Vier Uomo Universalis uit de Renaissance

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vier Uomo Universalis uit de Renaissance"

Transcriptie

1 Vier Uomo Universalis uit de Renaissance

2

3 Vader van de Renaissance De eerste moderne mens De eerste individualist

4

5

6

7 Livius: Ab Urbe Condita Een geschiedenis van Rome vanaf de stichting van de stad Tot dan toe 20 boeken bekend 10 nieuwe boeken 5 andere versies Uiteindelijk 142 boeken 1328

8 Francesco Petrarca (aanvankelijk Petracollo), zoon van de Florentijnse notaris (advocaat?, rechtbankgriffier?) Gezin moet in ballingschap vanwege twisten tussen de zgn. Witte en Zwarte Welven 1312: verhuizing naar Avignon, aansluiting bij het verbannen pauselijke hof De jonge Francesco gaat in 1316, op 12-jarige leeftijd, rechten studeren in Montpellier, vervolgens, samen met zijn broer, in Bologna (1320) Eerste gedichten in de periode Toenemende belangstelling voor de klassieke schrijvers 1326: de vader van Francesco Petrarca overlijdt en Francesco kan zich vanaf dat moment aan zijn grote liefde wijden: de klassieken

9

10 De broer van Giacomo, kardinaal Giovanni Colonno, zal Petrarca s vriend en beschermheer worden (v.a. 1330) Petrarca neemt zijn intrek in het paleis van Giovanni Colonno en zal daar in de periode de grondslagen leggen voor zijn levenswerk Giacomo Colonno (1300 ( 01?) 1341)

11 1328: ontdekking van het Livius-handschrift, gevolgd door intensieve studie Goede Vrijdag 6 april 1327 in de Ste. Clare in Avignon: Ontmoeting met Laura de Noves

12 Le Rime of de Canzoniere Petrarca schreef 366 Italiaanse sonnetten voor Laura: 263 "Rime in vita Laura" en 103 "Rime in morte Laura"

13 Laura de Noves ( )

14 Standbeeld van Laura in het Jardin de Luxembourg

15 Avignon Studie van het klassiek Latijn en zoektocht naar oude teksten Gedichten (in het Italiaans) over Laura Reizen door Frankrijk, naar de Zuidelijke Nederlanden en Duitsland 1333: Ontdekking van twee verloren gewaande toespraken van Cicero in Luik

16 Bezoek aan Rome: 1337 Hoezeer ook geschiedde

17 26 april 1336

18 Vaucluse, Arnold Böcklin, Petrarca an der Quelle von Vaucluse (1867)

19

20

21 Africa, episch lofdicht over Publius Cornelius Scipio Africanus Maior, de Romeinse generaal die Hanibal versloeg (206 v.chr.)

22 Triomftocht van Scipio Africanus, afgebeeld in het Petrarca-manuscript in Darmstadt

23 Publius Papinius Statius Ca Paaszondag 8 april 1341; Petrarca wordt door Orso van Anquillara tot dichter gekroond

24 De bekroning van Petrarcus is bijzonder, omdat zij op iets uit legendarische tijden is gaan lijken en al sinds meer dan twaalfhonderd jaar in onbruik is geraakt, want de laatste van wie wij lezen dat hij dat eerbewijs heeft ontvangen, is de beroemde dichter Statius

25 Terugblik op het verleden, die voor dichters gelukkiger was en waarin ze hoog in aanzien stonden, eerst in Griekenland, later in Italië en daar vooral onder keizer Ceasar Augustus, tijdens wiens regering briljante dichters bloeiden: Vergilius, Varius, Ovidius, Horatius en vele anderen

26 Er was een gelukkiger tijd en er zal er ooit weer een komen. Maar in het midden, in onze tijd, ziet ge hoe laagheid en smerigheid zijn samengevloeid

27 1347

28

29

30 Het geheim een kritisch zelfonderzoek Dialoog tussen Petrarca en Augustinus ( ) - grote hang naar aardse goederen - te weinig met de dood bezig - hecht te grote waarde aan kennis, eruditie en welbespraaktheid - hecht aan zijn uiterlijke verschijning - is heb- en eerzuchtig - laat zich beheersen door een onchristelijke melancholie - nog altijd niet bevrijd van zijn liefde voor Laura - slaaf van zijn streven naar roem Ik wil ernstig niet anders kan (52/53)

31 : Milaan : Padua, Venetië, Padua : Arquà

32

33 De (ca.) laatste vijf minuten van dit programma van Boudewijn Büch over Goethe is gewijd aan Petrarca

34 Vader van de Renaissance De eerste moderne mens

35 Petrarca, Vasari, Dante en Boccacio

36

37 HUMANISME STUDIA HUMANIORA = strenge scholing van denken en taalbeheersing en het leren beheersen van een groot aantal feiten een nieuwe, levende opvatting van s mensen waardigheid, en zulks als redelijk gegeven, niet als resultaat van theologische bespiegelingen of stelregels; en voorts in de overtuiging, dat alleen de klassieke letteren in staat zijn de menselijke natuur tot geestelijke en zedelijke vrijheid ten volle te ontwikkelen J.A. Symonds, The Revival of Learning (1909)

Vier Uomo Universalis uit de Renaissance

Vier Uomo Universalis uit de Renaissance Vier Uomo Universalis uit de Renaissance De Volkskrant, 23 9 2017 Machiavellistisch (bn), volgens de beginselen van het machiavellisme: machiavellistische politiek; (fig.) op duivelse manier sluw

Nadere informatie

TALEN EN CULTUREN VAN GRIEKENLAND EN ROME

TALEN EN CULTUREN VAN GRIEKENLAND EN ROME TALEN EN CULTUREN VAN GRIEKENLAND EN ROME GRIEKS LATIJN KCV AAN HET STEDELIJK GYMNASIUM JOHAN VAN OLDENBARNEVELT TE AMERSFOORT (Plaatje 1 & 2) De klassieke talen en kcv aan het gymnasium Aan het Gymnasium

Nadere informatie

Voorwoord 7. Inleiding 9. Renaissance, humanisme, verlichting 13 Renaissance en humanisme 15 Verlichting 20

Voorwoord 7. Inleiding 9. Renaissance, humanisme, verlichting 13 Renaissance en humanisme 15 Verlichting 20 Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 9 Renaissance, humanisme, verlichting 13 Renaissance en humanisme 15 Verlichting 20 David Hume 35 Hume en Kant 37 Het postume werk 45 Korte levensloop 49 James Boswell 59 Laatste

Nadere informatie

Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/

Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/ Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik

Nadere informatie

Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 1

Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 1 Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 1 Bijbelstudies voor de Bruggroepen van de protestantse gemeente De Brug in Amersfoort, seizoen 2012-2013 Schrijvers: Iwan Dekker, Leantine Dekker,

Nadere informatie

Vier Uomo Universalis uit de Renaissance

Vier Uomo Universalis uit de Renaissance Vier Uomo Universalis uit de Renaissance magie alchemie astrologie Correspondentie (overeenstemming) van het natuurlijke en bovennatuurlijke (overeenkomsten, analogieën) De natuur wordt gezien als levende

Nadere informatie

Machtsuitbreiding en de Punische oorlogen.

Machtsuitbreiding en de Punische oorlogen. Machtsuitbreiding en de Punische oorlogen. In de eeuw nadat de Galliërs vertrokken waren, begonnen de Romeinen hun macht in Italië uit te breiden. Ze kwamen in botsing met de hun naburige volken. Hun machtigste

Nadere informatie

Latijn: iets voor jou?

Latijn: iets voor jou? : n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de

Nadere informatie

De literatuur van de Romeinen

De literatuur van de Romeinen De literatuur van de Romeinen Proloog Rome Petrarca Een paar factoren Flora: een Romeinse mythe (verteld door Ovidius in Feestdagen (Fasti)) Een Romeinse mythe Literatuur vóór de literatuur Werkelijk waar?

Nadere informatie

DAMON KLAS: NAAM: JAN DE LEEUW HUMANISME EN CHRISTENDOM HAVO/VWO WERKBOEK. stp hv huma wb1 22 jan 09.indd 1 22-01-2009 16:05:22

DAMON KLAS: NAAM: JAN DE LEEUW HUMANISME EN CHRISTENDOM HAVO/VWO WERKBOEK. stp hv huma wb1 22 jan 09.indd 1 22-01-2009 16:05:22 DAMON KLAS: NAAM: JAN DE LEEUW HUMANISME EN CHRISTENDOM WERKBOEK HAVO/VWO 1 stp hv huma wb1 22 jan 09.indd 1 22-01-2009 16:05:22 Hoofdstuk 3 Het humanisme Paragraaf 1 inleiding u OPDRACHT 1, P.43 Diederick

Nadere informatie

Oud maar niet out. Denken en doen met de Oudheid vandaag. 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24

Oud maar niet out. Denken en doen met de Oudheid vandaag. 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24 Oud maar niet out Denken en doen met de Oudheid vandaag 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24 95180_Oud maar niet out_vw.indd 2 13/03/12 10:24 Oud maar niet out Denken en doen met de oudheid

Nadere informatie

Heeft u belangstelling voor TAAL, VOLK en CULTUUR van Italië?

Heeft u belangstelling voor TAAL, VOLK en CULTUUR van Italië? Heeft u belangstelling voor TAAL, VOLK en CULTUUR van Italië? Maak dan kennis met DANTE ALIGHIERI RE MI DEL LIMBURGO Wat is de vereniging DANTE ALIGHIERI? De Società Dante Alighieri, een Italiaans cultureel

Nadere informatie

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) 5.2 Een nieuw mens en wereldbeeld. Europa rond 1500 (1500 1600) (1500 1600)

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) 5.2 Een nieuw mens en wereldbeeld. Europa rond 1500 (1500 1600) (1500 1600) Onderzoeksvraag: hoe veranderde de renaissance en het humanisme de uitgangspunten van wetenschappers en kunstenaars? Europa rond 1500 Kenmerkende aspecten: Het veranderende mens en wereldbeeld van de Renaissance

Nadere informatie

Studieaanbod Schooljaar 2015-2016

Studieaanbod Schooljaar 2015-2016 Studieaanbod Schooljaar 2015-2016 SINT-LODEWIJKSCOLLEGE Beste leerling Met deze brochure in de hand kun je zien welke studierichtingen in het Sint- Lodewijkscollege aangeboden worden. Het is een waaier

Nadere informatie

Karel VIII van Frankrijk: Amboise, 30 juni 1470 aldaar, 7 april 1498

Karel VIII van Frankrijk: Amboise, 30 juni 1470 aldaar, 7 april 1498 Karel VIII van Frankrijk: Amboise, 30 juni 1470 aldaar, 7 april 1498 Karel VIII (Amboise, 30 juni 1470 aldaar, 7 april 1498) was koning van Frankrijk van 1483 tot aan zijn dood. Koning van Frankrijk Periode:

Nadere informatie

Heeft God Zijn kinderen feesttijden gegeven?

Heeft God Zijn kinderen feesttijden gegeven? Deel 6 Leviticus 23:1 Heeft God Zijn kinderen feesttijden gegeven? De feestdagen van de Heere, die u moet uitroepen, zijn heilige samenkomsten. Pesach Ongezuurde broden feest Wekenfeest Dag van bazuingeschal

Nadere informatie

Lesbrief bij Romeo is op Julia en Layla op Majnun

Lesbrief bij Romeo is op Julia en Layla op Majnun Lesbrief bij Romeo is op Julia en Layla op Majnun Inleiding: U gaat binnenkort naar Romeo is op Julia en Layla op Majnun met uw klas. Voordat u deze theatervoorstelling bezoekt, kunt u al het een en ander

Nadere informatie

De Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden.

De Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden. Debat over Polen in het Europees Parlement Interventie van de heer Koenders - minister van Buitenlandse Zaken - Nederlands voorzitterschap Dank u meneer de voorzitter, De Europese Unie is niet alleen een

Nadere informatie

Het WelzijnsPalet Amandelhof brengt u deze zomervakantie in Italiaanse sferen.

Het WelzijnsPalet Amandelhof brengt u deze zomervakantie in Italiaanse sferen. Vakantie in eigen huis! Het Amandelhof brengt u deze zomervakantie in Italiaanse sferen. Veel Nederlanders kennen Italië als vakantieland. Italië staat vooral bekend om de rijke cultuur en geschiedenis,

Nadere informatie

Het gymnasium, iets voor jou?

Het gymnasium, iets voor jou? GYMNASIUM Het gymnasium, iets voor jou? 2 Ben jij nieuwsgierig en wil je veel te weten komen? Houd je van talen en wetenschap? Vind je leren leuk en haal je hoge cijfers? Ga je ervoor als je iets wilt

Nadere informatie

Het gymnasium, iets voor jou?

Het gymnasium, iets voor jou? GYMNASIUM Het gymnasium, iets voor jou? 2 Ben jij nieuwsgierig en wil je veel te weten komen? Houd je van talen en wetenschap? Vind je leren leuk en haal je hoge cijfers? Ga je ervoor als je iets wilt

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon

Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon les 1: Wie waren de graven van Loon Na deze les kan je de geschiedenis van het graafschap Loon aanduiden op je tijdbalk; kan je informatie opzoeken

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H1

Samenvatting Geschiedenis H1 Samenvatting Geschiedenis H1 Samenvatting door Meryam 1203 woorden 23 oktober 2015 7 16 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats 1.1. Een nieuwe tijd: A: kunstenaars, klokken en kalenders Een

Nadere informatie

Vragen literatuur 6-VWO Deze vragenlijst is grotendeels gebaseerd op de Coach van Noordhoff. Literaire begrippen

Vragen literatuur 6-VWO Deze vragenlijst is grotendeels gebaseerd op de Coach van Noordhoff. Literaire begrippen Vragen literatuur 6-VWO Deze vragenlijst is grotendeels gebaseerd op de Coach van Noordhoff. A Literaire begrippen 1. Wat is het verschil tussen een Vergleich (vergelijking) en een Metapher (metafoor)?

Nadere informatie

Heeft u belangstelling voor TAAL, VOLK en CULTUUR van Italië?

Heeft u belangstelling voor TAAL, VOLK en CULTUUR van Italië? Heeft u belangstelling voor TAAL, VOLK en CULTUUR van Italië? Maak dan kennis met DANTE ALIGHIERI RE MI DEL LIMBURGO Wat is de vereniging DANTE ALIGHIERI? De Società Dante Alighieri, een Italiaans cultureel

Nadere informatie

Romeinen. Romeinen. Germanen

Romeinen. Romeinen. Germanen Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns

Nadere informatie

Samenvatting Nederlands Literatuurgeschiedenis

Samenvatting Nederlands Literatuurgeschiedenis Samenvatting Nederlands Literatuurgeschiedenis Samenvatting door een scholier 772 woorden 19 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Dautzenberg Nederlands Literatuur geschiedenis Middeleeuwen

Nadere informatie

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het

Nadere informatie

Mens- en wereldbeeld - HV 12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61301

Mens- en wereldbeeld - HV 12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61301 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 June 2015 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61301 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Functies en Invalshoeken Kunst

Functies en Invalshoeken Kunst Inleiding Kunst Algemeen Functies en Invalshoeken Kunst Overal om ons heen zien we kunst: of het nou in de gangen van school is, in het museum, of in een kerk het hangt er vol mee. In heel uiteenlopende

Nadere informatie

LES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd

LES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd De wegloper belonen Sabbat Lees Lees Filemon 1 alvast door. Heb je er ooit over nagedacht van huis weg te lopen? Hoe zou dat zijn? Waar zou je naar toe gaan? Wat zou je kunnen doen? Onesimus bevond zich

Nadere informatie

Het concilie van Konstanz

Het concilie van Konstanz 1 Het concilie van Konstanz Reformatieconcilie Het Concilie van Konstanz (1414-1418) staat bekend als een zogenaamd reformatieconcilie. Algemeen besefte men namelijk in de 14e en de 15e eeuw hoe dringend

Nadere informatie

Van Waarde(n) HUB 28 november 2015, Miranda Meijerman

Van Waarde(n) HUB 28 november 2015, Miranda Meijerman Van Waarde(n) Al voor de oprichting van het Humanistisch Verbond in 1946 bestond er buitenkerkelijke uitvaartbegeleiding. vandaag staan we stil bij de HUB die nu 10 jaar als zelfstandige stichting functioneert.

Nadere informatie

Stromingen in vogelvlucht

Stromingen in vogelvlucht Stromingen in vogelvlucht Grieken en Romeinen (Klassiek Erfgoed) 500 v. Chr. tot 400 n. Chr. Middeleeuwen (Goddelijke Orde) 500 tot 1500 Renaissance (Homo Universalis) 1500 tot 1600 Barok en Rococo (Verleiding

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr. 17 3

Nieuwsbrief nr. 17 3 Nieuwsbrief nr. 17 3 Inleiding. Francesco Petrarca herdacht (1304 / 2004): in plaats van canonisering aandacht voor de radicaliteit van zijn Latijnse werken Karl Enenkel Dit jaar wordt Franceso Petrarca

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode De Romeinen en de Grieken zijn in hun tijd twee machtige volkeren. Ze hebben beiden zaken bedacht en uitgevoerd die ook nu voor ons eigen, hedendaagse leven belangrijk zijn.

Nadere informatie

Paus Alexander VI: maffioso of Maecenas? MASTERCLASS RENAISSANCE 12 SEPTEMBER 2016 STEDELIJK GYMNASIUM SCHIEDAM

Paus Alexander VI: maffioso of Maecenas? MASTERCLASS RENAISSANCE 12 SEPTEMBER 2016 STEDELIJK GYMNASIUM SCHIEDAM Paus Alexander VI: maffioso of Maecenas? MASTERCLASS RENAISSANCE 12 SEPTEMBER 2016 STEDELIJK GYMNASIUM SCHIEDAM Paus Alexander VI: maffioso of Maecenas? Doel van vandaag: feest van herkenning 1. De pausen

Nadere informatie

Albrecht van Oostenrijk: (Wiener Neustadt, 15 november 1559 Brussel, 13 juli 1621

Albrecht van Oostenrijk: (Wiener Neustadt, 15 november 1559 Brussel, 13 juli 1621 Albrecht en Isabella Heersers van de Nederlanden Periode: 1598 1621 Voorganger: Filips II Opvolger: Filips IV Albrecht van Oostenrijk: (Wiener Neustadt, 15 november 1559 Brussel, 13 juli 1621 Ook Albert

Nadere informatie

Ovidius: Fasti Floralia: typisch Romeinse mythe; stof van de Grieken overnemen + integreren

Ovidius: Fasti Floralia: typisch Romeinse mythe; stof van de Grieken overnemen + integreren Petrarca: Ad familiares Over Rome Ovidius: Fasti Floralia: typisch Romeinse mythe; stof van de Grieken overnemen + integreren Lucretius: De rerum natura Hymne tot Venus: Ennius heeft dit al besproken maar

Nadere informatie

Het kerkgebouw Huis van God

Het kerkgebouw Huis van God Het kerkgebouw Huis van God Tekenwaarde TTemidden van vele andere gebouwen die worden gebruikt voor bewoning en bedrijvigheid is een kerk de ruimte voor de ontmoeting met God. Kerken staan meestal op een

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 tijd van grieken en romeinen, paragraaf 3 Imperium Romanum

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 tijd van grieken en romeinen, paragraaf 3 Imperium Romanum Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 tijd van grieken en romeinen, paragraaf 3 Imperium Romanum Samenvatting door Anisha 1170 woorden 23 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks

Nadere informatie

JOUW TALENTEN, ONZE ZORG.

JOUW TALENTEN, ONZE ZORG. INFO BROCHURE graad JOUW TALENTEN, ONZE ZORG. Ontdek en ontwikkel jouw talenten en interesses in onze brede eerste graad. nieuwenbosch.be NIEUWEN BOSCH HUMANIORA GENT In onze brede ste graad ontdekken

Nadere informatie

Byzantium in de romaanse en gotische periode

Byzantium in de romaanse en gotische periode Byzantium in de romaanse en gotische periode De romaanse stijl in Noord-Italië ontwikkelde zich langs diverse lijnen, met invloed uit Bourgondië, de Provence en het pre-romaanse Lombardije. In de beeldhouwkunst

Nadere informatie

Getuige zijn geeft de opdracht tot verantwoording, tot verantwoordelijkheid. Jij daar, ja jij, zeg het maar, waarvan ben jij nu getuige?

Getuige zijn geeft de opdracht tot verantwoording, tot verantwoordelijkheid. Jij daar, ja jij, zeg het maar, waarvan ben jij nu getuige? Overweging in de Oecumenische viering 24 januari 2010: Lezing uit Lucas 24 (stemmenspel) Geliefde zusters en broeders, getuigen van onze Heer, Jij bent mijn getuige. Je zult maar zo n opdracht krijgen,

Nadere informatie

GEHEIM. Tweede helft december 1962.

GEHEIM. Tweede helft december 1962. 2 januari 1963 U 15258/62 - C46 - P4/PS10 Land: Onderwerp : Italië. Het komende Conclaaf* 1t Referenties: Datum van waarneming: Tweede helft december 1962. Bron: Met goede contacten in Italiaanse politieke

Nadere informatie

Leonardo Da Vinci. Doel: Na deze opdracht weet meer over het leven van Leonardo Da Vinci

Leonardo Da Vinci. Doel: Na deze opdracht weet meer over het leven van Leonardo Da Vinci Thema: de boer op Geschiedenis Tijd van Ontdekkers en Hervormers Renaissance Leonardo Da Vinci Moeilijkheid: **** Tijdsduur: **** Juf Carolien Doel: Na deze opdracht weet meer over het leven van Leonardo

Nadere informatie

Gaston van Orléans: Fontainebleau, 25 april 1608 Blois, 2 februari 1660

Gaston van Orléans: Fontainebleau, 25 april 1608 Blois, 2 februari 1660 Gaston van Orléans: Fontainebleau, 25 april 1608 Blois, 2 februari 1660 Gaston Jean Baptiste van Frankrijk, hertog van Orléans, prins van Frankrijk. Hij werd geboren als het vijfde kind en derde zoon van

Nadere informatie

Wat is de Europese Unie?

Wat is de Europese Unie? Wat is de Europese Unie? De EU is Europees = gelegen in Europa De EU is een Unie = verenigt landen en mensen Laten we eens inzoomen: Wat hebben de Europeanen met elkaar gemeen? Hoe heeft de EU zich ontwikkeld?

Nadere informatie

Geschiedenis van China

Geschiedenis van China Geschiedenis van China Periodes: Shang dynastie 1766 1046 v.chr. Zhou dynastie 1046 256 v.chr. Han 206 v. Chr. 220 n.chr. Tang dynastie 618 907 Song dynastie 960 1279 Ming dynastie 1368 1644 Qing dynastie

Nadere informatie

Deze tekst begint niet meteen met de lotgevallen van Romulus en Remus.

Deze tekst begint niet meteen met de lotgevallen van Romulus en Remus. Tekst 1 Deze tekst begint niet meteen met de lotgevallen van Romulus en Remus. 1p 1 Citeer het eerste Latijnse woord van de zin waarin het verhaal over de lotgevallen van Romulus en Remus begint. Regel

Nadere informatie

18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.

18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22. Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden

Nadere informatie

Toespraak van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet bij de opening van de tentoonstelling over het kindertransport vanuit Vught. Kamp Vught 5 juni 2011

Toespraak van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet bij de opening van de tentoonstelling over het kindertransport vanuit Vught. Kamp Vught 5 juni 2011 Toespraak van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet bij de opening van de tentoonstelling over het kindertransport vanuit Vught. Kamp Vught 5 juni 2011 Dames en heren, Bij de tentoonstelling die wij hier vandaag

Nadere informatie

De evangeliën en hun betrouwbaarheid

De evangeliën en hun betrouwbaarheid De evangeliën en hun betrouwbaarheid blok F - nivo 3 - avond 3 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugblik en intro 19.20 Discussie: het evangelie van Judas 19.30 Historisch betrouwbaar?

Nadere informatie

Jonge jaren. Sprookjes. Cultureel erfgoed

Jonge jaren. Sprookjes. Cultureel erfgoed Hans Christian Andersen is één van de bekendste schrijvers van sprookjes. Hoewel hij veel verschillende dingen schreef, zoals gedichten, romans, toneelstukken en reisverhalen, waren het zijn sprookjes

Nadere informatie

Welkom in de Hoeksteen! Voorganger: Wopke van der Ploeg

Welkom in de Hoeksteen! Voorganger: Wopke van der Ploeg Welkom in de Hoeksteen! Voorganger: Wopke van der Ploeg Lezen : Exodus 33:1-3&14 Romeinen 8: 28-30 Kumbaya My Lord Gezang 164 Gezang 68 Lees je bijbel, bid elke dag Opwekking 770 Welkom in de Hoeksteen!

Nadere informatie

"En Kaïn sprak met zijn broer Abel. En het gebeurde, toen zij op het veld waren, dat Kaïn zijn broer Abel aanviel en hem doodde.

En Kaïn sprak met zijn broer Abel. En het gebeurde, toen zij op het veld waren, dat Kaïn zijn broer Abel aanviel en hem doodde. Les 1 voor 6 oktober 2018 De eenheid en harmonie die God voor de mensheid had gepland, werd verstoord door de zonde. God toonde echter Zijn liefde voor ons door een plan te ontwerpen om de eenheid te herstellen.

Nadere informatie

Kijkwijzer HAVO / VWO. Joep Nicolas. 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015. Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.

Kijkwijzer HAVO / VWO. Joep Nicolas. 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015. Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis. Kijkwijzer HAVO / VWO Joep Nicolas 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015 Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.nl Welkom in het Cuypershuis Het museumgebouw is een uniek complex

Nadere informatie

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane

Nadere informatie

TORRENTII\US EN ARLENTUS

TORRENTII\US EN ARLENTUS TORRENTII\US EN ARLENTUS Frans Slits Meer dan vijftien jaar geleden, in 1978, schreef Ad Otten in Gemerts Heem in zijn artikel over Laurentius Torrentinus, dat hij in een volgend nummer op de werkzaamheden

Nadere informatie

3,7. Praktische-opdracht door een scholier 2049 woorden 3 maart keer beoordeeld. Inleiding

3,7. Praktische-opdracht door een scholier 2049 woorden 3 maart keer beoordeeld. Inleiding Praktische-opdracht door een scholier 2049 woorden 3 maart 2005 3,7 15 keer beoordeeld Vak Latijn Inleiding Voor deze praktische opdracht voor Latijn is de klas in drieën gesplitst en heeft iedere groepje

Nadere informatie

Nu'ge bouwwerken Realis5sche beeldhouwkunst Schilderkunst met perspec5ef Veel mozaïek Vereren van de keizer Afname geloof in goden Toename geloof in

Nu'ge bouwwerken Realis5sche beeldhouwkunst Schilderkunst met perspec5ef Veel mozaïek Vereren van de keizer Afname geloof in goden Toename geloof in 750 0 500 Nu'ge bouwwerken Realis5sche beeldhouwkunst Schilderkunst met perspec5ef Veel mozaïek Vereren van de keizer Afname geloof in goden Toename geloof in God 4 de 10 de eeuw 10 de 13 de eeuw 13 de

Nadere informatie

NVWOA. Symposium Astrologie & Wetenschap Deventer, zaterdag 29 maart Onderzoek van Robert Doolaard: Golven

NVWOA. Symposium Astrologie & Wetenschap Deventer, zaterdag 29 maart Onderzoek van Robert Doolaard: Golven Symposium Astrologie & Wetenschap Deventer, zaterdag 29 maart 2014 Onderzoek van Robert Doolaard: Golven Zie ook: www.nvwoa.nl onder Artikelen Astrologisch Onderzoek Inleiding: Fokkelien von Meyenfeldt

Nadere informatie

ONTMOETINGEN MET GOD. Studielessen voor 4-7 jarigen. Dit werkboek is van

ONTMOETINGEN MET GOD. Studielessen voor 4-7 jarigen. Dit werkboek is van ONTMOETINGEN MET GOD Studielessen voor 4-7 jarigen. Dit werkboek is van maart 2004 Deze lessen zijn samengesteld en opgemaakt door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Lodewijk XIII van Frankrijk: Fontainebleau, 27 september Saint-Germain-en-Laye, 14 mei 1643

Lodewijk XIII van Frankrijk: Fontainebleau, 27 september Saint-Germain-en-Laye, 14 mei 1643 Lodewijk XIII van Frankrijk: Fontainebleau, 27 september 1601 - Saint-Germain-en-Laye, 14 mei 1643 Lodewijk XIII, bijgenaamd de Rechtvaardige (le Juste), koning van Frankrijk van 1610 tot aan zijn dood,

Nadere informatie

Biënnale van de Schilderkunst: De mens in beeld

Biënnale van de Schilderkunst: De mens in beeld Biënnale van de Schilderkunst: De mens in beeld De Biënnale van de Schilderkunst is dit jaar aan haar derde editie toe Dit tentoonstellingsproject ontstond uit de museale ambitie van zowel het Roger Raveelmuseum

Nadere informatie

5,5. Boekverslag door I woorden 20 juni keer beoordeeld. Psychologische roman Eerste uitgave 1975 Nederlands.

5,5. Boekverslag door I woorden 20 juni keer beoordeeld. Psychologische roman Eerste uitgave 1975 Nederlands. Boekverslag door I. 1450 woorden 20 juni 2013 5,5 4 keer beoordeeld Auteur Harry Mulisch Genre Psychologische roman Eerste uitgave 1975 Vak Nederlands Methode Nieuw Nederlands Inleiding Ik heb voor het

Nadere informatie

In Noord-Korea mag je niet tot God bidden. Dat is verboden. Toch moeten alle Noord-Koreanen iemand aanbidden: de eerste leider van Noord-Korea, Kim

In Noord-Korea mag je niet tot God bidden. Dat is verboden. Toch moeten alle Noord-Koreanen iemand aanbidden: de eerste leider van Noord-Korea, Kim Hoofdstad: staatshoofd: Godsdienst: Regeringsvorm: Taal: PyongYang Kim Jong-un geen (of toch wel??) dictatuur Koreaans In Noord-Korea mag je niet tot God bidden. Dat is verboden. Toch moeten alle Noord-Koreanen

Nadere informatie

30. De koning wordt geboren 31. Blij met Jezus 32. Jezus, de koning die dient 33. Jezus sterft 34. Jezus leeft 35. Jezus en de Heilige Geest

30. De koning wordt geboren 31. Blij met Jezus 32. Jezus, de koning die dient 33. Jezus sterft 34. Jezus leeft 35. Jezus en de Heilige Geest Themaoverzicht Groep 1 1. In het begin 2. Noach 3. God belooft 4. Abraham 5. Isaak 6. Jakob en Esau 7. Jakob 8. Jozef 9. Dromen 10. Jozef de onderkoning 11. Mozes 12. Mozes naar de farao 13. God straft

Nadere informatie

S C.F.

S C.F. Ref. 3413 Lionard Luxury Real Estate Via dei Banchi, 6 - ang. Piazza S. Maria Novella 50123 Firenze Italia Tel. +39 055 0548100 Fax. +39 055 0548150 Assisi Fantastisch mooi pand te koop in Assisi BESCHRIJVING

Nadere informatie

Dante onderweg Studiereis naar Verona, de Colli Euganei en Padua 5-13 mei 2017

Dante onderweg Studiereis naar Verona, de Colli Euganei en Padua 5-13 mei 2017 Dante onderweg Studiereis naar Verona, de Colli Euganei en Padua 5-13 mei 2017 Giorgio Vasari, Portret van zes Toscaanse dichters (1543-1544) v.l.n.r. Cino da Pistoia & Guittone d Arezzo, Petrarca & Boccaccio,

Nadere informatie

Gymnasium. Op het Hondsrug College. Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst!

Gymnasium. Op het Hondsrug College. Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst! Gymnasium Op het Hondsrug College Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst! Gymnasium Hondsrug Het Gymnasium Hondsrug is een afdeling van het Hondsrug College. Het is onderdeel van het vwo,

Nadere informatie

Leonardo hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Leonardo hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61303 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Epigrammen van Poseidippos

Epigrammen van Poseidippos Epigrammen van Poseidippos Piet Hemker Tot het einde van de vorige eeuw was de dichter Poseidippos alleen bekend als de auteur van een paar dozijn epigrammen, waarvan de meeste te vinden zijn in de Anthologie

Nadere informatie

Bijlage 1: Analyse afbeeldingen uit veertiende- en vijftiende-eeuwse manuscripten bij Inferno, canto X

Bijlage 1: Analyse afbeeldingen uit veertiende- en vijftiende-eeuwse manuscripten bij Inferno, canto X Bijlage 1: Analyse afbeeldingen uit veertiende- en vijftiende-eeuwse manuscripten bij Inferno, canto X Manuscript Weergave: figuren, objecten, gebeurtenissen, omgeving Afbeelding(en) 1. Florence, dertiger

Nadere informatie

In Hem is het oude leven morsdood en het nieuwe leven springlevend

In Hem is het oude leven morsdood en het nieuwe leven springlevend In Hem is het oude leven morsdood en het nieuwe leven springlevend Jozua 3: 3 Wanneer u de ark van het verbond van de HEERE, uw God, ziet, en de Levitische priesters die hem dragen, moet ú vanaf uw plaats

Nadere informatie

ELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE

ELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE ELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE Naam:... Klas:... Stap : Wat Kan ik? Voor welke vakken haal(de) je de hoogste cijfers op school? Aardrijkskunde Algemene natuurwetenschappen Bewegen, sport en maatschappij

Nadere informatie

Verslag Duits Die Leiden des jungen Werthers

Verslag Duits Die Leiden des jungen Werthers Verslag Duits Die Leiden des jungen Werthers Verslag door E. 1250 woorden 2 april 2016 6,4 7 keer beoordeeld Vak Duits Die Leiden des jungen Werther Titelverklaring Die Leiden des jungen Werther: Die is

Nadere informatie

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam: Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden

Nadere informatie

Arnon Grunberg A N G S T VO OR H E T NAAKT

Arnon Grunberg A N G S T VO OR H E T NAAKT Arnon Grunberg A N G S T VO OR H E T NAAKT Een uitgave van Hermitage Amsterdam Redactie Team Hermitage Amsterdam Grafisch ontwerp Glamcult Studio Druk- en bindwerk Drukkerij Tesink Papier Omslag: Wibalin

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands De euro

Spreekbeurt Nederlands De euro Spreekbeurt Nederlands De euro Spreekbeurt door een scholier 1216 woorden 2 februari 2002 6,4 38 keer beoordeeld Vak Nederlands DE EURO In 1957 werd voor het eerst gesproken over een gezamenlijke munt

Nadere informatie

Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden. Trots op onze organisatie: de Liberale Vakbond.

Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden. Trots op onze organisatie: de Liberale Vakbond. 2012_03_24 Toespraak Jan Vercamst 1 Toespraak Jan Vercamst, voorzitter ACLVB ACADEMISCHE ZITTING GENODIGDEN Viering 120 jaar ACLVB 24 maart 2012 Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden Vandaag

Nadere informatie

Karel de Grote Koning van het Frankische Rijk

Karel de Grote Koning van het Frankische Rijk Karel de Grote Koning van het Frankische Rijk Eén van de bekendste koningen uit de Middeleeuwen is Karel de Grote. Hij leeft zo'n 1300 jaar geleden, waar hij koning is van het Frankische rijk. Dat rijk

Nadere informatie

Wie was keizer Nero? Wat zijn de successen die Nero heeft geboekt tijdens zijn regeerperiode als keizer van het Romeinse Rijk?

Wie was keizer Nero? Wat zijn de successen die Nero heeft geboekt tijdens zijn regeerperiode als keizer van het Romeinse Rijk? Keizer Nero Inleiding Deze PO gaat over keizer Nero, een zoon van Gnaeus Domitius Ahenobarbus en opvolger van Claudius als keizer van het Romeinse Rijk. Maar dit is lang niet alles wat er te zeggen valt

Nadere informatie

8.8. In 16e eeuw verloor de Kerk een deel van zijn macht: In tweede helft 17e eeuw: Het bestuur in Nederland vanaf de 16e eeuw tot en met de 17e eeuw:

8.8. In 16e eeuw verloor de Kerk een deel van zijn macht: In tweede helft 17e eeuw: Het bestuur in Nederland vanaf de 16e eeuw tot en met de 17e eeuw: Boekverslag door A. 1297 woorden 10 juni 2009 8.8 43 keer beoordeeld Vak Methode Literatuurkunde Dautzenberg Paragraaf 17 In 16e eeuw verloor de Kerk een deel van zijn macht: door ontstaan wereldwijd handelsverkeer

Nadere informatie

DE WERELD VAN ERASMUS

DE WERELD VAN ERASMUS DE WERELD VAN ERASMUS Erasmus als pedagoog HUMANIST Filoloog Theoloog Pedagoog taal en stijl, opvoeding en onderwijs, etiquette en ethiek, bijbel en kerk, oorlog en vrede Quintilianus Plutarchus Renaissance

Nadere informatie

Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960.

Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960. Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960. Vergelijk deze punten en geef er uitleg bij: a. Hoe is de dekolonisatie er gekomen? b. Was er sprake

Nadere informatie

TIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN

TIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN e-book Deze serie bestaat uit... 978-94-6175-209-3 (HB) 978-94-6175-153-9 (HB) 978-94-6175-963-4 (e-book) 978-94-6175-967-2 (e-book) 978-94-6175-210-9 (HB) 978-94-6175-155-3 (HB) 978-94-6175-154-6 (HB)

Nadere informatie

Examen VWO. Latijn. tevens oud programma Latijn. tijdvak 2 dinsdag 20 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. Latijn. tevens oud programma Latijn. tijdvak 2 dinsdag 20 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen VWO 2017 tijdvak 2 dinsdag 20 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma Latijn Latijn Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn

Nadere informatie

Zondag 6 maart 2016, 10.00 uur Jeugddienst. Voorganger: ds. Bert de Wit

Zondag 6 maart 2016, 10.00 uur Jeugddienst. Voorganger: ds. Bert de Wit Preek Zondag 6 maart 2016, 10.00 uur Jeugddienst Thema: @Home Voorganger: ds. Bert de Wit Schriftlezing: Lucas 15:11-32 Een vader had twee zonen zo begint het verhaal. Met de beschrijving van een gezin.

Nadere informatie

Andere boeken in deze serie:

Andere boeken in deze serie: Andere boeken in deze serie: 978-94-6175-157-7 (HB) 978-94-6175-964-1 (e-book) 978-94-6175-218-5 (HB) 978-94-6175-960-3 (e-book) 978-94-6175-216-1 (HB) 978-94-6175-158-4 (HB) 978-94-6175-958-0 (e-book)

Nadere informatie

De klassieke tijdlijn

De klassieke tijdlijn De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom

Nadere informatie

Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2

Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2 Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2 Bijbelstudies voor de Bruggroepen van de protestantse gemeente De Brug in Amersfoort, seizoen 2012-2013 Schrijvers: Iwan Dekker, Leantine Dekker,

Nadere informatie

Het is een grote eer om u hier in het Errera Huis, de officiële. residentie van de Vlaamse Regering, te mogen verwelkomen. Dit

Het is een grote eer om u hier in het Errera Huis, de officiële. residentie van de Vlaamse Regering, te mogen verwelkomen. Dit Donderdag 2 februari 2012 Welkomstwoord JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Ontmoeting Chinese minister van Cultuur Cai Wu - Errera, Brussel Zeer geachte collega, minister

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands De vriendschap door Connie Palmen

Boekverslag Nederlands De vriendschap door Connie Palmen Boekverslag Nederlands De vriendschap door Connie Palmen Boekverslag door een scholier 1900 woorden 21 mei 2000 5,4 30 keer beoordeeld Auteur Genre Connie Palmen Psychologische roman, Filosofische roman

Nadere informatie

Studieaanbod. tweede graad. Studiekeuze voor het schooljaar KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora

Studieaanbod. tweede graad. Studiekeuze voor het schooljaar KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora Studieaanbod tweede graad Studiekeuze voor het schooljaar 2014-2015 KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora adres Zuidstraat 27 8800 Roeselare telefoon 051 26 47 26 fax 051 26 47 27 webadres www.kleinseminarie.be

Nadere informatie

Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?

Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Rotzooi in mijn hoofd door Arno Bohlmeijer

Boekverslag Nederlands Rotzooi in mijn hoofd door Arno Bohlmeijer Boekverslag Nederlands Rotzooi in mijn hoofd door Arno Bohlmeijer Boekverslag door een scholier 1573 woorden 9 juni 2006 8,3 14 keer beoordeeld Auteur Genre Arno Bohlmeijer Jeugdboek Eerste uitgave 1999

Nadere informatie