JAARSTUKKEN 2015 STICHTING WONENBREBURG

Transcriptie

1 JAARSTUKKEN 2015 STICHTING WONENBREBURG Postadres: postbus 409, 5000 AK Tilburg Telefoon: (013) Fax: (013) Internet: Inschrijvingsnummer KvK:

2

3 Voorwoord... 1 Missie en kernwaarden... 3 Kengetallen (geconsolideerd) Tevreden klanten en wijken op orde Toewijzen, verhuren en verkopen Huurbeleid Bewoners bij beleid en beheer betrekken Klachten dienstverlening Wonen, welzijn en zorg Leefbaarheid Huurincasso en ontruimingen Overleg en afspraken met gemeenten en huurdersorganisaties Betaalbare warmte Samenwerken in landelijke, regionale en lokale netwerken Vastgoed Onze opgave in vastgoed Omvang van de voorraad Kwaliteit van het vastgoed Ontwikkeling van het bedrijf Juridische structuur Verbindingen: deelnemingen en samenwerkingen Interne organisatiestructuur Organisatieontwikkeling Personele bezetting Personeelsbeleid Financiële continuïteit Risicomanagement Ontwikkelingen met financiële impact Financiële foto van WonenBreburg Goed bestuur Corporate governance Verslag van de raad van commissarissen Bericht van de ondernemingsraad Jaarrekening 2015 Stichting WonenBreburg Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming) Geconsolideerde winst-en-verliesrekening Kasstroomoverzicht (geconsolideerd, op basis van directe methode) Overzicht van het totaalresultaat Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Grondslagen voor de waardering van de geconsolideerde activa en passiva Grondslagen voor de bepaling van het geconsolideerde resultaat Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde balans Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening Enkelvoudige balans (na resultaatbestemming) Enkelvoudige winst-en-verliesrekening Grondslagen voor de waardering van de enkelvoudige activa en passiva in de balans Toelichting op de enkelvoudige balans Toelichting op de enkelvoudige winst-en-verliesrekening Overige gegevens

4

5 Voorwoord In het verslagjaar hebben de externe ontwikkelingen flink invloed gehad op ons dagelijks werk: het bieden van goede en betaalbare woningen voor huurders en woningzoekenden met een smalle beurs. Dat heeft ons er niet van weerhouden om te starten met onze aangescherpte focus op betaalbaarheid en excellente dienstverlening. Het zijn onze huurders die ons bestaansrecht geven. Zorgen voor goede, betaalbare woningen is daarom onze prioriteit en dat doen we graag op een manier die de huurders waarderen. En dat ondanks forse invloeden van externe ontwikkelingen als de nieuwe Woningwet, de decentralisatie van het overheidsbeleid en de bezuiniging op overheidsuitgaven. Bovendien leidt de toenemende instroom van vergunninghouders ertoe dat wij opnieuw naar onze betaalbare voorraad moeten kijken en creatieve oplossingen moeten zoeken. Wij hebben dat professioneel en met vakmanschap opgepakt vanuit onze betrokkenheid met onze huurders. In dit verslag kunt u lezen hoe ons werk, mét de focus op betaalbaarheid en excellente dienstverlening, uitpakt in onze wijken, de klanttevredenheid, onze vastgoedportefeuille, de ontwikkeling van het bedrijf en de financiële continuïteit. Voor de zittende huurders met de smalste beurs houden we de huren zo laag mogelijk; de huurprijs van vrijkomende woningen wordt in overeenstemming met de kwaliteit van de woning gebracht. De prestatieafspraken die WonenBreburg samen met de gemeenten Tilburg en Breda en de betrokken huurdersorganisaties in 2015 heeft afgesloten, maar ook passend toewijzen, hebben mede invloed gehad op onze keuzes en mogelijkheden in ons huurbeleid. Intern is er fors bijgestuurd op de bedrijfslasten, mede doordat we onze processen effectiever en efficiënter inrichten en uitvoeren, als onderdeel van onze excellente dienstverlening. We hebben de managementkosten wederom verlaagd en sturen op voortzetting van een verdere verlaging van deze kosten. Het bestuur dankt de medewerkers voor hun betrokkenheid, inzet en de goede resultaten die WonenBreburg ondanks alle wijzigingen behaald heeft. Het bestuur verklaart dat in het verslagjaar de middelen zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting en dat er geen transacties hebben plaatsgevonden waarbij tegenstrijdige belangen van het bestuur speelden. Het bestuur heeft de jaarstukken 2015 van Stichting WonenBreburg met de toelichting opgesteld en met genoegen kennisgenomen van de controleverklaring d.d. 21 april Het bestuur van WonenBreburg. Ir. J. Pars MRE MRICS drs. L.J. Schuld drs. A.A. Zwierstra 1

6 2

7 Missie en kernwaarden Ondanks alle volkshuisvestelijke stormen staat onze missie nog steeds: WonenBreburg richt zich als maatschappelijke organisatie op het gebied van wonen in Tilburg en Breda op het huisvesten van mensen met beperkte kansen op de woningmarkt. Wij bieden huisvesting. Hiermee houdt onze verantwoordelijkheid niet op: samen met bewoners en andere belanghebbenden dragen wij bij aan leefbare wijken. Deze missie vormt de basis voor ons meerjarenbeleidsplan continuïteit én idealen. In dit meerjarenbeleid zijn ambities geformuleerd die onder druk staan. De decentralisaties op het gebied van zorg en welzijn én de economische ontwikkelingen hebben grote gevolgen voor onze huurders. Met onze huurdersorganisaties hebben wij goede debatten gevoerd over de dimensies van betaalbaarheid. Dit heeft geleid tot een betaalbaarheidsakkoord. De betaalbaarheid van wonen heeft daarmee een prominente plek in ons denken en doen gekregen. Betaalbaarheid is vertaald in het portfoliobeleid, het investeringsbeleid, het kwaliteitsbeleid, het huurprijsbeleid en de woonruimteverdeling. Een tweede belangrijke leidraad voor ons handelen is excellente dienstverlening. Excellent betekent effectieve en efficiënte processen. Dit betekent ook als het echt nodig is durven af te wijken van de kaders en procedures en doen wat nodig is en in onze macht ligt. Maar ook het voldoen aan de herziene Woningwet zorgt voor druk. Dit alles leidde tot een hernieuwde bezinning op de in 2013 geformuleerde ambities. Hierover leest u in dit verslag meer. Ondanks alle externe invloeden blijft WonenBreburg een sociale huisvester voor een brede doelgroep. Kernwaarden Wij zijn betrokken. We zijn geïnteresseerd in het wel en wee van onze bewoners, leven professioneel mee, zijn alert op signalen en zetten voor díe bewoners die het nodig hebben ons netwerk binnen en buiten WonenBreburg in om te helpen. Wij zijn vakbekwaam. We kennen ons vak, houden elkaar scherp en zijn betrouwbaar, geloofwaardig en integer, afspraak is afspraak. Wij zijn duidelijk. We vertellen wat we doen, wat we kunnen, helpen onze bewoners en relaties waar we kunnen, maar geven ook aan waar onze grenzen liggen. Deze waarden laten zien hoe we omgaan met onze bewoners. De waarden hebben ook betekenis in onze relaties met stakeholders. Daarnaast spelen ze een belangrijke rol binnen onze organisatie en zijn leidend bij het aannemen en ontwikkelen van medewerkers. 3

8 4

9 Kengetallen (geconsolideerd) Kengetallen op 31 december AANTALLEN Aantal woningen Aantal garages en stallingplaatsen Aantal bedrijfsruimtes Aantal verhuureenheden Aantal (studenten)woningen opgeleverd of aangekocht Aantal woningen groot onderhoud uitgevoerd of in uitvoering Cumulatief aantal woningen verkocht met VoV (Verkoop onder Voorwaarde) (exclusief doorverkopen) Cumulatief aantal woningen nieuwbouw verkocht met VoV (exclusief doorverkopen) Aantal woningen met een huurprijs < 403, (2013: < 374,46; 2014: < 389,06) EXPLOITATIE Huren x Gemiddelde huurverhoging per 1 juli 2,1% 4,1% 4,2% Gemiddelde maandhuur per woning in Huurderving x Huurachterstand in % van de jaarhuur 1,10% 1,73% 1,62% Onderhoudsuitgaven per verhuureenheid in Managementkosten in % van de jaarhuur 15,4% 16,9% 19,0% Personeelsformatie (fte; exclusief vacatureruimte) 325,7 334,7 371,3 Mutatiegraad exclusief studenten 9,3% 9,4% 10,5% BALANS EN RESULTATENREKENING Totaal groepsvermogen 2 x aedex-waarde totaal Langlopende leningen Jaarresultaat x Totaalresultaat inclusief vermogensmutatie x FINANCIËLE RATIOS Interest Coverage Ratio 8 [WSW-norm min. 1,4] 2,43 1,89 1,78 Debt Service Coverage Ratio 8 [WSW-norm min. 1] 1,36 1,12 1,16 Solvabiliteit totaal eigen vermogen 2;8 [WSW-norm min. 20%] 32,7% 27,4% 23,5% Loan to value (bedrijfswaarde) 4;8 [WSW-norm max. 75%] 64,8% 72,3% 74,3% Loan-to-WOZ-value/dekkingsratio 8 [WSW-norm max. 50%] 30,1% 30,9% 28,1% Rentabiliteit eigen vermogen 5 18,8% 18,4% -25,7% Rentabiliteit totale vermogen 8,3% 7,3% -3,9% Current ratio (liquiditeit) 0,49 0,44 0,45 Gewogen gemiddelde rentekostenvoet (vennootschappelijk) 3,8% 3,9% 4,0% Duration 6 5,28 jaar 5,32 jaar 5,26 jaar Loan to value (aedex-waarde) 41,0% 44,7% 46,8% Operationele kasstroom 7 33,2% 22,5% 21,0% 1. Dit kengetal is aangepast. Vanaf het verslagjaar 2014 wordt het berekend op basis van de totale maandhuur per december van alle woongelegenheden. 2. Toename groepsvermogen/eigen vermogen in 2014 ten opzichte van 2013 is vooral een gevolg van herwaardering sociaal vastgoed direct in de reserve. 3. Saldo leningen overheid/kredietinstellingen en derden plus aflossingen komend boekjaar. 4. Bedrijfswaarde exclusief deelnemingen en ingerekende verkopen. 5. Rentabiliteit eigen vermogen is inclusief (ongerealiseerde) vermogensmutaties die niet via het resultaat, maar direct aan de reserves zijn toegevoegd. 6. Duration is de gewogen gemiddelde looptijd van de aflossingen en rentebetalingen van de leningen en 2013 eveneens berekend op basis van de vanaf dit jaar geldende disconteringsvoet van 5%. 7. In % van de jaarhuuropbrengst. 8. Ratio s berekend op basis van WSW-definities. 5

10 6

11 1. Tevreden klanten en wijken op orde 1.1. Toewijzen, verhuren en verkopen 90%-toewijzingsnorm; relatie huur en inkomen Wij verhuren onze vrijkomende woningen met een huurprijs van maximaal 710,68 (prijspeil 2015) binnen de ruimte die de EU-norm ons biedt. Dat houdt in dat we ten minste 90% van de vrijkomende sociale huurwoningen verhuren aan de doelgroep. De 10% ruimte die hierdoor ontstaat, benutten we voor onder andere herstructureringskandidaten, urgenten en huurders met middeninkomens. De middeninkomens bieden we de mogelijkheid een woning te huren boven de tweede aftoppingsgrens 1 van 618,24. In 2015 heeft WonenBreburg in totaal 2,9% van de woningen verhuurd binnen de 10%-regeling. Van de extra 10% ruimte die per 1 juli 2015 door de nieuwe Woningwet ontstaan is, maken we geen gebruik. Tabel Verhuringen conform EU-regeling 2015 (inclusief Studenten en Tijdelijke verhuur (ST)) In % Breda Tilburg ST Breda ST Tilburg WonenBreburg Binnen EU-regeling 92,4% 96,7% 100% 100% 97,3% Buiten EU-regeling 7,6% 3,3% 0% 0% 2,7% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 95%-passendheidsnorm; passend toewijzen ingevoerd WonenBreburg moet vanaf 1 januari 2016 bij het toewijzen van sociale huurwoningen voldoen aan de nieuwe passendheidsnorm in de Woningwet. De overheid wil hiermee voorkomen dat huishoudens met de laagste inkomens in te dure woningen terechtkomen. In 2015 zijn de beleidsregels opgesteld en geïmplementeerd. Sinds 1 november 2015 werken wij conform dit beleid en zijn de huurinkomensregels in de woonruimtebemiddelingssytemen aangepast. De volgende uitgangspunten zijn hierbij leidend: De primaire doelgroep, huurtoeslaggerechtigden, mag alleen reageren op woningen tot de aftoppingsgrenzen 576,87 en 618,24. De secundaire doelgroep, tussen huurtoeslaggrenzen en , mag in Tilburg alleen reageren op woningen vanaf 618,24 tot 710,68. In Breda mogen zij ook reageren op woningen onder de aftoppingsgrenzen, maar de primaire doelgroep heeft voorrang. We maken hierop één uitzondering: de drie- en meerpersoonshuishoudens die niet huurtoeslaggerechtigd zijn. Vanwege de betaalbaarheid geven we deze doelgroep van gezinnen met kinderen en een inkomen tussen en de mogelijkheid om woningen met een huurprijs vanaf 576,87 te huren in plaats van vanaf 618,24. Woonruimtebemiddeling Onze woningen in Breda en Tilburg worden toegewezen volgens het combinatiemodel: aanbodmodel, lotingmodel en direct te huur. We gebruiken daarvoor de woonruimtebemiddelingssystemen Klik voor Wonen (Breda), Woning in Zicht (Tilburg) en Klik voor Kamers (studenten). Daarmee bieden we onze klanten excellente dienstverlening via maatwerk en flexibiliteit. Deze manier van toewijzen vraagt een actieve houding van de woningzoekende; deze kiest zelf uit het aanbod en houdt zijn zoekprofiel actueel. In 2015 hebben drie samenwerkingsverbanden op het gebied van woonruimteverdeling, Woning in Zicht, Klik voor Wonen en Wooniezie (Helmond/Eindhoven), samen de keuze gemaakt voor één aan- 1 De maximale huurprijs waarbij door een huurder/huishouden nog huurtoeslag verkregen kan worden. 7

12 bieder van een systeem voor woonruimtebemiddeling. Het doel is het verlagen van de kosten door gezamenlijk een standaardoplossing te ontwikkelen en implementeren die woningzoekenden en corporatiemedewerkers optimaal faciliteert in het vinden van geschikte woonruimte. Ook in de exploitatiefase biedt samenwerking kostenvoordeel op het gebied van doorontwikkeling en beheer. Deze keuze draagt bij aan uitstekende dienstverlening en, door de voordelen van de gezamenlijke inkoop, aan de betaalbaarheid. Verhuren in cijfers Tabel Woonruimteverdeling per 31 december Breda e.o. (1) (Klik voor Wonen) Tilburg (-) (Woning In Zicht) studenten (-) Breda studenten (-) Tilburg Inschrijving woningzoekenden totaal (2) (-) (3) (3) Aantal woningzoekenden: (1) urgentiekandidaten (2) WMO- en AWBZ-indicatie n.v.t. n.v.t n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Inschrijftijd voor toewijzing in maanden (inclusief extra Breda: 48 Tilburg: 64,8 4,8(4) 2,4 (4) inschrijfduur vanwege persoonlijke omstandigheden) WB: 45,6 WB: 63,7 Toewijzing WB aan urgenten 1 17 n.v.t. n.v.t. Aanbiedingsgraad per huurwoning WB 2,2 (-) 2 (5) 2,7 (4) 1,9 (4) Klik voor Wonen is het woningbemiddelingssysteem voor Breda en omstreken, WIZ is het woonruimtebemiddelingssysteem voor Tilburg, WB is WonenBreburg. (1) Betreft regionale cijfers, tenzij anders vermeld. (2) Exclusief studenten. (3) Cijfers zijn op basis van studieplaats Breda en Tilburg, want in Klik voor Kamers geldt geen bindingseis qua opleiding. (4) Betreft de inschrijfduur en aanbiedingsgraad voor de studentenkamer, onzelfstandige verhuureenheid. (5) Exclusief groepsaanbiedingen. Tabel Verhuur van woningen aan primaire doelgroep conform BBSH per 31 december met met huurtoeslag huurtoeslag goedkoop betaalbaar betaalbaar middelduur duur aantal van > 710,68 totaal WonenBreburg aantal van aantal van aantal van aantal van Doelgroep 0,00-403,06 403,07-576,87 576,88-618,24 618,25-710,68 Jonger dan 65 < (alleenstaand) Ouder dan 65 < (alleenstaand) Jonger dan 65 < (meerpersoons) Ouder dan 65 < (meerpersoons) Totaal Breda Doelgroep totaal Jonger dan 65 < (alleenstaand) Ouder dan 65 < (alleenstaand) Jonger dan 65 < (meerpersoons) Ouder dan 65 < (meerpersoons) Totaal Tilburg Doelgroep totaal Jonger dan 65 < (alleenstaand) Ouder dan 65 < (alleenstaand) Jonger dan 65 < (meerpersoons) Ouder dan 65 < (meerpersoons) Totaal Verhuren in de vrije sector We beheren woningen met een huurprijs boven de liberaliseringsgrens van 710,68. Hiervan hebben eenheden een geliberaliseerd huurcontract. In dit prijssegment is er in beide steden relatief veel aanbod van andere verhuurders. De verhuur van deze vrijesectorwoningen is maatwerk. Dit maatwerk, in combinatie met de extra inzet van onze gespecialiseerde verhuurmakelaars, heeft er in geresulteerd dat de bezettingsgraad van deze woningen in 2015 enorm gestegen is, waardoor de huurderving als gevolg van leegstand fors gedaald is. 8

13 Tijdelijke verhuur bij herstructurering Wij hebben een aantal wooncomplexen aangewezen voor sloop. Voordat de woningen gesloopt worden, verhuren wij ze op basis van een contract voor korte duur meestal aan studenten op basis van de leegstandswet. Verhuren in samenwerking met onderwijsinstellingen Met NHTV, AVANS en AlleeWonen in Breda en de Universiteit van Tilburg werken we nauw samen om de huisvesting van hun buitenlandse studenten goed aan te laten sluiten bij de wensen van de studenten en die van de onderwijsinstellingen. Wij bieden een kwalitatief hoogwaardige kamer met dito inventaris tegen een redelijke prijs, dicht bij de onderwijsinstellingen. We streven naar een hoge klanttevredenheid. Dit streven heeft in Breda in 2015 bijvoorbeeld geleid tot het huisvesten van alle buitenlandse studenten in één complex met een complexbeheerderskantoor. Zo bieden we ter plekke een afgestemde dienstverlening aan deze groep internationale studenten. In Tilburg verhuren we in samenwerking met Tilburg University kamers aan internationale exchangestudenten, phd- en TIAS-studenten. De huisvesting voor de groep exchange-studenten hebben we verder verbeterd. Alle exchange-studenten zijn op één verhuurlocatie samengebracht en we hebben geïnvesteerd in nieuwe inventaris voor alle kamers. In 2015 hebben we op verzoek van de studenten snellere Wifi-faciliteiten gerealiseerd voor alle exchange-kamers en in de gemeenschappelijke ruimte. De inrichting van deze ruimte hebben we aangepast, waarna de ruimte intensiever gebruikt wordt door de studenten. Ze kunnen hier studeren of contact hebben met het thuisfront, of samen koken en eten, bijvoorbeeld in samenwerking met I*ESN Tilburg, een non-profit studentenvereniging die activiteiten voor internationale studenten organiseert. De gemeenschappelijke ruimte en de faciliteiten voorzien in de behoefte van de exchange-studenten om elkaar te ontmoeten. De verbeterde faciliteiten worden erg gewaardeerd door de studenten en Tilburg University. Verkopen van woningen WonenBreburg had voor 2015 als doelstelling het verkopen van 100 huurwoningen na huuropzegging. Met de verkoop van 98 woningen is dat nagenoeg gelukt. Door woningen te verkopen, komt geld beschikbaar waarmee wij investeren in onze bestaande woningen en nieuw te bouwen huurwoningen. Zo bevorderen wij ook de keuzemogelijkheden en de doorstroming van bewoners en woningzoekenden. De portefeuille te verkopen woningen is in 2015 aangepast, omdat we besloten hebben minder woningen te verkopen met een huurprijs onder de eerste aftoppingsgrens. Zo houden we meer huurwoningen beschikbaar voor huishoudens met lage inkomens in de primaire doelgroep. Het aantal verkopen in 2015 is daardoor lager dan in Het aantal zogenaamde doorverkopen, 47 woningen in 2015, is wel gestegen ten opzichte van eerdere jaren. Dit zijn Koopgarantwoningen, die wij na terugkoop weer doorverkopen. Deze toename heeft te maken met de groei van de portefeuille verkopen onder voorwaarden (VoV) in de afgelopen 10 jaar. In die periode hebben we ongeveer 800 woningen verkocht onder de voorwaarden van Koopgarant, dus met terugkoopgarantie. Deze portefeuille groeit niet meer, omdat WonenBreburg is gestopt met het verkopen van woningen onder Koopgarant. De uit terugkoop doorverkochte woningen komen niet meer terug in de portefeuille VoV. Als gevolg daarvan zal die gestaag afnemen. Koopstart Inmiddels biedt WonenBreburg Koopstart aan als alternatief voor Koopgarant. Het is een regeling om de verkoop van woningen te stimuleren. De regeling is bestemd voor starters op de woningmarkt met lage middeninkomens. Het is afhankelijk van de hoogte van het inkomen en de taxatiewaarde of kopers in aanmerking komen voor 15% of 25% korting op de koopsom. Als de koper de woning later weer doorverkoopt, betaalt hij de korting terug aan WonenBreburg. Bij Koopstart heeft WonenBreburg geen terugkoopverplichting. 9

14 Verkopen in cijfers 1.2. Huurbeleid Huurprijsbeleid voor onze doelgroep De afgelopen tientallen jaren heeft het accent steeds gelegen op uitbreiding van het aantal woningen en het verbeteren van de kwaliteit. Ook hebben we veel geïnvesteerd in leefbaarheid. De laatste jaren merken we dat de betaalbaarheid onder druk staat. We zien een toenemende vraag naar goedkope woningen als gevolg van de groei van de primaire doelgroep. Daarom willen we de huren niet laten stijgen. Maar de oplopende kosten, onder meer als gevolg van de verhuurdersheffing, kunnen niet volledig uit bezuinigingen worden betaald. Een verhoging van de huren boven inflatie is daardoor helaas noodzakelijk. Om deze heffing te kunnen betalen, heeft de minister de corporaties extra wettelijke ruimte gegeven om de huren boven inflatie te verhogen. WonenBreburg betaalt de rekening niet alleen vanuit de huurstijging, maar zet ook al enkele jaren intensief in op bezuinigingen en optimalisering van de organisatie. Het effect daarvan blijkt onder andere uit het kengetal managementkosten en personeelsformatie op pagina 5. Dat we onze dienstverlening efficiënt inrichten, ligt voor de hand. Immers, elke euro die we morsen, is een euro die we niet kunnen besteden aan betaalbaar wonen. We willen onze woningzoekenden en huurders optimaal van dienst zijn, maar uiteindelijk wordt elke dienst betaald uit de huurprijs. Betaalbaarheid van wonen is een belangrijk kernthema van ons handelen in de komende jaren. Daarom hebben we daarover afspraken gemaakt met de Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg (SHW) en de gemeenten Breda en Tilburg. Ons streefhuurbeleid is een van de instrumenten waarmee we betaalbaar wonen voor onze huurders realiseren. Nieuwe wet- en regelgeving is een ander belangrijk thema met invloed op het huurbeleid. We stellen vast dat het overheidsbeleid steeds dichter bij het beleid komt dat we enkele jaren geleden hebben ingezet. Omdat wij het streefhuurbeleid niet jaarlijks wensen aan te passen, moet het ook voldoende toekomstbestendig zijn. Het algemene doel van ons streefhuurbeleid is huurprijzen te bepalen voor de woningen die een relatie hebben met de kwaliteit van deze woningen, die betaalbaar zijn voor de doelgroep en daardoor voldoende bereikbaar zijn voor de lagere inkomens. 10

15 In 2015 heeft het bestuur, na een positief advies van de SHW, een nieuw en toekomstbestendig streefhuurbeleid vastgesteld. Het streefhuurbeleid geeft, naast het toekomstplan voor ons vastgoed, de kaders voor het bepalen van de huur die een nieuwe huurder gaat betalen, dus de kaders voor de streefhuur per woning. Dit nieuwe streefhuurbeleid is vereenvoudigd en geeft uitwerking aan het Akkoord betaalbaarheid dat we op 19 november 2014 overeenkwamen met de SHW én aan de prestatieafspraken met de gemeenten Breda en Tilburg, het Bewonersplatform WonenBreburg Breda en de huurdersbelangenorganisatie HBO Wonen 99 in Tilburg. Dit beleid is eveneens geënt op het nieuwe woningwaarderingsstelsel (WWS) dat sinds 1 oktober 2015 van kracht is en houdt rekening met de effecten van de verhuurdersheffing en de herziene Woningwet. Jaarlijkse huurverhoging Per 1 juli 2015 hebben wij, net als in voorgaande jaren, gebruikgemaakt van de mogelijkheid om de huren te verhogen, afhankelijk van het huishoudinkomen. De huishoudens met een hoger inkomen betalen een hogere bijdrage aan de stijging van de totale huursom dan de lagere inkomens. Dit betekende in 2015: Een basishuurverhogingspercentage tussen de 1% en 2,5% voor huishoudens met een inkomen tot Het exacte percentage is afhankelijk van de verhouding tussen de netto huur en de streefhuur van de betreffende woning. Voor de huishoudens met een inkomen van tot een huurverhoging van 3%. Voor de huishoudens met een inkomen vanaf een huurverhoging van 5%. Deze uitkomsten passen binnen de afspraken die wij in 2014 met de SHW gemaakt hebben over de bandbreedte van ons huurbeleid en hoe we onze huurders vanuit het oogpunt van betaalbaarheid verder tegemoet kunnen komen. Ruim huurders kregen per 1 juli een huurverhoging van minder dan 2,5%. Daarvan kreeg een kleine slechts een verhoging met inflatie (1%). Bijna de helft van de huurders kreeg een verhoging van 2,5%. Alleen huurders met hogere inkomens kregen een huurverhoging van 3 of 5%. Dat is nog 1/6 van de totale groep. We willen de huurders met de smalste beurs het meest ontzien. Zo blijft wonen betaalbaar voor mensen met een smalle beurs. Want daar zijn woningcorporaties voor. Jaarlijkse aanpassing streefhuren De streefhuren van zelfstandige en onzelfstandige eenheden zijn per 1 juli 2015 verhoogd met het inflatiecijfer van 1%. Bij het bepalen van de streefhuur houden we rekening met de betaalbaarheid van onze woningen. Dat betekent dat de streefhuur in veel gevallen lager is dan de huur die we eigenlijk zouden mogen vragen voor de woning; gemiddeld zelfs zo n 80% van de maximale huurprijs (op basis van het wettelijke woningwaarderingsstelsel). In veel gevallen houden we onze huurprijzen onder de aftoppingsgrenzen van de huurtoeslagwet om onze woningen bereikbaar te houden voor mensen met de laagste inkomens. Bezwaren tegen de huurverhoging per 1 juli 2015 Van de huishoudens die bij ons huren, hebben er 414 bezwaar gemaakt tegen de huurverhoging. 20,5%, 85 bezwaren, werd toegewezen; het grootste gedeelte hiervan betrof een bezwaar 11

16 vanwege een inkomensdaling in 2013 of Als een bezwaar of verzoek door ons is afgewezen, wordt het na een verzoek van de huurder doorgestuurd naar de Huurcommissie. We ontvingen 74 bezwaren met een verzoek tot huurverlaging vanwege een inkomensdaling in Die verzoeken handelen we in 2016 verder af, omdat we conform de richtlijnen pas in juni 2016 kunnen bepalen of deze gegrond of ongegrond zijn. Tabel Bezwaren huurverhoging 2015 Breda Tilburg totaal Afgewezen bezwaren Toegewezen bezwaren Voorgelegd aan huurcommissie In behandeling vanwege inkomensdaling Totaal Huurprijsbeleid in cijfers Tabel Prijs-kwaliteitverhouding bezit per 31 december Onzelfstandige eenheden Breda Tilburg Gemiddeld aantal punten WWS Puntprijs o.b.v. netto huur 1,71 1,78 Puntprijs t.b.v. streefhuren 1,71 1,79 Gemiddelde netto huurprijs per woning per maand Gemiddelde streefhuurniveau van de onzelfstandige eenheden in Breda is lager dan die in Tilburg, omdat er in Tilburg meer vraag is naar dit soort onzelfstandige eenheden. Zelfstandige eenheden exclusief zelfstandige studenteneenheden Breda Tilburg Breda Tilburg Gemiddeld aantal punten WWS Puntprijs o.b.v. netto huur 3,69 3,61 3,69 3,61 Puntprijs t.b.v. streefhuren 3,99 3,89 3,99 3,90 Gemiddelde netto huurprijs per woning per maand Tabel Woningbezit (exclusief gemeubileerde verhuur, tijdelijke verhuur en buitenlandse studenten) Breda totaal woningen studentenwoningen Tilburg woningen studentenwoningen Prijsklassen huur per 31 december Goedkoop (< 403,06) Betaalbaar ( 403,07 - < 576,87) Duur tot huurtoeslaggrens ( 576,88 - < 618,24) Duur tot 2e aftoppingsgrens ( 618,25 - < 710,68) Duur boven 2e aftoppingsgrens (> 710,68) Totaal Goedkoop (< 403,06) 21,50% 14,40% 91,10% 12,40% 90,90% Betaalbaar ( 403,07 - < 576,87) 45,70% 49,10% 8,80% 50,80% 8,10% Duur tot huurtoeslaggrens ( 576,88 - < 618,24) 14,60% 13,40% 0,10% 17,80% 0,90% Duur tot 2e aftoppingsgrens ( 618,25 - < 710,68) 12,70% 14,90% 0% 13,90% 0% Duur boven 2e aftoppingsgrens (> 710,68) 5,60% 8,20% 0% 5,10% 0,10% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 1.3. Bewoners bij beleid en beheer betrekken Wij vinden het belangrijk onze huurders en andere belanghebbenden te betrekken bij de beleidsvorming en met hen de dialoog aan te gaan over de uitvoering van ons beleid. Wij beheren maatschappelijk geld, beslissen daarover en geven het uit. En dus is het van belang om dat goed te doen door hun wensen te kennen. Het zit dus ook in onze basishouding om continu te vragen wat onze huurders en omgeving vinden van het werk dat wij doen en hoe wij het doen. 12

17 Een overzicht van belanghebbenden staat op onze website. De onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de huurdersbelangenorganisaties waarmee wij samenwerken. Wij hebben in overleg met de huurdersbelangenorganisaties een reglement huurdersparticipatie opgesteld. Dit reglement geeft aan op welke niveaus overleg plaatsvindt en hoe overlegstructuren en participatiewijzen zijn geregeld. In 2016 toetsen we het reglement aan de veranderingen in de Woningwet. Op onze website informeren wij de buitenwacht uitgebreid over huurdersparticipatie en huurdersbelangen. We overleggen meerdere keren per jaar en complex- en stadsoverschrijdende thema s bespreken we met de overkoepelende huurdersbelangenorganisatie Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg (SHW). In Breda en omgeving voeren we overleg met Bewonersplatform WonenBreburg Breda en in Tilburg en omgeving overleggen we met de huurdersbelangenorganisatie HBO Wonen 99. Daarnaast is er regelmatig overleg met verscheidene commissies van huurders. Zij vertegenwoordigen hun eigen complex, wijk of straat. Bewonersplatform WonenBreburg Breda en WonenBreburg ondersteunen, begeleiden en faciliteren in Breda 17 commissies van huurders. Huurdersbelangenorganisatie HBO Wonen 99 en WonenBreburg ondersteunen, begeleiden en faciliteren in Tilburg 38 commissies van huurders. Hieronder staan enkele onderwerpen die we bespraken met de huurdersbelangenorganisaties: o aanpassing huurovereenkomst zelfstandige o jaarlijkse huurverhoging woonruimte, algemene o jaarlijkse Kaderbrief (2016) huurvoorwaarden o aansluitend verhuren (nieuw verhuurproces) o leveringsovereenkomst warmte o omgangscode herstructurering en groot onderhoud o benchmark Aedes o servicekosten 2016 o excellente dienstverlening o herziene Woningwet o high performance organisation (HPO) o huurdersonderhoud o huurincasso o Sociaal Huurakkoord Aedes en Woonbond o streefhuurbeleid o werving nieuwe bestuurder o verkoop DEE BV WonenBreburg voerde in Breda 5 keer regulier overleg met Bewonersplatform WonenBreburg Breda. In Tilburg is er in keer regio-overleg gevoerd met HBO Wonen 99 en diverse keren ad hoc naar aanleiding van concrete vragen en ontwikkelingen. Akkoord betaalbaarheid WonenBreburg wil voldoende woningen met een goede kwaliteit, in een goede, leefbare buurt, tegen een gepaste prijs beschikbaar hebben voor mensen die dat niet zelf, of maar moeilijk, op de particuliere markt kunnen realiseren. Wij dragen bij aan de betaalbaarheid van het leven door ons aanbod van betaalbare woningen zo groot mogelijk te maken en te houden. Dat doen wij ook door 13

18 onszelf steeds weer de vraag te stellen of het echt nodig is wat wij doen en waar wij ons geld aan uitgeven. Het is duidelijk dat er een spanningsveld is tussen beschikbaarheid, kwaliteit en betaalbaarheid. Voorafgaand aan het sluiten van het Akkoord betaalbaarheid hebben wij daarom intensief gediscussieerd met de SHW over de thema s binnen dit spanningsveld. Dit akkoord staat op onze website. Het akkoord geeft aan dat we kiezen voor bezuinigingen op nieuwbouw en onderhoud in plaats van het gebruiken van de maximale huurstijgingen. Kortom, dit gaat vooral over ons product, vastgoed en prijzen. In het akkoord gaan we niet expliciet in op de dienstverlening van WonenBreburg, terwijl het, in het licht van de noodzakelijke bezuinigingen, ook nodig is om hier serieus naar te kijken. De keuzes in onze dienstverlening willen we graag maken op basis van toegevoegde waarde voor de huurder. In de periode mei-juni 2015 hebben we over deze keuzes gediscussieerd met de SHW. De keuzes en effecten zijn opgenomen in de werkplannen en de Begroting Klachten dienstverlening Wij zorgen voor een excellente dienstverlening. Hoe we dat doen, vertellen we in paragraaf 3.4. onder HPO. Er is altijd een keuze voor onze huurders; in de manier waarop ze contact met ons hebben en dienstverlening van ons krijgen. Excellent betekent effectieve processen (in één keer goed) en efficiënte processen (met zo weinig mogelijk stappen en handelingen). Dat helpt onze huurders het meeste en kost ook het minste. 80% of meer is bij ons door zelfservice en excellente processen te regelen. Wij gaan uit van eigen kracht en zelfredzaamheid. Excellent betekent echter ook dat - als het echt nodig is - wij durven af te wijken van de kaders en de procedures en doen wat nodig is en in onze macht ligt. Dit zijn de uitzonderingen; die regelen wij niet, maar maken wij wel. Hoe goed we het ook willen doen, het kan gebeuren dat een huurder niet tevreden is over bijvoorbeeld de woning, de huurprijs, het onderhoud, of de wijze waarop een medewerker van WonenBreburg heeft gehandeld. We horen dat graag van de huurder, want dan kunnen we er iets aan doen en er iets van leren. Het aantal klachten is afgenomen van 92 in 2014 naar 62 in Op onze website geven we uitgebreid informatie over het melden van verschillende soorten klachten. Daar staan ook de reglementen en uitleg over wat de melder van ons mag verwachten. In verhouding tot het aantal verhuureenheden krijgen wij, evenals voorgaande jaren, weinig klachten. klachten afgehandeld < 14 kalenderdagen in % aantal gegrond of deels gegrond Wonen 24 88% 13 Vastgoed 9 44% 7 Vastgoed/reparatieonderhoud 29 90% 16 Totaal Van de klachten ging 41% over onderhoud, 19% over communicatie met medewerkers, 11% over ons beheerbeleid, 8% over het gedrag van een medewerker, 6% over verhuurbeleid en de rest betrof overige zaken. Een geschil kan ook gemeld worden bij de Stedelijke Geschillencommissie Breda voor huurders in Breda en bij de Klachtencommissie voor de woningcorporaties voor huurders in Tilburg. De commissies behandelen schriftelijke klachten van huurders over het handelen van hun woningcorporaties. De commissies hebben een onafhankelijke positie. Uiterlijk binnen 2 maanden nadat het geschil is ingediend, neemt de commissie een besluit en brengt een zwaarwegend advies uit aan WonenBreburg. 14

19 Vervolgens ontvangt de indiener schriftelijk de beslissing van WonenBreburg. Op onze website staat een volledige uitleg. In 2015 ontving de Stedelijke Geschillencommissie Breda 7 klachten over WonenBreburg. 1 klacht is geschikt, 1 is niet ontvankelijk en 1 ongegrond verklaard. 3 zijn er nog in behandeling en van 1 klager is na de klachtmelding niets meer vernomen. Bij de klachtencommissie in Tilburg werden in klachten ingediend over WonenBreburg. 1 klacht ging over de toewijzingsregels. De overige 17 zijn stedelijke klachten. Er is in 2015 uiteindelijk over 22 klachten een besluit genomen; 4 daarvan waren al in 2014 ingediend. 14 klachten zijn niet ontvankelijk verklaard; hiervan gaan 3 klachten over WonenBreburg Breda, die bij de Geschillencommissie in Breda ingediend hadden moeten worden. 7 klachten zijn ongegrond verklaard. 1 klacht is gedeeltelijk gegrond en gedeeltelijk ongegrond verklaard. Deze klacht ging over de afrekening van herstelwerkzaamheden na de huuropzegging. WonenBreburg heeft het advies van de klachtencommissie overgenomen. Het bestuur van WonenBreburg brengt minimaal viermaal per jaar verslag uit aan de raad van commissarissen over de gemelde klachten. De gemelde klachten zijn een vast onderdeel van de kwartaalrapportage die met de raad besproken wordt Wonen, welzijn en zorg Het bieden van woonruimte aan huurders die zorg en/of woonbegeleiding nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen, is een thema waar WonenBreburg continu aandacht voor heeft. We investeren veel middelen en werken samen met onze partners aan goede huisvesting. Gemeenten hebben in 2015 nieuwe taken gekregen op het gebied van wonen en zorg. De regering heeft nieuw beleid geformuleerd met als doel de zorg betaalbaar te houden. Dat heeft gevolgen voor WonenBreburg en voor onze oudere huurders en huurders met woonbegeleiding. Het beleid is namelijk gebaseerd op de visie dat zorg niet per se professionele zorg hoeft te zijn. De rode draad in het beleid is: zoveel mogelijk zelf doen, of ondersteuning verkrijgen van anderen uit de omgeving en/of van familie. Pas als het echt niet anders kan, is er professionele zorg en ondersteuning beschikbaar. Ook voor woningcorporaties speelt betaalbaarheid een belangrijke rol. Het ontwikkelen van geclusterde voorzieningen voor beschermd wonen is kostbaar. Daarom zal vaker gehuisvest worden in bestaande bouw dan in nieuwbouw. Als bestaande contracten met zorgpartijen opgezegd worden, bekijken we extra kritisch of verhuur aan een zorgpartij of individuele cliënten betaalbaar is. We blijven in gesprek met zorgpartijen over ontwikkelingen op het gebied van huisvesting en toekomstplannen voor bestaande locaties. In 2015 hebben we ons voorbereid op het passend toewijzen per 1 januari Uitleg hierover staat in paragraaf 1.1. op pagina 7 van dit verslag. De Woningwet bepaalt dat 95% van de huishoudens met een inkomen dat recht geeft op huurtoeslag moet worden gehuisvest in een woning met een huurprijs onder de aftoppingsgrens. Deze norm geldt ook voor zorgwoningen (aanleunwoningen en seniorenwoningen). Dit betekent dat er weinig financiële ruimte is om relatief dure concepten op het gebied van zorgwoningen toe te passen. De mogelijkheden om deze investeringen in de huur te verwerken, zijn beperkt. Daarom zoekt WonenBreburg, samen met partners in de wijk, naar creatieve manieren om passende huisvesting te realiseren voor de groep oudere huurders met een zorg- of begeleidingsvraag. Excellente dienstverlening aan onze huurders vinden we belangrijk. Om de doelgroep oudere huurders beter van dienst te kunnen zijn, zijn we medio 2015 gestart met 2 woonmakelaars. De woonmakelaar nodigt 70-plussers, die een eengezinswoning of portiekwoning zonder lift bij ons huren, uit 15

20 om te praten over de geschiktheid van hun huidige woning. Als ze dat willen, krijgen ze tijdens een huisbezoek uitleg. De woonmakelaars gaan met oudere huurders in gesprek om hen te wijzen op seniorenwoningen en hen te informeren over de mogelijkheden om door te stromen. Er verhuisden, dankzij het advies van de woonmakelaar, in een paar maanden tijd al 6 70-plussers. Projecten en initiatieven op het gebied van ouderenhuisvesting: Breda: start van de bouw van een nieuw woon-zorgcentrum met 66 woon-zorgeenheden (intramuraal) voor Stichting De Leystroom en 16 appartementen (extramuraal). Projecten en initiatieven voor personen met lichamelijke, psychiatrische of verstandelijke beperking: Breda: oplevering van een complex met 16 wooneenheden en gemeenschappelijke ruimten voor jeugdzorginstelling Stichting Juzt. Cliënten tussen 16 en 23 jaar leren hier zelfstandig wonen. Breda: met Stichting ZES, initiatief van ouders van kinderen met een verstandelijke beperking, en zorgpartij ASVZ is een samenwerkingsovereenkomst ondertekend om te komen tot een beschutwonenproject voor 14 jongvolwassenen. De haalbaarheid en betaalbaarheid worden onderzocht. Breda: in samenwerking met Stichting Wierde, initiatief van ouders van kinderen met verhoogde kans op psychoses, en zorgpartij ASVZ is een huisvestingsplan ontwikkeld voor 14 bewoners. Tilburg: oplevering van 31 nieuwe zorgappartementen voor cliënten met verstandelijke beperking van Stichting Amarant in project Forum. Tilburg: Amarant huurt van ons een locatie aan de Ringbaan-Noord, waarin het gestart is met een woontrainingsproject. Hier worden 12 cliënten begeleid in het zo zelfstandig mogelijk wonen. Huishoudens die zorg en/of begeleiding nodig hebben, of speciale eisen aan hun woning stellen: In het kader van regelingen zoals woningcontingent, begeleide urgentie, Housing First en 5%- regeling bij toewijzen, worden woningen van WonenBreburg met voorrang verhuurd aan huishoudens die extra zorg of ondersteuning nodig hebben (vaak gekoppeld aan begeleiding door zorg- en welzijnspartijen). Zowel in Tilburg als Breda maken we jaarlijks afspraken met zorgpartijen en maatschappelijke opvang over het aantal woningen dat beschikbaar is voor huurders met woonbegeleiding. Breda: het project Housing First is verder uitgebreid. De gemeente heeft ervoor gekozen om het project te blijven financieren. De Bredase corporaties hebben deze garantie nodig, daar de doelgroep zonder de intensieve woonbegeleiding niet regulier te huisvesten is zonder overlast te veroorzaken. Het project is bedoeld voor dakloze inwoners met meervoudige problematiek, bijvoorbeeld psychiatrische stoornissen in combinatie met verslaving. Er zijn 12 mensen gehuisvest. Breda: met het IMW is een overeenkomst afgesloten voor preventieve huisbezoeken aan huurders met huurachterstand, waarbij mogelijk sociale problemen een rol spelen. Tilburg: met bureau Schuldhulpverlening zijn we in gesprek over het continueren van de samenwerkingsovereenkomst voor huurders met schuldenproblematiek. Tilburg: voor het project Skaeve Huse is een nieuwe locatie gevonden. Skaeve Huse is een woonvorm voor huurders die in de wijk te veel overlast veroorzaken. In samenwerking met de andere Tilburgse corporaties en de gemeente beheert WonenBreburg 9 verhuureenheden. Tilburg: vanwege de verhoogde instroom van minderjarige asielzoekers hebben we een woning ter beschikking gesteld voor bewoning door 4 jongeren. WonenBreburg besteedt veel aandacht aan de thema s sociale stijging en tweedekansbeleid en heeft geparticipeerd in verschillende projecten (o.a. Tilburg Akkoord) en initiatieven op dit gebied. In het kader van samenwerkingsafspraken met de gemeente en zorgpartijen hebben we in 2015 aan de volgende aantallen individuele personen met voorrang een woning toegewezen. 16

21 zorginstellingen en maatschappelijke opvang vergunninghouders Breda Tilburg Breda Tilburg Taakstelling personen 186 personen Gehuisvest 21 aanvragen 53 aanvragen 109 personen ( in 45 woningen) 167 personen ( in 74 woningen) Aanvragen van zorginstellingen en maatschappelijke opvang: We hebben alle ontvangen aanvragen afgehandeld. Onze netwerkpartners bepalen of een cliënt in aanmerking komt voor woonbegeleiding en melden deze vervolgens bij ons aan. Daarna biedt WonenBreburg een woning aan. Er is geen taakstelling; we maken op basis van een prognose afspraken met onze netwerkpartners. Ook dit jaar waren er minder aanvragen dan volgens de prognose werd verwacht. Aanmeldingen vergunninghouders: We zijn afhankelijk van de gemeenten: zij melden de kandidaten aan. Na aanmelding bieden wij een woning aan. Het duurt soms lang voordat de gemeente alle gegevens compleet heeft en wij een passende woning kunnen zoeken. Er gelden taakstellingen voor het aantal te huisvesten vergunninghouders en het aantal ter beschikking te stellen woningen. De corporaties krijgen elk een aandeel in de totale taakstelling. Breda: de corporaties hebben de volledige taakstelling voor 2015 gerealiseerd en een deel van de achterstand uit 2014 ingelopen. In januari 2016 was er op stedelijk niveau nog een kleine achterstand van 20 personen. Tilburg: de corporaties hebben de volledige taakstelling van 358 vergunninghouders gerealiseerd. WonenBreburg heeft daarvan 167 vergunninghouders gehuisvest; iets minder dan de taakstelling van 186. Een verklaring voor het verschil is, dat de door ons aangeboden woningen verhuurd zijn aan alleenstaanden en kleine gezinnen. Het aantal woningen dat wij beschikbaar gesteld hebben, 74, ligt ruim boven de taakstelling. Social return en werkgelegenheid Na een succesvolle pilot in 2013 is social return een vast onderdeel geworden van ons inkoopbeleid in Tilburg. We trekken hierin samen op met Tiwos, Casade en de Diamant-groep. De corporaties nemen sociale inkoopvoorwaarden op in een aantal geselecteerde opdrachten. Van de leveranciers verwachten we dat zij een deel van het geld dat ze voor de opdracht krijgen, gebruiken om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te krijgen. We werken hierbij samen met het leerwerkbedrijf de Diamant-groep. Zij dragen geschikte mensen voor aan de leveranciers, of helpen met het passend maken van een functie binnen het bedrijf. Op deze manier hebben we tientallen mensen uit de doelgroep voor kortere of langere tijd geplaatst. Op pagina 36 leest u over onze bijdrage aan social return. Ook in Breda willen we met samenwerkingspartners social return implementeren Leefbaarheid WonenBreburg spant zich in om een woonomgeving te realiseren voor een ongestoord woongenot die tevens schoon, heel en veilig is. Mensen wonen graag in een prettige leefomgeving en onze visie onderschrijft dit: eerst de mensen, dan de stenen. Wij investeren in leefbaarheid onder het credo van bewoners, voor bewoners, door bewoners. Wij maken duidelijke afspraken met bewoners en samenwerkingspartners over hun rol in de wijk. Wij geven duidelijk aan wat wij doen in een wijk, wat de beoogde doelen zijn en hoe wij deze doelen waarmaken. Wij zijn aanwezig en zichtbaar in de wijk, onder meer met huismeesters en woonconsulenten. Zij hebben dagelijks contact met bewoners, buurtmeesters, opbouwwerkers, wijkraden, wijkagenten, de afvalservice en medewerkers van de gemeente. Onze huismeesters en woonconsulenten krijgen ook signalen van onze vaklieden over leefbaarheid in buurten en wijken. Ook op het gebied van leefbaarheid zorgen wij voor excellente 17

22 dienstverlening. Wij streven ernaar om de dingen in één keer goed te doen en met zo weinig mogelijk stappen en handelingen. We hebben wijken benoemd waar wij een regisserende rol (Breda 3, Tilburg 6) of een samenwerkende rol (Breda 9, Tilburg 9) hebben, of waar we de vinger aan de pols houden (Breda 16, Tilburg 17) en enkel optreden in concrete situaties. Bij het categoriseren van de wijken zijn de prestatieafspraken met de gemeenten in acht genomen. In wijken waar wij een regiefunctie hebben, verwezenlijken wij onze doelen door het initiatief te nemen om met maatschappelijke partners te overleggen. Wij handelen op basis van wederkerigheid en gaan uit van mee-investeren door partners en bewoners. Met partners leggen wij samenwerkingsafspraken inclusief de wederkerigheid duidelijk vast en sturen op te bereiken doelen. Wij nemen geen verantwoordelijkheid over van bewoners en samenwerkingspartners in de wijk. In 2015 hadden we een budget van voor leefbaarheidsactiviteiten; exclusief kosten van eigen medewerkers. Daarvan hebben we besteed. Dit is 0,54% van de netto huur over Hieronder staan enkele voorbeelden van leefbaarheidsacties en -projecten, gericht op het bevorderen van de sociale samenhang. Breda: Straatspeeldag Gielis Beijsstraat: organisatie door en voor kinderen en andere bewoners, onder andere spelletjes, snoepzakjes, springkussen. Met een kleine financiële ondersteuning van een aannemer die groot onderhoud uitvoert en WonenBreburg. In de wijk Driesprong vindt herstructurering plaats. In het kader van de integratie van wijkbewoners hebben de huidige bewoners op de landelijke burendag de nieuwe bewoners welkom geheten met muziek en eten; het was een activiteit voor en door wijkbewoners. In de Brusselstraat hebben 2 commissies van huurders een rommelmarkt voor de flat georganiseerd. Vanuit het huismeesterkantoor werd koffie verzorgd en WonenBreburg heeft met een kleine bijdrage ondersteund. Tilburg: In de Tilburgse wijk Reitse Hoeve en de Sibeliusflat hebben we in 2015 een achter de voordeur - project uitgevoerd in samenwerking met stichting 13volt, gemeente Tilburg en de Tilburgse corporaties. Het doel is problemen in kaart te brengen om vervolgens de juiste partij in te schakelen, met als einddoel sociale stijging. Vaak zijn een huurachterstand of andere schulden aanleiding om eens aan te bellen. Op deze manier kunnen we problemen vroegtijdig signaleren. In 2015 zijn in de wijken Groenewoud en Stokhasselt team Groenewoud en team Stokhasselt overgegaan in de buurtformatie. Bewoners kunnen buurtproblemen aankaarten bij de buurtformatie, die bestaat uit onder andere huismeesters, wijkagenten en sociaal werkers. Het is de opmaat tot de Toegangsteams, die in 2015 in 11 wijken zijn opgezet naar aanleiding van de transities 2 in het sociaal domein. Hierdoor is een intensievere samenwerking tussen partners op wijkniveau mogelijk. In 2015 heeft WonenBreburg meegedaan aan de eerste landelijke Dag van het Huren. Tijdens deze landelijke open dag organiseerden meer dan 85 corporaties diverse activiteiten in wijken, dorpen en steden. Op deze dag zijn door WonenBreburg activiteiten voor bewoners georganiseerd, zoals een fietstocht langs nieuwbouwprojecten, en zijn trouwe huurders die dat jaar 40 jaar bij ons huurden in het zonnetje gezet. Daarnaast waren de Woonwinkels opengesteld voor algemene vragen van huur- 2 Met transities wordt bedoeld dat de Jeugdzorg, Wmo-/AwbZ-zorg en Participatiewet (uitkeringen en werkgelegenheid) met ingang van 1 januari 2016 onder verantwoordelijkheid van de gemeenten vallen. 18

23 ders en het volgen van computerles, waarin uitgelegd werd hoe onze huurders onze website, inclusief Mijn WonenBreburg en Handige Harry, beter kunnen gebruiken. Leefbaarheid overig De Woningwet verbiedt sponsoring per 1 juli In 2015 zijn de onderstaande activiteiten nog ondersteund. WonenBreburg sponsort niet meer, we zijn daar duidelijk over op onze website. Investeren in leefbaarheid doen we uiteraard nog wel. Het hoort bij ons doel om samen met bewoners onze wijken op orde te houden. Prettig en leefbaar. WonenBreburg is actief betrokken bij de buurten en wijken waar onze klanten wonen. Een manier om dat te tonen, is het faciliteren van initiatieven die bijdragen aan de leefbaarheid in wijken van Breda en Tilburg. Initiatieven die tot doel hebben bewoners uit de wijk elkaar te laten leren kennen: jong en oud en buren met verschillende culturen. We ondersteunen ook initiatieven die ervoor zorgen dat de wijk schoon en opgeruimd is én activiteiten die ervoor zorgen dat het leven in de wijk verbetert. In 2015 hebben we aan sponsoring besteed. Dit is nog geen 0,01% van onze netto huuromzet. Activiteit 2015 doel en doelgroep plaats bedrag Nieuwjaarsreceptie complex Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk Breda 91 Lakenmeterstaete voor de buurtbewoners. Anti-pest kinderspeelmiddag Kinderen met elkaar buiten laten spelen. Bijdragen Breda 150 aan sociale cohesie en leefbare wijk voor buurtbewoners in de Ahornstraat. Buitenspeeldag Landelijke dag op 10 juni Kinderen met Tilburg 100 Oerle-Trouwlaan elkaar buiten laten spelen. Er zijn allerlei spellen geregeld. Nieuwjaarsreceptie complex Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk Tilburg 250 Heyhoefpromenade voor de buurtbewoners. Oogstfeest Antaru Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk Tilburg 250 voor buurtbewoners in de Kruidenbuurt. Wandelbosmarkt Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk Tilburg 800 voor de buurtbewoners in de Kruidenbuurt. Festival 3 West-Tilburg Voor en door bewoners. Initiatief van wijkorganisatie Tilburg West Tilburg. Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk voor de buurtbewoners van Wandelbos, t Sant en De Reit. Onderhoud tuinen park de Voor en door bewoners. Stimulans voor bewoners Tilburg 98 Horion om tuin netjes te maken; schoon en opgeruimd. BBQ Berkenflat Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk Tilburg 198 voor de buurtbewoners in de Kruidenbuurt. Optredens in kiosk Korvelse Bijdragen aan sociale cohesie en leefbare wijk Tilburg 200 Hofjes voor de buurtbewoners in de Kruidenbuurt. Jaarbijdrage CAST Laatste termijn van 3-jarige bijdrage aan het Tilburg CAST. Bijdragen aan stedelijke ontwikkeling van de stad. Totaal Huurincasso en ontruimingen Betaalachterstanden Ons incassoproces is ingericht op het zo snel mogelijk herkennen van betalingsproblemen, zodat we op de huurder afgestemde acties kunnen ondernemen; dus op maat én effectief. Zij die hulp nodig hebben, krijgen dat. Wij zijn bereikbaar voor huurders die omhoog zitten. Zij die niet willen, maar wel kunnen, krijgen heldere grenzen aangeduid. 19