Van Waarde(n) HUB 28 november 2015, Miranda Meijerman

Transcriptie

1 Van Waarde(n) Al voor de oprichting van het Humanistisch Verbond in 1946 bestond er buitenkerkelijke uitvaartbegeleiding. vandaag staan we stil bij de HUB die nu 10 jaar als zelfstandige stichting functioneert. Een mijlpaal. Graag deel ik vandaag met u een stukje historie van het HV en de waarden die vanaf het begin voorop staan. Toen in 1946 de Humanisten en buitenkerkelijken zich organiseerden in het Humanistisch Verbond was een van hun speerpunten het bieden van geestelijke verzorging. Vooral tegen de achtergrond van de verschrikkingen van de oorlog, wilde oprichter van het HV, Jaap van Praag mensen toerusten om zich levensbeschouwelijk te vormen. Hij benadrukte dat een levensbeschouwing niet alleen beschouwend is, maar ook werkingskracht moet hebben in het dagelijks leven van mensen. Humanistische uitvaart begeleiding is misschien wel één van de beste voorbeelden van deze werkingskracht, van wat de humanistische levensbeschouwing in praktijk kan doen en betekenen. Dat wij sterfelijk zijn is het grootste vraagstuk van iedere levensbeschouwing. Helemaal voor humanisten die niet uitgaan van een leven na de dood. Het einde is ook echt het einde.

2 Vanaf 1983 veranderden na lang lobbyen artikel 1 en 6 van de Grondwet waardoor Het HV formeel de wettelijke vertegenwoordiging van de humanistische levensbeschouwing werd. Vanaf dat moment werden godsdienst en levensovertuiging gelijk behandeld. Maar waar staat het HV nu, wat zien wij nu als aard en inhoud van het humanisme? Deze kan het best worden omschreven aan de hand van drie grondslagen; een mensbeeld, een politiek-moreel streven en een persoonlijk streven. Ook wel eigentijds humanisme Het humanisme is een levensbeschouwing die uitgaat van de waardigheid van mensen en haar inspiratie vindt in menselijke vermogens. De mens heeft een aantal specifieke menselijke vermogens tot zijn beschikking. Zo kunnen wij moreel oordelen en onderscheid maken tussen goed en kwaad. Zo zijn wij nieuwsgierige wezens en willen wij de wereld en onszelf doorgronden. Zo zijn wij expressieve wezens en geven wij vorm aan ervaringen, ideeën en gevoel door middel van

3 verhalen, kunst en muziek. En het laatste kenmerk van het humanistische mensbeeld is dat het humanisme ongodsdienstig is. Humanisten geloven in de kracht van mensen. Kort gezegd is de basis van het humanisme de mens en diens vermogens. Er is echter iets nodig om deze vermogens te ontwikkelen. En die voorwaarden zijn maatschappelijk-politiek en persoonlijk van aard. En zo komen we bij de tweede grondslag van het eigentijds humanisme, de maatschappelijke component: Het humanisme is een politiek-moreel streven. Wij leven uiteraard niet solitair, maar in een samenleving. De inrichting van de samenleving beïnvloed ons leven en de manier waarop we ons vormen en ontwikkelen. Wat humanisten betreft zijn een aantal waarden fundamenteel om richting te geven aan ons samenleven. Die waarden zijn vrijheid, gelijkwaardigheid van mensen en solidariteit. Een derde grondslag van het eigentijds humanisme is persoonlijker van aard en heeft zijn geschiedenis in de klassieke Bildung. Het humanisme omvat het streven naar een goed, mooi en zinvol persoonlijk leven

4 Humanisten gaan ervan uit dat het aardse leven het enige is dat we hebben. Daarom hechten we bijzonder belang aan de vormgeving en invulling ervan. Aandacht besteden aan je leven is een morele kwaliteit die moed vraagt. Leven moeten we leren; ons karakter vormt zich gaandeweg. In de humanistische traditie spreken we van het ontwikkelen van 'hogere menselijkheid', van 'vorming' (Bildung) en van 'levenskunst'. Zo geven we uitdrukking aan ons verlangen naar volledig mens-zijn en aan het streven naar een veelzijdige, evenwichtige ontplooiing. Humanisten ervaren vorming vooral als een houding en een ideaal, en niet als een succesformule die alle problemen oplost. Vorming zou niet nodig zijn als wij afgerond ter wereld kwamen. Bildung maakt gebruik van onze openheid en onafheid. Leven doe je niet alleen. Naast familierelaties hechten humanisten traditioneel aan vriendschappen. Vriendschappen combineren diepe verbondenheid met de vrije keuze voor een persoon. Vrienden kunnen van elkaar genieten, elkaar aan het lachen maken, elkaar

5 troosten, inspireren en tot voorbeeld dienen. Maar ook kritiek op elkaar leveren. Vrienden hoeven niet uit hetzelfde dorp of land te komen, dezelfde huidskleur of achtergrond te hebben. Humanisten geloven dat mensen ernaar verlangen om zin en waarde in hun leven te ervaren. Die ervaring is niet vanzelfsprekend; in sommige omstandigheden kan het leven je zelfs zinloos voorkomen. Humanisten nemen dit gevoel serieus. Het verlangen naar zin maakt ons menselijk, niet de garantie dat het wordt ingewilligd. Deze drie genoemde onderdelen vormen de huidige humanistische levensbeschouwing. Onze basis is de waardering voor het specifiek menselijke, onze inzet voor een menswaardige samenleving en ons streven naar een persoonlijk mooi, goed en ontwikkeld leven. Iedere persoon is anders en heeft zijn eigen verhaal. Daarom is ook iedere uitvaart eigen en uniek, omdat iedere persoon eigen en uniek is geweest. We spreken niet over de dood in algemene zin maar over de dood van een mens dat een heel eigen leven heeft geleid. De uitvaartbegeleiding is een van de belangrijke praktijken van het humanisme, en het 10 jarig jubileum van de verzelfstandiging van de HUB is een goed moment om dat nog eens te benoemen en te vieren.

6 Het HV ontvangt onverminderd positieve reacties van mensen leden en niet leden wanneer zij een afscheid hebben meegemaakt dat werd begeleid door een humanistische uitvaartbegeleider. Meestal gaat dat gepaard met de opmerking dat ze niet wisten dat er zo iets bestond. Een signaal dat communicatie van cruciaal belang is. Voor HV blijft de binding vanwege het humanistisch gedachtegoed vooropstaan. Wij willen vanuit die gemeenschappelijke inhoud graag blijven meedenken over de toekomst van de HUB en waar mogelijk bijdragen aan versterking. Ik zie daarvoor zeker mogelijkheden. Sterker: het is mijn overtuiging dat - na een periode van afstand nemen om de eigen zelfstandigheid vorm te kunnen geven - versterking van de samenwerking voor zowel het HV als de HUB meerwaarde heeft. Niet alleen de HUB heeft zich de afgelopen 10 jaar ontwikkeld, ook het Humanistisch Verbond heeft grote veranderingen ondergaan. We hebben de dalende trend weten te keren, zijn gegroeid in ledental, financieel onafhankelijk en hebben we de relaties en samenwerking met andere H.organisaties versterkt. Met name met de Humanistische Omroep HUMAN.

7 Het verbinden van diensten is ook de weg die we zouden willen verkennen met de HUB, bijvoorbeeld door de uitvaartbegeleiding en het gesprek bij leven te verbinden met de gesprekken zoals geestelijk begeleiders dat doen, en de diensten van notarieel werkers die zich inzetten voor zorgvuldig nalaten. Er is een wereld te winnen wanneer wij in staat zijn de buitenwereld te laten zien dat we bij elkaar horen, een beweging zijn die is gestoeld op dezelfde humanistische waarden. Onderzoek wijst keer op keer uit dat een groot deel van de bevolking die waarden onderschrijft. In het helder uitdragen van dat gedachtengoed ligt onze gezamenlijke kracht. Namens het HV van harte gefeliciteerd met het tienjarig jubileum en ik hoop dat het HV en de HUB elkaar steeds blijven vinden in die gezamenlijke waarden.