstenaar voor familie Montafeltro, frederico da Montefeltro - gestapelde triomfbogen, symetrisch - maakte een portret van Frederico Battista Sforza en Frederico da Montefeltro Schoonheids ideaal vrouw: Bleek, kaal voorhoofd (kuisheid), eenhorns trekken haar kar (maagdelijkheid) Frederico: - rood + hoofdeksel, staat voor humanisme - Bruine huid, veel buiten/oorlog voeren - speelde muziek, was alleen lelijk 7

8 Albrecht dürer, maakt gebruik van raamwerk voor perspectief Paolo Ucello, was gek van perspectief, ontwikkelde het perspectief en zette dit in bijna al zijn werk, over de top. WAS JE RIJK DAN HAD JE EEN STUDIOLO ( studeerkamer) WAAR JE EEN VERZAMELING AAN BOEKEN, LAATSTE UITVINDINGEN EN SCHILDERIJEN TOONT SIXTIJNSE KAPEL 1477 Opdrachtgever: Sixtus IV, pauselijk hof in rome. Belangrijkste kusntenaars die in de vroeg renaissance hebben gewerkt aan de kapel: - Lucas Signorelli Leven van mozes, leven van christus tegenover elkaar - Domenic Ghirlandaio roeping der apostelen 1482 roeping Paus is: - priester, geestelijkleider - wetgever (religieuze wetten) - wereldlijke leider De families bepalden de paus, meeste geld dokken, kreeg de macht. ALGEMEEN Vroege renaissance - samenvatting Wat je tot nu toe hebt gezien in de ranaissance zijn een aantal ontwikkelingen die vernieuwend zijn geweest en van groot belang: - onderzoek Anatomie, voor juiste weergave van menselijke proporties - perspectief - het idee (Disegno) in vorm weergeven - Aandacht voor antieke bronnen en theorieën 8