Pedagogisch Plan van Aanpak (PPA) PSZ Kinderjungle

Transcriptie

1 Pedagogisch Plan van Aanpak (PPA) PSZ Kinderjungle GEMAAKT DOOR: Pedagogisch medewerkers van de Kinderjungle GESCHREVEN DOOR: Tim van Pagée (Clustermanager) VERSIE: 1.0 Datum: februari 2012 Pagina 1

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Pedagogische visie SRK... 4 De pedagogische visie PSZ Kinderjungle... 4 Emotionele veiligheid... 5 Competentie... 5 Normen en waarden... 6 Pedagogisch thema: Puk... 7 Pagina 2

3 Inleiding Als kinderopvang organisatie nemen wij zorg uit handen, maar we nemen niet de zorg van u als ouder over; we doen het samen. Het contact met u als ouder is dan ook heel belangrijk. Zo krijgt uw kind niet alleen thuis, maar ook bij ons de zorg en aandacht die het nodig heeft. Wij doen immers veel meer dan het letterlijk verzorgen van uw kind. Wij willen rekening houden met de behoeften van uw kind en inspelen op zijn belevingswereld en speelbehoeften. Denk hierbij aan dingen leren, samen spelen, leuke dingen doen zodat de kinderen met elkaar een fijne dag hebben. Wij willen een goed opvoedingsklimaat bieden van acceptatie, veiligheid en geborgenheid waarin uw kind zich goed kan ontwikkelen. Dit geeft kinderen de ruimte die ze nodig hebben en maakt het kindercentrum tot een plek waar uw kind graag komt en u uw kind met een gerust hart brengt. De pedagogische doelstelling van de SRK organisatie luidt als volgt: Het stimuleren van kinderen om zich op eigen unieke wijze en tempo te ontwikkelen tot zelfstandige individuen. Wij willen kinderen helpen zich te ontwikkelen tot zelfstandige en sociale volwassenen, die respectvol met hun medemensen omgaan. Wij willen de kinderen vooral leren oog te hebben voor diversiteit, kenmerkend voor de hedendaagse samenleving. Om een vertaling te maken van deze pedagogische doelstelling naar de dagelijkse omgang van pedagogisch medewerkers met uw kind, zijn de richtlijnen besproken in de documentenwijzer. Hierin staan verschillende mogelijkheden genoemd, waarbinnen elke locatie haar eigen keuzes kan maken. De keuzes van elke locatie zijn beschreven in het Pedagogisch Plan van Aanpak (PPA). Dit PPA is dus gericht op de locatie. Hij is tot stand gekomen in samenspraak met het team van pedagogisch medewerkers van de locatie en de eventuele oudercommissie. Het pedagogisch plan van aanpak is geen statische beschrijving, maar is constant in ontwikkeling. Dit betekent dat er minimaal 1 keer per jaar in het team wordt gediscussieerd over de pedagogische uitgangspunten en dat getoetst wordt of het handelen in de praktijk hierop aansluit. Waar nodig leidt dit tot bijstelling. Nieuwe medewerkers kunnen op basis van het PPA lezen hoe de werkwijze is op de locatie om zo de continuïteit in het handelen te waarborgen. Het PPA geeft u als ouder inzicht in de werkwijze op uw PSZ locatie. Ik wens u veel leesplezier bij het doornemen van het PPA. Met vragen kunt u altijd terecht bij de pedagogisch medewerkers. Februari 2012 Tim van Pagee (Clustermanager) Pagina 3

4 Pedagogische visie SRK Er zijn veel meningen over het opvoeden van kinderen. Daarom is het voor pedagogisch medewerkers én ouders belangrijk dat duidelijk is wat de pedagogische visie van de Stichting Rijswijkse Kinderopvang (SRK) in grote lijnen inhoudt. In de Pedagogische Visie staan dan ook de keuzes, accenten en prioriteiten van ons pedagogisch handelen. Elk kindercentrum heeft een eigen Pedagogisch Plan van Aanpak (PPA), dat gebaseerd is op de Pedagogische Visie. Het PPA beschrijft aan de hand van een pedagogisch thema de invulling in de praktijk in het betreffende kindercentrum. Het thema kan geïnspireerd zijn door een pedagogisch gedachtegoed of op de specifieke mogelijkheden van een locatie. De PPA s zijn ontwikkeld door het team, in nauwe samenwerking met de eventuele oudercommissie van het kindercentrum. Het PPA is geschreven voor zowel medewerkers als de ouders. Pedagogisch medewerkers (in dit PPA ook wel afgekort tot pmw-ers) moeten deze visie onderschrijven, zodat zij naar de kinderen toe zoveel mogelijk dezelfde regels, normen en waarden hanteren. Daarnaast geeft de Pedagogische Visie ouders inzicht in het pedagogisch klimaat, zodat ouders weten wat ze op dat gebied van ons kunnen verwachten. Voor ouders is ook een verkorte versie beschikbaar. Een inkijkexemplaar van de Pedagogische Visie van de SRK is op de locatie beschikbaar. Het wettelijk kader voor de kinderopvang wordt gevormd door de Wet Kinderopvang (2005) en de Beleidsregels Kwaliteit Kinderopvang. Hierin staan vier pedagogische basisdoelen, waaraan de opvoedingstheorie van Professor J.A.M. Riksen-Walraven ten grondslag ligt. Deze doelen vormen de basis voor onze Pedagogische Visie. Onze pedagogische doelstellingen: 1. het bieden van emotionele veiligheid 2. het bevorderen van de persoonlijke competentie 3. het bevorderen van de sociale competentie 4. kinderen helpen bij het zich eigen maken van normen en waarden. De pedagogische visie PSZ Kinderjungle De Kinderjungle is een peuterspeelzaal (PSZ) die gevestigd is aan de Wiardi Beckmanlaan 5 in Rijswijk. Het gebouw staat naast de Petrusschool (basisschool) en het wordt ook gebruikt voor de buitenschoolse opvang (BSO). In het gebouw zijn 2 groepen PSZ aanwezig. De ene groep heet Zebra s en de andere groep Vlinders. Beide groepen werken volgens dezelfde pedagogische uitgangsprincipes. Hieronder hebben wij beschreven hoe wij denken te kunnen voldoen aan de doelstellingen van de SRK bij de PSZ Kinderjungle. Bij elke doelstelling bespreken we kort onze bevindingen en daarna maken we een opsomming van elementen die wij gebruiken om aan de doelstelling te voldoen. Pagina 4

5 Emotionele veiligheid Bieden van emotionele veiligheid Veilig op avontuur Basis van al het handelen van de pedagogisch medewerkers is het bieden van fysieke en emotionele veiligheid aan het kind. Veiligheid draagt niet alleen bij aan het welbevinden, maar is ook een belangrijke voorwaarde voor een positieve ontwikkeling van het kind. Pas als een kind zich veilig voelt, durft het namelijk op avontuur te gaan. Hiervoor moeten kinderen een vertrouwensband kunnen opbouwen met een aantal vaste personen. Die moeten het kind respecteren, accepteren en waarderen als een uniek persoon. Als zij op het juiste moment gehoor geven aan de behoefte van het kind, leert het kind op zijn omgeving te vertrouwen. Om emotionele veiligheid op de groep te realiseren moet er een sfeer van veiligheid en vertrouwen zijn. Pas als een kind zich veilig voelt kan het zich ontwikkelen. Om aan deze doelstelling te voldoen gebruiken wij: 1. Geborgenheid door verbale en non-verbale communicatie 2. Luistervaardigheden 3. Positieve ondersteuning 4. Oogcontact 5. Troost bieden (knuffel, op schoot nemen) 6. Inlevingsvermogen 7. Informatie bieden 8. Structuur (vast dagritme, regels, grenzen) 9. Evenwicht tussen vrijheid en zelfstandigheid 10. Goed en duidelijk leiding geven Competentie Bevorderen van de persoonlijke competentie Jezelf leren kennen en een positief zelfbeeld ontwikkelen Competentie is een combinatie van kennis (weten), vaardigheden (kunnen) en houdingen. Met de term persoonlijke competentie bedoelen we dat het kind leert wie het is, wat het kan, welke interesses het heeft en welke vaardigheden er nodig zijn in bepaalde situaties. We helpen kinderen zichzelf te leren kennen en een positief zelfbeeld te ontwikkelen. Persoonlijke competentie heeft ook te maken met weerbaarheid, zelfvertrouwen, eigenwaarde, flexibiliteit en creativiteit in het omgaan met verschillende situaties. Deze doelstelling hangt nauw samen met iemands temperament, verlangens, intenties en gemoedstoestand. Het is het begrijpen van anderen en het kunnen werken met anderen. Het kind kan pas goed met anderen samen spelen als het ook kan luisteren, delen met anderen en anderen kan helpen. Het is dus van belang om te weten hoe de sociale ontwikkeling verloopt van het kind om de verwachtingen hierop af te stemmen. Om aan deze doelstelling te voldoen gebruiken wij: 1. Positief spiegelen Pagina 5

6 2. Rollenspel en /of emotiespel (Puk). Inzicht verkrijgen d.m.v. het verwoorden van gevoelens en gedragingen. 3. De huishoek is een vereiste; in deze hoek leert men de sociale vaardigheden, inleving, luisteren en delen. 4. Woorden te geven, om met emotie om te kunnen gaan. 5. De kans geven om boos of bang te zijn. 6. Boekjes om zichzelf mee te identificeren en op deze manier kunnen leren hoe zij met sommige stress situaties om moeten gaan. 7. Door werkjes te doen hoeft het kind zich niet verbaal te uiten maar doet dit dan door middel van creativiteit. Bevorderen van de sociale competentie Actie en reactie Elk kind krijgt individuele zorg en aandacht, maar in de kinderopvang heeft ook de groep een belangrijke functie. Onze kindercentra bieden opvoeding aan. Kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen in een groep; wachten op je beurt, elkaar helpen, respecteren van anderen, opkomen voor je eigen belang, samenwerken en samen feest vieren. Het zijn allemaal ervaringen die kinderen dagelijks meemaken in een groep. Een kind leert dat zijn gedrag bepaalde reacties bij anderen uitlokt. Bij de persoonsontwikkeling gaat het erom of een kind zelfvertrouwen ontwikkelt en zich voldoende veilig leert voelen in zijn omgeving. Neemt het kind zelf beslissingen, keuzes, of is het juist afhankelijk of onafhankelijk. De identiteit van het kind is een reflectie op de manier waarop anderen op hem/haar reageren. Om tot een goede persoonlijke ontwikkeling te komen is de hechting van cruciaal belang. Het is voor een kind ontzettend belangrijk om zelfwaardering te ontwikkelen: Ik kan het zelf doen. Dit is het begin om later goed in het leven te functioneren. Om aan deze doelstelling te voldoen gebruiken wij: 1. De leiding heeft een responsieve houding 2. Zelfregeling 3. Zelfcontrole 4. De groep geeft het goede voorbeeld 5. De leiding behandelt het kind met respect en toont belangstelling in andere culturen maar heeft ook belangstelling voor ieder individueel kind. 6. Zelfredzaamheid en zelfstandigheid 7. Weerbaarheid 8. Identiteit Normen en waarden Kinderen helpen bij het zich eigen maken van waarden en normen Goed en niet goed leren ervaren Om goed in de samenleving te kunnen functioneren, is het nodig dat kinderen de waarden, normen en regels van de maatschappij waarin zij leven, leren kennen en zich eigen maken. Een aantal gemeenschappelijke waarden en normen zijn bovendien onmisbaar om een goede samenwerking met ouders te hebben. Waarden zijn die zaken (verworvenheden) die waardevol gevonden worden, zoals respect en eerlijkheid. Waarden die te maken hebben met rechtvaardigheid en met het Pagina 6

7 helpen van anderen noemen we moreel besef. In termen van jonge kinderen zijn dat waarden die horen bij wat bijvoorbeeld lief en stout, gemeen of aardig is. Het besef van goed en kwaad is de belangrijkste waarde. Normen (afspraken, regels) zijn die waarden waaraan door een groot aantal mensen gelijk belang wordt gehecht. Bijvoorbeeld: Je mag niet slaan of je mag niet voordringen als je op de glijbaan wilt. Waarden Eén van de belangrijkste verlangens, die wordt gesteund door ouders, politiek, leidsters en leerkrachten is het overdragen van waarden. Waarden zijn die zaken (verworvenheden) die waardevol worden gevonden zoals: 1. Respect 2. Geduld 3. Rechtvaardigheid 4. Verdraagzaamheid 5. Het besef van goed en kwaad Het besef van goed en kwaad op kind niveau vinden wij: 1. Lief en stout 2. Gemeen en aardig 3. Vals of eerlijk Normen Dit zijn de afspraken en regels in de groep of eventueel daarbuiten. De normen maken doelbewust of verborgen deel uit van de opvoeding. Dit gebeurt op de PSZ vaak doelbewust door gedragcorrecties, maar ook verborgen zoals de keuze voor boeken die we voorlezen. Bij ons wordt er vanuit het kind gedacht. De stelling: een regel is een regel gaat bij ons niet op. Als bijvoorbeeld een peuter nieuw is wordt er minder van hem/haar verwacht en verlangt. Enkele regels op de groep zijn: 1. Respect voor mens, natuur en dier vinden wij belangrijke aspecten. 2. Bij ons mag je anderen geen pijn doen 3. Er wordt niet met speelgoed gegooid 4. We ruimen na het spelen alles netjes op 5. Handen wassen als je naar het toilet bent geweest Pedagogisch thema: Puk Puk & Ko is een educatief totaalprogramma dat is afgestemd op de behoefte van peuters. Het omvat taal, rekenen en sociale vaardigheden. Bij bijvoorbeeld het aanleren van begrippen zoals groot en klein of dik en dun, kan het programma van Puk & Ko uitstekend gebruikt worden. Met het programma vergroot u de kans van het kind op een goede start in het basisonderwijs! Pagina 7

8 Puk is een pop/knuffel en kan heel goed fungeren als tussenpersoon waar het gaat om communicatie waarbij er bijvoorbeeld emotionele ondersteuning geboden kan worden. Of het kan een gesloten kind er toe zetten, om meer te gaan praten want het is tenslotte geen volwassene met wie je praat. Puk is een onderdeel van de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE). Voorschoolse educatie betekent dat kinderen op een peuterspeelzaal en kinderdagverblijf op een structurele manier, spelenderwijs, worden gestimuleerd in hun ontwikkeling met de nadruk op taalontwikkeling. Dit wordt voortgezet op de basisschool. De groepen 1 en 2 van het basisonderwijs zijn de vroegschoolse periode. Kinderen krijgen dezelfde aanpak en er wordt zoveel mogelijk met dezelfde methodes gewerkt; er is een pedagogisch doorgaande lijn. De SRK vindt het belangrijk een bijdrage te leveren aan een goede start in de (taal)ontwikkeling van de aan ons toevertrouwde kinderen. We willen hiermee ook een bijdrage leveren aan het beperken van ontwikkelings- en onderwijsachterstanden. Het is de verwachting dat voor kinderen de overstap van peuterspeelzaal of kinderdagverblijf naar de basisschool makkelijker is na het volgen van een VVEprogramma. Dat is positief voor de ontwikkeling van een kind. We gunnen het ieder kind om zo vroeg mogelijk een goede leerbasis te leggen. De manier van werken met PUK is gebaseerd op een aantal verschillende elementen: Spelenderwijs We werken bij de SRK aan VVE op een manier die past bij de kinderopvang. We gaan op onze kinderdagverblijven en peuterspeelzalen dus geen schooltje spelen, maar we bieden de kinderen een rijke speel-leeromgeving aan in een emotioneel veilig pedagogisch klimaat. De pmw-ers hebben een vooropgezet doel bij hun activiteiten maar de kinderen ervaren het als spelen. Door al je zintuigen te gebruiken; ruiken, voelen, proeven, zien en horen dringt het aangeleerde beter door bij de kinderen. Kinderen leren samen spelen en rekening te houden met elkaar en ze worden gestimuleerd zelf probleempjes op te lossen en door te zetten als iets niet lukt. We gaan ervan uit dat kinderen vooral leren als ze betrokken zijn in hun spel. Ze zijn dat als ze zelf keuzes kunnen maken en als activiteiten een betekenis voor ze hebben. Daarom observeren de pmw-ers de kinderen tijdens het spelen. Op basis van hun bevindingen en hun professionele kennis, reageren de pmw-ers en bieden ze de kinderen passende activiteiten aan. Ze kijken zoveel mogelijk naar de individuele behoefte van de kinderen. Er is veel aandacht voor taalstimulering, vooral voor de kinderen die thuis een andere moedertaal spreken dan Nederlands. In thema s Op de VVE-speelzalen en kinderdagverblijven werken pmw-ers met thema s. Dit zijn onderwerpen die goed aansluiten bij de belevingswereld van kinderen. Bijvoorbeeld een nieuwe baby, ziek zijn, hoe zie ik er uit? Doordat er binnen een thema veel herhaling is, en woorden met elkaar te maken hebben, onthouden de kinderen beter het netwerk van begrippen. Ook heeft het werken met thema s het voordeel dat het makkelijker is over te dragen aan ouders zodat zij thuis ook aandacht aan het onderwerp kunnen besteden, bijvoorbeeld door middel van een woordenlijst. Pagina 8

9 Methodisch werken De VVE-speelzalen en kinderdagverblijven gebruiken een methode. Dat biedt pmw-ers houvast en structuur. Alle ontwikkelingsgebieden komen door het gebruik van deze methode aanbod. Bij de SRK wordt vooral gewerkt met de methode Puk & Ko. Op enkele locaties is gekozen voor de methodes Piramide of Startblokken. De keuze hangt af van de methode die op de samenwerkende basisschool wordt gebruik. De programma s bieden een pedagogisch-didactisch doorgaande leerlijn en ze voldoen aan de landelijke criteria. Bij de SRK gebruiken we de methodes op een flexibele manier zodat het goed aansluit bij de behoefte en belangstelling van de groep. Daardoor is er genoeg ruimte voor eigen inbreng en ideeën van pmw-ers. Wel zijn er minimale afspraken gemaakt. Puk & Ko Als er activiteiten uit de methode worden aangepast dan worden wel het doel en de woorden/begrippen van de activiteit overgenomen. In 1 ½ jaar tijd komen alle 10 thema s van Puk aan bod. Dat wil zeggen dat er per jaar minimaal 6 á 7 thema s worden behandeld. In de peuterspeelzaal wordt dagelijks een Puk-activiteit gedaan. Oudercontacten Ouders worden geïnformeerd over het thema dat centraal staat. Dat kan zijn d.m.v. gesprekjes tijdens het halen en brengen, foto s, posters, nieuwsbrieven of e- mail. Minimaal één keer per jaar worden ouders uitgenodigd op een informatieavond waar zij over de VVE-activiteiten geïnformeerd worden. Als een kind naar de basisschool gaat worden de overdrachtgegevens met uw toestemming naar de basisschool gestuurd, zodat de leerkracht sneller kan inspelen op de specifieke behoefte van het kind. Samenwerking basisschool In veel gevallen hebben pmw-ers tijdens gezamenlijke trainingsbijeenkomsten kennis gemaakt met leerkrachten van samenwerkende basisscholen. Ze zijn in grote lijn van elkaars manier van werken op de hoogte. Waar mogelijk worden afspraken gemaakt, bijvoorbeeld om een aantal dezelfde rituelen, liedjes en gewoontes te (gaan) gebruiken om de overgang voor de kinderen makkelijker te maken. Centra en scholen die in hetzelfde gebouw zitten, hebben soms ook inhoudelijk overleg over de thema s. Pagina 9