ZUID-WEST-VLaanderen RUIMtemonitor ondernemen

Transcriptie

1 ZUID-WEST-VLaanderen RUIMtemonitor ondernemen KORTRIJK Wevelgem Zwevegem december 2015, eindrapport

2 Colofon Dit document is een publicatie van: Intercommunale Leiedal President Kennedypark 10 - BE-8500 Kortrijk tel ruimte@leiedal.be Auteur: Steven Hoornaert Voorliggend rapport werd opgemaakt binnen het kader van het strategisch project REKOVER (Regio Kortrijk & Openbaar Vervoer). Dit project kadert binnen de bijkomende oproep van begin 2012 van de Vlaamse overheid voor aanvragen strategische projecten in uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en gericht op het thema stadsregio s met het oog op een vernieuw(en)de aanpak van stedelijke gebieden in stadsregionaal perspectief. 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Vaststellingen Evaluatie afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk - luik bedrijventerreinen Taakstelling voor nieuwe lokale bedrijventerreinen is niet volledig ingevuld VRAAG aan ruimte om te ondernemen Aanbod aan ruimte om te ondernemen Confrontatie VRAAG versus aanbod Enkele recente tendenzen Beleidsaanbevelingen Bouwrijp maken van bestaande bestemde aanbod voor regionale bedrijventerreinen Duidelijkheid over bijkomende ruimte voor regionale bedrijventerreinen in de kleinstedelijke gebieden Waregem en Menen NooD aan afstemming tussen ruimte om te ondernemen, mobiliteit en infrastructuur Meer inzetten op duurzaam hergebruik van ruimte om te ondernemen Op korte termijn Antwoord bieden op het tekort aan ruimte voor KMO s Duidelijkheid over bijkomende ruimte voor KMO s op langere termijn Vinger aan de pols 54 3

4 4

5 1. Inleiding Voorliggend rapport maakt deel uit van een ruimer proces rond de opmaak van een nieuwe regionale ruimtelijke visie voor Zuid-West-Vlaanderen. Dit proces van visievorming werd opgestart naar aanleiding van een aantal concrete vragen betreffende de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Deze vragen werden midden 2013 voorgelegd aan de toenmalige Vlaamse minister voor Ruimtelijke Ordening. Het resultaat van het overleg was het voorstel tot opmaak van een regionale visie, vanuit de specifieke ruimtelijke kenmerken en noden van de streek. Deze vernieuwde visie moet ook de synthese maken van de verschillende (lopende) processen en projecten in de regio Zuid-West-Vlaanderen (Eurometropool Lille- Kortrijk-Tournai, het strategisch project REKOVER, de ruimtemonitoren wonen en ondernemen regio Zuid- West-Vlaanderen, de visie ruimtelijk-economische structuur, de projecten Kameleon, Warmer Wonen, etc.). Deze ruimtemonitor ondernemen Zuid-West-Vlaanderen vormt een belangrijke aanvulling op het eindverslag van de Visie ruimtelijk-economische structuur Zuid-West-Vlaanderen (Leiedal, april 2015). In dat rapport werd een visie opgebouwd op de bestaande bestemde ruimtelijk-economische structuur voor de regio Zuid-West-Vlaanderen. In deze ruimtemonitor ondernemen wordt onderzocht of er bijkomende paarse bestemmingen nodig zijn en welke beleidsaanbevelingen we kunnen formuleren aangaande het creëren van nieuwe bedrijventerreinen. In hoofdstuk 2 geven we eerst enkele vaststellingen aangaande de bijkomende bedrijventerreinen, die werden gepland bij de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Vervolgens confronteren we de vraag met het aanbod aan ruimte om te ondernemen. En we geven ook inzicht in enkele recente tendenzen die blijken uit de verkoopcijfers van de intercommunale Leiedal. Vanuit de vaststellingen formuleren we in het laatste hoofdstuk enkele beleidsaanbevelingen voor het ruimtelijk beleid op vlak van ondernemen voor de 13 steden en gemeenten van Zuid-West-Vlaanderen. Voor de opmaak van de ruimtemonitor ondernemen Zuid-West-Vlaanderen werden verschillende stappen doorlopen: In de loop van 2014 werden de eerste data, statistieken en GIS-gegevens verzameld 10 april 2015: bespreking van de eerste resultaten op de conferentie van burgemeesters; de presentatie werd ook overgemaakt aan de schepenen en beleidsmedewerkers van ruimtelijke ordening & economie 29 april 2015: toelichting aan VOKA - Lokale Raad Zuid-West-Vlaanderen 22 mei 2015: toelichting aan RESOC Zuid-West-Vlaanderen Juni 2015: opsturen van ontwerp eindrapport Zomer 2015: adviesronde bij 13 steden en gemeenten van de regio Zuid-West-Vlaanderen, de dienst ruimtelijke planning van de provincie West-Vlaanderen, het Departement Ruimte Vlaanderen en het Agentschap Ondernemen van de Vlaamse overheid 17 september 2015: intergemeentelijk overleg ruimtelijke ordening - bespreking resultaten adviesronde 9 oktober 2015: conferentie van burgemeesters - bespreking resultaten adviesronde December 2015: definitief eindrapport ruimtemonitor ondernemen Zuid-West-Vlaanderen 5

6 Ruimtelijk-economische structuur ZUID-WEST-VLAANDEREN Bedrijventerreinen voor te behouden voor grote en middelgrote bedrijven Gemengde bedrijventerreinen voor grote, middelgrote en kleine bedrijven Specifiek bestemde bedrijventerreinen Bedrijventerreinen voor KMO's of lokale bedrijven Paarse sproet > 3 ha Paarse sproet < 3 ha Een paarse sproet is een gebied met bestemming '(milieubelastend) industriegebied'volgens het gewestplan en waar geen bedrijventerrein collectief werd aangelegd. 0 2,5 5 km schaal: 1:

7

8 2. Vaststellingen 2.1. Evaluatie afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk - luik bedrijventerreinen In het kader van de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk werden enkele nieuwe bedrijventerreinen en kleinhandelszones verankerd in deelplannen van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (definitieve vaststelling door Vlaamse Regering op 20 januari 2006). We evalueren de verschillende relevante deelplannen: deelplan 2: specifiek regionaal bedrijventerrein voor transport LAR-zuid deelplan 3a: gemengd bedrijventerrein Heule-Kuurne uitbreiding deelplan 3b: gemengd regionaal bedrijventerrein Zwevegem-Losschaert deelplan 3c: gemengd bedrijventerrein Wevelgem-Zuid uitbreiding + Leievallei deelplan 4a: kleinhandelszone Ringshoppingcenter deelplan 4b: kleinhandelszone Wevelgem N8 deelplan 5: kleinhandelszone Pottelberg deelplan 6: gebied voor wetenschapspark en stedelijke activiteiten Kapel Ter Bede deelplan 7j: stedelijk woongebied Langwater, waarbij aansluitend bij het bedrijventerrein Evolis ook een gebied voor stedelijke ontwikkeling werd bestemd. Overzichtskaart paarse deelplannen uit afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk 8

9 LAR-zuid (specifiek regionaal bedrijventerrein voor transport) Evaluatie - stand van zaken: Het gebied LAR-zuid is bestemd als specifiek regionaal bedrijventerrein voor transport en bedraagt ongeveer 30 ha bruto. Na de definitieve vaststelling van het gewestelijk RUP begin 2006 werd dit deelplan juridisch aangevochten. Na enkele jaren juridische procedures werd door het Hof van Beroep in 2012 een arrest uitgesproken, waarbij het deelplan van LAR-zuid niet werd vernietigd. Aangezien ook de termijn om in Cassatie te gaan is verstreken, kan het RUP niet meer juridisch worden aangevochten. Het gebied LAR-zuid werd verworven en zal ontwikkeld worden door een private investeerder. De steden Menen en Kortrijk hebben hiervoor een samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Actiepunten: Vergunning voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg Uitvoering van de infrastructuur- en omgevingsaanleg om het bedrijventerrein bouwrijp te maken Verkoop van bouwrijpe percelen. Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk Deelplan 2: specifiek regionaal bedrijventerrein voor transport LAR-zuid 9

10 Uitbreiding Heule-Kuurne (gemengd regionaal bedrijventerrein) Evaluatie - stand van zaken: De uitbreiding van het gemengd regionaal bedrijventerrein Heule-Kuurne (nieuwe benaming = Kortrijk- Noord) bedraagt ongeveer 22 ha en een klein deel (ongeveer 1,5 ha) werd bestemd voor lokale bedrijven. Deze uitbreiding zal gerealiseerd worden door de intercommunale Leiedal. Met uitzondering van enkele private bedrijfspercelen werden de meeste gronden verworven door Leiedal. Er werd een inrichtingsstudie opgemaakt cfr. het gewestelijk RUP en het archeologisch onderzoek werd uitgevoerd. Maar de realisatie heeft een vertraging van circa drie jaar opgelopen door discussies over een bijkomende tweede ontsluiting van het bedrijventerrein vanaf de Noordlaan. Dit was indicatief voorzien in het gewestelijk RUP, maar kon niet worden afgedwongen wegens private bedrijfseigendommen. Dergelijke stedenbouwkundige voorschriften worden in de toekomst beter vermeden. Finaal werd de stedenbouwkundige vergunning voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg toch bekomen. Actiepunten: Uitvoering van de infrastructuur- en omgevingsaanleg: opgestart voorjaar 2015 Verkoop van bouwrijpe percelen vanaf 2016 Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 3a: gemengd regionaal bedrijventerrein Heule-Kuurne uitbreiding 10

11 Stokerijstra Sint-Katriensteenweg Pieter Verhaeghestraat Sint-Katriensteenweg Pieter Verhaeghestraat Izegemsestraat Noordlaan Pieter Verhaeghestraat Izegemsestraat Noordlaan Inrichtingsplan uitbreiding bedrijventerrein Kortrijk-Noord (Heule-Kuurne) 11

12 Zwevegem-Losschaert (gemengd regionaal bedrijventerrein) Evaluatie - stand van zaken: Het gemengd regionaal bedrijventerrein Zwevegem-Losschaert bedraagt ongeveer 23 ha bruto. In het gemeentelijk RUP Zwevegem-Losschaert werd het gewestelijk RUP verder verfijnd, conform de inrichtingsprincipes van het hoogwaardig bedrijventerrein Evolis, dat gelegen is ten noorden van de gewestweg N391. In het gemeentelijk RUP werd aansluitend ook de ontwikkeling voorzien van een nieuw lokaal bedrijventerrein (4 ha bruto voor KMO s) en een nieuwe woonwijk (7 ha bruto). Ondertussen werden de meeste gronden verworven door de intercommunale Leiedal. De ontwikkeling van zowel het nieuwe bedrijventerrein als de nieuwe woonwijk Zwevegem-Losschaert zal gefaseerd verlopen. Er werd een inrichtingsstudie opgemaakt cfr. het gewestelijk en gemeentelijk RUP. En het archeologisch onderzoek werd uitgevoerd. Momenteel worden de gedetailleerde plannen voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg opgemaakt en wordt de aanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning van de eerste fase voorbereid. Actiepunten: Aanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg van de eerste fase: gepland in 2016 Uitvoering van de infrastructuur- en omgevingsaanleg: gepland vanaf 2016 Verkoop van bouwrijpe percelen: gepland vanaf 2017 Deelplan Gewestweg N m 30m 1 60m Harelbeke 4 20m 40m 6 20m 3 13m 1 12m 6 Luipaardstraat 5 30m m 8 1 Hinnestraat 12m 1 kstraat Bekaertstraat 6 Gemeentelijk RUP Zwevegem-Losschaert: nieuw regionaal en lokaal bedrijventerrein & nieuwe woonwijk 12

13 Inrichtingsplan Zwevegem-Losschaert: regionaal & lokaal bedrijventerrein & stedelijk woongebied 13

14 Uitbreiding Wevelgem-Zuid (gemengd regionaal bedrijventerrein) Evaluatie - stand van zaken: In het deelplan 3c van het gewestelijk RUP wordt het zuidelijk deel van het bestaande bedrijventerrein Wevelgem-Zuid voorbehouden voor watergebonden bedrijvigheid. Ten oosten wordt ook een uitbreiding voorzien van ongeveer 7 ha bruto (deels watergebonden). De gronden voor de uitbreiding werden (behalve enkele private bedrijfsgronden) verworven door de intercommunale Leiedal. Het archeologisch onderzoek werd uitgevoerd en de stedenbouwkundige vergunning voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg werd verkregen. De werken zijn volledig uitgevoerd. En alle bedrijfsgronden werden reeds verkocht aan bedrijven. De gemeente Wevelgem onderneemt ook stappen voor de revitalisering van het bestaande bedrijventerrein Wevelgem-Zuid: alle bestaande openbare wegen zullen worden heringericht met nieuwe rijwegen, verlichting, fiets- en groenvoorzieningen en de aanleg van een gescheiden rioleringsstelsel. De uitvoering is afhankelijk van het verkrijgen van Vlaamse subsidies en wordt ten vroegste in 2017/2018 verwacht. De stad Kortrijk wil in samenwerking met Natuurpunt en de Vlaamse overheid stappen ondernemen voor de realisatie van het natuurgebied van de Leievallei, zoals voorzien in het gewestelijk RUP. En de stad Kortrijk heeft ook beslist om het lokaal bedrijventerrein Kruiskouter, dat voorzien was tussen het natuurgebied, de R8 en de woonstraat Kruiskouter, niet te ontwikkelen. De stad Kortrijk wenst een nieuwe bestemming voor Kruiskouter als open-ruimtegebied beleidsmatig te verankeren bij de herziening van het GRS Kortrijk. Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 3c: gemengd bedrijventerrein Wevelgem-zuid uitbreiding + Leievallei 14

15 Inrichtingsplan uitbreiding regionaal bedrijventerrein Wevelgem-zuid 15

16 Kleinhandelszones: Kortrijk Ringshoppingcenter, Wevelgem N8, Kortrijk Pottelberg Evaluatie - stand van zaken: In het gewestelijk RUP voor de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk werden drie deelplannen opgenomen voor kleinhandelszones: Kortrijk Ringshoppingcenter, Pottelberg en Wevelgem N8. Dit betreft hoofdzakelijk bestaande kleinhandelszones, die door het gewestelijk RUP werden geregulariseerd. In sommige bestaande gebouwen zijn er nog bedrijfsactiviteiten aanwezig, maar hiervoor werden in het RUP overgangsbepalingen opgenomen. Bijzondere knelpunten in deze bestaande kleinhandelszones zijn: gebrekkige ruimtelijke ordening en beeldkwaliteit van zowel de omgevingsaanleg als de gebouwen het groot ruimtebeslag en de wanorde van het parkeren op maaiveldniveau onvoldoende maatregelen in functie van het hergebruik, infiltratie en bufferen van hemelwater problemen op vlak van verkeersveiligheid en multimodale bereikbaarheid gebrek aan groenvoorzieningen... Het is aangewezen dat voor deze drie kleinhandelszones nieuwe stappen worden ondernomen om deze knelpunten aan te pakken (ontwerpend onderzoek, inrichting-, beheer- en actieplannen,...). Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 4a: kleinhandelszone Ringshoppingcenter 16

17 Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 5: kleinhandelszone Pottelberg Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 4b: kleinhandelszone Wevelgem N8 17

18 Kapel Ter Bede (gebied voor wetenschapspark en stedelijke activiteiten) Evaluatie - stand van zaken: In het gewestelijk RUP voor de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk werd het deelplan nr. 6 opgenomen voor het gebied Kapel Ter Bede, dat werd bestemd voor wetenschapspark en stedelijke activiteiten. In functie van deze bestemming werd een inrichtingsplan opgemaakt. Maar dit inrichtingsplan voor het gebied Kapel Ter Bede is omwille van twee redenen achterhaald: Enerzijds wordt de bestemming als wetenschapspark in vraag gesteld door het ontbreken van financiële middelen en concrete initiatieven vanuit wetenschappelijke instellingen. Ook de omschrijving van de stedelijke activiteiten wordt in vraag gesteld. Anderzijds heeft het Agentschap Wegen en Verkeer van de Vlaamse overheid ook een streefbeeldstudie laten opmaken voor de ruime omgeving van Kortrijk-Oost (verkeerswisselaar E17-R8-N8-N391). In deze studie werden voorstellen opgenomen, die een ruimtelijke inname van het gebied Kapel Ter Bede impliceren in functie van de herinrichting van deze verkeerswisselaar. Op dit ogenblik is er echter geen duidelijkheid. Actiepunten: De ontwikkeling van het gebied Kapel Ter Bede staat on hold. Er zal een nieuw onderzoek en planningsinitiatief noodzakelijk zijn in functie van de toekomstige bestemming van dit gebied. Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 6: gebied voor wetenschapspark en stedelijke activiteiten Kapel Ter Bede 18

19 Langwater / Evolis (gebied voor stedelijke ontwikkeling) Evaluatie - stand van zaken: In het gewestelijk RUP voor de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk werd het deelplan nr. 7j opgenomen voor het gebied Langwater als nieuw stedelijk woongebied (art. 7.1) en als parkgebied (art. 7.5). Aansluitend bij het stedelijk woongebied Langwater en bij het bedrijventerrein Evolis werd een gebied voor stedelijke ontwikkeling (art. 7.3) bestemd. Het Agentschap Wegen en Verkeer van de Vlaamse overheid heeft een streefbeeldstudie laten opmaken voor de ruime omgeving van Kortrijk-Oost (verkeerswisselaar E17-R8-N8-N391). In deze studie werden voorstellen opgenomen, die een ruimtelijke inname van het westelijke deel van het gebied van Evolis impliceren in functie van de herinrichting van deze verkeerswisselaar. Op dit ogenblik is er echter geen duidelijkheid. Actiepunten: De ontwikkeling van het gebied voor stedelijke ontwikkeling (art.7.3) staat on hold. Er zal een nieuw onderzoek en planningsinitiatief noodzakelijk zijn in functie van de toekomstige bestemming van dit gebied. Gewestelijk RUP Afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk deelplan 7j: Langwater: stedelijk woongebied en gebied voor stedelijke ontwikkeling 19

20 KMO-zone Zwevegem Esserstraat is uitverkocht 20

21 2.2. Taakstelling voor nieuwe lokale bedrijventerreinen is niet volledig ingevuld Bij de laatste gewestplanwijzigingen werden enkele nieuwe KMO-zones bestemd, bvb. Zwevegem Esserstraat en Vichte Jagershoek fase 2. Ondertussen zijn deze lokale bedrijventerreinen echter volledig uitverkocht en bebouwd en is er een tekort aan beschikbare bouwrijpe gronden voor KMO s. Toch stellen we vast dat er een groot takenpakket voor nieuwe lokale bedrijventerreinen uit de ruimtelijke structuurplanningscontext nog niet werd bestemd in ruimtelijke uitvoeringsplannen. Bij de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk werd een taakstelling van 58 ha nieuwe lokale bedrijventerreinen vooropgesteld, maar hiervan werd op heden slechts 28 ha bestemd in ruimtelijke uitvoeringsplannen. En daarnaast zijn er ook nog enkele andere opties in gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen in het buitengebied niet vertaald in RUP s. Er zijn verschillende valabele redenen waarom deze lokale bedrijventerreinen tot op heden niet werden verankerd in ruimtelijke uitvoeringsplannen: gewijzigde beleidskeuzes, geen lokaal draagvlak, nieuwe ruimtelijke inzichten, geen duurzame oplossingen voor de verkeersontsluiting... Maar het uitblijven van nieuwe bestemmingen voor lokale bedrijventerreinen (al dan niet via reconversie van verlaten, onderbenutte bedrijfssites en leegstaande bedrijfspanden) zorgt er wel voor dat er een tekort is ontstaan aan beschikbare ruimte voor KMO s. In het hoofdstuk van de beleidsaanbevelingen zullen we aangeven hoe we op korte termijn toch een antwoord kunnen bieden voor de ruimtebehoeften van KMO s. En we zullen ook oplijsten over welke mogelijke nieuwe zoekzones voor lokale bedrijventerreinen nog geen definitieve beslissingen werden genomen: d.w.z. verankerd of geschrapt in ruimtelijke structuurplannen én al dan niet bestemd in ruimtelijke uitvoeringsplannen. 21

22 2.3. VRAAG aan ruimte om te ondernemen Studie Cabus en Vanhaverbeke De meest recente wetenschappelijke referentie om de vraag in de regio in te schatten is de studie opgesteld in 2007 door Peter Cabus en Prof. Dr. Wim Vanhaverbeke. In deze studie is een behoeftenraming opgesteld voor de lange termijn ruimtebehoefte voor bedrijventerreinen. Het betreft een raming van de lange termijnbehoefte van 15 jaar voor de periode De in het Strategisch Plan Ruimtelijke Economie (SPRE) ontwikkelde methodologie diende als basis. De SPRE-methode is gebaseerd op de verwachte groei van de werkgelegenheid in bepaalde economische sectoren. De verkregen cijfers werden daarna getoetst aan de verkoopscijfers van bedrijfspercelen in het verleden (uitgiftemethode). Voor Zuid-West-Vlaanderen is de ruimtevraag tot 2022 geraamd op 318 ha. De ingeschatte ruimtevraag bedraagt dus gemiddeld 21,2 ha op jaarbasis. Dit ligt in de grootte-orde die kan verwacht worden op basis van de uitgifte in het verleden. De door Cabus en Vanhaverbeke ingeschatte ruimtevraag op jaarbasis van circa 21 ha aan bouwrijpe gronden lijkt rekening te houden met de gemiddelde verkoopscijfers van Leiedal (circa 75% van de markt) en de tendenzen in de economie. Een steeds groter gedeelte van deze ruimtevraag wordt opgevangen binnen de reeds bestaande bedrijventerreinen door de aankoop van geheel of gedeeltelijke vrijkomende panden en bedrijfspercelen. De onderzoekers schatten op basis van hun terreincoëfficientenmethode dat 16,4% van de toekomstige ruimtevraag in Zuid-West-Vlaanderen wordt gegenereerd door de industrie, 31,2% door de vervoersector en 26,7% door de kantoren en diensten. De bouw (17,4%) en handel (8%) sluiten de rij. Het grootste deel van de ruimtevraag in Zuid-West-Vlaanderen situeert zich bij bedrijven in de dimensieklassen tussen 5 en 50 werknemers (37%) en in de dimensieklasse van 200 werknemers en meer (37%). In de dimensieklasse tussen 50 en 200 werknemers wordt 24% van de ruimtevraag gegenereerd. Naast deze basisresultaten berekenden de onderzoekers ook wat de strategische of ijzeren voorraad aan bedrijventerreinen is. Dit betreft een frictievoorraad die noodzakelijk is om de economie normaal te laten functioneren zodat bedrijfsleiders en potentiële investeerders ruimte vinden om hun plannen vorm te geven. De onderzoekers stellen dat er per subregionaal niveau een ijzeren voorraad moet gecreëerd worden van 3 jaar bouwrijpe terreinen en 3 jaar bestemde maar nog uit te rusten terreinen om de economie zonder al te veel fricties te laten functioneren. Voor RESOC Zuid-West-Vlaanderen houdt dit een ijzeren voorraad in van netto 64 ha bouwrijpe terreinen en netto 64 ha (of bruto circa 90 ha) bestemde uit te rusten gronden die op een continue basis moeten aanwezig zijn Raming ruimtevraag volgens provincie West-Vlaanderen De ruimtevraag aan bedrijventerreinen voor de periode werd door de P.O.M. van de provincie West-Vlaanderen ingeschat op circa 304 ha of gemiddeld 30,4 ha per jaar. Deze ingeschatte ruimtevraag ligt hoger dan het gemiddelde van 21,2 ha per jaar uit de studie van Cabus en Vanhaverbeke. Dit is te wijten aan de toegenomen onderneming- en tewerkstellingscijfers. 22

23 2.4. Aanbod aan ruimte om te ondernemen De provincie en POM West-Vlaanderen hebben het aanbod aan gronden bestemd voor bedrijvigheid in kaart gebracht voor de regio Zuid-West-Vlaanderen. Het bestemde aanbod aan ruimte om te ondernemen in Zuid-West-Vlaanderen bedraagt begin 2015: circa 57 ha aanbod voor lokale bedrijven (waarvan slechts 7 ha bouwrijp) circa 253 ha aanbod regionale bedrijven Totaal = circa 310 ha bestemd aanbod AANBOD AAN BEDRIJVENTERREINEN IN ZUID-WEST-VLAANDEREN (2015) LOKAAL REGIONAAL GEMENGD LOK/REG SOM (alles samen) BOUWRIJP 7 BOUWRIJP 77 BOUWRIJP 0 BOUWRIJP 84 NIET-BOUWRIJP 25 NIET-BOUWRIJP 137 NIET-BOUWRIJP 0 NIET-BOUWRIJP 162 LEEGSTAND 25 LEEGSTAND 39 LEEGSTAND 0 LEEGSTAND 64 Subtotaal 57 Subtotaal 253 Subtotaal 0 TOTAAL 310 Bron: Ruimtemonitor, verwerking: Afdeling DSA, POM West-Vlaanderen Van de circa 253 ha bestemd aanbod voor regionale bedrijven is er: 197 ha = gemengd regionaal bedrijventerrein 29 ha = specifiek regionaal bedrijventerrein voor transport, distributie en logistiek 7 ha = bedrijventerrein voor bestaand regionaal bedrijf 5 ha = regionale gemengde zone voor diensten en handel 7 ha = specifiek regionaal bedrijventerrein met watergebonden karakter 7 ha = specifiek regionaal bedrijventerrein voor wetenschapspark 2 ha = specifiek regionaal bedrijventerrein voor luchthavengebonden bedrijven 1 ha = specifiek regionaal bedrijventerrein voor kleinhandel Naast het reeds bestemde juridische aanbod voor bedrijventerreinen zijn er volgens de gegevens van de POM en de provincie West-Vlaanderen ook nog: RUP s voor nieuwe bedrijventerreinen in de pijplijn: circa 20 ha openstaande opties in gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen: circa 29 ha. 23

24 Lendelede Wevelgem MENEN WERVIK Ruimtemonitor ondernemen Zuid-West-Vlaanderen LEGENDE bouwrijp aanbod bedrijvigheid niet-bouwrijp aanbod bedrijvigheid leegstaand aanbod bedrijvigheid

25 WAREGEM HARELBEKE Kuurne Deerlijk KORTRIJK Anzegem Zwevegem Avelgem Spiere

26 2.5. Confrontatie VRAAG versus aanbod De POM en de provincie West-Vlaanderen hebben voor alle RESOC-gebieden in West-Vlaanderen de behoefte aan ruimte voor bedrijventerreinen onderzocht. Hierbij vertrekken ze vanuit volgende formule: BEHOEFTE = VRAAG - INVULLING - AANBOD Dit resulteert in volgende cijfers voor de regio Zuid-West-Vlaanderen: Ruimtebalans ruimte om te ondernemen in de regio Zuid-West-Vlaanderen Vraag voor planperiode Invulling in periode Bestaand bestemde aanbod (begin 2015) BEHOEFTE TOT 2022 Opties in GRS en RUP' s in de pijplijn 304 ha 69 ha 310 ha -75 ha 29 ha 20 ha Bron: Cabus & Vanhaverbeke (2007) & Ruimtemonitor, Verwerking: Afdeling DSA, POM West-Vlaanderen Voor de regio Zuid-West-Vlaanderen blijkt uit de bovenstaande ruimtebalans dat er voor de planperiode tot 2022 voldoende juridisch bestemd aanbod is voor ruimte om te ondernemen in de regio Zuid-West- Vlaanderen. Het is wel noodzakelijk dat: de reeds bestemde bedrijventerreinen in de komende jaren systematisch bouwrijp op de markt kunnen gebracht worden om onder meer het huidig tekort aan terreinen voor kleinere bedrijven op te vangen; en dat de lopende planningsprocessen en de nog op te maken RUP s leiden tot effectieve bijkomende bestemmingen voor zowel grote, middelgrote als kleinere bedrijven. Dit zal noodzakelijk zijn om een antwoord te kunnen bieden op de ruimtebehoeften op langere termijn, nl. ook na de planhorizon van Wat betreft het aanbod op langere termijn geven we bij de beleidsaanbevelingen ook een actualisatie van de mogelijk nog te bestemmen bedrijventerreinen. 26

27 2.6. Enkele recente tendenzen Algemene Vlaamse tendenzen De economie is continu in evolutie. Dit zal ook zijn weerslag hebben op de behoefte naar ruimte om te ondernemen. Volgens de studie Raming van de behoefte aan bedrijventerreinen in het Vlaams Gewest (Idea Consult i.o.v. het Agentschap Ondernemen van de Vlaamse overheid) zijn ondermeer volgende trends vast te stellen: De tertiairisering zet zich nog verder door. De sterkste daling van tewerkstelling vindt plaats in de zware industrie. Zuid-West-Vlaanderen heeft een uitgesproken hogere specialisatiegraad van lichte industrie. KMO s blijven in Vlaanderen een zeer belangrijk oppervlakte-aandeel innemen op bedrijventerreinen. 44% van de oppervlakte wordt ingenomen door bedrijven met minder dan 20 werknemers, 75% van de oppervlakte wordt ingenomen door bedrijven met minder dan 100 werknemers. Recente marktpatronen om mee rekening te houden zijn: De centralisatie van logistieke activiteiten, met het oog op kostenefficiëntie en optimalisatie. De opkomst van e-commerce, die momenteel nog geen aanwijsbare invloed heeft op bedrijfshuisvesting in Vlaanderen, waarbij grote e-commerce gebonden distributiecentra zich voorlopig vooral in de omliggende landen gevestigd hebben. Nieuwe concepten en sectoren, bijvoorbeeld in de zorg- en dienstensector, en kennisintensieve bedrijvigheid, die zich in stijgende mate huisvesten op bedrijventerreinen maar andere eisen met zich meebrengen voor het vastgoed. Verder zijn er nog enkele algemene tendenzen met belangrijke ruimtelijke implicaties: Er is een belangrijke tendens, vooral in de logistiek, naar denser en hoger bouwen van bedrijfsvastgoed en opslagruimtes. Bedrijven hechten steeds meer belang aan multimodale oplossingen die het fileprobleem moeten verminderen en reistijden verkorten. De toenemende vraag van KMO s naar kleinere gronden dan degene die momenteel aangeboden worden op bedrijventerreinen. Op deze vraag wordt ingespeeld door privé-ontwikkelaars die eenheden aanbieden van 300 à 500 m². Dit levert bedrijvenclusters op met een meer voordelig grondgebruik. 27

28 Evolutie verkoop bedrijfsgronden van intercommunale Leiedal De intercommunale Leiedal ontwikkelt en verkoopt circa 75% van de bedrijventerreinen in de regio Kortrijk. Het overige gedeelte wordt ontwikkeld door de intercommunale WVI en de private sector. Onderstaande tabel toont de evolutie van de verkopen van bedrijfsgronden in ha van de intercommunale Leiedal in de periode en een projectieraming tot Er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij de stijging of daling van deze verkoopscijfers: economische hoog- of laagconjunctuur, de beschikbaarheid van bouwrijpe gronden, een nieuwe grote investering van een grootschalig bedrijf... De afgelopen jaren verkocht Leiedal gemiddeld 10,5 ha netto per jaar met als maximum een verkoop van circa 15 ha in Dit was net voor de economische recessie en op het ogenblik dat er een groot en gevarieerd aanbod aan bedrijfsgronden beschikbaar was. Doorverkopen & vervreemdingen: Als beheerder van de bedrijventerreinen heeft Leiedal ook inzicht in de doorverkopen op haar terreinen. We stellen vast dat het aantal doorverkopen op de bedrijventerreinen van Leiedal significant is gestegen. Dit kan er op wijzen dat een groter deel van de vraag opgelost wordt door inname van bestaande panden. Door de economische crisis zijn immers heel wat panden geheel of gedeeltelijk vrij komen te staan die verkocht of verhuurd worden verkochte oppervlakte ha nog verwacht te verkopen begrote oppervlakte 28

29 Veel vragen voor KMO s maar ook nood aan grote percelen Uit de statistieken van de ruimtevragen bij Leiedal van de afgelopen drie jaar blijkt dat het grootste aantal (nl. circa 85%) bestaat uit vragen van percelen kleiner dan m². Het aantal vragen voor percelen tussen 0,5 ha en 1 ha én ook voor de percelen tussen 1 en 3 ha bedraagt in beide gevallen circa 6 %. De vragen voor percelen groter dan 3 ha bedragen slechts 2 à 3%. aantal vragen naar bedrijfspercelen van de afgelopen drie jaar (opgedeeld volgens perceelsgrootte) < 5000 m² ha 1ha-3ha >3 ha Maar als we deze vragen niet uitdrukken in aantallen, maar in de totaal gevraagde oppervlaktes, dan zien we andere verhoudingen: circa 35% van de gevraagde oppervlakte is voor percelen kleiner dan m² circa 15% van de gevraagde oppervlakte is voor percelen tussen m² en 1 ha circa 30% van de gevraagde oppervlakte is voor percelen tussen 1 en 3 ha circa 20% van de gevraagde oppervlakte is voor percelen groter dan 3 ha Verhouding van de totaal gevraagde oppervlaktes (opgedeeld volgens perceelsgrootte) 19,70% 35,69% 29,75% 14,86% < 5000 m² ha 1ha-3ha >3 ha 29

30 Internationalisering? Uit de statistieken van de ruimtevragen bij Leiedal van de afgelopen drie jaar blijkt dat ongeveer 3/4 van de vragen afkomstig zijn uit het werkingsgebied van Leiedal (= 13 steden en gemeenten van de regio Zuid- West-Vlaanderen). 22% is afkomstig uit andere delen van Vlaanderen of België. En amper 1% is afkomstig uit het buitenland. De regio Zuid-West-Vlaanderen blijft dus zeer sterk georiënteerd op endogene ontwikkeling. Maar we moeten wel opmerken dat heel wat bedrijven ondertussen zelf geïnternationaliseerd zijn: onze Zuidwestvlaamse bedrijven hebben vaak ook buitenlandse vestigingen en/of zijn door overnames deel uit gaan maken van een internationale groep of concern. 1% 22% 17% Regio Kortrijk Regio Leiedal (excl. Kortrijk) Buiten Leiedal Internationaal 60% 30

31 Type of aard van de activiteiten van de ruimtevragers Bij het type of aard van de bedrijfsactiviteiten zien we nog steeds een grote groep van hoofdzakelijk traditionele activiteiten: bouw en ambachten in ruime zin, metaalbewerking, groothandel, transport, industriële toelevering. Toch zien we ook een trend naar nieuwere activiteiten: Informatie- en communicatietechnologie Evenementensector: cateringbedrijven, standenbouw, fotografiebedrijven, attractieverhuur, ledschermen Gezondheid en wellness Geen pasklare oplossing voor moeilijke ruimtevragers Uit de statistieken blijkt ook dat we vaak geen pasklare oplossingen vinden voor de zogenaamde moeilijke ruimtevragers: Activiteiten met beperkte toegevoegde waarde maar met groot ruimtebeslag: Beton-en asfaltwerken, afbraakwerken en grondverzet Mestverwerking Tuinbouwbedrijven (versus kwekerijen) Recyclagebedrijven Transportfirma s Grote ruimtevragers met belangrijk aandeel detailhandel zoeken een top/zichtlocatie: Verkoop en herstelling mobilhomes Autoverkooppunten Autokeuring Bandencentrales Dit blijft een aandachtspunt voor het ruimtelijk economisch beleid. Dergelijke moeilijke ruimtevragers kunnen best een locatie vinden in regionale bedrijventerreinen, eventueel met specifieke bestemmingen zoals milieubelastende industriegebieden, watergebonden bedrijventerreinen, kleinhandelszones. 31

32 Keizersstraat A U T O W E G E A 1 4 windturbine windturbine windturbine windturbine D R E E F 1 D R E E F 2 LUIPAARDSTRAAT TOEGANGSWEG 1 TOEGANGSWEG 2 PROVINCIALE FIETSROUTE Pluimbeek L de cat. 20m 70m 125m 125m 65m gewestweg N391 30m 60m 130m 40m Oudenaardsesteenweg N8 Inrichtingsplan regionaal bedrijventerrein Evolis (Kortrijk-Harelbeke) & Zwevegem-Losschaert (regionaal & lokaal bedrijventerrein) 32

33 3. Beleidsaanbevelingen 3.1. Bouwrijp maken van bestaande bestemde aanbod voor regionale bedrijventerreinen Op vandaag is er nog voldoende bouwrijp aanbod voor regionale bedrijventerreinen, maar de reserve in de reeds uitgeruste zones slinkt zeer vlug: Het bedrijventerrein Moen Trekweg is volledig uitverkocht. De uitbreiding van het bedrijventerrein Wevelgem-Zuid (circa 7 ha bruto) is ook volledig uitverkocht. De uitbreiding van het bedrijventerrein Gullegem-Moorsele (circa 50 ha bruto) is bijna volledig uitverkocht. Een voormalig deel van de bedrijfssite van Bekaert in Zwevegem werd herbestemd tot het regionaal bedrijventerrein Zwevegem De Blokken (circa 13 ha bruto), maar dit is ook ondertussen bijna volledig uitverkocht. Het bedrijventerrein Menen-Oost is volledig uitgerust en er wordt verwacht dat deze zone ook de komende jaren volledig uitverkocht zal zijn. De eerste fase van het hoogwaardig bedrijventerrein Evolis Kortrijk-Harelbeke is volledig uitgerust (circa 45 ha bruto). Er waren reeds 20 bedrijven goedgekeurd om zich hier te vestigen, maar door de economische crisis werden heel wat investeringen uitgesteld. Momenteel zijn er vier bedrijven gevestigd. Maar Leiedal verwacht in de loop van 2015 nog verschillende nieuwe verkopen van bedrijfsgronden. Dus ook hier zal het beschikbaar aanbod afnemen. Rekening houdende met bovenstaande evoluties moet het bestaande juridisch bestemde aanbod aan regionale bedrijventerreinen op korte termijn bouwrijp worden gemaakt. Ondertussen worden reeds heel wat stappen ondernomen om de bestemde regionale bedrijventerreinen uit te rusten met de noodzakelijke infrastructuren en te activeren: Kortrijk-Noord uitbreiding (circa 22 ha bruto): de infrastructuur en omgevingsaanleg is in uitvoering. De gronden zullen in 2016 bouwrijp op de markt worden gebracht. Zwevegem-Losschaert (circa 23 ha bruto): de vergunningsaanvraag voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg wordt voorbereid; de uitvoering van de werken is gepland in Als de eerste fase van het bedrijventerrein Evolis Kortrijk-Harelbeke grotendeels uitverkocht zal zijn, kan er in de tweede fase nog eens circa 15 ha bruto worden ontwikkeld. Het specifiek regionaal bedrijventerrein voor transport LAR-zuid (circa 30 ha bruto): de vergunningsaanvraag voor de infrastructuur- en omgevingsaanleg wordt voorbereid. Dankzij deze ontwikkelingen zal er in de regio Zuid-West-Vlaanderen de eerstkomende jaren voldoende nieuw aanbod aan regionale bedrijventerreinen bouwrijp op de markt worden gebracht. 33

34 Provinciaal RUP afbakening kleinstedelijk gebied Menen - deelplan bedrijventerrein Menen-West 34

35 ¼ ¼ ¼ ¼ ¼ ¼ 3.2. Duidelijkheid over bijkomende ruimte voor regionale bedrijventerreinen in de kleinstedelijke gebieden Waregem en Menen In het kader van de afbakening van de kleinstedelijke gebieden van Waregem en Menen heeft de provincie West-Vlaanderen provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen laten opmaken voor nieuwe bedrijventerreinen: Waregem Blauwpoort (circa 40 ha bruto regionaal bedrijventerrein) Menen-West (circa 48 ha bruto regionaal bedrijventerrein + 10 ha lokaal bedrijventerrein) Beide provinciale RUP s werden echter vernietigd door de Raad van State. De deputatie van de provincie West-Vlaanderen heeft beslist om beide provinciale RUP s te hernemen, waarbij een afdoende antwoord zal moeten worden geboden op de uitspraken van de Raad van State. Voor beide bedrijventerreinen moet er ook een volwaardige oplossing voor de mobiliteitsontsluiting verzekerd worden (zie volgende beleidsaanbeveling: nood aan afstemming tussen ruimte om te ondernemen, mobiliteit en infrastructuur). En voor het nieuw regionaal bedrijventerrein in Menen zal er ook opnieuw een locatie-onderzoek noodzakelijk zijn op schaal van het kleinstedelijk gebied. Het deblokkeren van deze dossiers is essentieel voor het creëren van het voldoende aanbod voor regionale bedrijventerreinen op (middel)lange termijn in de regio Zuid-West-Vlaanderen. # 15 # 14 3B 17 Gaverbeek 16 8m N382 25m # Kleithoekstraat 3B m 4 3A Industrielaan E17 17 Provinciaal RUP afbakening kleinstedelijk gebied Waregem - deelplan bedrijventerrein Waregem Blauwpoort 35

36 3.3. NooD aan afstemming tussen ruimte om te ondernemen, mobiliteit en infrastructuur Als er locaties voor nieuwe grootschalige bedrijventerreinen worden gezocht, dan vormen een goede bereikbaarheid en een duurzame verkeersontsluiting cruciale randvoorwaarden. Om ook zo weinig mogelijke hinder op vlak van ruimte, mobiliteit en milieu te veroorzaken worden daarom vaak locaties nabij autosnelwegen en belangrijke verkeersknooppunten gekozen. Maar door de sterke toename van het gemotoriseerd wegverkeer de afgelopen decennia staat de capaciteit van deze autosnelwegen en in het bijzonder de verkeersknooppunten ook steeds meer onder druk. Bovendien stellen we vast dat in de regio Zuid-West-Vlaanderen sommige verkeersknooppunten onvolmaakt zijn (missing links) of slecht functioneren omwille van een structurele complexiteit. Dit leidt tot oneigenlijk gebruik van sommige weginfrastructuren en een toenemende verkeerscongestie. Het is daarom noodzakelijk om te streven naar (meer) samenwerking en een goede afstemming tussen de verschillende beleidsniveaus en -sectoren en dit op een geïntegreerde manier. Door een louter sectorale benadering worden kansen gemist en gaan soms tijd, ruimte en middelen verloren. Bijzondere aandachtspunten zijn het nastreven van hoge kwaliteitsnormen (zowel voor de infrastructuurwerken zelf als de ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving) en het vrijwaren van gronden voor aanpassingen aan infrastructuur. Hiervoor zouden binnen de beleidsdomeinen van Omgeving en Mobiliteit door de Vlaamse Overheid op korte termijn duidelijke afspraken moeten worden gemaakt met de betrokken lokale besturen. De noodzaak tot afstemming tussen ruimte om te ondernemen, mobiliteit en infrastructuur komt sterk tot uiting in volgende cases in Zuid-West-Vlaanderen: Hoog Kortrijk & Kortrijk-Oost Waregem-Zuid en Blauwpoort Menen-West Kortrijk-West en Wevelgem Ter Biest Grensoverschrijdende afspraken voor de afstemming tussen nieuwe economische ontwikkelingen en het Vlaamse vrachtroutenetwerk Hoog Kortrijk & Kortrijk-Oost Het begrip Hoog Kortrijk slaat op het stadsdeel van Kortrijk ten zuiden van de autosnelweg E17 (Rijsel- Kortrijk-Gent-Antwerpen). Aanvankelijk werd het begrip alleen gebruikt voor de omgeving die aansluit op de Doorniksesteenweg en de verkeerswisselaar Kortrijk-Zuid (ook wel bekend als het Ei ). Maar meer recent werd Hoog Kortrijk ook uitgebreid naar het gebied aansluitend bij de verkeerswisselaar Kortrijk-Oost. Hoog Kortrijk werd vanaf de jaren 1970 ontwikkeld voor het vestigen van een aantal grootschalige activiteiten, die door ruimtegebrek in de Kortrijkse binnenstad geen onderkomen meer vonden en die een optimale autobereikbaarheid opzochten: de Hallen (ondertussen Xpo Kortrijk), de kantorenzone Kennedypark, de universiteitscampus Kulak, de hogeschool Katho, het Vormingsinstituut (ondertussen Syntra West), de brandweer Hoog Kortrijk werd aanzien als een logische uitbreiding van de stad, complementair aan het stadscentrum, en aansluitend op de nieuwe autosnelweg E17, die toen als dé nieuwe (economische) verkeersader voor de stad en de streek (en bij uitbreiding België en Europa) werd aangelegd. Ondertussen is er veel veranderd. Bestaande actoren hebben hun activiteiten uitgebreid; vele nieuwe projecten zijn de laatste jaren uitgevoerd of worden op korte termijn gepland. Zo kan onder meer verwezen worden naar de uitbreiding van de beurs- en evenementenhallen Kortrijk Xpo, de vernieuwing van het bioscoopcomplex Kinepolis, de bouw van het nieuwe regionale ziekenhuiscomplex AZ Groeninge, het 36

37 succes van het hoger onderwijs (Vives en Kulak), de topsporthal van de Lange Munte, de komst van het hoogwaardig bedrijventerrein Evolis, de nieuwe begraafplaats en het crematorium, de ontwikkeling van de kantoren- en handelszone Beneluxpark, de plannen van het hoogtechnologisch bedrijf Barco om haar activiteiten te centraliseren op het Kennedypark, de diverse nieuwe woonontwikkelingen die op stapel staan (stedelijke woongebieden Langwater, Schaapsdreef, Goed te Boevekerke), De omgeving van Hoog Kortrijk is dus nog steeds in volle expansie. De vrees voor verkeerscongestie en overconsumptie van de ruimte is groot. Ook de binding van Hoog Kortrijk met de binnenstad vormt nog steeds een knelpunt. De R8 rond Kortrijk is onvolledig. In het zuiden functioneert de E17 tussen de verkeerswisselaars Kortrijk-Zuid en Kortrijk-Oost als deel van de R8. Dit leidt tot overmatig veel weefbewegingen op de verkeerswisselaar Kortrijk-Zuid ( het Ei ), wat leidt tot verkeersonveiligheid en verzadiging. Ook de verkeerswisselaar Kortrijk- Oost is toe aan optimalisatie. De beslissing daarover is afhankelijk van de tracékeuze voor de R8-zuid. Daarvoor zijn eenvoudig gesteld twee alternatieven: het gewestplantracé en een parallelle weg naast de E17 (cfr. E17 in Sint-Niklaas). Voor het gewestplantracé is het maatschappelijk draagvlak wankel aangezien het bestaande woonwijken doorsnijdt. Voor de verkeerswisselaar Kortrijk-Oost loopt sinds 2007 een streefbeeldstudie. De vaststelling is echter dat er tot op heden geen bevredigende oplossing werd gevonden binnen de voorwaarden die werden gesteld binnen de studieopdracht. Ook merkt de stad Kortrijk dat bij concrete projecten (uitbreiding Barco en AZ Groeninge op Hoog Kortrijk) congestie dreigt door het uitblijven van een oplossing voor de R8-zuid. Een ingreep is dringend, naast investeringen in een betere modal split. Hiervoor loopt o.a. een maatschappelijke kosten-baten-analyse (MKBA) bij De Lijn voor een hoogwaardig openbaar vervoersverbinding (HOV) tussen het station van Kortrijk en Hoog Kortrijk. 37

38 Er is consensus bij de betrokken administraties (AWV, MOW, Ruimte Vlaanderen), de intercommunale Leiedal en de stad Kortrijk dat de omgeving Kortrijk-Oost R8 Kortrijk-Zuid integraal moet worden onderzocht waarbij naast de mobiliteitsaspecten ook de ruimtelijke vraagstukken die in deze omgeving spelen worden beantwoord. Specifiek voor de aanpassingen aan de verkeerswisselaar van Kortrijk-Oost zal de mogelijke ruimtelijke impact op de bedrijventerreinen van Evolis en Kapel Ter Bede nader onderzocht moeten worden. Dit vereist dus een grondige afstemming tussen de ruimte om te ondernemen en de mobiliteit en infrastructuur in deze omgeving. De stad Kortrijk en de intercommunale Leiedal zien in het nieuwe decreet rond de complexe projecten een middel om deze problematiek te behandelen. Beiden hebben hiervoor een brief gericht naar de Vlaamse Regering om Hoog Kortrijk (inclusief Kortrijk-Oost) te erkennen als complex project. Dit zal de komende maanden verder worden voorbereid Waregem-Zuid (E17/N382) en Blauwpoort Het provinciaal RUP voor het nieuw regionaal bedrijventerrein Waregem Blauwpoort werd vernietigd door Raad van State. De deputatie van de provincie West-Vlaanderen heeft beslist om dit provinciaal RUP te hernemen, waarbij een afdoende antwoord zal moeten geboden worden op de uitspraak van de Raad van State. Naast de herneming van het provinciaal RUP door de provincie, neemt het Agentschap Wegen en Verkeer initiatief voor de opmaak van een studie voor de herinrichting van de verkeerswisselaar (E17/N382). Vanaf de eerste aanzet werd het overleg gestart tussen AWV/MOW en de provincie, om op deze manier de twee lopende planprocessen op elkaar af te stemmen, net zoals de timing van de verschillende actoren. Toch kan de samenwerking en afstemming tussen de verschillende beleidsniveaus en sectoren nog meer intensief verlopen, a.d.h.v. één geïntegreerd ontwerpend onderzoek en een geïntegreerde procesmatige benadering. Dit laat toe om meer tijdswinst, financiële middelen en ruimtelijk rendement te boeken én dit is ook noodzakelijk om potentiële juridische en planologische tegenstrijdigheden te vermijden. 38

39 Kortrijk-West (R8-A19) en Wevelgem Ter Biest Het Agentschap Wegen en Verkeer werkt aan de studie rond het aanpassen van de verkeerswisselaar tussen de ringweg R8 en de autosnelweg A19 en het op- en afrittencomplex Wevelgem/Gullegem langs deze A19. In het kader van de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk werd ook de omgeving ten noorden van de luchthaven vermeld, nl. de open ruimte Ter Biest gelegen tussen de verkeersinfrastructuren A19, R8, E403 en de spoorlijn nr. 69 Kortrijk-Poperinge. In de hypothese van afbakening (mei 2000) werd voor het gebied Ter Biest volgende ontwikkelingsperspectief voorzien: Professionele landbouw met op lange termijn potenties voor stedelijke functies. Omwille van de bijzondere potenties van het gebied (gunstige ligging, mogelijke multimodale ontsluiting, ) wordt het gebied aangeduid als stedelijk landbouwgebied met bijzondere potenties. Vijftien jaar later, anno 2015, is het wenselijk dat er nader onderzoek kan worden verricht rond de bijzondere potenties van dit gebied, bvb. in functie van grootschalige stedelijke functies zoals grootschalige recreatie of grootschalige kleinhandel die omwille van de schaal niet kan worden ingeplant in kernstedelijk gebied. Hierbij vormt de mobiliteitsontsluiting van dit gebied een belangrijke randvoorwaarde. 39

40 Menen-West Het provinciaal RUP voor het nieuw regionaal bedrijventerrein Menen-West werd vernietigd door de Raad van State. De deputatie van de provincie West-Vlaanderen heeft beslist om dit provinciaal RUP te hernemen, waarbij een afdoende antwoord zal moeten geboden worden op de uitspraak van de Raad van State. Voor dit nieuw regionaal bedrijventerrein in Menen zal er opnieuw een locatie-onderzoek (met mogelijke alternatieven) noodzakelijk zijn op schaal van het kleinstedelijk gebied. Ook hier is er afstemming nodig tussen de programmatie van infrastructuurwerken en deze ruimtelijke ontwikkeling. Bij de opmaak van het RUP werden afspraken gemaakt met de provincie West-Vlaanderen (dienst ruimtelijke planning), de stad Menen, de stad Wervik en MOW/AWV in verband met de ontwikkeling van bedrijventerrein Menen-West in relatie tot een aanpassing van het knooppunt N58-A19 en de transformatie van de gewestweg N58 tot een primaire weg met 2x2 rijstroken tussen de A19 en de N338. Toch kan de samenwerking en afstemming tussen de verschillende beleidsniveaus en -sectoren nog meer intensief verlopen, a.d.h.v. één geïntegreerd ontwerpend onderzoek en een geïntegreerde procesmatige benadering. Dit laat toe om meer tijdswinst, financiële middelen en ruimtelijk rendement te boeken en dit is noodzakelijk om potentiële juridische en planologische tegenstrijdigheden te vermijden Grensoverschrijdende afspraken voor de afstemming tussen nieuwe economische ontwikkelingen en het Vlaamse vrachtroutenetwerk De Vlaamse overheid heeft een Vlaams vrachtroutenetwerk uitgewerkt, maar hiervoor moeten ook grensoverschrijdende afspraken worden gemaakt. Er worden immers nieuwe economische ontwikkelingen gepland aan de andere zijde van de grens, zonder rekening te houden met het bijkomende vrachtvervoer dat hierdoor op de wegen door de Zuidwestvlaamse gemeenten Avelgem, Spiere-Helkijn en Anzegem wordt veroorzaakt. Dit is bijvoorbeeld het geval met de nieuwe bedrijventerreinen die worden gepland in Escanaffles en op de oude site van de verlaten elektriciteitscentrale in Ruien. En we verwijzen hierbij ook naar de plannen voor een nieuw grootschalig winkelcentrum nabij Auchan Roncq, net over de Belgisch-Franse grens. Dergelijke beslissingen dienen in grensoverschrijdend overleg te gebeuren, waarbij rekening wordt gehouden met de impact op vlak van economie, ruimte, milieu en mobiliteit Inzetten op multimodale economische ontwikkelingen Economische ontwikkelingen genereren heel wat mobiliteitseffecten zowel voor het personen- als het vrachtverkeer. Vanuit het streven naar een duurzame mobiliteit is het aangewezen om sterker in te zetten op een multimodale ontsluiting van deze economische ontwikkelingen. In het kader van het strategisch project REKOVER werd een nieuwe visie opgemaakt voor het openbaar vervoer in de regio Kortrijk. Verschillende belangrijke tewerkstellingslocaties worden geënt op dit openbaar vervoersnetwerk. Voor het vrachtverkeer verwijzen we specifiek naar het onderzoeksproject van Transport in functie van watergebonden transport en bedrijvigheid. 40

41 Vlaamse en interlokale vrachtroutenetwerk en paarse bestemmingszones in de regio Zuid-West-Vlaanderen 41

42 PAARSE SPROETEN Paarse sproet > 3 ha Paarse sproet < 3 ha Een paarse sproet is een gebied met bestemming '(milieubelastend) industriegebied'volgens het gewestplan en waar geen bedrijventerrein collectief werd aangelegd. 0 2,5 5 km schaal: 1: Paarse sproeten in de regio Zuid-West-Vlaanderen 42

43 3.4. Meer inzetten op duurzaam hergebruik van ruimte om te ondernemen De beschikbare ruimte om te ontwikkelen is eindig. Daarom is het noodzakelijk om in de toekomst steeds meer in te zetten op het duurzaam hergebruik van de bestaande ruimte om te ondernemen. Bij de lokale bedrijventerreinen is er de laatste jaren reeds een duidelijke trend om meer in te zetten op het herontwikkelen van brownfields tot nieuwe KMO-zones. Bij het aanbod voor regionale bedrijventerreinen worden voorlopig nog veel greenfields ontwikkeld, maar ook hier zal steeds meer de nadruk komen te liggen op het duurzaam hergebruik van de bestaande bebouwde ruimte. Concreet zetten we in op verschillende doelstellingen: respecteren van het basisprincipe paars blijft purper aanpakken van leegstand van bedrijfssites inzetten op intensief en zuinig ruimtegebruik reconversie van oude verlaten bedrijfssites en -panden revitaliseren van verouderde bedrijventerreinen stimuleren van het ondernemen verweven in kernen Respecteren van het basisprincipe paars blijft purper In het kader van de visie op de ruimtelijke-economische structuur Zuid-West-Vlaanderen wordt gepleit om zoveel mogelijk paarse bestemmingen te behouden. Bij het beleid rond de zogenaamde paarse sproeten 1 geven we een maximale prioriteit naar het herinvullen van verlaten, leegstaande bedrijfssites met nieuwe (eventueel meer kleinschalige) bedrijfsactiviteiten. Het herbestemmen naar niet-economische activiteiten zal enkel nog in uitzonderlijke gevallen worden toegelaten, mits een grondige afweging (voor meer uitleg: zie eindverslag van de visie ruimtelijke-economische structuur Zuid-West-Vlaanderen, Leiedal, april 2015) Aanpakken van leegstand van bedrijfssites De verschillende overheden moeten alle krachten bundelen om leegstand van bedrijfssites tegen te gaan. Dit krijgt vorm via een grondige inventarisatie van leegstand, via een pro-actief en stimulerend beleid om leegstaande sites opnieuw in te vullen én als sluitstuk ook via een sanctionerend beleid Inzetten op intensief en zuinig ruimtegebruik Bestaande bedrijventerreinen en individuele bedrijfspercelen zijn vaak nog te weinig intensief bebouwd: grootschalige bedrijfsgebouwen met slechts één bouwlaag, groot ruimtebeslag van het autoparkeren op maaiveld,... Door sterker in te zetten op het verdichten van de bestaande bedrijventerreinen kunnen we zuiniger en intensiever omgaan met de beschikbare ruimte om te ondernemen en kunnen we voorkomen dat nog veel nieuwe open ruimte moet worden aangesneden. Vooral in de hoogte kunnen we nog ruimtewinsten boeken: bvb. door het stapelen van bedrijfsruimten waar de activiteiten dit toelaten. En bij het parkeren kunnen ook gegroepeerde oplossingen (al dan niet gestapeld) ruimte besparen. 1 Een paarse sproet is een gebied met bestemming (milieubelastend) industriegebied volgens het gewestplan en waar geen bedrijventerrein collectief werd aangelegd. 43