Verslag 193 ste plenaire SWR-conferentie: 27 en 28 mei 2016, Leusden Thema: Onzeker in het midden: de staat van de middenklasse
|
|
- Hidde Nathan van Dijk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag 193 ste plenaire SWR-conferentie:, Leusden Thema: Onzeker in het midden: de staat van de middenklasse Introductie op het wetenschappelijke deel Mark Bovens, Universiteit Utrecht, WRR De conferentie gaat in op de staat en de ontwikkeling van de middenklasse in Nederland. Organisator en voorzitter Mark Bovens begint de inleiding met de constatering dat het debat over een afkalvende middenklasse vooral een Amerikaans debat is. De situatie in Nederland wordt daarentegen vaak geanalyseerd in termen van polarisatie tussen hoger en lager opgeleiden waardoor het vraagstuk rondom de middenklasse onderbelicht blijft. Dit is opmerkelijk gezien de haar van oudsher toegedichte belangrijke plaats en functie in de samenleving. De middenklasse zou niet alleen onmisbaar zijn voor sociale cohesie in een samenleving, maar, in navolging van Tocqueville, onmisbaar zijn voor een goed functionerende democratie. Deze conferentie heeft dan ook tot doel meer inzicht te krijgen in de situatie van de Nederlandse middenklasse. Hierbij wordt onder andere stil gestaan bij de (veranderende) betekenis van het begrip middenklasse, de potentiële afname van deze groep en haar eventuele maatschappelijke gevolgen. Vijf wetenschappers belichten vanuit verschillende disciplines en perspectieven de inzichten die sociaalwetenschappelijk onderzoek hierover te bieden heeft. In het eerste deel van de conferentie ligt de focus op een meer kwantitatieve benadering van de middenklasse, gedefinieerd in termen van inkomen en vermogen. In het tweede deel wordt de middenklasse meer geduid als historisch en sociaal-cultureel begrip. De val van de middenklasse? Godfried Engbersen, Erasmus Universiteit Rotterdam, WRR Godfried Engbersen presenteert de voorlopige resultaten van het lopende WRR-project Middenklasse onder druk. In dit project wordt nader onderzoek gedaan naar het middensegment van de Nederlandse samenleving. De WRR analyseert dit middensegment vanuit vier perspectieven. Een inkomensperspectief, een beroepen-perspectief, een opleidingsperspectief en een perspectief waarin de subjectieve waardering van de eigen positie door middengroepen centraal staat. De WRR relativeert de alarmerende diagnose van onder andere Thijs Wöltgens dat de Nederlandse middenklasse te maken heeft met een dramatische krimp die zou leiden tot zowel problemen voor de verzorgingsstaat als de democratie. Zij komt tot de genuanceerdere conclusie dat hoewel sommige segmenten van de middenklasse, waaronder mbo ers, te maken hebben met een verslechtering van hun positie op de arbeidsmarkt, de inkomenspositie van het middensegment van de samenleving in de afgelopen decennia relatief stabiel bleef. De toenemende druk op bepaalde segmenten binnen de middenklasse wordt verklaard als het gevolg van veranderingen binnen vier kerninstituties van de Nederlandse samenleving: arbeidsmarkt, verzorgingsstaat, familierelaties en onderwijs. Er is sprake van toegenomen flexibilisering, de transitie naar een participatiesamenleving, kwetsbare familierelaties en een afnemend rendement op onderwijsinvesteringen. Mede onder invloed van deze institutionele veranderingen is sociale stijging niet meer vanzelfsprekend en is de subjectieve onzekerheid, gemeten als maatschappelijk onbehagen, toegenomen. Wanneer wordt gekeken naar objectieve onzekerheid in financieel-economische zin dan is het middensegment van de samenleving huishoudens met een besteedbaar inkomen van tussen de 60% en 200% van de mediaan relatief stabiel gebleven. De koopkrachtontwikkeling en sociale mobiliteit van het middensegment bleven relatief stabiel vergeleken met hogere en lagere inkomensgroepen. Hierbij moet worden opgemerkt dat auteurs als Salverda concluderen dat mensen
2 Pagina 2 van 5 harder moeten werken om dezelfde koopkracht en sociale status te behouden. Daarnaast is er sprake van upgrading van de beroepsklassenstructuur waarbij baancreatie vooral plaatsvindt in het hogere baansegment. Dit betekent echter niet dat banen in het middensegment in hoog tempo verdwijnen. Door baanpolarisatie zijn middelbaar en lager opgeleiden steeds meer op elkaar gaan lijken in termen van beroepsstatus. Daarnaast lijken middelbaar en lager opgeleiden steeds meer op elkaar qua attitudes ten aanzien van politiek en migratie. Concluderend kan worden gezegd dat hoewel de financieel-economische positie van de middenklasse redelijk stabiel is, er sprake is van een afnemende gemoedsrust in het middensegment van de samenleving door een cumulatie van onzekerheden. Die onzekerheden vloeien voort uit veranderingen binnen de eerdergenoemde kerninstituties. Wanneer wordt keken naar beleidsopties dan kan worden gedacht aan (1) het focussen op good quality jobs, (2) aanpassingen binnen de verzorgingsstaat die de (subjectieve) onzekerheid verminderen en (3) veranderingen in het onderwijs die middelbaar opgeleiden een betere positie geven op de arbeidsmarkt zoals het vergroten van het aanpassingsvermogen en het stimuleren van omscholing. Baanpolarisatie in Nederland Bas ter Weel, Universiteit Maastricht, CPB Bas ter Weel constateert dat de situatie van de middenklasse in Nederland verschilt van de situatie in de Verenigde Staten. Waar de verslechterde positie van de middenklasse in de VS vooral te wijten is aan het achterblijven van de lonen bij de stijgende arbeidsproductiviteit is hier in Nederland geen sprake van. Niettemin zijn de trends in werkgelegenheid en lonen, waarbij het percentage middelbaar geschoolde banen daalt ten opzichte van de laag- en hooggeschoolde banen, terug te vinden in alle OECD-landen, inclusief Nederland. Deze ontwikkeling wordt geduid als baanpolarisatie. Deze toegenomen baanpolarisatie is het effect van een veranderende vraag naar en aanbod van werknemers als gevolg van drie recente ontwikkelingen. Allereerst neemt digitalisering en robotisering routinematig werk van lager en middelbaar opgeleiden over, terwijl zij complementair is aan analytische en interactieve taken die vooral door hoger opgeleiden worden uitgevoerd. Ten tweede wordt handel steeds verfijnder waardoor specialisatie en comparatieve voordelen steeds belangrijker worden, zeker voor een export-georiënteerd land als Nederland. Deze specialisatie en voordelen zijn in Nederland vooral te vinden in de meer geavanceerde producten en diensten die door hoger opgeleiden worden geproduceerd en uitgevoerd. Ten derde zorgt de toename van het aantal goed verdienende hoger opgeleiden voor een toenemende vraag naar diensten die vaak worden geleverd door lager opgeleiden. Wanneer we de effecten van deze ontwikkelingen op lonen en werkgelegenheid samenvatten dan kunnen we zeggen dat doordat de vraag naar hoger opgeleiden sterker stijgt dan het aanbod, zowel de lonen als de werkgelegenheid stijgen voor deze groep. Voor de middelbaar opgeleiden geldt juist dat zowel lonen als werkgelegenheid afnemen door een afnemende vraag in combinatie met een stabiel aanbod. Dit laatste effect wordt versterkt doordat hoger opgeleiden middelbaar opgeleiden verdringen op de arbeidsmarkt en voor ditzelfde werk meer verdienen, wat ook wel upgrading van het middensegment wordt genoemd. Het aanbod lager opgeleiden neemt af, terwijl de vraag stabiel blijft. Dit zorgt voor meer werkgelegenheid, maar voor lagere lonen doordat een deel van de middelbaar opgeleiden concurreert met lager opgeleiden. De werkgelegenheid en lonen van middelbaar opgeleiden staan dus onder druk door een combinatie van baanpolarisatie als gevolg van robotisering en verfijnde handel en upgrading van het middensegment. Dit betekent echter niet dat al het middelbaar geschoolde werk uiteindelijk zal verdwijnen; in de top tien sterkst groeiende beroepen staan nog steeds een aanzienlijk aantal beroepen met een middelbaar scholingsniveau. Deze groeiende beroepen vragen wel om meer analytische en interactieve vaardigheden. Aanknopingspunten voor beleid zijn onder andere het substantieel aantal jonge mensen met slechts een havo/vwo-diploma. Deze groep zou geholpen kunnen worden door scholing te stimuleren aan de aanbodzijde door werknemers vouchers voor educatie te geven. Deze oplossing heeft echter het potentiele nadeel van poaching en een relatief groot deadweight loss. Scholing zou aan de vraagkant kunnen worden gestimuleerd door middel van belastingprikkels. Hier kleven echter klassieke hold up-
3 Pagina 3 van 5 en crowding out-problemen aan. Naast deze groep met beperkte startkwalificaties zijn er een aantal Nederlandse instituties die belemmerend werken voor mobiliteit en scholing. Aanknopingspunten vormen hier aanname- of ontslagbelasting (voor oudere werknemers), versoepeling van het ontslagrecht of stimuli voor scholing om de stromen op de arbeidsmarkt beter op gang te krijgen. Tot slot rijst de vraag of de huidige onderwijscurricula voldoende aansluiten bij de vraag uit de arbeidsmarkt om nieuwe vaardigheden en meer ICT-kennis. Koninkrijk van burgers: de middenklasse door de eeuwen heen Remieg Aerts, Radboud Universiteit Nijmegen Remieg Aerts begint zijn bijdrage met de constatering dat een discussie over een afkalvende middenklasse historisch gezien niet nieuw is. Zo was de patriottenbeweging onder meer een reactie op de economische achteruitgang, die de stedelijke middenstand disproportioneel leek te raken. Discussies over deze afkalvende middenklasse bleven tot 1850 terugkeren. Hierna wordt ingegaan op de middenklasse als een historisch continu concept en de vraag of Nederland van oudsher een middenklasse-land is. Historisch gezien veronderstelt burgerlijkheid een aantal kenmerken, te weten: stedelijkheid, stadburgerschap (juridisch), vrije beroepen, zelfstandig inkomen uit arbeid, gehechtheid aan sociale status met bijbehorende levensstijl en groepszelfbeeld en bepaalde levenswaarden ten aanzien van arbeid, productiviteit, betrouwbaarheid en kredietwaardigheid. Het was vooral deze levensstijl, groepszelfbeeld en levenswaarden die de middenstand definieerden en vooral de lagere middenstand onderscheidde van de armen. De angst voor sociale daling verbond deze groep. Wanneer wordt gekeken naar de omvang van de Nederlandse middenklasse dan valt op dat Nederland sinds de 16 de eeuw in vergelijkend Europees perspectief een dominante middenklasse kende. Dit kwam vooral door haar vroege en hoge mate van urbanisatie en de afwezigheid van een sterke aristocratie. Tot in de 19 de eeuw was haar omvang echter beperkt doordat Nederland feitelijk nog een agrarische samenleving was. Tijdens deze periode was de onderklasse van armen met 60 tot 70 procent van de bevolking duidelijk het grootst in omvang. De hoogste klasse bedroeg slechts rond de vijf procent. De middenklasse, op zich al een divers geheel, omvatte dus hoogstens procent van de bevolking. Binnen de middenklasse was verdere stratificatie mogelijk tussen de kleine burgerij die leefde in nette armoede en de hogere burgerij. Deze eerste onderscheidde zich slechts van de armen door haar gehechtheid aan een zekere vorm van burgerlijke levensstijl en het feit dat kinderen en vrouw niet gedwongen waren te werken. Ondanks haar beperkte omvang speelde de middenklasse vanaf de 19 de eeuw een dominante rol door het opleggen en definiëren van haar burgerlijke waarden aan de samenleving. Zij domineerde verder de sociale infrastructuur door het verenigingsleven en had grip op het onderwijs, wat haar in staat stelde de samenleving te socialiseren naar haar traditionele burgerlijke waarden. Deze dominantie van de middenklasse wordt vooral verklaard door het gebrek aan concurrentie van waarden van andere klassen. De aristocratie was van oudsher klein en de lagere stand werd gesocialiseerd in de burgerlijke levensstijl door enerzijds de sociaaldemocratische beweging, die een gezuiverde vorm van die waarden wilde zijn, en anderzijds de confessionele zuilen, die bij uitstek burgerlijk waren. De opkomst van de verzorgingsstaat in de 20 ste eeuw vormt een uitdaging voor de traditionele burgerlijke waarden. Het SOCON doet sinds 1980 periodiek onderzoek naar burgerlijke waardenoriëntaties. De traditionele middenstandswaarden rondom (1) familie en (2) arbeid staan in principe op gespannen voet met nieuwe waarden als (3) maatschappelijke kritiek en (4) hedonisme. Inderdaad toont het onderzoek verschuivingen binnen het burgerlijk waardenpatroon. Hedonistische consumptie is toegenomen en in de waardering van arbeid is status belangrijker geworden dan nuttigheid. De vraag is echter of dat het hier gaat om integratie van nieuwe waarden of vervaging van het begrip middenklasse. Er wordt dan ook afgesloten met een pleidooi voor een ander soort middenklasse-onderzoek, dat in kaart brengt hoe in de huidige samenleving sociale groepen zichzelf identificeren en definiëren en hun positie, waarde of status bepalen ten opzichte van andere
4 Pagina 4 van 5 groepen. Zo zou een nieuw beeld ontstaan van wie er in de maatschappij het midden vormen en op grond waarvan die plaats-toekenning wordt bepaald. Onzeker in het midden: over werk, inkomen en gezin Monique Kremer, UvA, WRR Monique Kremer gaat in haar bijdrage zowel in op de zelfidentificatie van de middenklasse als de toegenomen maatschappelijke onzekerheid en de effecten hiervan op de levensperspectieven van mensen. Hierbij wordt geput uit twee verschillende onderzoeken: focusgroeponderzoek naar de middenklasse en diepte-interviews met zzp ers en mensen met een tijdelijk contract. Mensen blijken moeite te hebben met het indelen van zichzelf en anderen in sociale klassen, wat kan worden verklaard vanuit een sterk heersend egalitair ethos in de Nederlandse samenleving. Opvallend is verder dat vrijwel iedereen zichzelf tot de middenklasse rekent, maar tevens bewust is van de diversiteit binnen deze groep. Lager opgeleiden refereren dan vaak naar zichzelf als lage middenklasse en hoger opgeleiden refereren naar zichzelf als hogere middenklasse. Zaken die door alle groepen vaak naar voren werden gebracht als typische middenklasse kenmerken zijn een arbeidsinkomen, vakantie en stabiliteit in combinatie met veilig leven. Het blijkt voor mensen echter makkelijker om aan te geven welke groepen niet tot de middenklasse behoren zoals de elite, politici, daklozen, yuppen, alleenstaande moeders en vooral: mensen die niet werken. Onzekerheid is een kernbegrip dat zowel terugkomt in de focusgroepen als interviews. Deze onzekerheid komt voort uit het feit dat de traditionele bronnen van zekerheid zoals werk en scholing, de familie en de verzorgingsstaat hebben aan belang ingeboet. Zo is een merendeel van de bevolking (58%) bang dat hun kinderen het slechter krijgen dan zijzelf. Deze bezorgdheid is echter groter bij lager opgeleiden (67%) dan bij hoger opgeleiden (45%), blijkt uit SCP onderzoek. Uit de focusgroepen kwam naar voren dat lager opgeleiden zich vaker zorgen maken over pensioen, financiële situatie, immigratie en de islam terwijl hoger opgeleiden juist vaker de toegenomen keuzemogelijkheden en het vermogen om te leren omgaan met onzekerheid naar voren brengen. Wanneer het gaat om de verzorgingsstaat dan voelen middelbaar opgeleiden zich een zekere mate van verongelijkt. Ze hebben het idee dat de verzorgingsstaat er niet voor hen is en dat zij overal net buitenvallen. Wat betreft werk is er sprake van een democratisering van onzekerheid. Was het in het verleden vaker zo dat veel lager opgeleiden tijdelijk werk verrichten en hoger opgeleiden vooral zzp er waren, nu zien we dat ook middelbaar opgeleiden zzp er zijn of een tijdelijk contract hebben. Onzekerheid kent verschillende betekenissen. De volgende vormen van onzekerheid kwamen naar voren: (1) onzekerheid als onrust/stress, (2) onzekerheid als gebrekkige levensloopplanning en (3) onzekerheid als gebrek aan erkenning. Met betrekking tot de eerste vorm van onzekerheid moet worden opgemerkt dat waar deze onzekerheid voor zzp ers vaak een bewuste keuze is, dit voor mensen met een flexibel contract niet geldt. Daarnaast valt op dat een vast contract ook steeds meer als een vorm van schijnzekerheid wordt ervaren. De tweede vorm van onzekerheid zorgt ervoor dat mensen vast zitten in het heden en niet vooruit kunnen plannen; zij zijn prisoners of the present. Dit geldt zeker voor laag en middelbaar opgeleiden die vaker vasthouden aan een sterke lineaire toekomstverwachting die begint met een vast contract, waarna een huis en kinderen volgen. Eenzelfde onderscheid is aanwezig wanneer men kijkt naar erkenning. Bij lager opgeleiden leeft het idee voor mij tien anderen en komt dit gevoel vaak tot uiting in heftige emoties en boosheid. Hoger opgeleiden betrekken dit gebrek aan erkenning iets vaker op zichzelf en voelen zich onzeker over hun functioneren. Samenvattend: onzekerheid voor hoger opgeleiden wordt vaak ervaren als de prijs voor meer autonomie op het werk en in het leven, terwijl middelbaar opgeleiden met meer traditionele waarden en verwachtingen meer moeite hebben te leven in een klimaat dat wordt gekenmerkt door onzekerheid. Het midden miskend? Politieke onvrede en betrokkenheid van mbo ers Paul Dekker, Tilburg University, SCP Paul Dekker gaat in zijn verhaal in op de veranderende sociale en politieke houdingen van de middenklasse in Nederland. Drie zaken worden in het bijzonder besproken: de dominanter wordende
5 Pagina 5 van 5 groep hoger opgeleiden, het feit dat middelbaar en lager opgeleiden steeds meer op elkaar gaan lijken qua burgerperspectieven en de heterogeniteit binnen de groeiende groep hoger opgeleiden. Een stijgend opleidingsniveau leidt ertoe dat wanneer men kijkt naar sociale en politieke attitudes in de samenleving deze steeds meer worden gedomineerd door hoog opgeleiden. Zo zijn attitudes ten aanzien van nivellering en politiek zelfvertrouwen in de samenleving sinds 1975 respectievelijk negatiever geworden en toegenomen terwijl de attitudes van lager en middelbaar opgeleiden stabiel bleven. Tegelijkertijd zijn lager en middelbaar opgeleiden (steeds meer) op elkaar gaan lijken qua politieke attitudes. Dit zien we onder andere terug wanneer we kijken naar het maatschappelijk optimisme. Hoewel dat voor alle groepen negatief is (pessimisme overheerst), scoren lager en middelbaar opgeleiden beduidend lager dan hoger opgeleiden. Eenzelfde patroon zien we voor de steeds negatiever wordende attitudes jegens Europa voor lager en middelbaar opgeleiden. Ook op de stelling de overheid doet onvoldoende voor ons en burgers zouden meer invloed moeten hebben lijken lager en middelbaar opgeleiden erg op elkaar terwijl het verschil met hoger opgeleiden opvallend groot is. Wanneer wordt gekeken naar de verschillen in attitudes binnen groepen dan valt op dat er grote verschillen bestaan tussen hbo ers en wo ers binnen de hoger opgeleide groep. Wo ers staan over het algemeen een stuk positiever tegenover opvattingen ten aanzien van politiek, economie en globalisering ten opzichte van hbo ers. Een andere manier om dit verschil te duiden is dat hbo ers meer zijn gaan lijken op mbo ers. Dit is ook niet verwonderlijk gegeven het huidige doorstroompercentages van mbo naar hbo van 40 procent. Kwalitatief onderzoek van het SCP wijst eveneens uit dat hbo ers kunnen worden gezien als de nieuwe mbo ers. Zij onderscheiden zich in hun opvattingen soms slechts door hun taalgebruik. Naast de objectieve definitie van middenklasse is er ook gevraagd naar de subjectieve zelfindeling binnen vier klassen: arbeidersklasse, lagere middenklasse, hogere middenklasse en hogere klasse. Het valt op dat sinds 1975 het aantal mensen dat zichzelf tot één van beide middenstandsgroepen rekent is toegenomen van 64% tot 72%. Dit is vooral het gevolg van een sterke afname (van 34% naar 23%) van de arbeidersklasse en een toename van vooral de hogere middenklasse. Er wordt afgesloten met drie opmerkingen. Ten eerste: achter opleidingsniveaus zit meer dan een onderwijstraject. Ze indiceren ook verschillen in intelligentie, opvoeding, sociaal milieu etc. die we meestal niet apart meten. Opleidingsverschillen in attitudes moeten dus niet blind worden geduid als opleidingseffecten. Ten tweede: het midden heeft iets mythisch. Er worden allerlei maatschappelijke functies aan toegedicht en zorgen op geprojecteerd, maar het is en blijft een erg amorfe massa. Naast het feit dat er grote verschillen bestaan binnen deze groep identificeert niemand zich ermee, tenzij desgevraagd. Ten derde: het is (daarom) wenselijk onderzoek te doen met een meer gedifferentieerde klassenstructuur, met bijvoorbeeld meer erkenning van tegenstellingen tussen (globaliserings)winnaars en verliezers in het midden. Verslag: Daan de Leeuw (stagiair Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid)
Baanpolarisatie in Nederland
Baanpolarisatie in Nederland Bas ter Weel 27 mei 2016 Achtergrond Vraag naar arbeid verandert in alle OESO-landen (1980-2009) Lonen en werkgelegenheid H stijgen Lonen en werkgelegenheid M dalen Lonen L
Nadere informatieOpgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa
Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa 1 maximumscore 4 Het verrichten van flexibele arbeid kan een voorbeeld zijn van positieverwerving als de eigen keuze van de jongeren uitgaat naar flexibele arbeid in
Nadere informatieDe val van de middenklasse? wie vormen het middensegment van de nederlandse samenleving?
godfried engbersen, erik snel en monique kremer (red.) Godfried Engbersen, Erik Snel en Monique Kremer (red.) DE VAL VAN DE MIDDENKLASSE? Het stabiele en kwetsbare midden Anders dan vaak wordt beweerd
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 482 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan
Nadere informatie2513AA22XA. Inleiding. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieBrussels Observatorium voor de Werkgelegenheid
Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen
Nadere informatieArgumentenkaart Deeltijdwerken 3. Samenleving. Wat zijn de voor- en nadelen voor de samenleving als vrouwen meer gaan werken?
Argumenten Deeltijdwerken Wat zijn de - en nadelen de samenleving als meer gaan werken? Argumenten Deeltijdwerken Wat zijn de - en nadelen de samenleving als meer gaan werken? Argumenten Deeltijdwerken
Nadere informatieArmoede en Arbeidsmarkt
2 Armoede en Arbeidsmarkt Presentatie Masterclass 4: Armoede en arbeidsmarkt op het congres Overerfbare Armoede, Emmen, 25 september 2017 Jouke van Dijk, Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Arjen
Nadere informatieDEMOGRAFIE. Mensen werken langer door uit financiële 65+ noodzaak COMPLEXITEIT VOOR UWV NEEMT TOE
UWV \210 118S212 TR[25 lt. 1 ij If. 1.t. t Aik Aantal klanten van UWV blijft ongeveer gelijk DEMOGRAFIE Mensen werken langer door uit financiële 65+ noodzaak Laagopgeleiden minder lang gezond dan hoogopgeleiden
Nadere informatieJonge werknemers en werkstress: een beknopte weergave van de feiten
Jonge werknemers en werkstress: een beknopte weergave van de feiten Irene Houtman & Ernest de Vroome (TNO) In het kort: Onderzoek naar de ontwikkeling van burn-outklachten en verzuim door psychosociale
Nadere informatieDe impact van supersterbedrijven op de inkomensverdeling
VIVES BRIEFING 2018/05 De impact van supersterbedrijven op de inkomensverdeling Relatief verlies, absolute winst voor werknemers Yannick Bormans KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen,
Nadere informatieVoor wie verstandig handelt! Daling personeel
Daling personeel Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Invloed Conclusie Bronnen Daling personeel Het aantal medewerkers dat werkzaam is in de sector / branche zal gemiddeld genomen hoger opgeleid zijn,
Nadere informatieEen halve eeuw arbeidsmarkt. 14 december 2018 Paul de Beer, Wieteke Conen
Een halve eeuw arbeidsmarkt 14 december 2018 Paul de Beer, Wieteke Conen Een veranderende arbeidsmarkt sluiten instituties nog wel aan? 2 Mogelijke hervorming: basisinkomen Gegarandeerd onvoorwaardelijk
Nadere informatieGeen tekort aan technisch opgeleiden
Geen tekort aan technisch opgeleiden Auteur(s): Groot, W. (auteur) Maassen van den Brink, H. (auteur) Plug, E. (auteur) De auteurs zijn allen verbonden aan 'Scholar', Faculteit der Economische Wetenschappen
Nadere informatieOpgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij?
Opgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij? 19 maximumscore 4 een beschrijving van twee moderniseringsprocessen op economisch gebied (per proces 1 scorepunt) 2 het aangeven van het gevolg: vraag naar hogeropgeleide
Nadere informatieTweedeling in de samenleving en gewenst leiderschap:
Tweedeling in de samenleving en gewenst leiderschap: In Groningen verschillen naar opleiding en regio zichtbaar Hoogopgeleide en laagopgeleide mensen dreigen steeds meer in verschillende werelden te gaan
Nadere informatieHoe staan we er nu voor?
Presentatie voor het debat Iedereen ZZP-er: Over winners' en 'losers' op de arbeidsmarkt, Groninger Forum, 26 maart 2015 Prof.dr. Jouke van Dijk Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Rijksuniversiteit
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2012 Nr. 229 BRIEF
Nadere informatieConjunctuurenquête Nederland
Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat
Nadere informatieEen Werkende Arbeidsmarkt
Een Werkende Arbeidsmarkt Bas ter Weel 16 mei2014 Duurzame inzetbaarheid Doel Langer werken in goede gezondheid Beleid gericht op Binden: Gezondheid als voorwaarde voor deelname Ontbinden: Mobiliteit als
Nadere informatieLangzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar
In de vorige nieuwsbrief in september is geprobeerd een antwoord te geven op de vraag: wat is de invloed van de economische situatie op de arbeidsmarkt? Het antwoord op deze vraag was niet geheel eenduidig.
Nadere informatiePanel Fryslân over jongeren in Fryslân
Panel Fryslân over jongeren in Fryslân Leren, werken en wonen PANEL FRYSLÂN december 217 Panel Fryslân is onderdeel van het Fries Sociaal Planbureau Panel Fryslân over jongeren in Fryslân 2.11 Dit jaar
Nadere informatieStarters zien door de wolken toch de zon
M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische
Nadere informatieSamenvatting WijkWijzer 2017
Samenvatting WijkWijzer 2017 Bevolking & wonen Inwoners Op 1 januari 2017 telt Utrecht 343.134 inwoners. Met 47.801 inwoners is Vleuten-De Meern de grootste wijk van Utrecht, gevolgd door de wijk Noordwest.
Nadere informatie3.2 De omvang van de werkgelegenheid
3.2 De omvang van de werkgelegenheid Particuliere bedrijven en overheidsbedrijven nemen mensen in dienst. Collectieve sector = Semicollectieve sector = De overheden op landelijk, provinciaal en lokaal
Nadere informatieSamenvatting Twente Index 2016
Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2017-I
Opgave 1 Solidariteit in het pensioenstelsel Bij deze opgave horen tabel 1, tekst 1, figuur 1 en figuur 2. Inleiding Vanaf het moment van pensionering heeft iedereen recht op een AOW-uitkering (Algemene
Nadere informatieArbeidsmarkttrends en de toekomst van de sociale zekerheid
Arbeidsmarkttrends en de toekomst van de sociale zekerheid Workshop Divosacongres, 2 juni 2016 Paul de Beer Henri Polak hoogleraar voor arbeidsverhoudingen UvA Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging
Nadere informatieFact sheet. Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Eigen woningbezit 1e en 2e generatie allochtonen. Aandeel stijgt, maar afstand blijft
Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Fact sheet nummer 1 januari 211 Eigen woningbezit 1e en Aandeel stijgt, maar afstand blijft Het eigen woningbezit in Amsterdam is de laatste jaren sterk toegenomen. De
Nadere informatieLangdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari
Nadere informatieEconomie en arbeidsmarkt in Noord-Nederland
Economie en arbeidsmarkt in Noord-Nederland Jan Dirk Gardenier 17 april 2015 Lokale verschillen in leefbaarheid veel gesloten platteland Economie is afhankelijk van ruimtelijke gebiedsontwikkeling en de
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatiePanel Fryslân over. vertrouwen in politiek en samenleving PANEL FRYSLÂN. mei Panel Fryslân is onderdeel van het Fries Sociaal Planbureau
Panel Fryslân over vertrouwen in politiek en samenleving mei 2017 PANEL FRYSLÂN Panel Fryslân is onderdeel van het Fries Sociaal Planbureau Panel Fryslân over vertrouwen in politiek en samenleving Vertrouwen
Nadere informatieResultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018
Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Chris M. Jager Inleiding In juni en juli 2018 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) bijna 360 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om
Nadere informatie1 Inleiding: de metamorfose van de arbeidsmarkt
1 Inleiding: de metamorfose van de arbeidsmarkt 1.1 De beroepsbevolking in 1975 en 2003 11 1.2 De werkgelegenheid in 1975 en 2003 14 Halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw trok de gemiddelde Nederlandse
Nadere informatieKrimp in Fryslân. Inwonertal
Krimp in Fryslân Bevolkingsdaling, lokaal en regionaal, is een vraagstuk van nu én de komende jaren. Hoewel pas over enkele decennia de bevolking van Fryslân als geheel niet meer zal groeien, is in sommige
Nadere informatieEindexamen havo maatschappijwetenschappen pilot 2014-II
Aanwijzing voor de kandidaat Als in een vraag staat dat je een hoofd- of kernconcept moet gebruiken, dan gebruik je in het antwoord die elementen uit de omschrijving van het hoofd- of kernconcept die nodig
Nadere informatieResultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015
Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 31 322 Kinderopvang Nr. 274 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den
Nadere informatieSamenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder autochtone Nederlanders
Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder autochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder autochtonen 1) Integratiecampagne
Nadere informatieFINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015
FINANCIELE ZEKERHEID GfK September 2015 1 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft
Nadere informatieSpecial. Het volledige onderzoek van SEO Economisch Onderzoek vindt u op www.kinderopvang.nl. Het (economisch) belang van kinderopvang
Special Het volledige onderzoek van SEO Economisch Onderzoek vindt u op www.kinderopvang.nl Het (economisch) belang van kinderopvang 2 Het (economisch) belang van kinderopvang Voorwoord Wat levert kinderopvang
Nadere informatieHuidig economisch klimaat
Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel
Nadere informatieDe match tussen mens en machine
De match tussen mens en machine Bas ter Weel Juni 2016 Wedstrijd of samenspel? Feiten Vraag naar arbeid verandert in alle OESO-landen (1980-2009) Lonen en werkgelegenheid H stijgen Lonen en werkgelegenheid
Nadere informatieConsumentenvertrouwen in Amsterdam
Consumentenvertrouwen in Amsterdam Hoe wordt het vakantiegeld dit jaar besteed? In opdracht van: Het Parool Projectnummer: 14054-2 Carine van Oosteren Merel van der Wouden Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal
Nadere informatieConclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA)
Conclusie Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) ecbo - De relatie tussen laaggeletterdheid en armoede A 1 conclusie
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Dr. Pieter van Wijnen Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici
Nadere informatieAnalyse instroom
Instroomontwikkeling 2016 2017 In 2016 was er een instroomtoename van 5,5% bij de hbo-bachelor- en ad-opleidingen, opgebouwd uit: Een toename van de directe doorstroom vanuit havo, mbo en vwo met 1,0%
Nadere informatieKwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009
Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009 Economische krimp in 2009 Aantal vacatures sterk gedaald Werkloosheid in Breda stijgt me 14% Bredase bijstand daalt minimaal Bijstand onder jongeren sterk gestegen
Nadere informatieJuni Economische Barometer Bollenstreek. Verwachting voor 2011 en 2012
Verwachting voor 2011 en 2012 Juni 2011 CONCLUSIES Geleidelijk herstel van Nederlandse economie in 2011 en 2012. Regionale groei van werkgelegenheid in zakelijke dienstverlening was in 2010 sterker dan
Nadere informatieSalarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers
Research Centre for Education and the Labour Market ROA Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers ROA Fact Sheet ROA-F-2014/1 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt
Nadere informatieAantal medewerkers Zuidoost-Brabant
Regio Zuidoost-Brabant 1. Werkgelegenheid Zorg en Welzijn Zuidoost-Brabant In dit katern volgt een overzicht van diverse arbeidsmarktfactoren in de sector zorg en welzijn in de regio Zuidoost-Brabant.
Nadere informatieToegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering
Toegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering Achtergrondnotitie van de HBO-raad n.a.v. ideeën over een leenstelsel Den Haag, 3 september 2012 Inleiding In het recente debat over mogelijk
Nadere informatieRotterdamse schoolverlaters op achterstand
Relatief zwakke perspectieven voor lager opgeleiden Rotterdamse schoolverlaters op achterstand Arjen Edzes, Marten Middeldorp en Jouke van Dijk - Rijksuniversiteit Groningen. Schoolverlaters in Rotterdam
Nadere informatieKWARTAALMONITOR APRIL Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland
KWARTAALMONITOR APRIL 2017 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 3 VRAAG NAAR FLEX BLIJFT STIJGEN, MAAR VOOR HOELANG? 4 FREELANCERS EN FLEXWERKERS OOK IN 2017 ONVERMINDERD
Nadere informatieZekerheden over een onzeker land
Zekerheden over een onzeker land Parijs, 27 januari 2012 Paul Schnabel Universiteit Utrecht Demografische feiten 2012-2020 Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen) Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2
Nadere informatieKWARTAALMONITOR JULI 2014. Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland
KWARTAALMONITOR JULI 2014 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 4 MEER JONGEREN FREELANCEN 5 OMZET FREELANCERS STIJGT 6 OMZET HAAGSE FREELANCER BLIJFT ACHTER OP REST VAN
Nadere informatieParagraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving?
Antwoorden door een scholier 1490 woorden 7 april 2006 4,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? In 1948
Nadere informatieResultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014
Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze
Nadere informatieAantal medewerkers West-Brabant
Regio West-Brabant 1. Werkgelegenheid Zorg en Welzijn West-Brabant In dit katern volgt een overzicht van diverse arbeidsmarktfactoren in de sector zorg en welzijn in de regio West-Brabant. Waar mogelijk
Nadere informatieParticipatiesamenleving: retoriek of realiteit?
Participatiesamenleving: retoriek of realiteit? De betekenis van gezondheid voor burgerparticipatie Prof. dr. Kim Putters 11 april 2014 Inhoud 1. De Sociale Staat van Nederland 2013 2. Minder verzorgingsstaat,
Nadere informatieDordrecht in de Atlas 2013
in de Atlas Een aantrekkelijke stad om in te wonen, maar sociaaleconomisch kwetsbaar Inhoud:. Conclusies. Positie van. Bevolking. Wonen. De Atlas voor gemeenten wordt jaarlijks gepubliceerd. In mei is
Nadere informatieMeting economisch klimaat, november 2013
Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2007-I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 q v = 200 1,25 + 450 = 200 q a
Nadere informatieInformatie over de deelnemers
Tot eind mei 2015 hebben in totaal 45558 mensen deelgenomen aan de twee Impliciete Associatie Testen (IATs) op Onderhuids.nl. Een enorm aantal dat nog steeds groeit. Ook via deze weg willen we jullie nogmaals
Nadere informatieDerde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland
Derde kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland I rapport derde kwartaal 212 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2016-I
Aanwijzing voor de kandidaat Als in een vraag staat dat je een hoofd- of kernconcept moet gebruiken, dan gebruik je in het antwoord die elementen uit de omschrijving van het hoofd- of kernconcept die nodig
Nadere informatieAantal medewerkers Noordoost-Brabant
Regio Noordoost-Brabant 1 1. Werkgelegenheid Zorg en Welzijn Noordoost-Brabant In dit katern volgt een overzicht van diverse arbeidsmarktfactoren in de sector zorg en welzijn in de regio Noordoost-Brabant.
Nadere informatieDromen over de arbeidsmarkt van de 21 ste eeuw; PvdA-plannen die de middenklasse steunen
Dromen over de arbeidsmarkt van de 21 ste eeuw; PvdA-plannen die de middenklasse steunen Wimar Bolhuis, september 2015 Het thema van de Politieke Ledenraad op 19 september 2015 is Goed werk en onze Verzorgingsstaat.
Nadere informatieSamenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders
Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtonen 1) Integratiecampagne
Nadere informatieResultaten Conjuntuurenquête jaar 2015
Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Willemstad, Mei 2016 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Methodologie... 3 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Concluderende opmerkingen... 17 1 CBS Curaçao mei 2016 Inleiding
Nadere informatieRondetafelgesprek over Flexibiliteit en Zekerheid Op verzoek van de Vaste commissie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
CPB Notitie 20 april 2012 Rondetafelgesprek over Flexibiliteit en Zekerheid Op verzoek van de Vaste commissie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid CPB Notitie Aan: Vaste commissie van Sociale Zaken en
Nadere informatieCBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt
CBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt Tussen maart en mei is het aantal mensen met een baan met gemiddeld 6 duizend per maand gestegen. De stijging is volledig aan vrouwen toe te schrijven. Het
Nadere informatiex Verandering t.o.v. voorgaand jaar Totaal
Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in 22 Cees Maas De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in 22 laten geen gunstig beeld zien. De werkgelegenheid nam nog wel toe, maar de groei was veel kleiner dan in voorafgaande
Nadere informatieTEVREDEN WERKEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS. Onderzoek naar de tevredenheid en werkbeleving van personeel in het primair onderwijs.
ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers TEVREDEN WERKEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS Onderzoek naar de tevredenheid en werkbeleving van personeel in het primair onderwijs april 2016 1
Nadere informatiede wereld van werk trends en ontwikkelingen Ton Hopmans Managing Director Yacht
de wereld van werk trends en ontwikkelingen Ton Hopmans Managing Director Yacht vier grote thema s technologie demografie globalisering duurzaamheid Randstad 2 technologie robotisering zorgt voor hogere
Nadere informatie13617/16 van/ons/sv 1 DG E 1C
Raad van de Europese Unie Brussel, 4 november 2016 (OR. en) 13617/16 JEUN 84 NOTA van: aan: nr. vorig doc.: 13344/16 JEUN 76 Betreft: Na raadpleging van de Groep jeugdzaken heeft het voorzitterschap bijgaande
Nadere informatieUit huis gaan van jongeren
Arie de Graaf en Suzanne Loozen Jaarlijks verlaten bijna een kwart miljoen jongeren het ouderlijk huis. Een klein deel van hen is al vóór de achttiende verjaardag uit huis gegaan. De meeste jongeren gaan
Nadere informatieV erschenen in: ESB, 83e jaargang, nr. 4162, pagina 596, 31 juli 1998 (datum)
Emancipatie en opleidingskeuze A uteur(s): Grip, A. de (auteur) Vlasblom, J.D. (auteur) Werkzaam bij het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van de Universiteit Maastricht. (auteur) Een
Nadere informatieDatum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieJong en oud door dezelfde trend gegrepen. Siegwart Lindenberg en René Veenstra
Jong en oud door dezelfde trend gegrepen Siegwart Lindenberg en René Veenstra Jongeren jagen steeds meer materiële genoegens na zonder dat ouders ingrijpen. Om de lieve vrede in huis te bewaren, zwichten
Nadere informatieparticipatiesamenleving
Tussen verzorgingsstaat en participatiesamenleving De feiten en fabels over informele zorg Prof. dr. Kim Putters Mezzo, 14 mei 2014 Inhoud 1. SCP en Mezzo 2. De Sociale Staatt van Nederland d 2013 3. De
Nadere informatieAllochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010
FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage
Nadere informatieAnalyse van de vooraanmeldingen voor de lerarenopleidingen
Analyse van de vooraanmeldingen voor de lerarenopleidingen Aanmelding voor opleidingen tot vo docent steeds vroeger, pabo trekt steeds minder late aanmelders juni 2009 Inleiding Om de (toekomstige) leraartekorten
Nadere informatieKWARTAALMONITOR OKTOBER 2014. Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland
KWARTAALMONITOR OKTOBER 2014 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 4 WERKGEVERS KIEZEN STEEDS VAKER VOOR FLEXWERKERS 5 FLEXWERKERS ZIJN IN ALLE REGIO S IN TREK 6 OMZET FREELANCERS
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) De economie van India is snel gegroeid sinds aan het begin van de jaren 90 verregaande hervormingen werden doorgevoerd in o.a. het handels- en industriebeleid. Groei van
Nadere informatieOverzichtsrapport SER Gelderland
Overzichtsrapport SER Gelderland Bevolking en participatie In opdracht van SER Gelderland September 2008 Drs. J.D. Gardenier L.T. Schudde CAB Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050-3115113 cab@cabgroningen.nl
Nadere informatiePiketty: opmerkingen bij een nieuw icoon. Floris Heukelom
Piketty: opmerkingen bij een nieuw icoon Floris Heukelom f.heukelom@fm.ru.nl Inhoud presentatie Wat zegt Piketty precies? Vanwaar de snelle en enorme impact? Kritiek op Piketty Wat moeten we er van vinden?
Nadere informatie1 Werkgelegenheid en lonen per uur
Werkgelegenheid en lonen per uur In navolging van internationale organisaties en het CBS publiceert het CPB vanaf het CEP 6 de werkgelegenheid in gewerkte uren in plaats van in arbeidsjaren. In dit achtergronddocument
Nadere informatieMinisterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Datum : 26 augustus 2003 Onderwerp : Bijzondere aanpassing WML periode 1999 t/m 2002
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Datum : 26 augustus 2003 Onderwerp : Bijzondere aanpassing WML periode 1999 t/m 2002 Aanleiding Elke vier jaar moet de vraag worden beantwoord of er omstandigheden
Nadere informatieOnderzoeksrapportage Leadership Connected 2016
Onderzoeksrapportage Leadership Connected 2016 Zaltbommel 30 mei 2016 Leadership Connected! Where Business meets Science 1 Inleiding Onderzoeksrapport Leadership Connected In tijden waarin ontwikkelingen
Nadere informatieNotitie Aan. Doel en opzet. Totaalbeeld. Jan Kees Boon. Sectorcommissie Boomkwekerijproducten. Agendapunt 10, vergadering d.d.
Notitie Aan Sectorcommissie Boomkwekerijproducten Van Jan Kees Boon Kenmerk Behoort bij Agendapunt 10, vergadering d.d. 9-5-2007 Totaal aantal pagina s 7 27 april 2007 SAMENVATTING ARBEIDSMARKTMONITOR
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35767 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Thewissen, Stefan Hubert Title: Growing apart : the comparative political economy
Nadere informatieToday is a good day to upgrade yourself. Trendrapport 2018 Learning & Development
Today is a good day to upgrade yourself. Trendrapport 2018 Learning & Development Geen nieuws is meestal goed nieuws. Maar ook al zijn de cijfers uit ons marktonderzoek dit jaar veelal hetzelfde als die
Nadere informatieVerslag participatiedebat deel 2. Het werknemersperspectief
Verslag participatiedebat deel 2. Het werknemersperspectief Datum: Plaats: Gespreksleiding: Gastsprekers: Participanten: Bezoekers: Thema: vrijdag 17 oktober 2014, 15:00-17:00 uur De Gouden Zaal van DROOMvilla
Nadere informatieSTAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND
STAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND Onderwijsraad TRNDR-resultaten Hilversum, 20 februari 2019 1 TRNDR-RESULTATEN (14-12-2018 T/M 15-02-2019) 2 1. TOP 10 TRENDS Onderwijsraad - TRNDR resultaten 3 TOP 10 TRENDS
Nadere informatie