Protocol Fysiofitheidscan. C-enter. voor. Hogeschool van Amsterdam Tafelbergweg. Bert Rookus Tamarah Zegeling

Transcriptie

1 Protocol Fysiofitheidscan voor C-enter Hogeschool van Amsterdam Tafelbergweg Bert Rookus Tamarah Zegeling

2 Deel 1: Praktisch Protocol 2

3 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Afspraak maken 5 Scan 6 Inleidend gesprek 6 Astrand fietstest 7 Wandeltest 9 Kracht 11 Lenigheid 13 Coördinatie 14 Huidplooi 15 Buikomtrek 16 Adviesgesprek 17 Literatuurlijst 18 Bijlage 1: Vragenlijst 19 Bijlage 2: Intakeformulier 21 Bijlage 3: Verklaring 23 3

4 Inleiding In dit document vindt u een protocol dat ontwikkeld is, in het kader van onze beroepsopdracht in opdracht van de Hogeschool van Amsterdam. Voor deze beroepsopdracht hebben wij, de groepsleden van deze beroepsopdracht, de volgende opdracht gekregen: Door de KNGF is een fysiofitheidscan gemaakt, die in C-enter tegen een gereduceerd tarief aangeboden wordt. Er is al een folder voor gedrukt. Het is de bedoeling dat studenten een acquisitieplan maken en uitvoeren, zodat de doelgroep naar C-enter komt voor deze scan. De studenten nemen deze scans af en gaan andere studenten leren deze scans ook te maken. C-enter is een fysiotherapie praktijk in de Hogeschool van Amsterdam. Het is een leer- werk praktijk, waarin studenten van opleidingen Ergotherapie, Fysiotherapie en Oefentherapie Mensendieck, verschillende ervaringen kunnen opdoen. Zo onder ook de Fysiofitheidscan. Fysiotherapie studenten kunnen worden opgeleid om deze uit te voeren. Hierdoor kan C-enter de scan tegen een gereduceerd tarief aanbieden. Wat wij voor deze opdracht hebben gedaan, is een tweetal protocollen ontworpen om het voor C-enter en voor de studenten mogelijk te maken om de scan af te nemen. Met in het eerste deel een praktisch protocol. Dit is bedoeld voor de studenten. Hierin vinden zij alle praktische informatie zoals, de een korte maar duidelijke beschrijving van de test en de nodige tabellen. In het tweede gedeelte van het protocol, is een uitgebreidere versie te vinden. Hierin staan de testen uitgebreider beschreven, zal er een onderbouwing te vinden zijn van de testen en zullen er normtabellen beschreven zijn. Dit protocol is gebaseerd op de Fysiofitheidscan van de KNGF. Deze hebben hiervoor een handleiding gemaakt, welke wij hebben aangepast voor de studenten en voor C-enter. Wij hopen u en de studenten, met dit document een duidelijke beschrijving te geven van de uitvoering van de testen. 4

5 Afspraak maken Wanneer een cliënt zich aanmeldt voor de Fysiofitheidscan zullen er een aantal stappen moeten worden doorlopen: 1. U voert de deelnemer in de bijgeleverde software module in (zie afbeelding). Deze stap is nodig om de deelnemer daadwerkelijk aan te maken. Daarvoor heeft u een aantal persoonsgegevens nodig zoals: voornaam, achternaam, geslacht, geboortedatum en postcode. 2. Op het moment van het aanmaken van de cliënt wordt er automatisch een pdf- bestand met de vragenlijst gemaakt 3. U stuurt de cliënt de vragenlijst en een bevestigingsbrief met informatie toe. Deze brief zal twee weken voor aanvang van de scan verstuurd worden, zodat de deelnemer tijd heeft de vragenlijst door te nemen en in te vullen en zich voor te kunnen bereiden op de scan. De bevestigingsbrief bevat informatie over de scan, de testen die zullen worden uitgevoerd en hoe en wanneer dit zal gaan gebeuren. De vragenlijst die wordt mee gestuurd, dient de cliënt zelf in te vullen voordat deze naar C- enter komt voor de fysiofitheidscan. De vragenlijst bestaat uit twee delen en bevat: 1. Vragen over de Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor het bepalen van het stadium en gedrag 2. De PAR-Q (Physical Activity Readiness Questionnaire) om te bepalen of er contra indicaties zijn voor deelname aan de fysiofitheidscan (KNGF, 2004) Beide zijn gevalideerde vragenlijsten. In bijlage 1 is deze vragenlijst te vinden en zal in deel 2 verder worden toegelicht. Afbeelding software module. Deelnemer invoeren. 5

6 Scan Inleidend gesprek Doel van het gesprek De cliënt weet wat er gaat gebeuren De conditie- en beweegervaringtest zijn vaste testen, de overige testen zijn optioneel afhankelijk van de intake. Gesprek In het dit inleidende gesprek zal er allereerst kennis worden gemaakt met de cliënt. Dit wordt gedaan door je kort aan elkaar voor te stellen. Tijdens dit korte rondje, kan er al een deel van het intake formulier worden ingevuld, deze is te vinden in bijlage 2. De toelichting op dit formulier is te vinden in het tweede gedeelte van dit protocol. Hierna volgt een uitleg van wat er tijdens de scan te verwachten is, wat er getest zal worden, wat de testen inhouden en het doel van de testen. De test onderdelen staan hieronder vermeld. Ook zal de deelnemer hierin vertellen wat zijn doelstellingen zijn voor deelname aan de scan en welke optionele testen hij zou willen doen, naast de beweegervarings- en de conditietest. Het is belangrijk dat de deelnemer hierin een actieve rol speelt, het gaat om de gezondheid van de deelnemer zelf. De scan zal bestaan uit de volgende onderdelen: - Beweegervaringstest: wandel- of fietstest - Conditietest: wandel- of ästrand fietstest Optioneel: - Krachttest: handknijp meting of push- up - Lenigheid: sit and reach test - Huidplooimeting - Buikomtrek - Quetelet index - Coördinatie: Rombergtest, vinger- neustest, hiel- knie test Tijdens de scan laat de fysiotherapeut de cliënt de geadviseerde beweegintensiteit ervaren aan de hand van een beweegervaringstest. Vervolgens worden een conditietest en afhankelijk van de en een aantal aanvullende testen afgenomen. De aanvullende testen worden in overleg met de deelnemer afgenomen, waarbij alles afgestemd wordt op de persoonlijke situatie en de doelstellingen van de deelnemer. Verder wordt uitgelegd dat er als laatste een adviesgesprek zal plaatsvinden, waarin de resultaten van de testen doorlopen zullen worden en waarin de Fysiotherapeut een advies zal geven tegenover de cliënt. Dit laatste adviesgesprek, zal worden uitgevoerd door Rob van Wageningen, welke eindverantwoordelijk is voor de scan. Als laatste in dit gesprek zal de vragenlijst worden besproken. De cliënt moest voor aanvang aan de scan de vragenlijsten hebben ingevuld. Deze zal samen met de cliënt worden doorlopen en zal er, waar nodig is, moeten worden door gevraagd. Let hierbij goed op contra- indicaties en lichamelijke beperkingen, deze kunnen de testen beïnvloeden of hier zal meer rekening mee moeten worden gehouden. Bij twijfels, vraag het dan na bij Rob van Wageningen. Het is erg belangrijk dat de cliënt goed weet wat de Nederlandse Norm Gezond Bewegen inhoudt, vraag hier dus ook goed over door. De toelichting op de vragenlijst is te vinden in het tweede gedeelte van het protocol. Naast dat deze onderdelen besproken zullen worden, moet er ook een verklaring door de deelnemer moeten worden ondertekend voor aanvang van de scan. In deze verklaring staat dat de geadviseerde (de deelnemer), de adviezen van de desbetreffende fysiotherapeut in acht zal nemen. Deze verklaring is te vinden in bijlage 3. 6

7 Beweegervaringstest/ conditietest Tijdens deze testen kan er worden gekozen om een Astrandfietstest te doen of een 6 minuten wandeltest. Er kan op de eerste plaats gekozen worden door de cliënt zelf, maar wanneer er een lichamelijke beperking aanwezig is bij de cliënt, kan de afnemende student een keuze maken voor de cliënt. Er mag tussen de bewegingservaringstest en de conditietest niet worden gewisseld. Astrand fiets test Doel van de test De cliënt een beeld geven wat de norm is voor gezond bewegen. Test De test bestaat uit drie verschillende onderdelen: 1. Warming- up 2. De test 3. Cooling down Tijdens de warming- up moet de cliënt een X aantal minuten fietsen. Deze minuten zijn om de spieren op te warmen en om het apparaat in te stellen. Dit gebeurt als volgt: - Laat de cliënt fietsen op 50 watt, met een omwenteling van 50 per minuut - Voer het aantal watts na 2 minuten op, maar zorg wel dat de cliënt tussen het aantal watts blijft uit onderstaande tabel - Laat de cliënt fietsen totdat de hartslag tussen de slagen per minuut zit Er is geen standaard aantal minuten voor deze warming-up, het kan namelijk al zo zijn dat de cliënt al na 30 seconde op een hartslag van 110 slagen per minuut zit, maar dit kan ook na 3 minuten zijn. Normvermogen ligt tussen de 4 6,5 MET s ; leeftijd 18 t/m 55 jaar Watts Lichaamsgewicht in kg 1e en 2e minuut 3e t/m 6e minuut < > Lichaamsgewicht in kg 1e en 2e minuut 3e t/m 6e minuut Normvermogen ligt tussen de 3-5 MET s; leeftijd vanaf 55 jaar Watts Lichaamsgewicht in kg 1e en 2e minuut 3e t/m 6e minuut < > Als de gewenste hartslag is bereikt begint de test van 6 minuten, deze wordt als volgt uitgevoerd: - Laat de cliënt fietsen en begin de test met de gebruikte wattage uit warming-up - De hartslag van de cliënt moet tussen de 110 en 150 slagen per minuut blijven - Na 2 minuten wordt het aantal Watts opgevoerd, de tabellen hierboven geven aan hoeveel Watt dit is - Wanneer de hartslag te laag is, moet de weerstand verhoogd worden binnen bereik van de tabel - Wanneer de hartslag te hoog is, moet de weerstand verminderd worden. - Bij hartslag van 150 na de eerste minuut test later uitvoeren in verband met overbelasting - Noteer de hoogte van de hartslag aan het einde van de test op het intakeformulier en het aantal Watts - Vraag aan het einde van de test naar de borgschaal van inspanning en dyspneu 7

8 Aan het einde van de test, volgt er een cooling down. Deze wordt als volgt uitgevoerd: - Laat de cliënt rustig uitfietsen tot de hartslag rond het aantal is waarin er met de warming- up werd begonnen Ook hier is geen tijd voor bepaald, het herstel van de inspanning zal per cliënt verschillen. Testresultaten Aan het einde van de test dient de hoogte van de hartslag en het aantal Watts te worden genoteerd op het intakeformulier. Let op, dit is dus niet de hoogte van de hartslag en het aantal Watts na de cooling- down, maar na de 6 minuten! Deze uitkomsten zullen worden ingevoerd in de software, welke de VO2max zal berekenen. Noteer ook het cijfer voor de borgschaal voor inspanning en voor dyspneu 8

9 6 minuten wandel test Doel van de test Een zo groot mogelijke afstand afleggen in 6 minuten Test Ook deze test bestaat weer uit drie onderdelen: 1. Warming- up 2. De test 3. Cooling down Tijdens de warming-up gaat het erom dat de spieren worden opgewarmd. De warming- up is tevens ook de beweegervaringstest. Tijdens deze test krijgt de cliënt een indruk wat de Norm is voor gezond bewegen is. De warming- up wordt als volgt uitgevoerd: - Laat de cliënt lopen op de loopband terwijl u de loopband instelt - Bij een cliënt met een goede belastbaarheid, laat u de cliënt beginnen met lopen met 4 km per uur - Voer dit na elke 2 minuten op met 1 km per uur - Na 6 minuten stopt de beweegervaringstest Bij een cliënt met een minder goede belastbaarheid, of een lage belastbaarheid gelden er andere snelheden, deze zijn te vinden in het tweede gedeelte van het protocol. Leg tijdens de warming- up ook uit hoe de stop knop werkt. Na deze warming- up of de beweegervaringstest, volgt de daadwerkelijke 6 minuten wandeltest. Het is de bedoeling dat de cliënt een zo ver mogelijke afstand aflegt. U wordt dus gevraagd om zo snel mogelijk te wandelen, maar wel in een tempo dat u zes minuten kunt volhouden - Na 6 minuten stopt de conditietest - Vraag na de test naar de borgschaal voor inspanning en dyspneu Als richtlijn voor de maximale hartslagfrequentie kan onderstaande tabel gebruikt worden. Aangeraden wordt als bovengrens 65-80% van de maximale hartslagfrequentie aan te houden. leeftijd in jaren 50% max. Hartfreq. 65% max. Hartfreq. 80% max. Hartfreq. 100% max. Hartfreq Tabel richtlijn % maximale hartfrequentie per leeftijd. Wanneer er tijdens de test een te hoge of een te lage hartfrequentie wordt behaald, kan de snelheid worden aangepast. Vraag tijdens de test goed naar duizeligheid en kortademigheid en let op signalen van overbelasting. Als laatste vindt er een coolingdown plaats, deze wordt als volgt uitgevoerd: - Laat de cliënt rustig een aantal minuten uitwandelen - Breng het tempo terug 9

10 Testresultaten De afgelegde afstand en de hoogte van de hartslag moet worden genoteerd op het intakeformulier. Deze is van belang voor de software om de Vo2max te kunnen berekenen. Noteer daarnaast ook het cijfer voor de borgschaal van inspanning en dyspneu. 10

11 Kracht Bij de krachtmetingtest kan er worden gekozen uit twee testen: 1. Handknijpkracht meting 2. Push- up Handknijpkracht meting Doel van de test Het meten van de belastbaarheid van de onderarmspieren. Test De test wordt uitgevoerd met een elektronische handknijpmeter, zoals hieronder. Bron: Mediost Allereerst moet de handknijpmeter worden ingesteld. Dat gebeurt als volgt: - Laat de cliënt de handknijpmeter in de hand nemen. Zoals hierboven - Draai de stelschroef, zodat de handgreep meer naar boven of meer naar beneden gaat - Zorg er voor dat het eerste kootje van de middelvinger de handgreep kan omvatten Nu kan de test worden uitgevoerd. Het is de bedoeling dat de cliënt de test twee keer met iedere hand uitvoert. Dit gebeurt als volgt: - Laat de cliënt de handknijpmeter in de voorkeurshand nemen met de display naar buiten - Laat de cliënt de arm gestrekt lang het lichaam hangen - De handknijpkrachtmeter mag tijdens de test het lichaam niet raken, de arm en de pols blijven de gehele test recht en van het lichaam af - De cliënt knijpt langzaam in de knijpkrachtmeter tot de maximale kracht is bereikt Testresultaten De test wordt met iedere hand twee keer uitgevoerd. Beide resultaten worden opgeschreven op het intakeformulier. De beste resultaten van elke hand worden opgeteld en uiteindelijk ingevoerd in de software. Push-up Doel van de test Het meten van het uithoudingsvermogen van de grote spiergroepen in het gehele lichaam. Test - De push-up test wordt uitgevoerd bij de mannelijke cliënten in de standaardpositie (handen recht onder de schouders geplaatst, rechte rug, hoofd omhoog, tenen gebruikt draaipunt) en bij vrouwelijke cliënten in de aangepaste positie, de zogenaamde knie pushup (benen bij elkaar, onderbenen op de grond met de voet in plantairflexie, armen de schouders geplaatst, hoofd omhoog). - De cliënt brengt het lichaam naar de grond, tot de kin de mat raakt. De buik mag de grond niet raken. - De rug moet continu gestrekt zijn en er moet worden opgedrukt totdat de arm in rechte positie is. - Het maximaal aantal achtereen uitgevoerde push-ups wordt als score genomen. 11

12 Testresultaten Het maximaal aantal achtereen uitgevoerde (zonder pauze) push-ups wordt als score opgenomen. De uitkomst van de score is leeftijd- en sekse gerelateerd. 12

13 Lenigheid Voor de lenigheidstest wordt de sit & reachtest gebruikt. Doel van de test Een indruk te krijgen van de M. Hamstrings en lage rug- en heupmobiliteit. Test Tijdens de test wordt de afstand gemeten die de cliënt kan reiken met gestrekte benen. Deze wordt als volgt uitgevoerd: - De cliënt heeft geen schoenen aan en zit met gestrekte benen tegen de sit & reachbox - De voeten raken met hiel en tenen de box aan - De cliënt probeert met twee handen, met de vingertoppen het schuifje op de box weg te duwen - Hij buigt daarbij naar voren, strekt zijn armen en benen - Bij het strekken van de benen mag geassisteerd worden - De test mag twee keer worden uitgevoerd en tussen de twee pogingen mag de cliënt even ontspannen Hieronder is een afbeelding te zien van de uitvoering van de test. De test mag niet schokkend worden uitgevoerd. De cliënt moet dus langzaam naar voren buigen om het schuifje weg te duwen. Bron: HCI Fitness Testresultaten Het is belangrijk dat er goed wordt opgelet dat bij een score van 23 (afhangend van de instelling van het apparaat, kan variëren van 0, 25, 26, 27, etc) de vingertoppen net zo ver zijn als de voetzolen. Zie ook de afbeelding hierboven. Zoals te zien is, reikt de cliënt net over de voetzolen het nulpunt, maar heeft het schuifje wel al een eind verder geduwd. De software is ingesteld op 0 dus dit zal moeten worden gecorrigeerd. Wanneer een cliënt bijvoorbeeld een afstand behaald van 33 centimeter, moeten daar de 23 centimeter (afhangend van de instelling van het apparaat) worden afgetrokken. Dit betekent dat er in de software en op het intakeformulier 10 centimeter moet worden genoteerd. Het beste resultaat van de twee testen wordt genoteerd. De test is geen goed meetinstrument voor de lage rugfunctie alleen. De test moet een indruk geven van de mobiliteit van de m. Hamstrings, lage rug en de heup. 13

14 Coordinatie Er wordt bij deze test gebruik gemaakt van verschillende testen namelijk; 1. De Romberg- test 2. De vinger- neus test 3. De hiel- knie test Doel van de test Een indruk krijgen van de coördinatie van de cliënt Test Er wordt begonnen met de Romberg- test. Hiervoor is gekozen omdat, dit een veilige test is. Deze wordt als volgt uitgevoerd: - De cliënt staat op twee voeten naast elkaar met de ogen gesloten - Als de cliënt begint te vallen kan dit wijzen op een storing in het cerebellum - Dit wordt ongeveer 10 seconde vastgehouden Wanneer deze test goed gaat, volgt meteen daarachter aan (dus zonder pauze) de volgende test: - De cliënt staat nog met zijn ogen dicht op twee voeten - Laat de cliënt één voet optillen en vraag of hij dit zo lang mogelijk kan vasthouden (maximaal 1 minuut) - Herhaal dit ook met het andere been. - Voorkom dat de cliënt valt en blijf er goed bij staan De volgende test is de vinger- neus test, deze wordt als volgt uitgevoerd: - Laat de cliënt op twee voeten, met de ogen gesloten staan - Vraag de cliënt om met de hand en gestrekte vinger de neus aan te raken. Dit moet in een wijde cirkel beweging, langs de zijkant van het lichaam naar de neus. De laatste coördinatie test, is de hiel- knie test, deze wordt als volgt uitgevoerd: - Laat de cliënt op de rug liggen, met de ogen gesloten - Vraag de cliënt de rechterhiel op de linkerknie te plaatsen (of andersom) - Vraag die cliënt de hiel langzaam naar de voet te schuiven. Deze test zegt iets over de coördinatie en over dysmetrie (bekwaamheid om afstanden in te schatten)(ms Gateway, 2006) Testresultaten Er is geen normtabel voor deze test. Zet bij de opmerkingen de bevindingen tijdens de test neer. Noteer op het intake formulier, gelijk achter de test met ++ (erg goed), + (goed), +/- (neutraal), - (matig) en -- (slecht). 14

15 Huidplooimeting Doel van de test De hoeveelheid onderhuidsvet meten. Test Meet doormiddel van een huidplooimeter (zoals hieronder) de hoeveelheid onderhuidsvet Bron: Hummannaturals De test wordt aan één deel van het lichaam uitgevoerd. Welke dit is, maakt niets uit. Ook moet er aan de cliënt worden gevraagd om de bovenkleding (T-shirt) uit te trekken. De test wordt als volgt uitgevoerd: Lichaamslocatie Uitvoering Supra-iliacaal De huidplooi wordt opgenomen vlak boven het ilium, 1 cm achter de spina iliaca superior anterior, en verloopt lichtjes naar beneden naar mediaal toe. De caliper wordt mediaal en distaal van de greep geplaatst. Subscapulair De huidplooi wordt opgenomen vlak onder de inferieure hoek van de scapula, en loopt volgens de natuurlijke diagonale lijn van de huid (aflopend naar lateraal toe in een hoek van ongeveer 45 ). Het kaliber wordt lateraal en distaal van de greep geplaatst. Triceps De huidplooi wordt opgenomen in het midden van de acromiale radiale lijn, parallel aan de bovenarm. Het kaliber wordt 1 cm meer distaal geplaatst. Biceps De huidplooi wordt opgenomen in het midden van de acromiale radiale lijn, parallel aan de bovenarm. Het kaliber wordt 1 cm meer distaal geplaatst. Testresultaten Noteer het gemiddeld van de gemeten millimeters op het intakeformulier. Deze resultaten worden ingevoerd in de software, deze berekend door middel van een formule het totale vetpercentage. De uitkomst van de hoeveelheid vetpercentage is leeftijd, sekse en achtergrond afhankelijk en hier zal ook rekening mee moeten worden gehouden. 15

16 Buikomtrek Voor de volledigheid van de hoeveelheid en de lokalisatie van de hoeveelheid vet zal er ook nog een buikomtrek meting plaatsvinden Doel van de test Lokalisatie van de hoeveelheid vet. Het geeft een indruk of er een verhoogde kans is op ziekten. Test Voor de test is een meetlint nodig en zal als volgt worden uitgevoerd: - Laat de cliënt is bovenkleding uitdoen - Meet ter hoogte van de navel de buikomtrek Testresultaten De testresultaten zullen niet worden ingevoerd in de software omdat, deze niet hierin zijn opgenomen. De testresultaten zullen wel worden meegenomen. Voor vrouwen geldt: Buikomtrek > 80 cm: matig verhoogd risico op ziekten Buikomtrek > 88 cm: ernstig verhoogd risico op ziekten Voor mannen geldt: Buikomtrek > 94 cm: matig verhoogd risico op ziekten Buikomtrek > 102 cm: ernstig verhoogd risico op ziekten 16

17 Adviesgesprek Als laatste wordt er een adviesgesprek gegeven. Dit gebeurt nadat alle gegevens in de software zijn ingevoerd. Doel van het gesprek De resultaten van de testen te bespreken en de deelnemer adviseren over zijn of haar leefstijl. Gesprek Het advies zal worden afgestemd op het gedragsstadium waarin de cliënt zich bevindt. Afhankelijk van de cliënt zal het advies gericht zijn op één van de volgende punten: 1) Beweegadvies om te voldoen aan bewegen voor gezondheid (NNGB) 2) Beweegadvies om te voldoen aan bewegen voor fitheid (conditietest, kracht, lenigheid en coördinatie) 3) Advies in relatie tot de gezondheidsparameters (Quetelet-index en huidplooidikte meting) 4) Beweegadvies in relatie tot klachten aan het bewegingsapparaat 5) Beweegadvies in relatie tot chronische aandoeningen 6) Doorverwijzing naar: A) Huisarts bij klachten. B) Regulier beweeg- en sportaanbod. Indien de cliënt alleen voor een beweegadvies is gekomen en / of in aanmerking komt om deel te nemen aan regulier beweeg- en sportaanbod eindigt het contact met een advies en een aanbod om te monitoren. Dit betekent dat de scan na 3 maanden, 6 maanden en 12 maanden wordt herhaald. C) Activiteiten binnen uw eigen praktijk. Per fase is gerichte informatie beschikbaar. Hiervoor zijn zes verschillende informatiefolders ontwikkeld. De bepaling van de fase van gedragsverandering waarin iemand verkeerd wordt gedaan met behulp van een speciaal hiervoor ontwikkeld stroomschema, het stroomschema Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) zie toelichting en onderbouwing. Afhankelijk van de fase van gedragsverandering wordt aan de cliënt gerichte informatie aangeboden (zie tabel hieronder) Fase van Gedragsverandering Kenmerken Aangeboden informatie 1. Negeerfase Geen intentie tot actieve leefstijl Verbeter uw gezondheid, al met 30 minuten per dag. (folder 1) 2. Overwegingsfase Nadenken over actieve leefstijl Bewegen, een goede gewoonte (folder 2) 3. Voorbereidingsfase Wil gaan beginnen, maar is niet Een actief leven is binnen nog gestart 4. Actiefase Is begonnen om voldoende lichamelijk actief te zijn het is echter nog geen routine 5. Gedragsbehoudfase Er is sprake van een actieve leefstijl (structureel) als vast onderdeel van het dagelijks leven (6.Uitval, cq terugvalfase) Actief geweest, recent gestopt met regelmatige activiteiten bereik (folder 3) Blijf bewegen, dan bent u goed bezig (folder 4) Blijf actief zoals u gewend bent (folder 5) Pak de draad op en wordt weer actief (folder 6) 17

18 Literatuurlijst Internet sites Kemper, et. al, (2000), Nederlandse Norm Gezond Bewegen, Geraadpleegd op op Word Wide Web MS Gateway, (2006), Een bezoek aan de neuroloog, Geraadpleegd op op World Wide Web Overige KNGF, (2004), Handleiding Fysiofitheidscan, Geraagdpleegd op KNGF, (2004), Normtabellen testen, Geraadpleegd op

19 Bijlage 1 Vragenlijst Bevestigingsbrief Geachte Deelnemer, Goed dat u mee doet aan de Fysiofitheidscan! Het is van groot belang dat u bewust bent van uw gezondheid en leefstijl. Met deelname aan deze scan, maakt u alvast een stap in de goede richting. Bijgevoegd vindt u een tweetal vragenlijsten, waarvan we willen vragen deze in te vullen voor aanvang van de scan. Bij aanvang aan de scan zullen wij de vragenlijsten doornemen en zullen we bespreken wat er zal gebeuren. Naast het invullen van de vragenlijsten, willen wij u vragen, na te denken over de doelstelling(en) die u heeft om deel te nemen aan de Fysiofitheidscan. Ook deze zal besproken worden. De scan zal in ieder geval bestaan uit een beweegervaringstest en een conditietest. Volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen zou u 5 keer per week, 30 minuten lang, matig intensief moeten bewegen.de beweegervaringstest laat u zien, hoe het voelt om matig intensief te bewegen. Daarnaast zijn er nog een aantal testen waaruit u kunt kiezen; O Krachttest O Lenigheid O Huidplooimeting O Buikomtrek O Quetelet index O Coördinatie Het eerste gesprek en de scan zullen worden afgenomen door Fysiotherapie studenten van de Hogeschool van Amsterdam. Zij zijn geselecteerd en opgeleid om deze scan uit te voeren en staan ten aller tijden onder supervisie van een gediplomeerde fysiotherapeut. Aan het einde van de scan zal deze ook het adviesgesprek met u gaan doen. De scan zal plaats vinden op... om... uur. Neemt u makkelijk zittende kleding mee, waarin u goed kunt bewegen en sportschoenen met een witte zool. Neemt u ook deze brief mee. We hopen u hierbij voldoende te hebben geïnformeerd. Heeft u des ondanks toch nog vragen kunt u altijd bellen naar onze receptie. Tot op de scan! Met vriendelijke groet, Medewerkers van C-enter Studenten Fysiotherapie van de Hogeschool van Amsterdam Tafelbergweg BD Amsterdam Zuidoost Tel:(020) info@c-enter.org 19

20 Vragenlijst Fysiofitheidscan Naam:... m/ v Adres:... Postcode/ Woonplaats:... Telefoonnummer:... Lengte: Gewicht:...m...kg Beroep:... Deel 1: Vragen over de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen 1. Aan welke beweegactiviteiten doet u? a. Hardlopen of wielrennen op wedstrijdniveau (extra zware belasting) b. Balsporten op wedstrijdniveau (zware belasting) c. Recreatief fietsen, recreatief sporten of sportief wandelen (matig intensieve belasting) d. Rustig wandelen, rustig fietsen (lichte belasting) 2. Hoe lang doet u deze activiteit achter elkaar? a. Meer dan 30 minuten b minuten c minuten d. minder dan 10 minuten 3. Hoe vaak doet u aan deze beweegactiviteit? a. 5-7x per week b. 3-4x per week c. 1-2x per week d. 1x per maand of minder 4. Weet u wat de Nederlandse Norm Gezond Bewegen is? a. Ja b. Nee 5. Hoeveel lichaamsbeweging is er volgens u nodig om de gezondheid te bevorderen? a. 1 maal per week matig intensief actief zijn, zoals flink doorwandelen of fietsen (15 km/ uur) b. 3 maal per week matig intensief actief zijn, zoals flink doorwandelen of fietsen (15 km/ uur) c. Tenminste 5 maal per week, maar bij voorkeur dagelijks, 30 minuten matig intensief actief zijn, zoals flink doorwandelen of fietsen (15 km/ uur) d. 3 maal per week tenminste minuten intensieve activiteiten, zoals hardlopen 20

21 Deel 2: Algemene gezondheidsvragen 1. Heeft uw arts ooit geconstateerd dat u last heeft van hart- en vaatziekten? ja nee 2. Heeft u regelmatig pijn op de borst? ja nee 3. Heeft u regelmatig last van kortademigheid of duizeligheid? ja nee 4. Heeft uw arts geconstateerd dat u bot- of gewrichtsaandoeningen heeft, zoals artrose, artritis of reuma, die verergeren bij inspanning? ja nee 5. Is er ooit door een arts geconstateerd dat uw bloeddruk hoog is? ja nee 6. Is er een goede reden die nog niet is genoemd waardoor u niet zou kunnen mee doen aan een activiteiten programma? ja nee 7. Bent u ouder dan 65 jaar en niet gewend aan zware lichamelijke inspanningen? ja nee 21

22 Bijlage 2 Intakeformulier Naam:... M/ V Voornaam:... Postcode:... Woonplaats:... Telefoonnummer:... Geboortedatum:... Beroep:... Lengte:...cm Gewicht:...kg Doelstellingen client:... Datum scan: - - Tijdstip:...uur o eerste scan o vervolgscan Test Testresultaten Opmerkingen Astrand fietstest Hartslag: bpm Watt: watt 6 minuten wandeltest Handknijp Borgschaal inspanning: Borgschaal dyspneu: Hartslag: bpm Afstand: meter Borgschaal inspanning: Borgschaal dyspneu: 1 e resultaat links: kg 1 e resultaat rechts: kg 2 e resultaat links: kg 2 e resultaat rechts: kg Push- up Lenigheid beste links kg + beste rechts kg = kg x Poging 1: cm Huidplooi Buikomtrek Coördinatie Poging 2: cm Supra- iliacaal: Subscapulair: Triceps: Biceps: cm Romberg Vinger-neus test Hiel- knie test mm mm mm mm 22

23 Bijlage 3: Verklaring Geachte Deelnemer, Om vervelende situatie s te voorkomen willen wij u vragen deze verklaring te tekenen voor aanvang van de scan. Met deze verklaring gaat u akkoord met de uitvoering van de testen. Tijdens deze scan is C-enter niet aansprakelijk voor enige vorm van ongeval. C-enter is niet verantwoordelijk wat de deelnemer doet met het advies dat wordt gegeven aan het einde van de scan. Al u gegevens zijn persoonlijk en anoniem. Naam Deelnemer... Handtekening Deelnemer Datum

24 Deel 2: Toelichting en onderbouwing 24

25 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 24 Fysiofitheidscan 25 Toelichting Inleidend gesprek 26 Toelichting Vragenlijst 26 Toelichting Intakeformulier 27 Beweegervaringstest/ conditietest 28 Toelichting Astrand Fietstest 29 Toelichting 6 minuten Wandeltest 31 Toelichting Kracht 32 Toelichting Lenigheid 33 Toelichting Coördinatie 34 Toelichting Huidplooi 35 Toelichting Buikomtrek 38 Toelichting Adviesgesprek 39 Literatuurlijst 40 Bijlage 1: Borgschaal voor dyspneu 41 Bijlage 2: Borgschaal voor kortademigheid 42 25

26 Inleiding In dit document vindt u het tweede gedeelte van het protocol. In dit deel van het protocol gaan we onze keuzes uit het eerste gedeelte onderbouwen, zullen de testen uitgebreider beschreven staan (waar nodig), zullen we de testresultaten onderbouwen en zullen er normtabellen te vinden zijn. Zoals al eerder beschreven is dit protocol gebaseerd op de handleiding Fysiofitheidscan van het KNGF en hebben wij dit aangepast aan de situatie van C-enter. 26

27 Fysiofitheidscan In de Fysiofitheidscan staat de Nederlandse Norm Gezond Bewegen centraal. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen vertelt of een persoon voldoende per dag beweegt. De norm is verdeeld per leeftijdgroep en ziet er als volgt uit: 1) Jeugd (onder de 18 jaar): dagelijks een uur matig intensieve lichamelijke activiteit, waarbij de activiteiten minimaal twee maal per week gericht zijn op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie). 2) Volwassenen (18-55 jaar): een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week. 3) 55-plussers: een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week. Voor niet-actieven, zonder of met lichamelijke beperkingen, is elke extra hoeveelheid lichaamsbeweging meegenomen( Ministerie van Volksgezondheid, 2001). De norm is vastgesteld op basis van vijf x per week (maar bij voorkeur zeven) 30 minuten matig intensief te bewegen en mag ook in blokken verdeeld zijn. Dat wil zeggen dat het ook verdeeld mag zijn in drie blokken van 10 minuten. Matig intensief is een tamelijk vage term. Als we uitgaan van ons energie verbruik in rust, wordt het duidelijker. In rust gebruikt het lichaam ook energie. In rust wil zeggen, tijdens het liggen, zitten, spreken enzovoorts. De hoeveelheid van het energieverbruik in ons lichaam is afhankelijk van het gewicht. Het totale energieverbruik bij inspanning is dus voor elke persoon verschillend. Het energieverbruik worden MET- waarden genoemd. Wat staat voor metabolic equivalent en heeft stofwisselingsprocessen aan. De MET- waarde in rust is 1, dus wanneer er een MET- waarde is van 2, geeft dat aan dat je twee maal de energie verbruikt die in rust nodig is. De MET- waarden voor matig intensief is verdeeld in verschillende leeftijdscategorieën: - Jeugd: (tot en met achttien jaar) 5 tot 8 MET - Volwassen: 4 tot 6,5 MET plussers: 3 tot 5 MET Hieronder is een tabel te vinden met activiteiten en de bijbehorende MET- waarden. ACTIVITEIT MET-waarde Rust (liggen, zitten, ontspannen staan, eten, spreken) 1.0 Autorijden, piano spelen, computeren, typen 2.0 Wandelen 4 km/uur 3.0 Wandelen 5 km/uur 4.0 Fietsen km/uur 5.0 Fietsen 16 km/uur 6.5 Zwemmen (crawl) 1 km/uur 5.0 Zwemmen (crawl) 3 km/uur 20.0 Rennen/joggen 8.0 Bron: Physiology of Sport and Exercise,

28 Inleidend gesprek Tijdens het inleidende gesprek is buiten de kennismaking en uitleg betreffende de scan belangrijk dat u een goed beeld heeft van de cliënt. Door de ingevulde vragenlijst krijgt u een beeld van de kennis betreffende de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en fitheid van de cliënt. Daarom is het belangrijk om de vragenlijst te bespreken. Vraag tijdens de vragenlijst bespreking goed door op contra-indicaties en lichamelijke beperkingen voor de testonderdelen of uitsluiting van de gehele scan. De interpretatie van de PAR-Q is niet complex. Twijfelt u of participatie verantwoord is, verwijs dan door naar een huisarts of stop na de beweegervaringtest en ga niet door met de conditietest. Op basis van eventuele klachten aan het bewegingsapparaat beslist u of het verantwoord is dat de cliënt, als hij of zij dit wenst, aan de overige testen deelneemt. In de instructie DVD van de Fysiofitheidscan is een voorbeeld van een dergelijk gesprek opgenomen. Daarnaast zal ook worden besproken welke doelstelling de cliënt zelf heeft en welke wensen de cliënt heeft bij deelname aan de scan. Deze worden op het intakeformulier genoteerd. Toelichting vragenlijst Vraag goed door op het beweeggedrag in werk en privé. De ervaring leert dat deze vragen niet altijd juist door de cliënt worden ingevuld: Iemand voldoet alleen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen wanneer hij of zij minimaal 5 - en bij voorkeur alle - dagen per week minimaal 30 minuten per dag beweegt. Zo kan het voorkomen dat een actieve sporter bijvoorbeeld 4 dagen per week 10 kilometer hardloopt, maar de overige drie dagen gewoonweg niet aan 30 minuten bewegen toekomt. Deze sporter voldoet dan niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, ook al heeft hij dan weliswaar een goede (cardio vasculaire) conditie; deze begrippen moeten niet met elkaar verward worden. Hij voldoet dan wel aan de fitnorm. Deze norm houdt in dat een persoon minstens drie keer per week, 20 minuten, intensief beweegt, zoals het geval is bij deze sporter (vier keer per week, 10 kilometer hardlopen)(rivm, 2008). Daar tegenover staat de mogelijkheid dat de sporter in het voorbeeld hierboven op de overige drie dagen wel degelijk aan 30 minuten bewegen toekomt, door traplopen, fietsend boodschappen doen, hond uitlaten etc. De kans bestaat echter dat de sporter op de vraag Hoe vaak doet u deze activiteiten alleen denkt aan de sportieve activiteiten, en daarom 3-4x per week antwoordt ten onrechte in dat geval. Daarom is het van groot belang om goed door te vragen over alle mogelijke beweegactiviteiten van een deelnemer (KNGF, 2004). Bij vraag 1 uit deel 1 (Nederlandse Norm Gezond Bewegen), kan er verwarring ontstaan over wat er nu precies hoort bij een zware belasting of bij een extra zware belasting. Vraag bij deze vraag goed door aan welke sport de cliënt doet, zodat er geen verwarring ontstaat. Zware belasting wil zeggen dat de sport een zware belasting is voor spieren en gewrichten, maar dat er door training geen blijvende schade opgelopen kan worden. Dit is alleen door de uitvoering van de sport zelf. Het kan natuurlijk zo zijn dat de sporter een blessure oploopt door een tackel bij voetbal. Een extra zware belasting wil zeggen dat de sport een erg zware belasting is voor gewrichten en spieren en dit op den duur voor schade kan zorgen. Bij bijvoorbeeld een marathonloper, die al 10 jaar marathons loopt op de verharde weg, kan op den duur artrose ontstaan door de erg zware belasting op zijn gewrichten. 28

29 Toelichting intakeformulier Het intake formulier wordt ingevuld door de afnemende fysiotherapeut of de afnemende student. De persoonlijke gegevens worden voor aanvang van de scan ingevuld en alleen de lengte en het gewicht zullen voor de aanvang van de testen worden gemeten. Deze bepalen namelijk de instellingen voor de apparaten van de beweegervarings- en conditietesten. De testen zelf zullen verderop in dit document worden besproken. Daarin wordt ook beschreven hoe en waar de test resultaten genoteerd zullen worden. Wanneer dit formulier volledig is ingevuld, zullen de resultaten worden ingevoerd in de software die bij de fysiofitheidscan hoort en zullen de testresultaten worden gerangschikt en kan er een advies opgesteld worden. Er zal ook nog een verklaring moeten worden ondertekend door de deelnemer. In deze verklaring geeft de deelnemer aan, de adviezen die hij krijgt van de afnemende Fysiotherapeut te hebben ontvangen. De deelnemer is hierin vrij de adviezen op te volgen. Dit wordt gedaan om vervelende situaties te voorkomen, wanneer een deelnemer, bijvoorbeeld een halfjaar na deelname aan de scan overlijdt aan een hartaanval, door een te hoge bloeddruk. De familie zal daarop kunnen reageren door, de fysiotherapeut die des tijds de scan heeft afgenomen, kunnen vragen waarom deze persoon niet is gewaarschuwd. Het kan zo zijn dat de deelnemer hierover wel is geadviseerd, maar dat dit niet is vastgelegd. Om deze situatie te voorkomen, wordt de verklaring getekend. 29

30 Beweegervaringstest/ conditietest Verantwoording De keuze warming-up in plaats van beweegervaringstest. Wanneer u een gehele beweegervaringstest uitvoert kost dit zes minuten. Het doel van de beweegervaringstest is om de cliënt de ervaring te geven met welke intensiteit de cliënt aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen kan voldoen. Doel van de warming-up is om de juiste hartfrequentie te bereiken voor de fiets- en wandeltest. Deze hartfrequentie kan al binnen twee minuten zijn bereikt. Wanneer u uitlegt wanneer de juiste hartfrequentie is bereikt dat dit de norm is heeft de cliënt zijn indicatie. Dan kan direct worden overgegaan op de test zelf en dit spaart tijd. Op deze manier heeft de cliënt zijn beweegervaring. Warming-up Inleiding De beweegervaringstest kan zowel op de fietsergometer als wandelend worden afgenomen. De keuze wordt bepaald door eventueel aanwezige klachten en/of chronische aandoeningen bij de cliënt en de voorkeur van u en uw cliënt. Tijdens de beweegervaringstest ervaren de cliënten de intensiteit van bewegen voor de gezondheid (=normvermogen). Maak duidelijk aan uw cliënt dat deze tijdens de warming-up en later ook bij de conditietest verschijnselen van overbelasting en/of klachten altijd moet melden. Geef aan dat de cliënt op elk gewenst moment de test kan stoppen maar dat het, als het enigszins mogelijk is, verstandig is om niet abrupt de inspanning te stoppen. Het is beter om op een laag niveau de belasting voort te zetten. Ook is het belangrijk dat tekenen van duizeligheid, misselijkheid of buiten adem raken gemeld worden. Als de hartfrequentie tijdens de beweegervaringstest stijgt tot 80 procent van de maximale hartfrequentie (zie tabel richtlijn voor de maximale hartslagfrequentie) verlaag dan de intensiteit. Voorbeeld van uw uitleg aan de cliënt: Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat bewegen goed is voor de gezondheid, ook voor u. Regelmatige lichaamsbeweging verlaagt het risico op het krijgen van hart- en vaatziekten, suikerziekte en zelfs van sommige vormen van kanker (zoals darmkanker). In Nederland bewegen veel mensen te weinig, terwijl lichaamsbeweging tot een grote gezondheidswinst kan leiden. De Nederlandse overheid probeert daarom de Nederlandse bevolking te stimuleren om meer te gaan bewegen. In dit programmaonderdeel wil ik u laten ervaren welke beweegintensiteit nodig is om de gezondheid positief te beïnvloeden. De hoeveelheid lichaamsbeweging die nodig is om de gezondheid positief te beïnvloeden noemt men de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Deze Nederlandse Norm Gezond Bewegen luidt: 30 minuten matig intensieve lichamelijke belasting op tenminste 5 en bij voorkeur 7 dagen van de week. Deze 30 minuten hoeven niet beslist aaneengesloten plaats te vinden; 2 maal 15 minuten, 3 maal 10 minuten of zelfs 6 maal 5 minuten is ook goed. Het gaat hierbij niet persé om sporten. Voor de gezondheid is meer bewegen in het dagelijks leven vaak al voldoende (bv wandelen in een doorstap tempo). Hoe intensief matig intensief is, zullen wij u zometeen laten ervaren. Dan weet u voortaan wat u dagelijks nodig heeft. Het is enorm goed voor uw gezondheid om tijdens uw dagelijkse activiteiten bewust op zoek te gaan naar mogelijkheden om iets meer te bewegen. Als voorbeeld hebben wij gekozen voor fietsen of wandelen. 30

31 Astrand fietstest Inleiding Om de cliënt goed het onderscheid tussen bewegen voor gezondheid en bewegen voor fitheid te laten ervaren is het van belang tussentijds niet te wisselen tussen de twee testen. De uitgangspositie van de conditietesten zijn gelijk aan die van de warming-up. Voor de conditietest zijn de Åstrand- test (fietsergometer) en de 6-minuten wandeltest opgenomen. Door de koppeling met de warming-up kunnen beide submaximale conditietesten niet geheel volgens de gevalideerde protocollen van Åstrand en de 6-minuten wandeltest worden uitgevoerd Test - Laat de cliënt fietsen met een toerental van 50 omwentelingen per minuut. Geef, met een tussenstap van bijvoorbeeld een halve minuut de eigenlijke belasting in watt. Åstrand geeft als richtlijn aan voor ongetrainde vrouwen Watt en voor ongetrainde mannen Watt. - In de laatste 15 seconden van de eerste minuut fietsen meet u de hartfrequentie. - Wanneer de gevonden hartfrequentie lager is dan 110 slagen per minuut dan moet de cliënt 25 of eventueel 50 Watt meer aan belasting gegeven worden. Is de gevonden hartfrequentie hoger dan 150 slagen per minuut (na de eerste minuut) dan is de cliënt te zwaar belast en moet de test op een later tijdstip worden overgedaan. - Wanneer na de zesde en laatste minuut een gemiddelde hartfrequentie gescoord wordt van meer dan 110 slagen per minuut en minder dan 150 slagen per minuut, is de bijbehorende VO2 max uit het nomogram van Åstrand af te lezen (deze is verwerkt in de software module). - Tijdens de fietsproef mag de hartfrequentie met niet meer dan vijf slagen per minuut zijn toegenomen tussen de vijfde en zesde minuut van de arbeid. Pas dan is er sprake van een echte steady state, dat wil zeggen een evenwicht dat de methode Åstrand nastreeft. - Na de test wordt de Borg schaal ingevuld, deze kunt u vinden in de bijlage Voorbeeld van uw uitleg aan de cliënt U gaat nu het bewegen voor de gezondheid verlaten en u gaat nu beginnen met de conditietest. Dit betekent dat ik de weerstand opvoer (bij de Åstrand-test) / u nu sneller gaat wandelen. Voor de test is het van belang dat u niet teveel praat. De volgende normtabel wordt gebruikt voor de conditietest. Vanuit deze wattages wordt gewerkt naar de juiste hartfrequentie. Normvermogen ligt tussen de 4 6,5 MET s ; leeftijd 18 t/m 55 jaar Watts Lichaamsgewicht in kg 1 e en 2 e minuut 3 e t/m 6 e minuut < > Lichaamsgewicht in kg 1 e en 2 e minuut 3 e t/m 6 e minuut Normvermogen ligt tussen de 3-5 MET s; leeftijd vanaf 55 jaar Watts Lichaamsgewicht in kg 1 e en 2 e minuut 3 e t/m 6 e minuut < > (KNGF, 2004) 31

32 NB De normtabellen in dit protocol zijn slechts bedoeld als hulpmiddel voor de fysiotherapeut om te beoordelen hoe ver de resultaten van de cliënt van de norm af zitten. Er bestaan geen normtabellen voor de combinatie van het bewegen voor gezondheid en het bewegen voor fitheid, ook niet voor cliënten met chronische aandoeningen. De normtabel die opgenomen is van de Åstrand-test moet dus met enige voorzichtigheid worden bekeken. Test resultaten Zoek in de tabel de V02/Max waarde die door de software is berekend: Mannen leeftijd slecht gemiddeld goed > Vrouwen leeftijd slecht gemiddeld goed > (KNGF, 2004) 32

33 Wandel test Bij deze test moet de cliënt proberen een zo groot mogelijke afstand af te leggen in zes minuten. De cliënt voert de test uit op de loopband. Misschien raakt de cliënt buiten adem of raakt uitgeput. De cliënt mag langzamer gaan lopen of stoppen en rusten indien dit nodig is, maar u moet weer gaan lopen zo snel als dit weer mogelijk is. De bedoeling van deze test is om zo ver mogelijk te lopen in zes minuten, maar niet joggen of rennen. Na de test wordt de Borg schaal ingevuld, deze kunt u vinden in de bijlage. Dit kan de therapeut aangeven met de tijd. - Na 1 minuut Je gaat goed. Nog vijf minuten te gaan - Na 2 minuten Blijf zo door gaan. Nog vier minuten te gaan - Na 3 minuten Je gaat goed. Je bent al halverwege de test - Na 4 minuten Blijf zo doorgaan. Nog maar twee minuten te gaan - Na 5 minuten Je gaat goed. Nog één minuut te gaan - Na 5:45 minuten: Over enkele seconden zeg ik dat je mag stoppen - Na 6 minuten: druk op de stop knop op de loopband Als richtlijn voor de maximale hartslagfrequentie kan onderstaande tabel gebruikt worden. Aangeraden wordt als bovengrens 65-80% van de maximale hartslagfrequentie aan te houden. leeftijd in jaren 50% max. Hartfreq. 65% max. Hartfreq. 80% max. Hartfreq. 100% max. Hartfreq Tabel richtlijn % maximale hartfrequentie per leeftijd. (KNGF, 2004) Test resultaten Voor de wandeltest bestaan geen gevalideerde normtabellen. De enige factor waarmee vrij goed vergeleken kan worden, is de voortgang van één deelnemer. Uit de eerste test rolt een waarde waarmee later vergeleken kan worden. 33

34 Kracht test In de onderstaande tabellen van de handknijpkracht test en push-up test kunt u de score achterhalen van de cliënt. Handknijpkracht test Waarde betreft: beste resultaat links + rechts opgeteld, in kilogrammen. leeftijd onvoldoende gemiddeld max Man < > < > < > < > < > < > < > < > < > < > < > < >72 leeftijd onvoldoende gemiddeld max Vrouw < > < > < > < > < > < > < > < > < > < > < > < >45 (KNGF, 2004) Normtabel Push-up test leeftijd slecht onvoldoende gemiddeld goed uitstekend Man <= >= <= >= <= >= <= >= <= >= <= >=13 leeftijd slecht onvoldoende gemiddeld goed uitstekend Vrouw <= >= <= >= <= >= >= >= >=10 (KNGF, 2004) 34

35 Lenigheid Voor de lenigheidstest wordt de sit & reachtest gebruikt. Inleiding De sit & reach test is een algemene lenigheidstest die je een indruk te geeft van de lenigheid van de M. Hamstrings en lage rug- en heupmobiliteit. Een gebrek aan lenigheid kan een grotere kans op blessures veroorzaken en een te grote mate van lenigheid echter kan ook gewrichtsklachten en blessures veroorzaken (bijvoorbeeld uit de kom schieten van een gewricht of overstrekkingen). Stijfheid van de romp kan een belemmering zijn voor dagelijkse activiteiten, zoals lopen, bukken, reiken ed. Onderbouwing van de test Er is enige discussie ontstaan voor het wel of niet gebruiken van de sit & reachtest (Health Software, 2006). Wij hebben er voor gekozen om hem in de Fysiofitheidscan te laten staan, voornamelijk voor de indruk die je met deze test krijgt over de rug- en heup mobiliteit. Testresultaten Het is belangrijk dat er goed wordt opgelet dat bij een score van 23 (afhangend van de instelling van het apparaat, kan variëren van 0, 25, 26, 27, etc) de vingertoppen net zo ver zijn als de voetzolen. Zie ook de afbeelding hierboven. Zoals te zien is, reikt de cliënt net over de voetzolen het nulpunt, maar heeft het schuifje wel al een eind verder geduwd. De software is ingesteld op 0 dus dit zal moeten worden gecorrigeerd. Wanneer een cliënt bijvoorbeeld een afstand behaald van 33 centimeter, moeten daar de 23 centimeter (afhangend van de instelling van het apparaat) worden afgetrokken. Dit betekent dat er in de software en op het intakeformulier 10 centimeter moet worden genoteerd. Het beste resultaat van de twee testen wordt genoteerd. De test is geen goed meetinstrument voor de lage rugfunctie alleen. De test moet een indruk geven van de mobiliteit van de m. Hamstrings, lage rug en de heup. Hieronder staat een tabel met de normen voor deze test. Mannen en Vrouwen Slecht Onvoldoende Gemiddeld Goed Uitstekend -5-5 tot 0 0 tot tot +10 < +10 Bron: Handleiding Fysiofitheidscan KNGF 35

36 Coördinatie Er wordt bij deze test gebruik gemaakt van verschillende testen namelijk; 4. De Romberg- test 5. De vinger- neus test 6. De hiel- knie test Inleiding Coördinatie is de sturing van het gehele motorische systeem. Het is een samenhang tussen spieren, zenuwen en zintuigen om een doelgerichte, stabiele bewegingsactie uit te voeren en snelle situatie aangepaste reactie s (reflexen) tot stand te laten komen. Voor een optimale coördinatie zijn de volgende aspecten noodzakelijk: - Een juiste krachtmaat (bewegingsomvang en snelheid) - Een juiste spierkeuze (bewegingsuitvoering en keuze) - Een vlot wisselspel tussen spierspanning en ontspanning voor een goede motorische aanpassing. Met de bovenstaande testen willen wij deze aspecten gaan bekijken(sporttraingsleer, 2007). Onderbouwing voor de test Wij vonden de coördinatie test die oorspronkelijk in de Fysiofitheidscan van het KNGF stond minimaal. Dit was de test dat de cliënt op 1 been moet gaan staan met de ogen dicht. Naast dat wij het minimaal vonden, vonden wij het voor ouderen een te gevaarlijke test om mee te beginnen. Daarom hebben wij ervoor gekozen om de coördinatie test uit te breiden met de test van Romberg. De andere coördinatie testen zeggen wat meer over de coördinatie van de rest van het lichaam. Testresultaten Er is geen normtabel voor deze test. Zet bij de opmerkingen de bevindingen tijdens de test neer. Noteer op het intake formulier, gelijk achter de test met ++ (erg goed), + (goed), +/- (neutraal), - (matig) en -- (slecht). 36