Maak de voorkennistoets om te kijken of je over de vereiste kennis beschikt. Kruis aan of de bewering waar of niet waar is.

Transcriptie

1 Smakelijk eten! Je gaat uit eten in een restaurant en de bediende heeft vuile handen en vuile kleren aan. Op het bestek zie je opgedroogde etensresten en je drinkglas is ook niet helder. Dit hoofdstuk gaat over de hygiëne in de keuken, zowel bij het eten koken als bij het schoonmaken van de keuken en keukenapparatuur. Maak de voorkennistoets om te kijken of je over de vereiste kennis beschikt. Kruis aan of de bewering waar of niet waar is. 1 Regelmatig je handen wassen als je met eten bezig bent is aan te raden. 2 Bij bejaarde mensen is hygiënisch werken onbelangrijk. 3 De regering stelt regels op voor de hygiëne bij instellingen. 4 Schone kleding aandoen hoort bij persoonlijk hygiëne. 5 Rauwe en bereide producten dienen gescheiden te blijven. 6 Ontdooien van diepvriesproducten doe je in de koelkast. 13

2 Mevrouw Voorn is 83 jaar en woont nog zelfstandig in haar ouderlijk huis. Mevrouw heeft elf kinderen en heeft altijd zuinig moeten leven om het gezin te kunnen onderhouden. Haar man was vertegenwoordiger in huishoudelijke artikelen en weinig thuis. Hij is twee jaar geleden overleden toen hij 85 jaar oud was. Hij kreeg van zijn oude firma altijd vaatdoekjes, afwasborstels, theedoeken en handdoeken. Na zijn dood is dit gestopt. Omdat mevrouw Voorn zuinig wil zijn op de spullen die nog over zijn, vindt ze dat je ze niet teveel moet wassen en dat je ze gewoon langer moet gebruiken. In de was verslijten ze maar! Jij, als helpende/ verzorgende vindt dat de doekjes veel te lang gebruikt worden en je wilt ze regelmatiger wassen. Maak de volgende opdrachten. 1 Je vertelt mevrouw Voorn dat hygiënisch werken belangrijk is. Zij vraagt je wat hygiënisch werken betekent. Schrijf op wat hygiënisch werken is. 2 Geef 5 voorbeelden van hygiënisch werken. 14 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

3 3 In een keuken dien je hygiënisch te werken. Bijvoorbeeld door de afvalbak legen, het aanrecht opruimen en afwassen. Noem 2 redenen waarom dit belangrijk is. 4 Bij instellingen en restaurants wordt gewerkt via het HACCP-systeem. Leg uit wat het HACCP-systeem is. 5 Ook bij het rondbrengen van eten en drinken is hygiënisch werken belangrijk. Denk hierbij aan je uiterlijk. Noem minstens 2 punten waarop jij als persoon kunt letten. 15

4 6 In de keuken gebruik je vaak een vaatdoek, afwasborstel of schuursponsje. Waarop dien je te letten bij het gebruik van deze materialen als je denkt aan de keukenhygiëne? 7 Waarom dien je rauw en al klaargemaakt eten gescheiden te houden? 16 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

5 Zorgvrager Vraag of de zorgvrager speciale wensen heeft. Ga na of eventuele wensen uit te voeren zijn. Denk aan eventuele richtlijnen vanuit de organisatie. Bijvoorbeeld als er door familiebezoek een grote afwas is terwijl er niet voldoende tijd voor beschikbaar is. Houd rekening met de wensen van de zorgvrager, maar ook met de grenzen van de organisatie. Omgeving Zorg voor ruimte. Maak bijvoorbeeld zo nodig ruimte op het aanrecht en maak spoelbak(ken) leeg en schoon als je hier de afwas in wil doen. Zorg dat de omgeving is opgeruimd, bijvoorbeeld geen speelgoed op de keukenvloer of bij het aanrecht. Techniek Verzamel de materialen. Verzamel: de vuile vaat; eén of twee afwasteilen; twee afwasborstels; afdruiprek; theedoek; werkdoekje. vaatwasmiddel. 17

6 Eventueel: huishoudhandschoenen; afvalbak. Zet de vaat zoveel mogelijk aan één kant. Gebruik één afwasteil voor sop en één om na te spoelen. Gebruik één afwasborstel bij het voorspoelen en één voor de afwas. Voor het afwassen van asbakken/dierenbakken kun je een aparte (oude) afwasborstel gebruiken. Zorgvrager Betrek de zorgvrager zo mogelijk bij de uitvoering. Ga na of de zorgvrager wil helpen. Ga na wat de behoeften en mogelijkheden van de zorgvrager zijn. Denk hierbij aan het stimuleren van de zorgvrager om het samen te doen. Omgeving Voorkom het onnodig nat worden van de omgeving. Zorg ervoor dat het water niet van het aanrecht op de grond kan lopen. Probeer zo min mogelijk te druppen als er bijvoorbeeld vloerbedekking of een houten vloer ligt. Techniek Doe eventueel huishoudhandschoenen aan. Dit voorkomt dat je handen doorweekt raken en dat je onnodig vuil in je huidporiën dringen. Ook bij het gebruik van warm water zijn handschoenen aan te raden. Verwijder voedselresten. Met behulp van bijvoorbeeld vuil bestek of met keukenpapier. Denk aan het milieu en scheid het afval zo mogelijk. 18 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

7 Sorteer de afwas. Zet glazen, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen in deze volgorde in groepen bij elkaar. Bewaar eventueel asbakken of dierenbakken als laatste (werk van minder vuil naar vuil). Houd de knieën los en zet de voeten in lichte spreid-schredestand. Sta recht voor je werk en voorkom draaien met je rug en tegelijk iets tillen! Vul spoelbak/afwasteil. Vul de teil/spoelbak met handwarm water. Zet de afwasteil op de juiste hoogte. Lange mensen kunnen last ondervinden van een te laag aanrecht. Dit kan bijvoorbeeld opgelost worden door de afwasteil op de aanrecht te zetten of op een omgekeerde pan in de gootsteen. Ook platte schoenen dragen, de voeten iets uit elkaar zetten en met de buik tegen het aanrecht steunen, kan ontlastend werken. Spoel de vaat zo nodig voor. Spoel voor met behulp van voorspoelborstel in de volgorde: glaswerk, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen. Bij aangekoekt vuil de afwas een poosje laten weken. Plaats het afdruiprek op het aanrecht. Maak het lege aanrechtblad schoon met een werkdoekje, water en wat vaatwasmiddel en plaats hierop het afdruiprek. 19

8 Neem schoon water met vaatwasmiddel. Laat water weglopen en spoel de teil/bak na met heet water. Vul de afwasteil met heet water en voeg vaatwasmiddel toe. Als je eerst vaatwasmiddel erin doet, krijg je veel schuim. Dat geeft extra werk bij het naspoelen. Was de vaat schoon. Was af in de volgende volgorde: glaswerk, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen. Je kunt eventueel een pannenspons of schuurspons gebruiken (bijvoorbeeld bij aanslag van thee). Voorkom beschadigingen bij gebruik van een ongeschikte schuurspons. Gebruik bij teflonpannen geen schuurspons. Wissel, bij een grote vaat, het afwassen af met afdrogen en opruimen. Als je last krijgt van een vermoeide lage rug, kun je één voet in het aanrechtkastje zetten. Zorg wel dat je je gewicht over beide benen verdeeld houdt. Je dient ook kostenbewust en milieubewust te zijn tijdens het afwassen. Spoel de schone vaat na. Vul eventueel tweede afwasteil/spoelbak met warm water en haal er de afgewassen vaat doorheen. Ook kan het onder de kraan afgespoeld worden. Dit kost meer water. Om tijd te besparen kun je ook wachten met afdrogen tot de vaat ver droog is. Je kunt dan ondertussen bijvoorbeeld een andere klus doen. Zet de schone vaat in het afdruiprek. Zet de bordjes in de daarvoor bestemde ruimte en zet de kopjes en glazen ondersteboven. Zo kan het water er goed aflopen. 20 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

9 Droog de vaat af. Neem een schone en droge theedoek en droog eerst het glaswerk af. Je hebt ook speciale glazendoeken. Zet alles op de juiste plaats terug. Zet de schone vaat op de vaste plaats van de zorgvrager weg of via de vaste indeling van de afdelingskeuken. Zo kan iedereen alles vinden en blijft het ordelijk. Zorgvrager Vraag of de zorgvrager tevreden is. Omgeving Maak de werkplek schoon en droog. Doe bijvoorbeeld het aanrecht en teil/spoelbak af met de werkdoek en dweil zo nodig de vloer. Maak ook het afvoerputje leeg en schoon! Gebruik zo nodig extra reinigingsmiddel om de spoelbak te reinigen/ontvetten. Dit voorkomt verstoppingen. Techniek Ruim de gebruikte materialen op. Spoel afwasborstels of sponsjes uit met heet water en maak afdruiprek en eventuele teil(en) schoon en droog. Zet alles op de daarvoor bestemde plaats. Dit voorkomt bacteriegroei. Doe de vaatdoek en de theedoek zo nodig in de was. Wassen op 60 C. 21

10 De uitvoeringsstandaard is bedoeld als geheugensteuntje bij het oefenen. Oefen net zo lang tot je het zonder de hulp van de uitvoeringsstandaard kan uitvoeren. 1 Verzamel de materialen: vuile vaat, afwasteil(en), twee afwasborstels, afdruiprek, theedoek, werkdoekje, vaatwasmiddel, eventueel huishoudhandschoenen en afvalbak. 1 Verzamel de vuile vaat zoveel mogelijk aan één kant. 2 Doe desgewenst huishoudhandschoenen aan. 3 Verwijder voedselresten in afvalbak. 4 Sorteer de afwas en zet glaswerk, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen in groepen bij elkaar. 5 Vul afwasteil (of spoelbak) met handwarm water. 6 Spoel zo nodig voor met voorspoelborstel in de volgorde: glaswerk, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen. 7 Laat de afwasteil (of spoelbak) leeglopen en spoel deze na met heet water. 8 Maak het lege aanrechtblad schoon met werkdoekje, water en wat vaatwasmiddel. 9 Plaats het afdruiprek aan de kant waar geen vaat staat. 10 Vul de afwasteil met heet water en voeg daarna vaatwasmiddel toe. 11 Vul eventueel tweede afwasteil (of spoelbak) met heet water. 12 Was de vaat schoon in volgorde van het spoelen en spoel de vaat na met warm water in extra afwasteil (of spoelbak). 13 Zet de schone vaat in het afdruiprek. 14 Droog de vaat af met de theedoek. 15 Zet de schone vaat op de juiste plaats terug. 1 Maak het aanrecht, de afwasborstels, het afdruiprek en de teil(en) (of spoelbak) schoon en droog. 2 Ruim alle gebruikte materialen op. 3 Hang theedoek en werkdoekje te drogen. 4 Vraag of de zorgvrager/opdrachtgever tevreden is. 22 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

11 1 Voorbereiding: Verzamelt de volgende materialen: 1.1 De vuile vaat. 1.2 Zo gewenst één of twee afwasteilen. 1.3 Twee afwasborstels. 1.4 Afdruiprek. 1.5 Theedoek. 1.6 Werkdoekje. 1.7 Afwasmiddel. 1.8 Eventueel huishoudhandschoenen. 1.9 Afvalbak. 2 Uitvoering: 2.1 Verzamelt de vuile vaat (zoveel mogelijk aan één kant). 2.2 Doet desgewenst huishoudhandschoenen aan. 2.3 Verwijdert voedselresten in afvalbak. 2.4 Sorteert de afwas en zet glaswerk, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen in groepen bij elkaar. 2.5 Vult afwasteil (of spoelbak) met handwarm water. 2.6 Spoelt zo nodig voor met voorspoelborstel in de volgorde:glaswerk, kopjes, bestek, borden, schalen en pannen. 2.7 Laat de afwasteil (of spoelbak) leeglopen en spoelt deze na met heet water. 2.8 Maakt lege aanrechtblad schoon met werkdoekje, het water en wat afwasmiddel. 2.9 Plaatst het afdruiprek aan de kant waar geen vaat staat Vult de afwasteil met heet water en voegt daarna afwasmiddel toe Vult eventueel tweede afwasteil (of spoelbak) met heet water Wast de vaat schoon in volgorde van het spoelen en spoelt de vaat na met warm water in extra afwasteil (of spoelbak) Zet de schone vaat in het afdruiprek Droogt de vaat af met de theedoek Zet de schone vaat op de juiste plaats terug. 23

12 3 Nazorg: 3.1 Maakt het aanrecht, de afwasborstels, het afdruiprek en de teil(en) (of spoelbak) schoon en droog. 3.2 Ruimt alle gebruikte materialen op. 3.3 Hangt theedoek en werkdoekje te drogen. 3.4 Vraagt of de zorgvrager tevreden is. 24 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

13 Zorgvrager Vraag of de zorgvrager speciale wensen heeft. Ga na of eventuele wensen uit te voeren zijn. Denk aan eventuele richtlijnen vanuit de organisatie. Bij een instelling zijn vaak vaste werkschema s. Omgeving Zet een raam open om te luchten. Zet een raam, rooster of buitendeur open, zodat frisse lucht kan binnenkomen. Houd rekening met het weer. Bijvoorbeeld bij harde wind of regen is het niet verstandig om het raam open te zetten. Doe dit in overleg met de zorgvrager en houd hierbij rekening met zieke zorgvragers. Zet zo nodig de verwarming omlaag. Techniek Verzamel de materialen. Verzamel: (microvezel) werkdoek; emmer; of spuitflacon (met reinigingsmiddel); eventueel reinigingsmiddel; stofzuiger of vloerwisser; zo nodig een dweil of mop; eventueel schuurmiddel. 25

14 Een professionele werkmethode is het werken met een microvezeldoek die ingesprayed wordt. Bij het gebruik van microvezeldoeken is reinigingsmiddel niet altijd nodig. Let zo nodig op of je de juiste doek bij het juiste middel of de juiste ruimte gebruikt. Hier kunnen afspraken over zijn. Zorgvrager Betrek de zorgvrager zo mogelijk bij de uitvoering. Ga na wat de behoeften en mogelijkheden van de zorgvrager zijn. Houd rekening met de wensen en gewoonten van de zorgvrager. Denk hierbij aan het stimuleren van de zorgvrager om het samen te doen. Omgeving Pas de werkomgeving zo mogelijk aan. Door bijvoorbeeld zo veel mogelijk op een gunstige werkhoogte te werken. Denk hierbij aan je emmer op het aanrecht zetten in plaats van op de grond. Een gunstige werkhoogte is tussen je heupen en schouders. Is dit niet mogelijk, denk dan eerst na over de belasting van je lijf voordat je iets doet. Werk zo veel mogelijk binnen je directe reikwijdte. Techniek Zorg dat de afwas gedaan is. Was met de hand af of maak zo mogelijk gebruik van een vaatwasmachine. Laat de vaatwasmachine alleen draaien als die goed gevuld is. Overleg hierover met de zorgvrager. Vraag zo nodig naar de gebruiksaanwijzing van de vaatwasmachine. Zie 2.3.1: Afwassen met de hand. Raap losliggend vuil op en gooi het weg. Denk bij het oprapen vooral aan de werkhouding. Denk bij het weggooien aan het scheiden van het afval. 26 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

15 Zorg dat je rug recht blijft bij het oprapen. Til zo weinig mogelijk en voorkom het tegelijk draaien met je rug en tillen. Dit is zeer slecht voor je rug! Denk aan het milieu. Door het scheiden van afval is hergebruik mogelijk en wordt de afvalberg kleiner. Scheid onder andere: glas, papier, groente-, fruit- en tuinafval, restafval en chemisch afval (bijvoorbeeld batterijen, verfresten). Maak de bakken leeg. Maak het GFT-bakje leeg en leeg zo nodig de pedaalemmer. GFT staat voor: groente-, fruit- en tuinafval. Het GFT-afval wordt meestal in een speciale kliko (vuilnisbak) verzameld of in een bepaald gedeelte van een kliko. Vul je emmer met water en doe er allesreiniger bij of gebruik een spuitflacon met reinigingsmiddel. Vul de emmer voor de helft met water en voeg daarna pas het reinigingsmiddel toe (om schuimvorming te voorkomen). Een halfvolle emmer is niet zo zwaar en het is hygiënischer om zo nodig schoon water te nemen. Let op de hoeveelheid reinigingsmiddel (dosering). Dit kun je meestal lezen op de fles. Let op het veiligheidssymbool op de verpakking van het reinigingsmiddel! Neem tegels boven aanrecht en fornuis af. Neem de handgrepen van de kastjes af. 27

16 Verwijder eventueel zichtbaar vuil op keukenkastjes of op en in andere keukenapparaten. Denk hierbij aan afzuigkap, randen van vaatwasser, zichtbaar vuil in de koelkast. Sommige onderdelen mogen in de vaatwasser gewassen worden, zoals het rooster van de afzuigkap of onderdelen van het fornuis. Maak het fornuis of de kookplaat schoon. Als het fornuis extra vervuild is, is het gebruik van een schuurspons en schuurmiddel misschien nodig (zie reinigingsvoorschriften van fornuis of kookplaat!). Maak het GFT-bakje schoon. Door het af te wassen met de hand. Meestal is een GFT-bakje behoorlijk vuil en kan het als laatste of apart worden afgewassen. Dweil of mop de vloer. Zorgvrager Vraag of de zorgvrager tevreden is. Dit wil niet altijd zeggen dat je alles moet doen wat de zorgvrager wil. Houd rekening met de wensen van de zorgvrager, maar ook met de grenzen van de organisatie en van jezelf. 28 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

17 Omgeving Sluit het raam. Zet zo nodig de verwarming weer hoger of aan. Techniek Ruim de gebruikte materialen op. Zet de gebruikte materialen schoon en droog terug op de gewenste plaats. Doe vuile werkdoeken in de wasmachine of hang ze te drogen. Verschoon zo nodig keukentextiel, zoals theedoek, vaatdoek en handdoek. Bij intensief gebruik behoort dit dagelijks te gebeuren. Vervang of was ook schuursponsjes regelmatig. Een afwasborstel kan ook in de vaatwasser gewassen worden. 29

18 De uitvoeringsstandaard is bedoeld als geheugensteuntje bij het oefenen. Oefen net zo lang tot je het zonder de hulp van de uitvoeringsstandaard kan uitvoeren. 1 Vraag of de zorgvrager speciale wensen heeft. 2 Verzamel de volgende materialen: werkdoekjes, een emmer of spuitflacon en reinigingsmiddel (ook eventueel een schuurmiddel), stofzuiger of vloerwisser en zo nodig een dweil/mop. 1 Zet een raam open om de ruimte te luchten. 2 Zorg dat de afwas gedaan is. 3 Raap losliggend vuil op en gooi het weg. 4 Scheid het afval (glas, papier, restafval en groente-, fruit- en tuinafval). 5 Leeg het GFT-bakje. 6 Stofzuig of stofwis de vloer. 7 Maak een sopje met allesreiniger. 8 Neem de tegels boven het aanrecht en het fornuis af. 9 Droog het aanrecht en de gootsteen na. 10 Neem de handgrepen van kastjes klamvochtig af. 11 Verwijder eventueel zichtbaar vuil op keukenkastjes. 12 Maak het fornuis/kookplaat schoon. 13 Maak het GFT-bakje schoon. 14 Controleer of de vuilnisemmer geleegd dient te worden. 15 Dweil of mop de vloer. 16 Verwissel handdoek, theedoek en vaatdoek. 17 Sluit het raam. 1 Gooi werkdoek in de was of hang de doek te drogen. 2 Ruim de gebruikte materialen schoon en droog op. 3 Vraag of de zorgvrager tevreden is. 30 Zorg voor woon- en leefomgeving 2

19 1 Voorbereiding: Verzamelt de volgende materialen: 1.1 Werkdoekjes. 1.2 Stofzuiger of vloerwisser. 1.3 Zo nodig een dweil/mop. 1.4 Emmer of spuitflacon. 1.5 Reinigingsmiddel. 1.6 Eventueel schuurmiddel. 1.7 Vraagt of de zorgvrager speciale wensen heeft. 2 Uitvoering: 2.1 Zet een raam open om de ruimte te luchten. 2.2 Zorgt dat de afwas gedaan is. 2.3 Raapt losliggend vuil op en gooit het weg. 2.4 Scheidt het afval (bijvoorbeeld het glas). 2.5 Leegt het GFT-bakje. 2.6 Stofzuigt of stofwist de vloer. 2.7 Maakt een sopje met allesreiniger. 2.8 Neemt de tegels boven aanrecht en fornuis af. 2.9 Droogt aanrecht en gootsteen na Neemt de handgrepen van kastjes klamvochtig af Verwijdert eventueel zichtbaar vuil op keukenkastjes Maakt het fornuis/kookplaat schoon Maakt het GFT-bakje schoon Controleert of de vuilnisemmer geleegd dient te worden Dweilt of mopt de vloer Verwisselt handdoek, theedoek en vaatdoek Sluit het raam. 3 Nazorg: 3.1 Doet vuile doeken in de was of hangt ze te drogen. 3.2 Ruimt de gebruikte materialen schoon en droog op. 3.3 Vraagt of de zorgvrager tevreden is. 31

20 Bij dagelijks onderhoud: de ruimte is leefbaar en ziet er verzorgd uit. Bij wekelijks onderhoud: het aangehechte of ingedrongen vuil is verwijderd en er hoopt zich geen vuil op. Bij periodiek onderhoud: er is zo weinig mogelijk vervuiling in de ruimte. Ergonomisch gewerkt. Veilig gewerkt. Hygiënisch gewerkt. Milieubewust gewerkt. Kostenbewust gewerkt. Volgens plan gewerkt. De juiste middelen en materialen gebruikt. Rekening gehouden met de wensen en gewoontes van de zorgvrager/ instelling. Mevrouw Voorn, 83 jaar (zorgvrager) Je bent 83 jaar en woont nog zelfstandig in jouw ouderlijk huis. Je hebt elf kinderen en hebt altijd zuinig moeten leven om het gezin te kunnen onderhouden. Je man was vertegenwoordiger in huishoudelijke artikelen en hij was weinig thuis. Hij is twee jaar geleden overleden toen hij 85 jaar oud was. Hij kreeg van zijn oude firma altijd vaatdoekjes, afwasborstels, theedoeken en handdoeken. Na zijn dood is dit gestopt. Omdat je zuinig wilt zijn op de spullen die nog over zijn, vind je dat ze niet teveel gewassen moeten worden en dat je ze gewoon lang moet gebruiken. In de was verslijten ze maar! Jij, als zorghulp/helpende/verzorgende gaat met de hand afwassen bij mevrouw Voorn. Je hebt al eerder gezien dat vooral de vaatdoeken, theedoeken en handdoeken te lang gebruikt worden en je wilt ze regelmatiger wassen. Je gaat hierover een gesprek aan met mevrouw Voorn en legt haar uit waarom je dit belangrijk vindt. Jij observeert en/of neemt het rollenspel op met een videocamera. 32 Zorg voor woon- en leefomgeving 2